|
2001
|
|
|
Hala da. Baina batean biziraupenerako kezka
|
izan
dena, bestean arlo zabalkunde bihurtu da. Ekonomia eta zientzia izan dira arlorik landuenak gaztelaniaren biltzarrean, eta hizkuntza horren Errege Akademiaren Buruak argi adierazi ditu bere zerak:
|
|
|
Astinaldiaren beste arrisku bat, erakundeen epelkeria eragitea da. Euskalgintza deitzen dugun jardun hori, mila jardun txikiz osatutako sare edo andamioa da, euskaltzale askoren atxikimenduzko lanari eta erakundeen babes eta diruari esker eraiki ahal
|
izan
dena. Oro har, elkarlan ona egin da urte luzez, eta azken urteotan gizarte ekimenaren eta administrazioen arteko zubiak ugaldu eta tinkotu egin direla esango nuke.
|
|
2002
|
|
|
Edozein unibertsitatek eskain ditzake titulazio horiek. Are gehiago, azkenurteotan izugarri hazi da horrelako titulazioen eskaintza —ikastu rte honetan, 2001, UPV/EHUk horrelako 80 bat titulu eskaini ditu— Egia da, bestetik, eskaintza zabal horretatik asko bertan behera geratu izan direla matrikula ezagatik, baina ez, ostera, euskaraz eskaini
|
izan
dena. Itxura denez, joera hori zabalduko da datozen urteetan.
|
|
2003
|
|
|
Azkenik, aipatu nahi nuke aurten zabaldua izan den euskal kantata berria, Isiltasunaren ortzadarra, Ipar Euskal Herrian ekoiztua
|
izan
dena.
|
|
|
Uda hasiera honetan ezin utzi aipamenik gabe euskal kulturaren munduan urteko bigarren notizia garrantzitsuena izango dena(
|
izan
dena, zuek hau irakurtzerako). Lehenengoa Espainiako justiziak Euskaldunon Egunkariaixtea izan zen (euskal kulturaren defentsan, Acebes minist roaren hitzetan). Bigarrena, euskarazko egunkari bat berriro kalean izatea.
|
|
|
Bere nortasuna eta berebu ruaren pertzepzioa duen komunitatea gara. Historikokibe re biziraupen eta birsortze soziokulturalerako estrategiak garatu dituena eta, orain arte irautea ahalbidetu duen erresistentzia modu ezberdinen subjektua
|
izan
dena.
|
|
2004
|
|
|
Azkenik, bi hitz erran nahi nituzke Antso Handia pastoralaz, urtero bezala udan aurkeztua
|
izan
dena Zuberoako hiri nagusian, Maulen, baina ere Irunen eta Amurrion.
|
|
2005
|
|
|
Bestalde, dantza alorrean, aipatu nahi dut Kutx ala pilkreazioa, Claude Iru retagoiena eta Catherine Arçanuthurryko reografoen zuzendaritzapean emana
|
izan
dena, lehen aldikoz Miarritzeko Maitaldia festibalean. Zuberoako maskaradetatik abiaturik, konpainiak uztartu ditu ohizko dantza, kantu eta musika, era garaikide batean.
|
|
|
Elizak tradizio bat du, gizaldi askotan barna kristauentzat arau
|
izan
dena. Ezin du goizetik gauera leihotik kanpora bota.
|
|
|
Eta beste puntu bat. Gero eta garbiago ikusi dut Eibarko euskara, horren gaitzetsia
|
izan
dena, primera primerakoa dela. Hitz batzuk erdaratik sartzen baditu ere, egitura aldetik ezin diozu huts bat ere aurkitu.
|
|
|
Konponbide eskaera honetara ere bildu zen EA, argi utzita euskaraz ikasteko eskaera gero eta handiagoari aurre egin behar zaiola lehenik, baina lehentasun honek ez duela zertan traba
|
izan
dena delako arrazoiengatik (batzuetan erabaki pertsonalengatik ere bai) euskararen ezagupen mailara egokitu nahi edo ezin izan duten irakasleoi irtenbide bat bilatzeko. Hezkuntza Sailak berak ere agertu du behin baino sarriagotan irtenbideren bat bilatzeko nahia edo borondatea.
