|
2017
|
|
|
Jared Diamond en Su armak, germenak eta altzairualiburua, mardula bezain interesgarria da, ezagutzaz betea. Zibilizazio teknologikoki garatuena, mundu osoa konkistatzeko gai
|
izan
dena zergatik Europan eta ez beste inon eman den galderari erantzuteko egina da liburua laburrean esanda, eta horren zioen bila eta miaketan, antropologia, historia, teknologia eta beste hainbat jakintza eremu aztertzen ditu, eta erantzunak bilatu eta aurkitzen.
|
|
|
Gaztean bildu ez duzuna, nola edirenen duzu zahartzean? Gaztean luzaro gaizto
|
izan
dena, nola kolpe batez eta laburzki onduko da zahartzean?
|
|
|
Bada, jakizu ezen gizon putazalea, gaztean beti hala
|
izan
dena, zahartzean ere eskuarki hala ohi dela, ez obraz, baina bai gogoz. Zeren gogoa beti da gazte, eta gaztetasuneko ohiturek zahartzean ere gogoa eskatzen dute.
|
|
|
Gerta daiteke, Jainkoaren zenbait sekretuz eta ordenamendu estaliz, ongi eta prestuki bizi izan dena gaizki hiltzea, azkenean behaztopatzea eta galtzea, ontzi anarteraino ongi ibilirik portuan sartzean galtzen dena bezala; nola, halaber, bere mendean gaizki bizi
|
izan
dena azken finean erremedia baitaiteke, ohoin ona egin zen bezala.
|
|
|
Gaizki hiltzearen zara beldur, eta ez gaizki bizitzearen. Bada, ezin hil daiteke gaizki ongi bizi
|
izan
dena.
|
|
|
Jakina, horretarako hamaika deabrukeria barkagaitz egin dizkiogu testuari, betiere sintaxia errespetatuz eta, oro har, irakurle gehienen mesederako izan daitezkeelakoan: Axularren hizkeratik urrun geratu diren aditzak erabili ditugu; zeharo estandarizatua nahi genukeen euskarara ekarri ditugu haren ortografia eta lexiko gehiena; neutralizatu egin dira euskara hedatuenean erabiltzen ez diren moldeak (genitiboan doan objektu zuzena, besteak beste); behar eta ahal
|
izan
denetan, jatorrizko puntuatze sistema ere ukitu da; jolas erretorikoak gorabehera, sintaxiaren aginduei jarraituz uztartu dira hainbat esaldi, haietakoren bat luze geratu bada ere; aipuak eta solasen eredua erabiliz taxutu dira, testua arinago eta mamia ageriago aterako zirelakoan, etab.
|
|
|
Hainbatik hainbatean, hobe da hobengabetasuna eta behin ere likistu gabe egotea, likistu ondoko garbitasuna baino. Ordea, guztiarekin ere, esaten du gure Jainkoak atseginago duela bekatore konbertituaz, penitentziaz garbituaz eta eroriz gero jaiki denaz, behin ere erori ez denaz baino, zeren eskuarki halakoa zinezago bermatzen eta enplegatzen baita, betiere justu
|
izan
dena baino.
|
|
|
Bekaturik egin ez duena ez da deusen beldur, baina bai penitentzia egiten eta bere bekatuak erremediatzen ari dena; hura beldur da, zinez bermatzen da, beroki maneiatzen da eta, hala maneiatuz, iragaten da anitzetan ere lehen justu
|
izan
dena baino aitzinago.
|
|
2018
|
|
|
Generokotzat jotzen da goi literatura dei genezakeen kategoriatik kanpo dagoen literatura, genero beltzeko nobela, esaterako, baina sailkapen hori nahiko arbitrarioa da, izan badirelako goi literaturatzat har daitezkeen generoko lanak. Are gehiago, goi literatura kategoria bera arras problematikoa da, Mendebaldeko ikuspuntua
|
izan
dena Matthew Arnold eta T.S. Eliot izango genituzke haren ordezkari nagusi; lehenengoaren Culture and anarchy giltzarri da goi kulturaren teorizazioan ordezkatzen duelako: goi erdi mailako klasearen kide den gizonezko zuriaren ikuspuntua, alegia.
