|
2001
|
|
|
5 Jesusen bihotzaren devozioa (1747). Liburu horren atarian Larramendik Mendibururi egin zion gutuna dago hitzaurre moduan, Larramendiren euskal prosa eredutzat hartua
|
izan
dena.
|
|
|
Bestela badirudi ere, inoiz baino begirago egon behar genuke orain aldi igaroari, etorkizunaz atzendu gabe noski eta etorkizunaren zain gaudelako, hain justu. Besteak beste, lehen egin
|
izan
dena egina dago, nahiz gaizki egina iruditu guri; lehen esana esana dago, oker esana dagoela baderitzagu ere. Ez gaitezen beti, hainbeste aldiz egin dugunez âeta lehengora nator berriz, predikari gogaikarriaren antzeraâ, huts hutsetik abia:
|
|
|
Nor bere garaiko ume denez, berrizale haiek ere iraganaldiari josiak zeuden eta ez zuten lotura hori hautsiko eredutzat hartu zituzten arrotzek besterik irakasten ez bazieten. Hor momentu batez gelditzen bagara, luzaro gabe hautemango dugu ez zela XVIII. mendea, mende guztien bilduman, xoko bakoitzeko hizkuntzaz nahiz dialektoaz gehien arduratu
|
izan
dena.
|
|
|
Auzi honetan, gainera, nola ez dakigula, erabateko aditza, mintzaidea ahotan hartzen ez duena, orain arte eta beti euskal aditzaren giltzarri
|
izan
dena, besteren mirabe bihurtu da: duk, dun eta duzuk (eta etxe polita duk beti da bikoitza!) kendu dute boterea eta agintea daren eskuetarik; diat, dinat eta dizutek, dutenetarik.
|
|
2002
|
|
|
Baina, zoritxarrez, zenbait alditan bederen, ez legeak segurtatzen zuen erabilera, ez diruak hedatzen euskara. Eta liburu asmatuek asmakizun munduan sartzen gintuzten, balizko euskal dermio ahulduan, lastertasuna bihurtuz abiadura, orain arte beharrezkoa
|
izan
dena derrigorrezko eginez hemendik aitzinat, oilo salda frogatzen dugula erakutsiz gure gurasoak probatzearekin bakarrik konformatu izan zirelarik gizajo haiek, edo hizkera berezitua sortuz hizkera berezia nahikoa eta aski zen tokietan, euskaldunak arras zuhurrak izan gara-eta hizkuntza kontuetan. Antza, horrek ematen zien gero edukin sendoa, eta batez ere landua, jasoa, goratua eta zaindua, hizkuntzaren inguruko eduki guztiei.
|
|
2003
|
|
|
Aitzatespen arrazionala etorkizuneko proiekzioa arautzen ahalegintzen dena da; hots: hizkuntza ez da bakarrik
|
izan
dena eta gaur egun dena, ezpada bihar etzi izango dena. Eta etorkizunari begiratzen dion proiekzio horrek hizkun  tzaren garapen sistematikoa eskatzen du.
|
|
2006
|
|
|
Belaunaldien arteko paradigma aldaketa, badakit, ene Kaioa. Gauza arrunta; beti gertatu
|
izan
dena, behintzat. Hala ere, esan ohi duzu, guk eduki ditugun aukerak kontuan izanda, gure kidea ulertzeko ahaleginezko jarrera dela gure belaunaldiak hurrengoari eskain diezaiokeen herentziarik behinena, bestela porrot egin dugula.
|
|
|
Konforme: ahozko literatura da han gaur arte gehien garatu
|
izan
dena. Zuk esango didazu, badakit, afrikarrak ez direla onak afrikarrak izateagatik, besterik gabe.
|
|
|
Euskalkien antzinatasuna eztabaidagai da, eta ez dira gutxi auziaren gainean emandako iritziak. Iritziak iritzi, ordea, nekez finka liteke euskalkien sorrera data edo sorrera garai bat, nahiz eta sarritan uste
|
izan
dena baino berriagoak direla ematen duen. Sorrera garaia baino kontsentsuatuxeago dauzkagu, baina ez erabat, noski?
