|
2000
|
|
|
Gerardo Markuletak liburu honek
|
izan
bide dituen iturrien aipamena jasotzen du bere erreseinan" Ereduen artean Hegoameriketako narratzaile" laburrak" aipatuko nituzke nik, Augusto Monterroso batez ere, baina baita Eduardo Galeano, Mario Benedetti eta Julio Cortazar. Ironia zorrotzari dagokionean, Ambroise Bierce eta H.J. Mencke gogoratzen zaizkit orain."
|
|
|
Hizketatzaile trebeak ondo daki bere lengoaia egoera bakoitzari egokitzen. Eragozpenik handiena
|
izan
bide liteke, aldi berean gure mezua eskolagabe bati eta jakitun bati ulerraraztea.
|
|
|
Izaera publikoa zuten lehenbiziko transmisioak 1920 urtean burutu ziren Chelmsford hiritik (Britainia Handia), Marconi-k sorturiko elkarte ingelesak bultzaturik. Emanaldirik entzutetsuena Nellie Melba soprano australiarrak 1920ko ekainaren 15ean La Bohème ren aria bat interpretatu zuenekoa
|
izan
bide zen. Orotara 4.000 britainiarrek jaso zituzten Chelmsfordetik heldu zitzaizkien soinuak, N. Melbaren ahots ederra alegia (Border, 1981, 26).
|
|
|
Ez dago argi noiz iritsi zen gizakia Kantauri aldera, hasieran oso jende gutxi
|
izan
bide baitzen eremu zabalotan bizi zena; gainera, ez zen aztarna askorik gelditu. Hala ere, Asón eta Karrantzako haranak ehizaleku aproposak izaki, ekialdetik etorritako lehen ehiztariak haran hauetako kobazulo eta erreken inguruetan azkar finkatu zirela pentsa daiteke.
|
|
|
Infernuko su baxura kondenatu nahi dituztela dirudi. Espainiako Gobernuak liburuen prezioa liberalizatzeko hartutako erabakiak ondorio beldurgarriak
|
izan
bide ditzake gure liburugintzan. Euskal editoreek, ikasliburuei ezarri zaien beherapen librea gainerako liburuetara hedatuko ote den susmoa dute eta horrek liburuaren zirkuitu naturala birrintzea ekarriko duela adierazi du Jorge Gimenez, Euskal Editoreen Elkarteko lehendakariak:
|
|
2001
|
|
|
Konkista musulmana gure lanaren abiapuntua da; VIII. mendean arabiarrak etaberbereak Iruñeko inguruetara iristean, zer egoera topatu zuten? Oraintsu artepentsatu den ez bezala, bere berezitasun etnografiko eta kulturalak gorabehera, lurralde horiek Toledoko erresumaren partea
|
izan
bide ziren. Bisigodoak InperioBerantiarreko erregimena luzatzen eta iraunarazten saiatu ziren, antzinako gizarteakrisialdian zegoenean.
|
|
|
nenduan (nendun baino hobeto) dela formarik zaharrena eta horretatik sortu direla  neban, nuan, nuen eta gainerakoak, hotsak legez aldaturik ala analogia bidez ez dakigu, ez baitzaigu ezer esaten. Nolanahi ere, horrelako lege fonetikorik ezagutzen ez dugunez gero, analogia
|
izan
bide da aldaketa horren eragilea.
|
|
2002
|
|
|
Biderik ba ote da erasoei aurre egiteko? Izatekotan, askotarikoak dute
|
izan
bide alternatibo horiek.
|
|
|
Narratibaren ikuspuntutik, beraz, 80ko hamarkada ipuinarena litzateke. Izan ere, bi liburuk mugatzen dute, hamarkadaren hasieran eta amaieran, ipuinak
|
izan
bide zuen nagusitasun hori: Joseba Sarrionandiaren Narrazioak alde batetik (1983), eta Bernardo Atxagaren Obabakoak, bestetik (1988); liburu hauei nik, eta izen gehiago aipa daitezkeela jakitun?
|
|
|
Joselu azaldu zen eta hirurek bazkaldu zuten sukaldean. Trankilago ematen zuen semeak, Antoniaren ustez bezperan Mentxurekin
|
izan
bide zuen solasaldia zela eta. Gau hartan ez zuela etxean afalduko esan zuen gaztetxoak, amaren baimena lortuko zuela segurantza osoa adierazten zuen irribarre samur batez goxatuta," lagun batzuekin San Rokera joango gara ilunabarrean, ea plater hegalariak ikusten ditugun".
|
|
2003
|
|
|
Larrun mendiaren oinetan dago Sara herri txikia, urte luzeetan kontrabandoaren gune nagusia
|
izan
bide zena. Saran idatzi zuen Pedro Agirre," Axular" apaizak, 1643an," Gero" euskal obra garrantzitsua.
