|
2000
|
|
|
Eta, gaztigua jaso ondoren,
|
ibili
ere kasik ezin zitekeela, logelarantz abiatu zen, bakarrik, bakar bakarrik, bertzeok bazkaltzerat gindoazen bitartean.
|
|
|
Gero, aspaldiko partez sosegua aurkitzen hasia balitz bezala gobernatu zen. Ez zuen inortaz gaizki erran, ezta diru kontuetan xuhurkerietan
|
ibili
ere... Erne egon zitzaidan denbora osoan, nik zer nahi nuen, huraxe egiteko.
|
|
2005
|
|
|
Horregatik, Ines jaio zenean, kezkatuta egon zen, nora ezean, ez zekielako nola hezi behar zuen bere biloba hura, Teresarekin izan zuen porrotaren ondoren? eta
|
ibili
ere, halaxe ibili zen urte batzuetan, egiten ari zenaz batere ziur ez zegoela, egun batean argi bat piztu zitzaion arte.
|
|
2007
|
|
|
Wundt izaki(). Denboran
|
ibili
ere askoz geroago gabiltza, eta dagoeneko honek denak ez du Herder edo Hegel-en Volksgeistarekin zerikusirik. Baina hauenak ere Volksgeist, herri gogo, edo herri arimaren azterketak direnez, ikusi beharrak ditugu laburki.
|
|
2008
|
|
|
–Eiffelen gora egin nuen, bai, baina Lourdesen gorago? beherago egonda ere, beti baitago gorago Ama Birjina??, zazpi egunetan segidan; bereganatu zuen markes jaunak automobila, hogeita hamar kilometro orduko har zezakeena, baita bertan
|
ibili
ere egun batean, hurrengoan eta hurrengoan, zazpi egunetan segidan, gidatzen ikasi zuen arte; ekin zioten villalbatarrek itzulerako bideari zortzigarren egunean, Frantzian zehar lagun izan zituztèn bi morroiak eta neskamea tren geltokian utzita, heldu ziren laurak Zaldiango jauregira halako batean, bidean oinezkoen eta zalgurdietako gidarien protestaoihu bat baino gehiago entzun ondoren, hori bai, oinezko bat baino gehiago ere ikusi zuten lasterka, makinatik ihesi, deabruzko tramankulu bat zelakoan edo?, orain makinaren hotsak zaldiak izutzen zituelako eta orain guztiak hautsezko hodei baten pean estalita uzten zituelako?
|
|
|
esan nahi baita Ama Birjina agertu zeneko harpea bisitatu zuela egun batean, baita hurrengoan eta hurrengoan ere –bazuen markesa andereak esaldi bat, Lourdesen bizi izandako esperientzia laburbiltzen ziona: " Eiffelen gora egin nuen, bai, baina Lourdesen gorago... beherago egonda ere, beti baitago gorago Ama Birjina" –, zazpi egunetan segidan; bereganatu zuen markes jaunak automobila, hogeita hamar kilometro orduko har zezakeena, baita bertan
|
ibili
ere egun batean, hurrengoan eta hurrengoan, zazpi egunetan segidan, gidatzen ikasi zuen arte; ekin zioten villalbatarrek itzulerako bideari zortzigarren egunean, Frantzian zehar lagun izan zituztèn bi morroiak eta neskamea tren geltokian utzita... heldu ziren laurak Zaldiango jauregira halako batean, bidean oinezkoen eta zalgurdietako gidarien protestaoihu bat baino gehiago entzun ondoren, hori ...
|
|
2009
|
|
|
Ilea ebaki berria zuen, motz motza, aurpegia ohi baino hezurtsuagoa. Gauetan, hau da, ni etxean izango nintzela zekienean, aitona prakak eta jertse zahar eta nasaiak eramaten zituen,
|
ibili
ere konkorra balu bezala ibiltzen zen.