|
|
2007
|
|
|
Jakin ek ja ez du seminaristen barne aldizkari kolektibo bat izan nahi. Euskara mordoilo eta gai moderno eta politikoagoetan murgildu ahala, Jakin en inguru naturala
|
izan
dena, Seminario eta ikastetxe erlijiosoetakoa, kaskatzen hasi dela, ematen du. Lehenbizikoz laiko batek paper inportante bat jokatu du jakinlarien bilera batean:
|
|
|
1956tik lanean zen Arantzazun Jorge Oteiza, Quousque tandem 1962an argitaratuko duena, beste zeinu kolpe ozen bat. 1957an argitaratu zen Txillargediren Leturia, euskarazko lehen eleberri modernoa aldarrikatua
|
izan
dena... Urte haietan ere lehen ikastola, euskararen idazketarako oinarria Arantzazuko Biltzarrean, Auñamendi argitaletxea, edota Lan Kide Aurrezkia.
|
|
|
Testuinguru historiko berri honetan kokatu behar da baita garai hartako beste testu bat, bere interesarengatik maiz aipatua eta erabilia
|
izan
dena, Landaburuk 1951n gertatutakoaz idatzitakoa, bere hausnarketen liburua hain zuzen (Landaburu 1977). Testu horretan defendatzen zen errepresioaz gain Euskal Herrian egoera eta errealitate berri bat zegoela, euskal errealitate berria, non gizartea" miseriatik ateratzen ari baitzen hazkunde —ekonomiko— fase batean sartzeko".
|
|
|
Titin eta Barriola arteko partida emozioz betea da, haurren oihuei kasu egiten badiet. Ikusi gabe ere, beraiek kontatuarekin irudikatuko dut
|
izan
dena, eta bihar ez naiz kirolak abiarazten dituen elkarrizketa guztietatik kanpo egongo. Non burutu da, galdetuko diet, nolakoak izan dira tantoak?
|
|
|
Ziurtagiriaren Elkartearen zuzendaria Rober Gutierrez da, Bai Euskarari Ziurtagiriarekin sorreratik beretik ari
|
izan
dena. Elkartea sortzea prozesu parte hartzaile baten ondorioa da, etengabeko hobekuntzan oinarritua, dinamikoa eta zazpi urteko esperientzia metatu duena Euskal Herri osoan.
|
|
|
Ez du kontuan izaten betidanik funtsezkoa
|
izan
dena zientzialarien artean, hau da, estatu ezberdinetako mugaz gaineko komunikazioa eta informazioaren helaraztea, nazioarteko ikerketetan historikoki erabilitako loturak, etab.
|
|
2008
|
|
|
Bururatzeko dantzarekin, ez ditut ere ahantzi nahi bertze sorkuntza zenbait, hala nola Orreaga ikusgarri erraldoia, Pier Pol Berzaitzen idazlanean oinarriturik, Baionako zezen plazan eskainia
|
izan
dena uda honetan, sei mila presunen aitzinean. Halaber, Zuberoan, jendeak beti prest dira kantuaren, dantzaren eta musikaren inguruko emanaldietara joateko oste handian.
|
|
2009
|
|
|
Europako nazioen eraikuntzaren prozesu historikoan bada soziolinguistikaren oinarrizko kontzeptu bat oso garrantzitsua
|
izan
dena eta Euskal Herriaren testuinguruan asko erabili dena: erlatibismo linguistikoa.
|
|
|
2009ko irailean, Suitzako Alpbarock taldea (hau Yves Rechsteiner ek sortu taldea dugu) Baigorriko elizan zuzenean aritu da lau musikari euskaldunen laguntzarekin. Topaketa berezi bat, Remy Mahler organoaren hamargarren urtebetetzea kari antolatua
|
izan
dena.
|
|
2010
|
|
|
Pertsona bat da. Bizi dena edo bizi
|
izan
dena. Eta bere literatur lana bizitza horrek baldintzatu (ko) du.
|
|
|
Aulkien jolasa hasi da, baina hemen aulkiak dira jolasean. Gizabanako literarioak abandonatzen hasi dira pare bat ordutik gorako txokoa
|
izan
dena. Azkenburukoetan lehenengo joanak.
|
|
|
Aberri Eguna. Berbizkunde igandia [1932], gero berrargitaratua
|
izan
dena, amaren eskutik zetorren.