|
|
|
Euskalkien eta hizkera bizi horien xarma, bizitasuna eta kolorea askoren gustukoa izan da eta da, eta errespetatzeko, estimatzeko eta goraipatzeko jarreretatik hasita, loriatzeko, adoratzeko eta are mitifikatzeko jarreretaraino ere iritsi gara. Batzuentzat hizkera ez jasoa eta behe mailakoa
|
izan
dena, beste batzuentzat euskal senaren esentzia eta euskararen izpirituaren gordailu izan da.
|
|
2007
|
|
|
Erabakitzen badugu euskara mintzatu deneko eremua dela Euskal Herria, Tafallatik beherakoa ez da Euskal Herria eta Errioxa, Bureba, Aragoiren iparraldea, Biarno eta Gaskoniaren zati bat, aldiz, bai. Gainera, inork uste du benetan gaur egun Zarrakaztelu (non, diotenez, euskara mintzatu baitzen XIII. mendea arte) Tutera (mundua denez geroztik, erdal herria
|
izan
dena) baino euskaldunagoa dela. Tuteran (Fontellasen hobeki esanda) badute ikastola, Zarrakaztelun ez.
|
|
2009
|
|
|
Estatu nazioa sortzearekin batera, eta oso bereziki azken bi mendetan zehar, etengabe eta gero eta neurri handiagoan esku hartu dute herri aginteek beren gizarte eremuetako hizkuntza erabileretan. Estatu nazioaren planteamenduak berarekin ekarri du" Estatu bat= hizkuntza bat" printzipioa, printzipio gatazkatsua eta hizkuntza aniztasunaren biziraupenerako kaltegarria
|
izan
dena, uniformetasuna bilatzen duelako eta baztertzailea delako hegemonikoak ez diren gainerako hizkuntza guztiekiko, beraz, hizkuntza gehienekiko.
|
|
|
Hala ere, ez dugu ahaztu behar badela poesia multzo handi bat musikatua edota abesti bihurtzeko oinarri gisa erabilia
|
izan
dena ere. Baina poesiaren susperraldi hori 1980ko hamarraldiaren lehen urteetan etorri zen, Ruper Ordorikaren eta Oskorrien eskutik etorri ere:
|
|
2010
|
|
|
Programa? Nondik atera daiteke Bedaiopeko ziklorako aukeratu
|
izan
dena baino errepertorio hoberik. Ez da erraza.
|
|
|
Handia izan zen nire harridura, Tettamanzi Kardinalak, bere hitzaldian, gotzainei eman zien jipoia entzutean. Bere ustetan, gotzainen iritziak oso negatiboak ziren Europar Batasunari buruz, nahiz eta hain garrantzitsua eta mesedegarria
|
izan
denentzat horrelako erkidego bat eta baita Eliza berarentzat ere, orduan bereziki, ekialdeko eta mendebaldeko nazio guztietan komunismoa desegin ondoren. Hitzaldi horren ondoren, erabat aldatu zen Sinodoko gotzainen arteko pentsaera, eta hortik aurrera oso positibo eta baikor azaldu ziren.
|
|
|
Hirugarren alderdiak komunikazio teknologiak garatzearekin zuen zerikusia, eta Euskadin telekomunikazioetako operadore propioa sortzea ahalbidetu zuen, gero Euskaltel
|
izan
dena. Orduan adostutakoak Eusko Jaurlaritzaren ikusmolde estrategikoa eta horren ondoren egindako lana bururatu zuen.
|
|
|
Guk lardaia deitzen genion Goizuetan, mutur batetik goldeari eta bestetik uztarriari lotzeko, bi muturretan kate puska bana izaten zuen zurezko adakiari, hortxe metro ingurukoari. Eta uste dut, Leitzan eta beste herri askotan goldartekoa deitu
|
izan
dena, gauza berbera dela.