|
|
|
Haren arrebek, aldiz, bai Maria Bibianak bai Adak, miretsi egiten zuten,
|
ibili
ere, horregatik ibiltzen baitziren hirurak maiz, etxeko zabuan. Gabino ere hurbiltzen zen noizean behin, nahiago izaten zuen, halere, marrazkiak egin, edo ziba dantzatu, edo, aurrerago, etxean jarri zutèn aquariumari (kristalezko paralelepipedo bat zen, dozena erdi bat arrain biltzen zuena) begira egotea, minutuak eta minutuak egin baitzitzakeen jarrera hartan, aspertu gabe?, begirale gisa gehienetan, zabuan indarka ibiliz gero txorabiatu egiten baitzen.
|
|
|
biek ala biek aitortzen zuten, don Zoiloren aholkuei jarraituz, itsasoko ura zutela barizeen aurkako erremediorik behinena?
|
ibili
ere, itsasertzean ibiltzen baitziren biak batera eta bestera, zangoak belaunetaraino sartuta; orbetarrek bazuten, hortaz, kontu hartan ere beren marra, zilegizkotasunaren marra?, moduzkotasun itxurako baten lumak trazatua eta zehaztua; arlo hartan, hura zen, beraz, Regina eneko emakumeen jokaera arautzen zuèn irizpidea, Adak aintzakotzat hartzen zuena: horregatik, etxera iritsi, iritsi orduko jakin zuten bi ahizpek ama izebak hondartzan zeudela, neskameek esanda?, eta ohartu zenean ezen Maria Bibiana, hondartzarako prestaketetan, ezin motelago zebilela, Adak halaxe esan zion, halako batean:
|
|
|
–Mutila izan nahi nuke?;. Zergatik??, galdetu zion Maria Bibianak; eta Adak: . Ezin gara zuhaitzetara igo gonak ditugulako, bizikletan
|
ibili
ere ez, ezin dugu borrokarik egin neskak garelako, eta beste neskei ezin diegu pixa egin, badakizu zergatik. Neska izatea aspergarria da?;. Ez esan hori gero, Ada!?; halako gauzak zituen, bai, Adak, baina, zegoèn tenorean egonda, ahizpari arrazoi eman beharrean zegoela ulertu, eta halaxe aitortu zion Maria Bibianak:
|
|
|
Mutilek lanean segitu zuten?
|
ibili
ere, ibili ziren hiriburuko kale lauetan behin edo behin, gurdi eta automobiletako gidari bidaiariengan eta espaloitik zihoazèn oinezkoengan harridura sortuz, eta hala, iritsi zen ikastaro berriari hasiera ematen ziòn eguna, abiatu ziren lau anaiak ikastetxera kuadrupletan, igo zuten hara zeramàn maldatxoa ederki kostata, hartu zituzten ikasle zein irakasleek heroi batzuk balira bezala?...
|
|
|
Igandeetan, lantokiko kontuak ahazteko, hiriko bere lagunekin, ikastetxe garaikoak gehienak? irteten zen Domingo, tabernaz taberna ibiltzeko, edo hiriko plaza nagusietako batean antolatzen zèn dantzaldira joateko, txistulariak eta orkestina bat txandaka, mundu guztiak lotuan (balsak eta pasodobleak) zein askatuan dantza egiteko aukera izan zezan?, edo bakarrik joaten zen itsasertzeko paseabide luzeetan barrena, portuan geldialdi bat eginez, belaontziak ikusteko?
|
ibili
ere, ibili zen uda batez bere lagunetako baten aitak erositako belaontzi batean(. Oihal zuri bat da askatasunaren ikurra, esaten zuen lagunaren aitak, haur bat balitz bezala, Domingok ere bere egingo zuèn esaldian), harik eta iraileko tupusteko ekaitz batek belaontzia, egun hartan badian ainguratua zegoena, hondatu eta hondoratu zion arte?, edo Adarekin eta Maria Bibianarekin joaten zen zinera; egun batean, zinea ikusi ondoren. Lobos de mar?
|
|
|
amak bainujantzia janzten zuen, eta izebak –moja laiko sui generis a izatea erabaki zuelako edo– ez; are gehiago: biek ala biek aitortzen zuten, don Zoiloren aholkuei jarraituz, itsasoko ura zutela barizeen aurkako erremediorik behinena...