|
|
|
Garay de Monglave k 1835ean, aurkitu? zuen Altabizcarreco Cantua (Karlomagno eta euskaldunen arteko borrokez); Xahok idatzitako Anibalen kantua (1845); Francisque Michel-en Abarkaren Kantua (1859), eta Klaudio Otaegik idatziriko Beotibarko Kantua (1882). 97 Hauek guztiek oso oihartzun urria
|
izan
bide zuten herritar euskaldunen artean. Nolanahi ere, (guk aztertu ez dugun) bigarren gerra karlistako bertsoen ikerketa egitea on litzateke, ideia historiko hauek 1876rako herritarren artean zenbat hedatu ziren ikusteko98 Halaber, espainiar eta frantses nazionalizazioek garai horretan aurrera egin baitzuten, interesgarria litzateke ere erdal historiografia horietako topikoak euskarazko bertsoetan nola islatzen ziren ikustea.
|
|
|
Bestelako historia erlijioso ohikoagoek arrakasta handiagoa
|
izan
bide zuten. Aurrena Frantzisko Ignazio Lardizabal() gipuzkoar apaizak argitaraturiko Testamentu Zarreco eta Berrico condaira aipatu beharra dago (Tolosa, 1855).
|
|
|
Hiriburutik herri horretara bizitzera aldatu zirenean piano ariketa luzeak egiten omen zituen ilunabarretan, eta Schuberten pare bat pieza behintzat txukun interpretatzera iritsia omen zegoen, inguruan bizi zen irakasle batek kontatu zuenez. Pianoa eta dantza
|
izan
bide ziren emakumearen zaletasun nagusiak, bigarrena bereziki. Leihoz leiho bizi ziren auzokoek ziotenez, maiz ikusten omen zuten bere gelan gorputz osoko ispiluaren aurrean bakarka dantzan, eta horretan ari zenean zoriontsu zela nabarmentzen omen zitzaion.
|
|
|
Ezezagunaren gorpua agertu zen inguruan atrakaleku polita zegoen. Hantxe
|
izan
bide zen dena.
|
|
2004
|
|
|
Jainkoen semeak gizakien alabekin nahastean sortzen dira erraldoiak. Nekazaritzan oinarritutako ekonomia zaintzeko egindako jainkoen irudikapen bikainak ere
|
izan
bide dira erraldoiak. 1657an jadanik, Tolosan erraldoiak egin zituzten Iruñerako, ez dira beraz atzo goizekoak.
|
|
|
Azkar ibili naiz, azkar ibili beharra izan baitut. Ez dut eragozpen haundirik
|
izan
bideetan, eta izan ditudanak ere erraz pasatu ditut. Egunezko auto ibaietan igerian etorri beharra izan banu, laster harrapatuko ninduten Don Trifonek eta.
|
|
|
Baldintza horien artean, funtsezkoenak, ondokook
|
izan
bide dira: a) irakasle guztiak euskaldunak izatea eta euskal hezieran eskarmentua edukitzea; b) gurasoen aldetik jarrera positiboa agertzea; c) ikastetxearen baitan hezkuntza proiektu euskaldunarekiko aho bateko adostasuna.
|
|
|
Gazteak ingleseraz ari ziran. Azkeneko" kornikalduna" Dolly Pentreth zeritzan andrea
|
izan
bide zan, 1777 ko Abenduaren 26ean, 102 urtetan hilla. Esan beharrik ez:
|
|
|
Zuzen ikusi zuen gure filosofoak. Eta gorago, formulatu dugun hirugarren definizioa idatzi ez bazuen, beharrezkotzat iruditu zitzaiolako
|
izan
bide zen," zoon politikon" esapidean jada" ethikon" izenondoa ere gainulertzen z (u) elakoan, harentzat etika politikaren baitan kokatzen zelako, politikaren parte bat zelako, hain zuzen ere, Etika Nikomakorentzat bilduman hasieratik garbiro adierazten denez. " Gure ikerketak horretara jotzen du eta, nolabait, politikari dagokio" (I, 2 in fine).
|
|
|
Eta huts egitearen edo erratzearen kontzientziak frustraziorik ekar diezaioke, ez zentzu psikologiko hutsean soilik, baizik eta zentzu ontologikoan: gizakia bere izatearen (hobeki esan, bere
|
izan
bidearen) frustrakortasunaz jabetzen baita.
|
|
2005
|
|
|
Izan ere, garaiko existentzialismoaren ildotik, artean soldaduskan zegoen gazte bat besterik ez zela, gizakiaren existentzia definitzen duten ohiko galderen erakusketa egin zigun. Egin berri zituen filosofia ikasketek eragin zuzena
|
izan
bide zuten liburu honetan. Azken batean, izenburuak salatzen duen bezala, gizakiaren izate osoaren zirriborroa egin zigun.
|
|
|
Indiako Bhopalen orain dela hogei urte gertatu zen hondamendiaren ondorez, Union Carbide enpresan izaniko gai kimikoen ihesak 15.000 lagun hil zituen, zifra ofizialen arabera, eta egun ere ezbehar haren ondorioak nozitzen dituzten 120.000 gizakiren baitan
|
izan
bide zuen eragina.
