|
2008
|
|
|
2155). Aluzeas> (lehen elementua gaztelaniar norabidezko preposizioa (a) >
|
izan
bide da, eus kal toponimo bati atxikia; bigarrena luzea>, largo?). Andubias> (lur-saila, erreg.
|
|
|
Eta, Scardenallik bezalaxe, bere anbizio pertsonalak hala agindu dionean Ezenarrok ere Ikaroei bizkar eman eta hiria konkistatzera jo du, 70eko hamarkadako utopia ezkertiar iraultzaile abertzalearen arropa estuegi bilakatuak zailtasun edo eskrupulo gehiegirik gabe erantziz. Iparraldean (Euskal Herriko iparraldean, hau da Frantzian) ETAp.m.kide gisa eginiko egonaldia Gasteiz itxi eta gabeziaz jositakotik ihes egiteko modu bat
|
izan
bide zen Ezenarrorentzat, ez dezagun ahantzi ETAk izan zuela hamarkada urrun haietan Europa osoan halako glamour berezi bat, halako unibertsaltasun kutsu bat, Frankok zutik zirauen bitartean, harik eta iraultza abertzalea kontserbatismo nazional bat gehiago bihurtu zen arte.
|
|
|
Militante eta propagandista politikoak ziren, euskaldunak eta euskara erabil tzen zutenak. Haiek
|
izan
bide ziren Eskual Herriakoen aitzindari, agian idaz le berak, lehenago Réveilen trebatuak; oro har doi bat hobeki idatziko baitu te Eskual Herriakoek.
|
|
|
Azkueren, unanimidadearen inguruan, ziurrenik, Eleizalderen onespen horri zegokion: idazleak ez zituztela behartuko adosturik, Azkuek uste
|
izan
bide zuen Eleizaldek ere bere izena azalduko zuela aktan EuskalEsnale erakundeak t, s erabiltzearen alde, eta izatez erabaki hori onartzen zuen, baina ez bere aldeko botoaz, baizik gehiengoak hala erabaki izana errespetatuz, batzarretik akordio gabe alde egiteari uko eginez. Eleizalde hein batez amore emateko prest zegoen, baina ez gehiegi ere.
|
|
|
Nazioarteko autore garaikiderik ez da bat ere azaltzen. Antzeko irakurketak
|
izan
bide zituzten Txomin Agirrek,. Kirikiñok, eta garaiko euskal idazle gehienek.
|
|
|
Ekoizpen hau euskaltzale militanteenak aski izan zezaketen, baina nekez ase zezakeen literatura ona maite zuen euskaldunik, erdarazko obretarantz bultzatuz. Are euskara ikastera iritsi ziren zenbait pertsona, urruntzeko motiboetako bat
|
izan
bide zen. Diodanaren eredu da Juan Carlos Gortazar bilbotar arte kritikariak Azkueri 1908an idatzitako gutun hau:
|
|
|
Eta susma liteke Gortazarri gertatu bezala (eta lehenago Unamunori bezala), Azkueren katedran euskara ikasten ibili ziren ehundaka bilbotarrei ere, euskal letren mundua ez zitzaiela oso erakargarri gertatu eta laster abandonatu zutela (edo maila sinbolikoan gorde). Salbuespena, oso ideologizaturik zeuden ikasleak
|
izan
bide ziren, gehienak sabindarrak (baina baita Euskalerria Elkartekoren bat ere). Militante horietako gehienen sorkuntza, jakina, oso pobrea izan zen.
|
|
|
i, idazkiak, eta, olerkiak) 380 Oleagarekin batera egindako eskutitzak bere helburua ez lortzeaz gain orain militarrekin kolaboratzera behartu zuen Azkue. Edozein kasutan Azkuek uste
|
izan
bide zuen hobe zela militarrei laguntzea bi liburu «separatista» baztertzen, ezer ez esateagatik euskarazko publikazio guztiak (politiko zein apolitiko) galarazita ikustea baino. Gainera kolaboraziozko jarrera horrekin, bide batez, Euskaltzaindiaren jarduera babes zezakeen.