|
ibili
ere, itsasertzean ibiltzen baitziren biak batera eta bestera, zangoak belaunetaraino sartuta; orbetarrek bazuten, hortaz, kontu hartan ere beren marra –zilegizkotasunaren marra–, moduzkotasun itxurako baten lumak trazatua eta zehaztua; arlo hartan, hura zen, beraz, Regina eneko emakumeen jokaera arautzen zuèn irizpidea, Adak aintzakotzat hartzen zuena: horregatik, etxera iritsi –iritsi orduko jakin zuten bi ahizpek ama izebak hondartzan zeudela, neskameek esanda–, eta ohartu zenean ezen Maria Bibiana, hondartzarako prestaketetan, ezin motelago zebilela, Adak halaxe esan zion, halako batean:
|
|
|
Mutilek lanean segitu zuten...
|
ibili
ere, ibili ziren hiriburuko kale lauetan behin edo behin, gurdi eta automobiletako gidari bidaiariengan eta espaloitik zihoazèn oinezkoengan harridura sortuz, eta hala, iritsi zen ikastaro berriari hasiera ematen ziòn eguna, abiatu ziren lau anaiak ikastetxera kuadrupletan, igo zuten hara zeramàn maldatxoa ederki kostata, hartu zituzten ikasle zein irakasleek heroi batzuk balira bezala......
|
|
|
Haren arrebek, aldiz, bai Maria Bibianak bai Adak, miretsi egiten zuten,
|
ibili
ere, horregatik ibiltzen baitziren hirurak maiz, etxeko zabuan. Gabino ere hurbiltzen zen noizean behin –nahiago izaten zuen, halere, marrazkiak egin, edo ziba dantzatu, edo, aurrerago, etxean jarri zutèn aquariumari (kristalezko paralelepipedo bat zen, dozena erdi bat arrain biltzen zuena) begira egotea, minutuak eta minutuak egin baitzitzakeen jarrera hartan, aspertu gabe–, begirale gisa gehienetan, zabuan indarka ibiliz gero txorabiatu egiten baitzen.
|
|
|
" Mutila izan nahi nuke";" Zergatik?", galdetu zion Maria Bibianak; eta Adak: " Ezin gara zuhaitzetara igo gonak ditugulako, bizikletan
|
ibili
ere ez, ezin dugu borrokarik egin neskak garelako, eta beste neskei ezin diegu pixa egin, badakizu zergatik... Neska izatea aspergarria da";" Ez esan hori gero, Ada!"; halako gauzak zituen, bai, Adak, baina, zegoèn tenorean egonda, ahizpari arrazoi eman beharrean zegoela ulertu, eta halaxe aitortu zion Maria Bibianak:
|
|
2010
|
|
|
gure munduak dira, gure bizitzaren ibilbidea markatzen dutenak?
|
ibili
ere, hala baikabiltza munduz mundu, gero eta mundu zerutiarragoetara, ustez, ustea sarri askotan ustel gertatzen zaigun arren, noiznahi aurkitzen baitugu infernua zerurako bidean.
|
|
|
Herriko lagunak, bizilagunak, kamaradak pasatu zaizkio gogotik. Ez du inor ikusteko gogorik baina ez dauka zertan ihesi
|
ibili
ere, eta atera jo du, zabaltzera.
|
|
|
puntu bat planoan, nondik sortzen eta hedatzen diren zirkunferentzia gero eta handiagoak, bizi dugun errealitatearen araberakoak batzuk, eta gure ametsen neurrikoak beste batzuk: gure munduak dira, gure bizitzaren ibilbidea markatzen dutenak...
|
ibili
ere, hala baikabiltza munduz mundu, gero eta mundu zerutiarragoetara, ustez, ustea sarri askotan ustel gertatzen zaigun arren, noiznahi aurkitzen baitugu infernua zerurako bidean.
|
|
2011
|
|
|
Ikusi nituen haren zauriak, Mikel. Gaixoa ezin zen
|
ibili
ere egin. Lucía bere buruaren defentsan aritu zen.
|
|
2012
|
|
|
Orain badaki senarra haur baten pareko dela. Kasketaldiak noiznahi izaten ditu, eta
|
ibili
ere, ikasten ari den haur baten antzeratsu dabil. Baina Mariak badaki Juanek honezkero pausoak beti atzerantz egingo dituela.