|
|
|
Erdietsi zuenetz? Bere garaian geroztik baino ospe handiagoa
|
izan
bide zuen behintzat bere artikuluengatik.
|
|
|
Izatez, Herranek baino lehen, Ortiz de Zaratek, bultzatu zuen Araban lau probintzien arteko harremana. Baina RPEren eragina gutxienez indargarria
|
izan
bide zen elkartasun ideia horren finkapenean.
|
|
|
Irakurle gehienak Euskal Herriko klase ertain eta altukoak zirela dirudi, hiri eta herri handietako posizio oneko biztanle ikasiak. Harrera, nahiko ona
|
izan
bide zuen aldizkariak, une hartan merkatuan zegoen euskal kultur aldizkari bakarra izateak lagundurik (non Iruñeko Revista Euskara k ez zituen harpidetzek onartzen).
|
|
|
Pisua barrutik berriztatua
|
izan
bide da, ez baitauka zerikusirik etxearen estilo zahar klasikoarekin. Fluoreszenteek ematen duten argitasun zuri artifiziala, gotelez zuritutako hormak, moketa urdin ilun berri berria...
|
|
2006
|
|
|
segurtasuna intimitatea galtzearen truke. Uste dute, nahiz eta erraza
|
izan
bide publikoko zaintza kameren (legez kanpokoak herrialde askotan) edo EDRak ‘txivato’ bat dira, eta informazio hau besterik ez dute: garrantzitsua istripuetan, eta horrek erabat aldatzen du egoera.
|
|
|
Sánchez Albornoz entzat zer espainola –izpiritua, aiurria– finkatua zegoen prehistorian jada. Erabakigarria herri gogoaren zerketan geografia
|
izan
bide da: batetik, honen gogorrak bertoko jatorrizko biztanleen izpirituak gogortu dituelako; bestetik, lekuaren bazterrekotasunak eta klimaren eta lurraren lakarrak bertara jende tipo bat erakarri duelako:
|
|
|
Konturatu bai, konturatuko nintzen, baina ez nion garrantzirik emango; asteroko gutuna ohitura eta are errutina bihurturik neukanez gero, zure presentzia aurrez aurrekoa ez nuen oso desberdin irudikatzen, nonbait. Baina desberdina
|
izan
bide zen. Oso desberdina zuretzat, inoiz esan didazunez, eta, horrenbestez, baita niretzat ere.
|
|
|
Zurrunbiloa nerabilen buruan. Beirasen bidez geunden han, Pontedouroko jaunak egin nahi zuen lan bikain baterako deitu gintuzten, baina Xoakim Beirasen arrasto ñimiñorik ere ez genuen
|
izan
bide guztian. Noiz agertuko zen?
|
|
|
Beldurra ere
|
izan
bide dugu alderantzikatze horren eragile: Julien enperadore kristaua, fanatikoenganako ikarak behartu omen zuen hainbat testu mozorrotzera.
|
|
2007
|
|
|
Hain zuzen, dena ez da latza
|
izan
bidean, ezta gutxiago ere. 25 urte hauetako egoera bitxi eta dibertigarriek liburu bat idazteko adina istorio emango lituzketela dio Riberak.
|
|
|
Ez naiz ni
|
izan
bidea ikusi eta irten dena. Baina bloga bezalako jostailurik ez didate eman erregeek behin ere.
|
|
|
LABen borondate politikoa dago dauden arazoak konpontzeko. Edo gutxienez, arazoak ez daitezela aitzakia
|
izan
bide berriak urratzen hasteko.
|
|
|
Eta 1980an
|
izan
bide nuen lehendabizikoz Rosalíaren eta Padrónen berri zuzena, orain berriro topatu dudan artikuluan ikus daitekeenez(. Rosalía bihotzean?, Punto y Hora aldizkarian, 1980ko martxoaren 20an).
|
|
|
Gunean zulo beltz bat egotea
|
izan
bide daiteke ulerbide bat. Hots, quasarren argitasun erraldoi hori, guztiz aldakorra da:
|
|
|
Etnografoek berriematen dutenez, herri primitibo askotan, batzuek, kitzikapen egoera minetan, euren hizkuntzan ez dauden fonemak ahoskatzen dituzte. «Estos fonemas son creados porque la fisonomía de su sonido expresa adecuadamente lo que el individuo en aquel momento siente y quisiera decir»1438 Halatsu
|
izan
bide da hizkuntzaren sorreran. Giza espeziea, barnearen beteak kitzikatua, bere fraketan kabitu ezinda, atezu atezuan larri, fonemak airatzen hasten da barne husteko, eta horra hizkuntza.
|
|
|
—mahaia giza klase guztien ohitura
|
izan
bide zen—, eta, jai giroan, oso entzutetsuak izan diren mozkorraldiak ere egoten ziren.