|
|
2010
|
|
|
Hala ere, ezin da ukatu hiru jesuisten oratoriaren gaitasunak eta prestakuntza teologiko eta apostolikoak aldaketa sakona ekarri zizkiela hala euskarari, nola euskarazko predikazioari (predikatze bide desberdinak
|
izan
bide zituzten: Kardaberazek herrikoiagoa; Mendiburuk jasoago, jantziagoa eta hizkuntza mailan dirdiratsuagoa).
|
|
|
Bukatzeko, ezin aipatu gabe utzi sermoiek
|
izan
bide zuten ondorioetako bat: Euskaldun, fededun auziaz ari gara.
|
|
2012
|
|
|
Charles Baudelaire eta Jacques Prévert. Baita Sarrionandiaren Apollinaire Babiol apokrifoa sortzeko inspirazio
|
izan
bide den Guillaume Apollinaire ere.
|
|
|
Poema berberak izan ez arren, gogoraraz dezagun Sarrionandiak autore horien guztien hainbat testu euskaratuak dituela. Sarrionandiaren Apollinaire Babiol apokrifoaren sorreran eragina
|
izan
bide zuen Guillaume Apollinaire frantsesaren poema ugari ere biltzen ditu Pazen antologiak.
|
|
|
jatorrizko testutik hartutako zenbait ahapaldi elkartuz osatu du Izkiriaturiken poema beregain gisa aurkeztu duen testua (ikusi Lady Gregory-ren ingelesezko bertsioa (2006), irlanderatik itzulia). Dena den, pentsatzekoa da poemaren zatikatze eta berrosatze hori egina
|
izan
bide zela jada Sarrionandiak erabilitako zubi testuan. Izan ere, itzulpena zein zubi testutan oinarritu zuen ez badakigu ere, ezagunak dira Sarrionandiak erreproduzitutako zati berberak ematen dituzten bertsioak.167 Ahapaldi hautaketa desberdina duten hainbat bertsio aurkitzea oso ohikoa da horrelako testu zahar, tradizional, anonimo eta herrikoien kasuan.
|
|
2013
|
|
|
Pierre Duhourrek berak kontatzen zuen anekdota baten berri idatzi zuen Jean Hiriart Urrutik. Anekdota hura
|
izan
bide zen Duhour gerlako lekutik berriak igortzera bultzatu zuena. Horrela kontatu zuen Hiriart Urrutik:
|
|
|
Badakizue deputatuak bildu izan direla ichilik, Verduneko guduaz beren artean elhatzeko; halaber zenaturrak. Gaitzeko bokheta churitu
|
izan
bide da hor. Jakinen du araiz gerochago Frantziak, nahiz alferretan, nun diren gure hutsak eta hobendunak nor; eta agian hobendunen alderat agertuko dira behar bezain garratz gure buruzagiak!
|
|
2016
|
|
|
Nonbait, mugatik hurbil, «sans culotte» multzo bat zauden guardian? Salatuak
|
izan
bide dira. Tiroz, bi hilak izan dira:
|
|
2021
|
|
|
Daitekeena da, hortaz, bi hizkuntzek komunean zituzketen osagaien sailekoa izatea (cfr. eus. * ili(> hiri)/ ib. il (t) i, il (t) u), menturaz, urrutiko garaietan
|
izan
bide zuten loturaren lekuko.
|
|
|
Adizki analitikoei mugatua da: Emakume asko
|
izan
bide dira Luisen bizitzan (Oñederra); Igandeko ibilaldietan askatzen bide du bere harrapari sena (Iñurrieta); Ematua bide zen turuten sukarraldia (Txillardegi).
|
|
|
futbola ri buruz edo futbola ren gainean en kasuan bezala. Hauek bere garaian sintagma ‘arruntak’
|
izan
bide ziren, beren postposizioa gorabehera: alboaN, arteaN, aurreaN, gaineaN, erruZ...
|
|
|
Senda bide lezake bere lepratik (Larregi); Barneak eman bide dio basa dentista hark ez zekiela hortzen antolatzen (J. Etxepare); Horrelako lege fonetikorik ezagutzen ez dugunez gero, analogia
|
izan
bide da aldaketa horren eragilea (Mitxelena). Hiztunak ezagutzen duen zerbaitek bultzatzen du esaten duenaren egia onartzera.
|