|
2001
|
|
|
Kulebroiaren bukaera jakiteko irrikan zegoen. Agian hori baino ez zen
|
izan
dena: tele-zabor saio merke eta nazkagarria.
|
|
2003
|
|
|
bizitzaren alderdi naturala eta beharrezkoa
|
izan
dena.
|
|
2005
|
|
|
Hain zuzen, emaztea halako gisaz eramateak berak frogatzen zuen trahizioaren egia eta handia. Horren haritik, herrian hartaz komentatu
|
izan
dena noiz edo noiz, emazteak zertan egiten duen lan orain, edo nola bizi den, senar laidoztatuaren jokamoldea nolabait ere justifikatzen ahal duten datu objektiboak baino ez dira. Bere garaian ankerra eta antzegabea zirudien egitatea, leundu egin du denborak.
|
|
2010
|
|
|
Min bizi batek Lorea Urresti Arteagaren eta Luis Urresti Rekalderen arteko harremana betiko aldatuko du. Hogeita bost urtetan ezinezkoa
|
izan
dena, hilabete bakarrean. Alaba eta aita solasean:
|
|
2013
|
|
|
Jakina denez, irudi batzuek bista engainatzen dute, ez dena badela edo beste zerbait dela sinetsarazten baitigute. Bada pintura mota bat garai guztietan erabili
|
izan
dena hormak apaintzeko. Imitatzean datza, bai arkitekturazko elementuak, hala nola ateak, arkuak edo leihoak; bai izaki bizidun nahiz bizigabeak, animaliak, zuhaitzak eta iturritxoak, kasurako; edo baita etxea apaintzeko gauzakiak ere, gortinak edo loreontziak.
|
|
|
– Aspalditik, hilabeteak izango dira eguna hautatu genuenetik. Elkarrekin hiltzeko ideia ez da inoiz arrotza
|
izan
dena den, beti aipatzen genuen, baina txantxetan bezala, jolas erromantiko bat zen... Beti haserretzen nintzen Tomasek ni baino lehenago hilko zela esaten zidanean.
|
|
2014
|
|
|
Hilketak nola egin zituzten ere kontatu zuen, xehetasunak, irudiak. Ez da aditzeko erraza, kontakizunaren hasiera normala den arren, gehiagotan entzun
|
izan
dena: eraikinera sartzeko erabili zituztela armak, besterik ez, sarrailak zartatzeko.
|
|
2015
|
|
|
Konformismorik alienagarrienean sustraitutako jaun andre madarikatuok: har ezazue eta jan guztiok honetatik, hau nire artearen kaliza da-eta, denon apatiak alferrik galtzen utzitako talentuaren lagina, zuen axolagabekeria hilgarria barkatzeko idatzia
|
izan
dena. Irakur ezazue kontakizun hau nire oroigarri.
|
|
2016
|
|
|
Edo erantzun
|
izan
dena.
|
|
|
Biharamunean Joanak lagundu zion autobusera, eta agur egitean paper bat eman zion, helbide honekin: Marina Espoz, calle Descalzos 7, Pamplona, azken bi urteetan Giseleren abaroa
|
izan
dena.
|
|
2018
|
|
|
Zutaz dena gustatzen zaiona zu izan ezik. Betirako ahaztua pentsatzen zenuena, baina egunero zure inguruan
|
izan
dena. Bizi luzea Sarari!
|
|
|
Kantu molde horren beste adibide paradigmatikoa Kalera, kalera pieza da, urtetan eta oraindik ere Monzonek idatzia zela uste
|
izan
dena, baina benetan Imanol Urbietak eta Josu Txapartegik 1976an sortua, klandestinitate giroan, egiletza aitortu gabe (aspalditik paretan esekita dago jatorrizko partitura Zarauzko Arrano elkartean; bidenabar esanda, partitura horretan kantuaren izenburua Amnistia da, ez Kalera, kalera). Oso oso berandura arte ez zen diskoan argitaratu, baina ahoz aho ederto batean transmititutako kantua izan zen.
|
|
2019
|
|
|
Bilbo eta Lekeitio artean bizi da, dibortziatuta dago eta seme bat dauka, zaintza partekatuan hazia
|
izan
dena. Umetatik idazten du, baina ez zen haur bakartia edo arraroa, gaztigatzen du.
|
|
|
Gerrak hondatu duen zuhaiztia da errealitatea. Eta ez dagoen huraxe da poesia, menturaz
|
izan
dena eta berriz izango ez dena.
|
|
2020
|
|
|
Erantzunik ez da. Gure etorkizunaren zimenduak ezarri genituela oroitzen dut soilik, nire bidea hurrengo hamarkadetan
|
izan
dena orduan erabaki zela. Nire bizitza aldatu zuen unea izan zen hura, baina ez dut ezer oroitzen.
|
|
|
Lanarekin batera formatzen ere jarraitu izan dut, han eta hemen. Betidanik nire pasioa
|
izan
dena ogibide bilakatu da. Eta, bai, gaur egun badakit honetara dedikatzeko hautua hartu dudala.
|
|
|
Nolanahi ere, badira konstanteak izan diren ezaugarriak: bere belaunaldiaren isla den euskararekiko atxikimendua, testu teatroaren kalitatearekiko mira eta, kasu askotan, emakumeen begirada sozial bati loturiko jarduna, beren belaunaldiko testuinguruan erreferentzia bakanetakoa
|
izan
dena. Agurtzane Intxaurragaren eta Arantxa Iturberen arteko elkarlana aitzindaria izan da, eta eredugarria.