|
|
2011
|
|
|
Batzuk alde daude, beste batzuk kontra, eta gutxi batzuk neutroak dira. Euskararen kontrako diskurtsoak, gizartean zabaldu nahi
|
izan
dena iritzi publikoan eraginez, garai ezberdinak izan ditu: diktadura garaian (eta aurretik ere), euskararen aurkako diskurtsoaren arabera, euskara azpihizkuntza bat zen, etorkizunik ez zuena, razionalak diren zientziak euskaraz ezin zirelako adierazi, pertsona horien ustez.
|
|
|
IPad eta antzeko tabletek argitaratzaileei honez gero egunkarien berriak zabaltzea ahalbidetu diete. The Daily izan da lehenbiziko egunkaria iPaderako diseinatua
|
izan
dena. Soilik iPaden irakur daiteke, ez baitago ez inprimatutako bertsioan ezta sarean ere.
|
|
2012
|
|
|
Itxura denez liburu horrek izugarrizko arrakasta dauka. Bada liburu horretan beste esaldi bat nahiko tatuatua
|
izan
dena: " Only after disaster can we be resurrected" (Suntsiketaren ostean berpiztea baino ez dago).
|
|
2013
|
|
|
Hori problema bat da kultura mailan. Aitortu behar da bakoitza
|
izan
dena. Aizu, ezin duzu metamorfosia izan bat batean alkate izendatu zaituztelako.
|
|
|
Sari instituzionalen beherakada horretaz gain, azkenaldian oso emaitza onak izan dituzten beka zenbait ere amaitu dira: Joseba Jaka bekak desagertu ziren lehen, erakunde pribatu batek ematen zituenak; Kutxak bere laguntza kendu dio AEDk bultzaturiko Jokin Zaitegi bekari, azken urteetan Nobel saridunen euskaratzea ekarri duenari; Debako udalak aurten ez du konbokatu Tene beka, kronika liburu zoragarrien sorburu
|
izan
dena. Ijitoaren astoaz esaten zen, jan gabe bizitzen ikasia zuenean hil zela gaixoa.
|
|
2015
|
|
|
Berezko bat dago hor. Gurean txiki txikitatik bertsolari
|
izan
dena Jon anaia izan da. Lopategi ere txikitatik ez da bertsolari izan, ez Abel, ez Moises, ez ni nik beti esaten dut Arantzazuk antzutu ninduela.
|
|
|
Baina hori kokatu behar zen ere testuinguru politiko eta sozial batean, historia batean, errealitate kultural eta ideologiko batean... Horretarako, 1984an ELBk atera zuen oinarrizko testu garrantzitsu bat, geroztik eta orain arte
|
izan
dena ELBren DNA. Testu horrek dena borobiltzen zuen:
|
|
|
Badago osmosi moduko bat, eta zabalduz doa. Baina espresuki proaktibo
|
izan
dena urte horietan, 1985etik aurrera bereziki, Argia ko ekipoa izan da. Joxemi [Zumalabe] buru agertu da beti, baina ez zen bera bakarrik, orduko gainontzeko Argia koak ere bai.
|
|
2017
|
|
|
Horien arabera, emakume artistek kristalezko sabai lazgarria pairatzen dute, are gogorragoa eta apurtezinagoa
|
izan
dena urteetan atzera egin bezain laster. Hogei urte daramatzate emakumeek Arte Ederretako Fakultateko lizentziatuen %65 inguru izaten; azken bi edo hiru urteetan soilik lortu dute artista gazteentzako lehiaketetan kopuru hori erdiestea.
|
|
2019
|
|
|
Egun eta praktikan gertatzen ari den fenomenoa litzateke hori, baina zalantzak ditut artikulazioaren kontzeptupean jarri genukeen. Rock belaunaldia deitu
|
izan
dena (70eko hamarkadan zehar jaiotako bertsolariak 80koaren bukaeran eta 90ekoaren hasieran bertsolari gisa taularatu zirenak) baino lehen ari ziren emakumeak euren tokia bilatzen bertsolaritzan. Rock belaunaldia iritsi zen, eta, artikulazio hori gertatu zen moduan, emakumeena ez zen gauzatu.