|
|
|
Ez dugu arazorik halakoetan parte hartzeko. Baina hori ezin liteke
|
izan
dena, ezin liteke izan azken helburua. Gure instituzioekiko parte hartzea puntuala da, eta betiere gure taldeko interesak kontuan hartuz eta aliantza feministetatik lan eginez.
|
|
|
Tradizioa ez da dogmatikoa, ez du orientaziorik inposatzen eta bai kontalariari parada ematen berak aukeratu duena kontatzeko berak aukeratu duen moduan, beti aurkituko duelako joera nagusiaren kontra doan ale kontestatarioa. Nork bere esku du orain arteko jokamoldea iraultzea, salbuespena
|
izan
dena ohiko bilaka dadin.
|
|
2019
|
|
|
Urtearen bukaera aldera eguzki zaharra, Ekihotz deitu
|
izan
dena, pittaka pittaka ahultzen eta indargabetzen da, eta azkenean, hil egiten da. Neguko solstizioaren inguruko egunetan eguzki berria jaiotzen da, udaberri aldean berotzen hasiko dena eta uzta berriak ekarriko dituena.
|
|
|
Animaliaren defentsa sudur gaineko adar handia da, aldi berean, bere galera
|
izan
dena. Antzinatik izan da preziatua errinozerontearen adarra.
|
|
|
Oraintsu arte nire bikotekidea
|
izan
dena epaile baten alaba da. Beharbada hortik ere saiatu zaitezke.
|
|
|
Zure maitalea
|
izan
dena hila dago. Bere heriotza baliteke Mary Nicizanyeren erailketarekin erlazionaturik egotea, eta niri egindako erasoarekin ere bai.
|
|
|
313 Orain arte
|
izan
dena ez da unibertsoaren sistole bat baino izan.
|
|
|
Erdi Arotik datorren usaia da, Europa osoan zabaldurik
|
izan
dena. Garai zaharretan senar emazteen gatazkak, alargunen arraezkontzak eta gisa horretako gaiak ziren plazan horrelako ekitaldiren bidez salatzen zituztenak.
|
|
|
Ilaran zeuden, zutik irmo, maleta kaskar bat edo hatua oinetan, oinetako txarrez jantzitako oinak, lokatz izoztuan beratzen. Osasun onean ziruditen, nahiz eta margultasun bitxi bat
|
izan
denek, sotoan landatzen diren endibia horiek bezala. Belarriak baizik ez zituzten gorri, haizetan, eta belarri pare haiek itxura komiko goibel bat zuten guztiek.
|
|
2020
|
|
|
Txabi Etxebarrieta hilik, Sarasketari heriotza zigorra, bi urte geroago Burgosko epaiketa", erantzungo du Izagirrek. Liburuak bete betean egiten baitio erreferentzia gure historiaren nolabaiteko jarraikortasun kontraesankorrari, alegia, euskal gatazka deitu
|
izan
dena ez zela 58an, nahi bada 68an, ez zutela" gazte ero" batzuek abiarazi, baizik eta segida gisa uler daitekeela, auskalo Lehenengo Karlistalditik. Eta anarkismoa sartzen du liburuak lerro horretan:
|
|
|
Lozorrotik esnatzen ari da dinosauroa katutxoa, esango dute errealistenek. Kolpetik agertzen da JosAnton Artze delako bat, Zeruko Argian eta kolaboratu izan duena, harako Ez dok amairu hartan txalaparta berreskuratzen aritu
|
izan
dena; baina liburu argitalpengintzan artean birjina duguna. Eta ateratzen du Isturitzetik Tolosan barru izeneko, xuabe esatearren, zera bat.
|
|
|
Pantxoa eta Peioren lekukotasunari leku eginez: " 1975ean kantatzen hasi ginen eta grabatu genuen" Batasuna", beharbada gehienik kantatu
|
izan
dena. Eta azkenik 1978an" Bai Euskarari" kanpainaren lema bezala egin zuen izen bereko kantua.
|
|
2021
|
|
|
A!, ene anderea erran zuen Amadourrek, ezinezkoa da zure ohorea nik estimatzen dudana baino gehiago estimatzea, zeren, zu ezkondu aitzin, ongi jakin baitut ene bihotza bentzutzen, eta zuk ez duzu jakin ene asmoa zein zen; baina orain, ezkondua zaudela, eta zure ohorea salbu dagokeela, zer makur egiten dizut enea dena galdeginik? Izan ere, ongi irabazi zaitut amodioaren indarrez, eta zure bihotza ukaiten lehena
|
izan
dena hain trakets jazarri zaio gorputzari, non dena batera galtzea merezi izan baitu. Zure gorputzaren jabe denak ez du zure bihotza merezi, zeren eta gorputza bera ere ez baitu berea.