|
|
2013
|
|
|
Ikusleen artean bazegoen pertsona deigarri bat, Hashîm izenekoa, turbante gorri bat zuena, nabarmena: herritik kilometro pare batera bizi zen, mendi aldera, txabola ezin apalago batean, bakarrik; hiru gerratan parte hartua zen, bere erranetan, eta kalera jaisten zen bakoitzean gerran pasatutakoak izaten zituen herritarrekin mintzagai;
|
ibili
ere halaxe ibiltzen zen, gerriari lotuta zimitarra bat zuela, gainetik kentzen ez zuena, ezta pixa egiteko ere. –Mundu honetan erne ibili beharra zagok beti.
|
|
|
Aulki batean eseri eta telebistari begira paratzen zen, konparazio batera? baita berehalako batean zutitu eta aitzina eta gibelera
|
ibili
ere egongelan barrena, hitz erdirik erran gabe?, kaiolan sartutako hartz bat iduri. Aitona amonek ederki ikusten zuten hura, baina, egoera hartara egokituz eta bilobaren mina errespetatuz, beraiek ere ez zuten biloba eragozten ez hari behar baino hitz bat gehiago egiten, denbora hobeen esperantzan?
|
|
|
Dionixiok, baina, bere esku zuen semea nahasteko aukera, ziztuan ibiltzekotan? baita ziztuan
|
ibili
ere, halako eran, non, haren aurpegia ikusi ez beste, lekutik zakarki altxatu, neskari besotik heldu eta are zakarrago esan baitzion: –Laga nazazu bakean, puta halakoa!?.
|
|
|
Bingley jaunaren aita etxalde bat eskuratzeko asmotan egona zen, gurari hori betetzeko adina bizi izan ez bazen ere. Hilondoan ia ehun mila librako ondasunak utzi zizkion semeari, eta berak aitaren asmo berari eutsi zion; garai batean
|
ibili
ere ibilia zen zein konderritan erosi erabakitzen, baina, nolaz eta oraingoan etxe on batez eta lur ondasunek ematen duten libertateaz horniturik zegoen, Bingleyren izaera lasaia ondoen ezagutzen zuten askok duda egiten zuten ez ote zituen geratzen zitzaizkion egunak Netherfielden emango, erosketa egitea ondorengo belaunaldiarentzat utzita.
|
|
|
Urduritasunak hartua zegoen, beraz, Hamza, eta hurrengo egunetan ere antzera ibili zen. Aulki batean eseri eta telebistari begira paratzen zen, konparazio batera... baita berehalako batean zutitu eta aitzina eta gibelera
|
ibili
ere egongelan barrena –hitz erdirik erran gabe–, kaiolan sartutako hartz bat iduri. Aitona amonek ederki ikusten zuten hura, baina, egoera hartara egokituz eta bilobaren mina errespetatuz, beraiek ere ez zuten biloba eragozten ez hari behar baino hitz bat gehiago egiten, denbora hobeen esperantzan... harik eta, zazpigarren egunean, aitonak, Hamzaren etengabeko joan etorriei luzetsita, erran zion arte:
|
|
|
Ikusleen artean bazegoen pertsona deigarri bat, Hashîm izenekoa, turbante gorri bat zuena, nabarmena: herritik kilometro pare batera bizi zen, mendi aldera, txabola ezin apalago batean, bakarrik; hiru gerratan parte hartua zen, bere erranetan, eta kalera jaisten zen bakoitzean gerran pasatutakoak izaten zituen herritarrekin mintzagai;
|
ibili
ere halaxe ibiltzen zen, gerriari lotuta zimitarra bat zuela, gainetik kentzen ez zuena, ezta pixa egiteko ere. " Mundu honetan erne ibili beharra zagok beti.