|
|
|
Ditiranboa edo Dionisoren omenezko kantua
|
izan
bide zen tragediaren jatorria, alegia, pasarte narratiboak zeuzkan prozesio errepresentazio liriko eta koral bat548 Halere, ezin da ukatu tragediak Homero izan zuela oinarrian: haren pertsonaia epikoak agertzen dira, haren ironia fina, hark zeukan justiziaren zentzua errepikatzen da549 eta, oinarrian, tragediak bereganatuko duen eskema:
|
|
|
• Perikles gudalburu ospetsuak ere —Anaximandroren ikaslea
|
izan
bide zenak— gertakari astrofisikoen aurrean izu ikaratzen ziren Atenasko herritarrak zentzarazi nahiko ditu411 Bere jarrera razionala ispilu konkabo bat da Nizias412 eta beste estratego sineskeriatsuen aurrean.
|
|
|
• Testu orfiko zaharrek eragina
|
izan
bide zuten lehen filosofoengan: ideia batzuk onartzen dituzte edo, bestela, haien aurka sortzen dute polemika.
|
|
|
Eleusisko anderea zen Demeterren himno homerikoan agertzen denez, unibertsalak diren esperientziak
|
izan
bide zituzten iniziatuek98: mamuen agerpenak, ikuspegi mistikoak, argi leherketak, estasia, hegaldapen magikoak99..
|
|
2008
|
|
|
2155). Aluzeas> (lehen elementua gaztelaniar norabidezko preposizioa (a) >
|
izan
bide da, eus kal toponimo bati atxikia; bigarrena luzea>, largo?). Andubias> (lur-saila, erreg.
|
|
|
Eta, Scardenallik bezalaxe, bere anbizio pertsonalak hala agindu dionean Ezenarrok ere Ikaroei bizkar eman eta hiria konkistatzera jo du, 70eko hamarkadako utopia ezkertiar iraultzaile abertzalearen arropa estuegi bilakatuak zailtasun edo eskrupulo gehiegirik gabe erantziz. Iparraldean (Euskal Herriko iparraldean, hau da Frantzian) ETAp.m.kide gisa eginiko egonaldia Gasteiz itxi eta gabeziaz jositakotik ihes egiteko modu bat
|
izan
bide zen Ezenarrorentzat, ez dezagun ahantzi ETAk izan zuela hamarkada urrun haietan Europa osoan halako glamour berezi bat, halako unibertsaltasun kutsu bat, Frankok zutik zirauen bitartean, harik eta iraultza abertzalea kontserbatismo nazional bat gehiago bihurtu zen arte.
|
|
|
Militante eta propagandista politikoak ziren, euskaldunak eta euskara erabil tzen zutenak. Haiek
|
izan
bide ziren Eskual Herriakoen aitzindari, agian idaz le berak, lehenago Réveilen trebatuak; oro har doi bat hobeki idatziko baitu te Eskual Herriakoek.
|
|
|
Azkueren, unanimidadearen inguruan, ziurrenik, Eleizalderen onespen horri zegokion: idazleak ez zituztela behartuko adosturik, Azkuek uste
|
izan
bide zuen Eleizaldek ere bere izena azalduko zuela aktan EuskalEsnale erakundeak t, s erabiltzearen alde, eta izatez erabaki hori onartzen zuen, baina ez bere aldeko botoaz, baizik gehiengoak hala erabaki izana errespetatuz, batzarretik akordio gabe alde egiteari uko eginez. Eleizalde hein batez amore emateko prest zegoen, baina ez gehiegi ere.
|
|
|
Nazioarteko autore garaikiderik ez da bat ere azaltzen. Antzeko irakurketak
|
izan
bide zituzten Txomin Agirrek,. Kirikiñok, eta garaiko euskal idazle gehienek.
|
|
|
Ekoizpen hau euskaltzale militanteenak aski izan zezaketen, baina nekez ase zezakeen literatura ona maite zuen euskaldunik, erdarazko obretarantz bultzatuz. Are euskara ikastera iritsi ziren zenbait pertsona, urruntzeko motiboetako bat
|
izan
bide zen. Diodanaren eredu da Juan Carlos Gortazar bilbotar arte kritikariak Azkueri 1908an idatzitako gutun hau:
|
|
|
Eta susma liteke Gortazarri gertatu bezala (eta lehenago Unamunori bezala), Azkueren katedran euskara ikasten ibili ziren ehundaka bilbotarrei ere, euskal letren mundua ez zitzaiela oso erakargarri gertatu eta laster abandonatu zutela (edo maila sinbolikoan gorde). Salbuespena, oso ideologizaturik zeuden ikasleak
|
izan
bide ziren, gehienak sabindarrak (baina baita Euskalerria Elkartekoren bat ere). Militante horietako gehienen sorkuntza, jakina, oso pobrea izan zen.
|
|
|
i, idazkiak, eta, olerkiak) 380 Oleagarekin batera egindako eskutitzak bere helburua ez lortzeaz gain orain militarrekin kolaboratzera behartu zuen Azkue. Edozein kasutan Azkuek uste
|
izan
bide zuen hobe zela militarrei laguntzea bi liburu «separatista» baztertzen, ezer ez esateagatik euskarazko publikazio guztiak (politiko zein apolitiko) galarazita ikustea baino. Gainera kolaboraziozko jarrera horrekin, bide batez, Euskaltzaindiaren jarduera babes zezakeen.