|
|
|
batekin beha dagokigu bertzeer, lehenik heldu
|
izan
dena.
|
|
2022
|
|
|
Idazle gisa ere, ez dakigu asmatu ala huts egin zuen Ungenauigkeit hitza aukeratu zuenean zehazgabetasun gisa itzul daitekeena, edo Unbestimmtheit hitza lausotasun edo, zehatzago, indeterminazio gisa itzuli
|
izan
dena erabiltzean.
|
|
|
Kanala estatubatuarrek eraikiko zuten (eskulan merkea bilatzen jakin zuten haiek ere, eta Karibeko uharteetako langileek egin zuten lan gogorrena), baina kanalaren erabateko kontrola eta inguruko lur zerrenda baten gaineko subiranotasuna ere berentzat gordeko zituzten, betiko. 1914an inauguratu zuten zorioneko kanala (esklusa sistema batez baliatzen dena, itsasoaren mailakoa egitearen zailtasunak ikusita), Panamaren XX. mendeko historiaren osagai ezinbestekoa
|
izan
dena. Kanalak gaur egun oraindik duen garrantzia izugarria da.
|
|
|
Baina ez diot Jainkoari barkatzeko galdegiten gure artekoa sekula handik aitzinerat joan baldin bada, ez bainau berak nehoiz hertsatu, eta ene bihotzak ere ez du horretarako desirarik izan; zeren hain pozten bainintzen bera ikusteaz, iduri baitzitzaidan ez zela munduan plazer handiagorik. Eta orain, jauna, ene maluraren kausa bakarra zaren horrek, mendeku hartu nahi al duzu zuhaur aspaldi etsenplu izan zaitudan jokabide batengatik, zure kasuan ohorerik eta kontzientziarik gabekoa
|
izan
dena, gainera. Zeren badakizu, eta nik ere ongi dakit, maite duzun emakume hori ez dela kontentatzen Jainkoak eta zentzu onak agintzen dutenarekin.
|
|
|
1795ean aurkitu zuten Errusian eskuizkribu zahar batean idatzia olerki hau edo, hobeto esanda, epopeiaren zati hau, eta Puxkin poeta ezagunak argitaratu zuen ustez XII. mendeko den dokumentu hau. Halaber ezezaguna den egile errusiar batek herri hizkuntzan idatzitako ekoizpen gisa aurkezturik eta, berez, hango errusiar literaturaren monumenturik zaharrentzat hartua
|
izan
dena.
|
|
|
Edozelan ere, kristianismo ortodoxoko pertsonai erabat onak edo tzarrak baino ulergarriagoak dira mitologia herrikoiko izakiak eta sainduak, noiz onuragarri eta sendatzaile, noiz kaltegarri eta eritasun emaile. Hortik ikusia ulergarria da" Kandela bat Jainkoari eta beste bat deabruari" eskaintzea, egiazki egin
|
izan
dena (Delumeau 1978: 61), baita hemen ere eta ez oso aspaldian:
|
|
2023
|
|
|
Garaian garaikoa. Gizakion historia oso luzea da eta, zenbait sasoitan, gizataldeak trinkotzeko baliagarria
|
izan
dena besteetan, aldiz, traba bihurtu izan da. Europan, adibidez, gizarteak tinkotze jardunean erlijioen balioa ezin da kolokan jarri Pizkundeko erlijio gerrak irazeki arte.
|
|
|
Neronen buruari laguntze aldera, bakardadea ibiltzen dut gogoan berriz, nire existentzia inguratzen duen bakardadea. Eta gogoeta hori, beti hain goibela, larria
|
izan
dena, orain, bizitzan gailurtzeak duen garrantziaren ondoan, arina da ia. Hitzek pisua dute.
|
|
|
Gaur, enegarren urteko enegarren hileko enegarren egunean, Ondarroako Alamedako paretetako bat goitik behera margoturik azaldu da. Testu luze bat du idatzirik, herriko beste zenbait txokotan panfleto moduan ere zabaldua
|
izan
dena. Paper honetan nik neuk ikusi moduan jaso dut:
|