|
|
|
Eta Dionixiok, bere buruaren desjabe, aurrera egin zuen... eskuin eskua neskaren ezker belaunaren gainean ipini eta fereka txikiak egiten hasten zitzaiola, behetik gora, gero eta gorago... harik eta, bat batean, bizkarra ematen ziòn semeak burua jiratu eta ikusi zuena ikusi zuen arte... baita ikusi ahala begiak zeruraino zabaldu ere! Dionixiok, baina, bere esku zuen semea nahasteko aukera, ziztuan ibiltzekotan... baita ziztuan
|
ibili
ere, halako eran, non, haren aurpegia ikusi ez beste, lekutik zakarki altxatu, neskari besotik heldu eta are zakarrago esan baitzion: " Laga nazazu bakean, puta halakoa!".
|
|
2014
|
|
|
Puri purian zebilen orduantxe,
|
ibili
ere, hiru arrazen demaren gaia, munduan zein ote zen nagusi (tuko): latindarrak, germaniarrak ala eslabiarrak1836 Frantzian hainbat intelektual. Renan, adibidez?
|
|
2015
|
|
|
–Nik esango nuke ez dela oso urruti
|
ibili
ere.
|
|
|
Gehienetan bakarka ibiltzen nintzen ordea. Oinekin baino gehiago begiekin
|
ibili
ere: begiak zabalik, bazterrei begira, eta batez ere jendeari.
|
|
|
Ordurako moteldua zegoen: ez zen bakarrik janzteko gauza eta,
|
ibili
ere, makuluz lagunduta eta neurrian. Handik aste batzuetara hil zen.
|
|
|
Aita Larramendik idatzi zuen Donostiako portuko neskak ziurtasun handia erakusten zutela, ez zirela inoiz ikaratzen soldaduekin eta halakoekin. Haiekin hitz egiten zutela, eta bromatan
|
ibili
ere bai. Hori bai, soldaduren batek behar baino konfiantza handiagoa hartzen bazuen, segituan jasoko zuela belarrondokoa.
|
|
|
Bai berria ere, gainera, urte berria, ezen Zeruko Argia goitik behera itxuraldaturik kaleratu baitzen I (669 zenbakia zuen hura): kolorez jantzita zetorren, azalean Lemoizko zentral nuklearraren argazkia eta titulu potoloa zirela protagonista nagusi (barruan zioten moduan, kazetaritza molde berri baten bila zebiltzan,
|
ibili
ere). Horrez gain, formatu berria (garaiko newsmagazineei zegokiena) zeukan, orri eta argazki gehiago ageri ziren, berriemaileago bihurtu zen, eta hala ere leku asko betetzen zuten sasoi hartako eztabaida ideologiko (sozialismoa zela, masa erakundeen gorabeherak zirela...) zein estrategikoek (euskal unibertsitatearen premia, amnistia, Euskal Herriaren egituratze politikoa...); bere garaiaren kume izaki, sutsu jokatu zuen bolada hartan Zeruko Argiak orduko aferak jorratzerakoan (aski da sasoi hartako azalak gainbegiratzea esanikoa zenbateraino den egia frogatzeko).
|
|
2017
|
|
|
Geroztik
|
ibili
ere ez dabil gure laguna. Han dago, geldi, askatasun kolpez erabakirik hartu ezinik.
|
|
2019
|
|
|
Nik antolatu nituenak, haiek bai festak! [...] Leizeetako gizakiaren garaian ere bizi izan naiz[...] Parrandaz parranda
|
ibili
ere bai. Ez dakit zenbatekin oheratu naizen ere.
|
|
|
Goiko kastak, oro har, ezinikusia die beheko kastako goranahiei: zuriak ez dira joaten mediku beltz batengana, ezta gizasemeak emakume batengana ere; baina beheko kastako norbanakoek ere, gutxiagotasun espezifiko bat dutela sentitzen dutenez, eta askotan erresuminduta daudenez beren destinoa garaitzea lortu dutenekin, bada, nahiago izaten dute nagusiengana jo atzera; emakume gehienak, gizonarenganako miraz beterik, haren bila ibiltzen dira, gogotik
|
ibili
ere, medikuarengan, abokatuarengan, bulegoko nagusiarengan eta besterengan. Ez gizonek eta ez emakumeek ez dute gogoko emakume baten aginduetara lan egitea.
|