|
2004
|
|
|
Euskarari buruzko ardura gutxi zela euskal buruzagi politiko argien artean, salatu zuen eta euskarak ez zuela etorkizunik iragarri. Baina bere begirada zorrotzaren bidez zera
|
ikusi
zuen: hemen bazegoela nazio kulturala, lparraldekoa batez ere nabarmen nabarmena izanik.
|
|
|
Zibilizazio politikoaren gainbeherak, nabarmenki euskara bihurtu zuen euskaldunon aberrian, Víctor Hugok 1840ko hamarkadan
|
ikusi
zuena berriz ere nabarmenago beharbada zabaldu zela. Katolikotasuna eta euskararen inguruan, jatorri ideologiko desberdineko euskal herritarren senidetzea berriz berpiztu zen.
|
|
|
Berrikitan, Hen daia eta Hondarribiako Batzarren berri eman izan denean, J. Javier Granja Pas cual en lanean bezala, honek ere, ia hitzez hitz, Viiiasante eta Kintanaren ber tsio bera ematen du (110). Azken honengan, gainera, geroago
|
ikusi
dugun bezala, Sabino Aranaren jarrera intelektuala politikeriaren aitzakiaz satanitze ko joera nabarmentzen da, haren hizkuntzari buruzko ikuspegi estu eta politi zatuari Azkue edota Kanpionen jarrera zabal eta zientifikoa kontrajarriz.
|
|
|
Izendegiaren berrikuntzarako, bada, eliz agintariek batzorde bat izendatu zuten, parrokietan erretore jaunek «behar bezala eratutako euskal izenen zerrenda izan zezaten». Eleizaldek ez zuen begi onez
|
ikusi
jokabide ho ri eta joku horretan Azkueren eta honen lagunen eskua ezkutatzen zela iruditu zitzaion. Hiru dira hor saltseatzen dabiltzanak, Txomin Agirre, Karmelo Etxe garai eta Julio Urkijo, hurrenez hurren, honela deskribatzen dituenak:
|
|
|
Azken batean, ongi asmatutako edo herritik jasotako hitzen egokitasun kontua erabilerak erabakitzen baitu, beude hor auzi horiek. Elorregi kritikaria, hau ere esan beharra dago, ez zebilen beti zuzen, zeren, Bizkaian erabiltzen diren «bier> >, «bijar» eta «bijer» forma ortografikoak direla eta, Aranaren tes tuan kontraesan batzuk
|
ikusi
bide baitzituen ez zeuden lekuan eta, lege fone tiko eta ortografikoen arteko bereizketaz egiten dituen zehaztapenez ez ohar tzean, ondorio faltsuak ateratzen baititu (206). Sabino Aranak, hain zuzen, hiru forma horietatik Lekeitioko «bijar» hobesten du eta, beraz, horrela ahoskatu eta idaztearen aldekoa agertuko da.
|
|
|
Noski, Toumier jaunak ez du gogo onez irensten «ikasle eta ezjakintzat» (d apprenti et d ignorant) hartua izatea (244), desenkusatzen da esanez 1899an utzi zuela Euskal Herria eta Ipar Afrikan hogei urtetik gora egin ondoren itzu li zela 1945ean, eta etxeratzean minez
|
ikusi
zuela euskara nola ari zen galtzen eta mugak zenbat bereizten zituen Iparraldekoak eta Hegoaldekoak, zenbait kasutan Sabino Aranaren izena ez ezagutzeraino. Honek, bere azken arrapos tuan, hasieran botatzen die bere ziztakoa:
|
|
|
Argitalpen honetan zehar
|
ikusi
daitekeenez, ho.; a.lw ekarpen hau ere ez da polemikatatik at geratu. Ezin daiteke beste modu batera·izarr, gure sortzai le izan zenaren bizitzaren ezaugarri nagusi ziren sentikera agonikoa eta izake ra berriztatzailea aintzat hartzen baditugu.
|