|
2004
|
|
|
kapitulua 60 hamarkadan jazotako aldaketei dagokio: Hobsbawm en arabera mugimendu iraultzaileen (sistema politiko edo esplotazio sozial zein ekonomikoa) eta sexuaren tolerantziaren artean lotura bat dagoela pentsatzeak ez du zentzurik, nahiz eta egia
|
izan
XX. mendeko iraultzak sexu tolerantziarekin erlazioa izan dutela: emakumearen emantzipazioa...
|
|
|
Lehenengoan ulertu zioten beste guztiek. Zenbat zientzialarik ez zuten uste
|
izan
XX. mendearen hasieran zientzia bukatzeko zorian zela? 22 Fisikaren lege garrantzitsu guztiak azaleratuta, haien xehetasunak eta zatitxoak baino ez omen ziren gelditzen argitzeko. Gero erlatibitatea etorri zen ordea, eta kuantuaren mundua.
|
|
2018
|
|
|
Bere bidea egin du, ez besterik". Hogeitaka orrialde dituen Maritxu Urreta 1905 liburuxkan (interneten osorik dago) argi geratzen da ez zela
|
izan
XX. mende hasierako ohiko emakumea. Haren zaletasunak gauzatzen emandako pausoak ez ziren mende hasieran edozein emakumek emandakoak.
|
|
|
Historia merke samar eros daitekeela, batetik, nabarmen. Gero, bestetik, badirela historia egiten duten argazkiak, eta horiek direla beraz artistak tapatu dituenetako batzuk,
|
izan
XX. mendeko jende ezagunarenak (biografia merezi dutenenak, alegia), izan mundu garaikidearen historia kontatzen dutenak, edo izan Espainiako trantsizioa erakusteko hautatuak izan direnak. Eta gero, gakoa, badirela interes guztia galtzen duten liburuak eta, antza denez, historia liburuak ere izaten direla tartean.
|
|
|
Harremanak ez ziren horretan gelditu. Euskaldunen exilioak ez du ia etenik
|
izan
XX. mende osoan. Bigarren Mundu Gerra bukatu ondoko urteetan ere izan ziren errefuxiatuak kontuan hartuz, ez ziren hamar urte baino anitzez gehiago iragan ETAko lehenbiziko kideak (Txillardegi, Julen Madariaga, Federico Krutwig...) Lapurdira joaten hasi bitartean, 1961ean.306 Handik urte gutxira, 1969an, Telesforo Monzonek eta Piarres Larzabalek Anai Artea elkartea sortu zuten Donibane Lohizunen, iheslari belaunaldi berriari harrera egiteko.
|
|
2019
|
|
|
Hiriak ez ziren euskal eleberrigintzaren parte
|
izan
XX. mendeko hirugarren herenera arte, ezirudikapenetan, ezta hausnarketa literarioan ere. XX. mendean zehar euskal literaturak eta hiriak izanduten harremanari behatuko zaio errepaso historiko baten bidez. Halaber, atal honek marko teoriko batsortzeko beharrari erantzuten dio, baita literatura kanoniko nagusien ezaugarri urbanoei men egitendioten zenbait teoria literario berrikusteari ere.
|
|
2020
|
|
|
Gizakien edo" bultoen" komertziotik eta meatzarien lepotik aberastu ondoren, Ybarra klanak eta Neguriko beste oligarka askok, ez zuten erreparorik
|
izan
XX. mendeko esklabotza handienetako batetik ere probetxua ateratzeko: gerrako gatibuak.
|
|
|
Ezagueraren eraikuntzan mimetismoari eta algoritmoen gaineko agerpenak birtualitate digitalizatuak ordezkatu ditu; denboralizazio klasikoaren partez berehalakotasunean ari gara bizitzen, eta, beraz, res publica antolatzeko modua ezin da
|
izan
XX. mendean izan zen berbera.
|
|
|
Sarri esan da euskal literatura berantiarra izan dela (eta hala ulertu du askotan euskal literaturak bere burua), garatu gabea edota beste literaturen mailara iritsi ez dena, besteak beste, hiriak ez duelako presentzia nabarmenik eduki 60ko hamarkadara arte. Ikerlari ugarik ikusarazi duten gisan, euskal literaturaren historiara jotzea baino ez dago ohartzeko hiria ez dela euskal eleberrigintzaren espazio naturala
|
izan
XX. mendearen bigarren erdialdera arte (Retolaza, 2005; Aldekoa, 2008; Apalategi, 2008); hala ere, egitate horrek arrasto sakona utzi du gure eleberrigintza ulertzeko eran," berantiar" edota" atzeratu" gisa irakurri baita sarri. Aldekoak (1998:
|
|
2022
|
|
|
Dadaismoarekin eta, osteko situazionismoaren zuzenean dialogatzen du performancearen munduko parte handi batek, dadaismoaren oihartzunak topa litezke, baita ere, Ez Dok Amairutik etorritako hainbat lanetan (Laboaren Lekeitioak, Artzerik esperimentalena...). Ez ote ziren
|
izan
XX. mende erdialdeko apurketak mende hasieran gertatutakoen garapen helduagoa, gerren ondorioz emandako inozentzia kreatiboaren galeraren ildotik. Galdera batzuen balizko erantzunak ere, Godot dira.
|
|
|
Gure eremuari dagokionez, adibidez, betidaniko harreman estua egon da Garazi ibarra zatitzen duen muga politikoaren bi aldeen artean, ez baitago muga geografikorik, eta historikoki, kulturalki, sozialki eta linguistikoki bat izan baita ibar osoa. Muga politikoak ez du garrantzi handirik
|
izan
XX. mendearen erdira arte. Handik aurrera, ordea, muga sozial eta linguistiko izaten hasi da estatuek eta administrazioak gero eta pisu handiagoa dutelako bizitza indibidual zein kolektiboan.
|