|
|
|
Alegia, kontsumo kapitalista eta maitasun erromantikoa nola lotzen diren ikusi. Maitasun erromantikoa da hegemonikoa gaur egun, maitasuna ulertzeko modu nagusi eta zabalduena gaur egun, fase historiko ekonomiko zibilizatorio honetan eraikia
|
izan
dena eta kontsumora ekarri dena. Maitasunak, gainontzeko emozio guztiek bezalaxe, ez du lotura soilik ezaugarri fisiologiko edo psikologiko indibidualekin; testuinguru kulturalarekin ere baditu, eta horren arabera egiten da.
|
|
|
Hirigintza modernoa, XX. mendeko 30eko hamarkadan eratutako hiri modernoaren ideia hori, kritikagarria da, gure ustez. Hasiera batean azterketa zabal eta sakonago batetik abiatu bazen ere, ondoren hirigintza praktikan benetan gauzatu
|
izan
dena eredu horren bertsio pobretua izan da.
|
|
2020
|
|
|
Baina unibertsala, kategoria ontologikoa bada eta ez soziologikoa (orokorra) edo politiko hutsa (hegemonikoa), betiko beteko ez den gabezia edo hutsunea da, hau da, izate sozialek behar duten irekitasun eta aniztasun material eta semiotikoa. Horregatik, nire ustez, helburu makurra da partikular eta osatugabe gisa definitu
|
izan
dena unibertsal hegemoniko bihurtzea. Politikan, etnikotasun indigena identitate unibertsalaren (okupatu edo konkretuaren) osagarri ezinbestekoa da.
|
|
|
Euskara izan da, nire ustez, Euskal Herriaren metafora hori, irudikatze ariketa hori, esan nahi dut. Luze jo duena, modu askotara eta egoera arrunt diferenteetan
|
izan
dena. Tautologia inozoari eutsita, esango nuke euskara barik inoiz inork ez zuela Euskal Herria izeneko entitaterik irudikatuko.
|
|
|
Teismoa eta ateismoa ez ezik, beste hiru jarrera ere aipatzen ditu zegamarrak: ‘mitologia berria’ deitu
|
izan
dena: Holderlin, Wagner, Nietzsche, Junger eta Mirande kokatzen ditu hemen.
|
|
2021
|
|
|
Urte" konplikatua", Izaskun Arandiaren arabera, zinemaren eta ikus entzunezkoen alorrean bizi
|
izan
dena, baina argi izpiren bat ere ikusi du Pantailak Euskaraz egitasmoaren eskutik, esate batera; izan ere, gaur gaurkoz," ikus entzunezkoaren eskaintzan kasik entzunezina da gure hizkuntza". Mimenzaren galderak ere balio du, hedabideez harago, kultur eremu osorako:
|
|
2022
|
|
|
Hemen jaioa eta hazia da Amaia Lasa Alegria (Getaria, 1948). Hemen bizi da euskal kulturaren militante akrata, euskara batuaren eztabaidaren, euskal idazleen elkartearen eta udako euskal unibertsitatearen eta beste hainbat ekimenen lekuko eta sustatzaile
|
izan
dena. Hemen hasierako ikastoletan irakasle izateko prestatu eta aritu zena.
|
|
|
Beste garai batean paradigmatikoa zen etxez etxeko zerbitzua da adibiderik onena
|
izan
dena, zaintzaile bat kontratu edo deklaraziorik gabe hartzekoa.
|
|
2023
|
|
|
Modernitatean zehar emakumeentzako eta komunitate arrazializatuentzako gorputza
|
izan
dena, soldatapeko langileentzako fabrika izan dena eta heterodisidentziarako desira izan dena izan da euskara euskal nazio barbarizatuarentzat eta euskaldun basarentzat. Hau da, euskara izan da zapalkuntzetarako eta erresistentzietarako eremu behinena.
|
|
|
Modernitatean zehar emakumeentzako eta komunitate arrazializatuentzako gorputza izan dena, soldatapeko langileentzako fabrika
|
izan
dena eta heterodisidentziarako desira izan dena izan da euskara euskal nazio barbarizatuarentzat eta euskaldun basarentzat. Hau da, euskara izan da zapalkuntzetarako eta erresistentzietarako eremu behinena.
|