|
|
|
Baionako astekarian aurkitu dugun Goienetxe medikuaren hurrengo berria izan da Santa Zezilia jaia dela-eta urtero udal txarangak eginiko ospakizunen kronika luzea43 Hauxe
|
izan
bide da 1893 urteko Goienetxe medikuaren azken agerpena.
|
|
|
Alde batetik, zazpi elkarteren izenean hitz egiten denean fin ibili behar delako. Bestetik, zintzoegia
|
izan
bide delako, inuzenteegia alegia, kontuan ez hartzean kazetariak gai guztiez ez jakiteaz gain, askotxotan, azpijokoetan ere ibiltzen direla sentsazionalismorik merkeena bilatu nahian. Ez da haien amuan erori behar, baina nire laguna erori egin zen, eta baita bertan zegoen REko andereñoari nahi zuena eman ere:
|
|
|
Ni ez naiz hemengoa, berriz, ez da eguneroko bat, Barandiaranen irudikoz, «ez eguneroko pertsonal eta sentimental bat behintzat». Egunerokoaren forma hartzeko bi arrazoi
|
izan
bide du Sarrionandiak, zergatik moduko bat, eta zertarako moduko bat. Zergatia, idazteko ezintasuna izan zitekeen.
|
|
2009
|
|
|
Baina bi talderen arteko triatloia
|
izan
bide zena, duatloia izan zen azkenean azken orduko arazoengatik: hergometroa matxuratu egin zen eta ezin izan zuten kirolariek lehen sektore hori osatu.
|
|
|
Estilo horretan egiteak baldintza erabakior bat du beregain: joaldia bakarra
|
izan
bide da, beraz bete betean asmatu behar da eguraldi oneko leihoarekin. 6 eguneko saioa dute buruan, igo eta jaitsi, ea astebete inguruko leiho on horren iragarpena iristen den.
|
|
|
hau gizakiaren harrigarria, zentzua positiboki falta denean, hala ere beharbada zentzua dago, zentzu absentea, Jainko absentea. Absolutuki ez dagoen Jainko hori, Jainkoaren uko hori, zentzu ororen ukoa (halako irakurketa hori Auschwitzena), fededunaren badagoena bezain Jainko
|
izan
bide daiteke. Absurdoaren Jainkoa, Jainko absurdoa (Abrahamen Jainkoa).
|
|
|
Espainia lokartuari iparraldeko espiritu ekinketaria txertatu behar dion Pirinio, eta Euskal Herri? orain sintetiko horren rola, antitetikoa
|
izan
bide zen modernitatearen hastapenetan, kultura (erromatarra) iparraldeko babaroen matxinadatik salbatu beharra agitu zenean. Edonola ere, euskaldunok beti Espainia eta erromatartasuna salbatzeko gaudela ematen du, oraindik erromanizatuak ez gaudenean ere.
|
|
|
Todo calla./ Aquel denso mutismo vegetal no lo altera/ sino el grito de un buho errante en primavera./ Aquí, sobre las hojas de la Biblia latina(???),/ un monje libre, obeso y purpúreo, se inclina/ con doble afán, herético y rebelde, con doble/ ardor contra las sílabas doctorales del noble,/ el ardor de bajar a bocas populares,/ a las bocas teutonas de sus rústicos lares,/ la voz de Dios, vestida de litúrgico idioma,/ y arrancándola al sacro sello oficial de Roma,/ derramarla en tudesco en pechos campesinos?. Lutero basatiak hizkuntza aleman basatian mintzarazi gura
|
izan
bide dio Jainko erromatar nobleari (grekeratik egin du itzulpena!). Baso berde ilunei eta mututasun begetalari, barbariaren epitetoak Ortegarentzat ere?
|
|
|
Euskarazko kazetaritza berandu hasi zela azaldu zuen atzo Maria Gonzalezek liburuaren aurkezpenean, baina Frantziako eta Espainiako agintariei komeni izan zitzaienean zenbait mezu euskaldunei ere helaraztea, euskaraz egin zuten: Esaterako, 1766 urtean Frantziako Errege Luis XVI. aitaren heriotzaren berri euskaraz eman zuten Ipar Euskal Herrian, circonstancia bidez. Hura
|
izan
bide da euskaraz argitara emaniko lehen albistea.
|
|
|
Valentzian (Herrialde Katalanak) emanaldia eskaini ondotik heldu dira Donostiara, hegaldi beldurgarri batean, azaldu dute barrezka telefonoaren bestaldetik. Batik bat, Luciano Berio() musikagile italiarraren Bi pianorentzat eta orkestra handiarentzat kontzertua (1972) pieza
|
izan
bide da indartsua: Oso gogorra da, entzuleak beldurtuko ditugu zenbait unetan.