|
|
2021
|
|
|
Haatik, ezohikoa eta deserosoa izanagatik ere emakumeen umorerik badela bistaratuko da liburu honetan botere harremanen eta umorearen mihiztatze hori erakusteko esparru gisa hartuz bertsolaritza, tradizionalki maskulinoa bezain umoretsua
|
izan
dena. Praktika sozial oro lez, publikoan egiten denean bertsolaritza ere arautze maskulinoek uztarpetzen dute, gaiak, egikerak, hotsak eta gorputzak eredu maskulinotik eratorriak baitira eta subjektu maskulinoaren neurrira eta oinetara jarriz erreproduzituko dira, abesten duena halakoa izan edo ez.
|
|
|
Umorea definitzea ez da, inondik inora, langintza erraza. Izan ere, urriki ikertu izan den fenomenoa da eta ikertu
|
izan
denetan ere haren inguruan egindako irakurketak orotarikoak eta elkarrekiko oso desberdinak dira. Uxoa Anduaga soziologoaren arabera, “umorea baztertua izan bada, ikergai ‘umoretsu (egi) a’ izateagatik garrantzia gutxikotzat jo delako izan da” (2016:
|
|
|
Ziarrosiaren errua omen da dena. Ama, hain mizkina
|
izan
dena beti hitzekin eta ebakerekin, ziarrosia esaten hasi da orain.
|
|
2022
|
|
|
AMA SINBOLIKOARI ABERRIAREN UGALTZE SINBOLIKOA EGOZTEN ZAIO: emakumea* herriaren sinbolotzat hartzen du ikuspegi horrek, Ama Euskal Herria imajinario ezaguna, ikuspegi katoliko batetik Mariarekiko debozioari lotu
|
izan
dena, edo beste ikuspegi batzuetan Mariren mito jakin bati loturikoa. “Aberria” familia kontzeptuarekin edo sinboloarekin parekatzen da, eta emakumea* familiaren zaindari dugu, baina, baita lurraren, herriaren eta kulturaren zaindari ere.
|
|
|
Hasteko, historikoki sektoreko emakumeen aldarrikapena
|
izan
dena, ustiategietan lan egiten zuten emakumeak horien titular edo titularkide izatea horrekin zegozkien eskubide sozial eta ekonomikoak berenganatzeko, adierazle arriskutsu bat bilakatu da. Ordezkatuak eta ikusgarriak dokumenturako elkarrizketatu nituen emakume adinekoenek gogoan dute administraziotik beraien ustiategia, labore motak, bertan lanean zebiltzanen kopuru eta profilak (ustiategi burua, langilea, familia laguntza…) zehaztu eta jarduna erregulatzea eskatu zitzaienekoa.
|
|
|
Bizitza otsoan gizon
|
izan
dena, akaso,
|
|
|
Edo begira geniezaioke, bestetik, Les Bobebobe k, Metrokoadrokako kideen begiradapean, sortu zuten Txilin hotsak pieza labur absurdoari, zeinu sinpleen indar zoroenaren bidez, esanguren ozeano sakon batera eramaten zaituena. Eta nola ahaztu Gilkitxaroren 25 urteko ibilbide oparo bezain absurdoz betea, hizkuntzaren eta logika onartuaren muga guztiak eztandarazteko gai
|
izan
dena. Ez ginateke harrituko eragindako barre horien guztien oihartzuna Pariseko Montparnasseko hilerrira ere heldu izan balitz, Becketten gorpua jan duten zomorroak dantzan jartzeraino.
|
|
2023
|
|
|
Diferentzia sexualaren erregimenetik alde egiteak esan nahi du humanoaren esferatik ihes egitea subalternitatearen, biolentziaren eta kontrolaren esferan sartzeko (Preciado, 2011, 2020). Bestetik, egia sortu egin den bezala, sortu egin da humanoaren edo gizakiaren esanahia, historian zehar aldakorra
|
izan
dena eta orain bestea edo zaurgarri bezala ulertzen dena. Egiarekin bezala, gatazkan jarri litzateke zelan eraiki izan den “gizaki” kontzeptua, eta zein izan den produzitua balioa duen gizaki ulergarri gisa eta zein ez.
|
|
|
Azken garaietan, euskal arte eszenikoen testuinguruan, Araban sortu da sare oso erreferentziala, agian medioetan titulu asko hartu ez dituena baina praktikan gertaera eta Euskal Herri mailako sinergia askoren epizentroa
|
izan
dena: Piszifaktoria Ideien Laborategia, Pez Limbo, Parasite Kolektiboa, Las Bobe Bobe/ Tranpola, Mamiak kolektiboa edota Tripak kolektiboa bezalako taldeak; Baratza Aretoa eta Mostrenko aretoa Gasteizen, Azala Espazioa Lasierran, Garaion espazioa Ozaetan, Aiaraldea Ekintzen Faktoria Laudion… Denetara joan ezin denaren ezintasunarekin, baina esperientzia batzuk behintzat arakatzeko gogoz, hiriburura jo dut, lehenik eta behin.
|
|
|
balleteko klasean, barran jarrita geldi geldirik, ezin erritmoa jarraitu. Eskola horretan gelditu nintzen ikasturtean zehar aparteko zenbait klase hartzen, eta bertan ezagutu nuen niretzat gerora nire maisua
|
izan
dena: Moreno Bernardi.
|
|
|
Hortik Artedrama plataformari lotutako etapa berri bat etorri zen, hau ere euskal teatroan gertatzen den joera baten isla eta akuilu: euskara hutsez lan egitea erabaki duten talde, konpainia eta kolektibo profesionalen hazkundea, azken hogei urteetan geldiezina
|
izan
dena, publikoa euskarazko antzerkira erakartzen ere lagundu duena.
|
|
|
Nazismoa ez dakit, baina nire azalean egiaztatu nuen zapaldua
|
izan
dena nola bilaka daitekeen zapaltzaile. Azkenean, esan bezala, lortu nuen jatetxe batean lana egitea.
|