|
|
|
Aljeriako portu ezaguna da Mahran, gure usarioan Oran
|
izan
dena, eta ni ez natzaizu hasiko hemen, menderen mendetan Espainiarentzat, eta baita Europa osoarentzat ere, hark izan duen interes geopolitikoa erakusten. Ez eta Orango presondegiak Espainiarentzat bereziki izan duen inportantzia azaltzen ere.
|
|
|
Ez baitzen" Chucalde" hori gaurko Txanikene azpiko baserria, herriko etxea baizik. Guretzako Kotxobitarte
|
izan
dena. Txukalde baserria oraindik egitekoa zela baitirudi 1745ean.
|
|
2011
|
|
|
planeta finituan, ezin ekonomia eta hazkunde infinitua planteatu, gauza konplikatuagorik ulertu dugu. Ondorioz, munduak du izan orain arte
|
izan
dena, amaitu zen normaltasun hau. Alabaina, jendeak, guk geuk oro har, segitzen dugu proiektuak egiten, geure bizitzak antolatzen ezer gertatuko ez balitz bezala, ekonomia noiz haziko hasperen eginez; la la lurraldeko bizilagunak bagina bezala.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, egin ziren bilakaerak aintzat harturik, zientzia juridikoen arloan, abagune bakoitzean, sortu ziren alternatibak eta proiektuak azalduko ditugu. Historiaren eremuan, interpretazio zuzenaren argia lortzeko, nagusia
|
izan
dena bakarrik ez ezik, inguruan zeuden gainerako alternatibak ere aztertzea premiazkoa da. Modu sistematikoan egiten dugu.
|
|
2019
|
|
|
Txirrina jo dute. " Maitea!" Karmenek besarkada batekin baretu du nire amorrua, erruduntasunaz ordezkatu du denboraldi honetan guztian deitu ez diodalako, ahaztuta eduki dudalako, bera, niretzat ama bat bezalakoa
|
izan
dena, nire negarrak entzun dituena, kontsolatu nauena, behar izan dudan guztietan bere etxean hartu nauena. " Nire neskatoa!
|
|
|
Pazko gaubeilan bakarrik gelditu baita, eta hori ere 1955etik berreskuratu nahi izan duelako Elizak. Mende askoan ordu hori galdua egon den arren, gure euskal koarta tenporetan ezer gelditu bada, larunbat gauerdiko haizeen nondik norakoa erreparatu beharra izan da preseski gorde
|
izan
dena.
|
|
|
Eman dizunak badaki, eta jakin dezazun damaizu: zerutiarra da, lurreko indar zikinetan kutsatu gabea, zainak garbi, zuhaitzaren zuku eta sapatik bizi
|
izan
dena: mihuri horixkak ere halaxe dira garbi, ia zeharrargi...
|
|
|
hori pasatuta gero zukeen. Eta halaxe eman zuten ordena, Elizaren egutegian bildu zena, eta mende askoan bete
|
izan
dena.
|
|
2020
|
|
|
gorrotoa. Hala, gaur leiala
|
izan
dena bihar salatari bihurtuko da, amorantearen bizitza hondatu zuen militarrak beste amorante batekin galduko du ondra, kontu jakina da lapurra eta polizia zein hurbil egon ohi diren elkarrengandik, bertutearen hauspoa zena indarraren bidetik eta gerlari...
|
|
2021
|
|
|
sendotasuna eztela iritzi sendoak, garbiak... gogortuak edukitzea, baizik eta sendotasuna, jarrera sendo bat dela... zein?, hauxe: hire jarrera, hire usteak... beti esan
|
izan
dena, gure zaharrei ikasitakoa: hire ustea ustela ateratzen baldin bada, ba uste hori baztertu eta kito!
|
|
2022
|
|
|
" Zerbait erakutsi nahi diat", eta zaldi xuria erakutsi dio. Etxera itzuli
|
izan
denetan, hainbat alditan gelditu izan da Ada hari begira. Eta argazkiak atera dizkio zenbaitetan.