|
|
|
Xabierrek Hernialden erosi zuen baserriaren lurretan, leize zulo bat zegoen. Baserri hartan komuna bateko jendea egona zen; lurraren energiaren errituak praktikatzen omen zituzten; ondorioz, istripu larriren bat
|
izan
bide zuten, menderatu ezineko energiak esnaturik leize barruan, eta leku hura utzi beharrean gertatu ziren. Inork ez zuen erosten baserria, sorgindua zegoelakoan.
|
|
|
Inauteriak oso gureak
|
izan
bide ziren: Garizuman sartu aurretik, luze joango zenez, halako despeida bat egin beharra zegoen.
|
|
|
Erronkari aldetik, 3 ostegun hauetaz aparte, beste jai berexi bat zizuten, Oilokunde zeritzana: eskolan sortua
|
izan
bide zen. Maisu eta ikasle, joko batean saiatzen ziren:
|
|
|
Hori bi korronte nagusiren bidez egin zen: hasierako nazionalismoan gailendu zenaren arabera, Nafarroako Erresumak eta gainerako euskal lurraldeek erakunde eta lege propioak
|
izan
bide zituzten, baina Espainiako eta Frantziako erresumetan sarturik amaitu zuten, hainbat bide zirela medio (komenentziazko itunak, monarkia ezkontzak...). Beste korronte nazionalista berriago batek egindako interpretazioaren arabera, ordea, datu horiek Espainiak nafar erakundeen borondatea bortxatu izanaren froga ezin argiagoa dira.
|
|
2010
|
|
|
Entzundakoek eta irakurritakoek interesa piztu zidaten: nortasun errebeldeko idazlea izan omen zen, estereotipo ugari hautsi zituena; Txejoven imitatzaile huts
|
izan
bide zen, zenbaiten ustez. Iritzi kontraesankorrak, izan ere.
|
|
|
Bazter honetan, Puron ibaiaren sigi sagek, hainbat ur jauzi txikiz jantziak, irudi ikusgarrienak eskainiko dizkigute. Igarobide honek nolabaiteko garrantzia
|
izan
bide zuen erromatarren garaian, antzinako aztarnarik bada-eta inguru horietan. Errekaren ibilguari segika, erraz iritsiko gara Ribera izeneko herrixka despopulatura.
|
|
|
Markinarena zen errekorra 7 segundoan hobetu dute eta 14 minutuko langatik jaistea lortu dute gainera! Azkoitia
|
izan
bide zen beste partaidea morbo dezenteko norgehiagoka zen, bai, baina haien taldea osatzen zuten kirolarietako baten azken orduko lesioak parte hartu ezinik utzi ditu. Halere final laurdenetako koadroa guztiz itxi gabe dagoenez otsailaren 6ra atzeratu dute beren agerraldia.
|
|
|
Zuzenean ez zuten elkar ukitzen, jolasean ariko ziren beti; ezkutatu beharreko zerbait iluna izango zen sexua. Horrela
|
izan
bide zen gauero. Gordinegi zatekeen itxurak egin gabe sarketara iristea.
|
|
|
Hala ere, ezin da ukatu hiru jesuisten oratoriaren gaitasunak eta prestakuntza teologiko eta apostolikoak aldaketa sakona ekarri zizkiela hala euskarari, nola euskarazko predikazioari (predikatze bide desberdinak
|
izan
bide zituzten: Kardaberazek herrikoiagoa; Mendiburuk jasoago, jantziagoa eta hizkuntza mailan dirdiratsuagoa).
|
|
|
Bukatzeko, ezin aipatu gabe utzi sermoiek
|
izan
bide zuten ondorioetako bat: Euskaldun, fededun auziaz ari gara.
|
|
|
Izan ere, une larrien gainetik, guztiz beharrezkoa dugu Euskal Herriak bizi duen gatazka politikoari konponbidea aurkitzeko pausu sendoak ematea. Azken hilabeteotan ez dira gutxi
|
izan
bide horretara zuzendutako ekimenak. Bada, 2006ko urriaren 21ean Algortako Portu Zaharrean hartutako konpromisoei eutsiz, gatazka politikoari irtenbidea ekarriko dion prozesua abiarazteko, gure bultzada txikia eskaintzeko asmoz gatoz bueltan.
|
|
|
Bidaiak erakargarritasuna eta arriskua galdu ditu. Are okerrago, denboraleak atseden eman du, eta eguraldi txarra ez dugu lagun
|
izan
bidean.
|
|
|
Bestalde, goian aipatutako olerki galduek, Baserri txuri gorrixka artan, Nere maite ederra, Baserritik kalera zatozen gaztea eta Zer ajola zait neri alegia, argitalpen bakarra
|
izan
bide zuten, hurrenez hurren, Euzkadi, Argia eta Ekin aldizkarietan.
|
|
|
Aitzolen beraren garapenaren azken unean herri moldeetatik hurbilago egon behar zuen olerkigintza aldarrikatu zuen, estetikaren balioetatik urrundutako poesia. Aitzolek poemagintzarekiko izan zuen aldaketa horrek eragina
|
izan
bide zuen Lauaxetak eta Lizardik zituzten asmo abangoardistagoetan.