|
|
|
Hori ez zen
|
izan
dena, jauna, ez, bai zera, horiek txikikeriak izan ziren, handiena gero hasi zen, gau batean ama afaria ematen ari zitzaiolarik eta ni besaulkian mugikorrari itsatsita Javierrekin mezuak trukatzen nengoelarik, Javierrek esaten baitzidan Marco triste zegoela, Marcok negar egiten zuela. Hori, aitortu beharra daukat, Marcorengan beti gustatu izan zaidan zerbait da, zeren, zezen basati bat bada ere, ondo egiten du negar, egin behar duenean, ez Catalinak bezala, hark ur jauziak zituen-eta begietan, baina Marcok negar egiten zuen, eta ez zuen lantua ezkutatzen, ez negar egitearen berri ez dakitela sinetsarazi diguten herri honetako gizon zakarrek bezala.
|
|
|
Prozesu osoan, hitzek nahiz gauzek beren bi alde ezberdinak azaltzen dituzte. Dualtasun horri esker litekeena da prozesu batean mugiarazlearen papera egitea eta bestean mugiarazi
|
izan
denarena.
|
|
|
Oharra: burgoi da harroa; zenbait lekutan burugoi (buru goi) ere esan
|
izan
dena.
|
|
|
Behatzaile handia izan baitzen, baina behatuz, beti bere burua behatzen baitzuen, galderak pausatuz gauzak sentitzeko moldeaz, gauzak ikusteko moldeaz. Gezurra dirudi gerrako gizona deitu
|
izan
dena, gerra deskribatu zuena erabateko hoztasunetik, gero entomologian, zehatzago kakalardoekin laketu izana.
|
|
|
Laburbilduz, kapitulu honetan aditzera eman nahi izan dut Kanadako komunitate politikoek babestutako proiektu nazionalen legitimitateak bere horretan jarraitzen duela, pertsona entzutetsu batzuek diotena gorabehera. Era berean, azpimarratu behar da ezen Konstituzioa zabaltzeko eta aldaketak egiteko aukera ezinezkoa dela adieraztea, hamaika aldiz entzun
|
izan
dena. Kanadako Federazio multinazionala osatzen duten nazioei askatasuna ukatzea dela.
|
|
2023
|
|
|
emadazu dena, aitatxo, emadazu dena/ hementxe duzu nire popalde lerdena/ emadazu dena, aitatxo, emadazu dena/ zorroztu, penarik gabe, zure eztena. Eta hori guztia ahoa eta hankak zabal zabal, azken batean, hemen esaten duten bezala, behin puta
|
izan
dena beti puta. Eta eskerrak.
|
|
|
Sorgin horrekin onez onez arituta haren onarpena lortu eta kaleko urdangatzat hartu ordez familiako kidetzat hartuko hauen esperantzan ibiliko haiz agian, baina alfer alferrik habil, nirekin saiatutako sorgin amarruek ez diten balioko emakume zikoitz horrekin, ez din xentimorik ere utziko. Odolkiak ordainetan izango ditun, zeren behin puta
|
izan
dena beti puta.
|
|
|
Negu nahiz uda, hor ibiltzen dun espaloiak korritzen atzealde betea agerian, nork amua eta alua irentsiko. Behin puta
|
izan
dena beti puta. Eta, hortaz, zer hobeagorik hi zakilbaba dariola haren bularraldeari begira hagoen bitartean hire patrika hustea baino?
|
|
|
Dena den, egia da besteekiko egin izan ditugun konparaketek beti izan dutela eragina autoestimuan. Alegia, beti egon da ezagunagoa edo ospetsuagoa izan den jendea eta apalagoa
|
izan
dena. Aintzat hartzen zen zerbait zela esango genuke.
|
|
|
Egunerokoa idaztea. Lehenik eta behin, betidanik egin
|
izan
dena eta galtzen ari den ohitura: eguneroko bat idaztea, eguneroko emozionala.
|