|
|
|
Hasiera batean izandako borroka batzuk salbu, euskaldunen eta erromatarren arteko harremana aski baketsua
|
izan
bide zen eta luze iraun zuen, 500 urte inguru.
|
|
|
Ez da gozoa onartzea, baina ona izan zen. Hark ere, nire moduan, Laurak Bat eko saioan erdipurdi aritu ostean, tiroa zuzendu nahi
|
izan
bide zuen. Bidai kontakizunena utzi eta bere behialako olerkigintzaz akordatu zen.
|
|
2011
|
|
|
Zerrenda, behintzat, ez da motza. Matilde Uitzi abokatu sufragista, Kasilda Hernaez miliziarra, Polixene Trabudua abertzalea, Maria Maeztu pedagogo feminista, Eulalia Abaitua argazkigilea, Elbira Zipitria euskara sustatzaile eta ikastolen sortzaileetariko bat, Todda Azenariz erregina, Martina Ibaibarriaga teniente koronela, Julene Azpeitia euskaltzaina, Lurdes Iriondo abeslaria... Gizartearen zamaEz da erraza
|
izan
bidea, Valverdek dioenez. «Ugalketa izan da XX. mendera arte emakumeei onartu zaien betekizun bakarra.
|
|
|
Zer ari zara?!», sartu da lehengusuaren hotsa haize hotzarekin leihatilatik, zeinetatik kanpora eskua atera dudan BMW dun gizon librea izateko, ¿ te gusta conducir? «Bai, bai, primeran nago, inoiz baino hobeto!»; no te jode, eta berreskuratu dut errepidearen erritmoa, zuzena,
|
izan
bidea, begiak ixteko gogoz, be water, my friend.
|
|
|
Geldirik gaudela eternitate bat, lokatzezko bide honetan,
|
izan
bide, lau gauza esatera aterako nintzateke, ze ostia dabiltza, baina nahiago dut ahal dela eszenarik ez egin, ama doa aurreko kotxean, emaztearekin, arrebarekin eta bere nobio berriarekin, huraxe gidari.
|
|
|
Bolada batean lasai ibili ginen, baina pilotalekura joan ginen arratsalde batean esan ziguten lau genituela zain (1942ko martxoaren erdialdera). Erlaitzen kuartelera zihoazen soldadu patruila batek eman zigun sustoa kenduta, ez genuen oztoporik
|
izan
bide guztian. Arakama etorri zenean ea Donostiara joan nahi nuen galdetu zidan, baina oso nekatuta nengoen eta geratu egin nintzen.
|
|
|
Izengoitia: Garai batean Txukalde
|
izan
bide zen etxe honetakoen goitizena; cf. 1709ko" Martin de Huici chucalde".
|
|
2012
|
|
|
Zain dago ama abestia ere abestu zuten behin baino gehiagotan. Ez zuten lan erraza
|
izan
bidea zabaltzen. Ibilbide oso osoan zegoen alboetan jendea zain, eta Zabalburu plazan, esaterako, oso toki estua zeukaten.
|
|
|
Aaronek egin bezala, espezialistei lagin batzuk bidali zizkien, baina inork ez zuen sinesten, froga materialik ezean, ero hark igortzen zizkienak Kafkaren pasarte ineditoak izan zitezkeenik. Arazoa, aitortu zidan azkenean, Kafka kanonikoenaren idazkeran oinarritzea
|
izan
bide zen, 1912ko epifaniaren ondorengo materialean alegia: Itxuraldaketa, Prozesua, Gaztelua...
|
|
|
Bovaryk sinaturiko ordaindukoa berritzea zen. Monsieurek, bestalde, bere gisara jokatuko zuen; ez zeukan buruhausteren beharrik, batez ere orain hainbesteko enbarazu pila
|
izan
bide zuen honetan.
|
|
|
Charles Baudelaire eta Jacques Prévert. Baita Sarrionandiaren Apollinaire Babiol apokrifoa sortzeko inspirazio
|
izan
bide den Guillaume Apollinaire ere.
|
|
|
Poema berberak izan ez arren, gogoraraz dezagun Sarrionandiak autore horien guztien hainbat testu euskaratuak dituela. Sarrionandiaren Apollinaire Babiol apokrifoaren sorreran eragina
|
izan
bide zuen Guillaume Apollinaire frantsesaren poema ugari ere biltzen ditu Pazen antologiak.
|
|
|
jatorrizko testutik hartutako zenbait ahapaldi elkartuz osatu du Izkiriaturiken poema beregain gisa aurkeztu duen testua (ikusi Lady Gregory-ren ingelesezko bertsioa (2006), irlanderatik itzulia). Dena den, pentsatzekoa da poemaren zatikatze eta berrosatze hori egina
|
izan
bide zela jada Sarrionandiak erabilitako zubi testuan. Izan ere, itzulpena zein zubi testutan oinarritu zuen ez badakigu ere, ezagunak dira Sarrionandiak erreproduzitutako zati berberak ematen dituzten bertsioak.167 Ahapaldi hautaketa desberdina duten hainbat bertsio aurkitzea oso ohikoa da horrelako testu zahar, tradizional, anonimo eta herrikoien kasuan.
|
|
|
Nire nahian bederen, denak dauka bere funtsa (Camus-en La Peste k
|
izan
bide zuenhonetan eragin nagusia): » uda» garaian Leturiak ezer ez idazteak, argi arrazionalarenbila Parisera egindako bidaiak, denak.
|
|
|
Ondorioz, foru sistemaren jarraipena proposatzen zuten eta bitartean konstituzioaren argitan, foruen egokitzapena eta moldaketa negoziatzea. Testuaren egilea seguru asko Casimiro Loizaga, Bizkaiko Jaurerriko kontsultorea, hau da, legelari nagusia
|
izan
bide zen.
|
|
|
Proposamen juridiko politiko horien harira, Madrilen 1834an argitaratutako txosten batean, jatorri liberaleko eta foru jatorriko legedien arteko kidetasun konponketa lortzea posible zela proposatzen zen eta ondorioz elkarren arteko egokitzea. Txosten hori sinatu gabe zegoen arren, une horretan A. Otazuk frogatu duenez, Blas Lopez Arabako juristaren eskukoa
|
izan
bide zen, F. Otazu eta Iñigo Ortes de Velasco lankide zituela.
|
|
|
Ordezkariak, bada, zor publikoaren kudeatzaile nagusi bihurtu ziren. Bertan interes handiak
|
izan
bide zituzten. Udalen aurrekontuen kontrola eta begirale lana ere aurrerantzean Aldundi Probintzial berriaren esku gelditzen zen.
|
|
|
Horacio Quirogak() harreman estua izan zuen Alfonsina Stornirekin. Bere heriotza Stornik hiltzeko izan zuen arrazoietako bat
|
izan
bide zen. Baina suizidioa oso errotuta zegoen Horacio Quirogaren etxean.
|
|
|
Hori uste du behintzat jende askok eta baita Jabier Sainz Pezonaga ikerlariak ere (El Euskera en la Ribera de Navarra liburua oso gomendagarria da). Joan Coromines ikerlariaren iritziz harreman estua eta denboran nahikoa luzea
|
izan
bide zen euskara eta arabieraren artean, eta uste du, gainera, Tuteran egonen zela suq bat (merkatua, euskaraz azoka/ sokoa), nora bilduko baitzen euskaraz mintzatzen zen jende asko.
|
|
|
1975eko Hendaiako" Mugalde" liburutegiaren aurka estreinatu ziren, trantsizio denboretako errebindikazio nahasiekin jarraitu eta GAL en 28 hildakoekin bururatu. GALek Espainiako Gobernua Sozialistarekin zituen loturak frogatutzat eman daitezke; ATE" botere faktikoen" kontrolpean zegoela ematen du; beste atentatu batzuk (Argala hil, adibidez, 1978ko abenduaren 21an) zerbitzu sekretuek zuzenki eginak
|
izan
bide dira.
|
|
2013
|
|
|
Testuinguru euskaldun hori arras erdaldundu zaie, ordea, ikaskide askoren hizkuntza aldaketaren ondorioz. Eurak euskarari eusteko gai
|
izan
bide dira, halere:
|
|
|
Gaur 21 egun betetzen dira ebakuntza egunetik, egoera delikatua da, eta hor jarraitzen du, borrokan». Minbizia berritu zitzaiolako egin zioten Chavezi bigarren ebakuntza, Kuban, eta ondoren arnas sisteman konplikazioak
|
izan
bide ditu. Ondorioz, Madurok igandean esamesen kutxa ireki ostean, hildakotzat jo dute hainbat komunikabidetan, hilzorian dagoela argitaratu dute beste hainbatetan, arnasketa artifizialeko aparatutik noiz deskonektatuko duten zain, eta urte amaierarekin haren aldeko otoitz aldiak ere antolatu dituzte Venezuelan.
|
|
|
Latza. Iñigo Martinezek huts larria egin zuen jauzian, Alex Teixeirari eman zion baloia buruz, Ansotegi ez zen gai
|
izan
bidea ixteko, eta brasildarrak ez zuen barkatu. Beste bi gol gorabehera, hortxe amaitu zen partida.
|
|
|
Pierre Duhourrek berak kontatzen zuen anekdota baten berri idatzi zuen Jean Hiriart Urrutik. Anekdota hura
|
izan
bide zen Duhour gerlako lekutik berriak igortzera bultzatu zuena. Horrela kontatu zuen Hiriart Urrutik:
|
|
|
Badakizue deputatuak bildu izan direla ichilik, Verduneko guduaz beren artean elhatzeko; halaber zenaturrak. Gaitzeko bokheta churitu
|
izan
bide da hor. Jakinen du araiz gerochago Frantziak, nahiz alferretan, nun diren gure hutsak eta hobendunak nor; eta agian hobendunen alderat agertuko dira behar bezain garratz gure buruzagiak!
|