|
2013
|
|
|
Demandatua, beraz, elkarlanean aritu behar zen, gatazka konpondu ahal izateko. Alabaina, demandatu hori ez bazen bere borondatez agertzen magistratuaren aurrean, demandatzaileak ahalmena zuen
|
hura
behartzeko. Beste modu batera esanda, demandatzaileek behartze ahalmena zuten demandatuen gainean.
|
|
|
Ondoren, eta betiere lekukoen aurrean, demandatuak muzin egiten bazion errekerimendu horri, demandatzaileak indarra erabil zezakeen demandatua magistratuaren aurrean agertuko zela ziurtatzeko. Demandatua gaixorik egonez gero, edo adinduna izanez gero, demandatzaileak ezin zuen
|
hura
behartu agerraldia egitera, baldin eta ez bazion garraio modurik eskaintzen; edonola ere, arauak ezarri zuen garraio modu hori ez zela nahitaez izan behar esku ohe burkoduna. Bestalde, baziren egintza zehatz batzuk, gizabanakoak bere kabuz egin ahal zituenak, aurretiaz magistratuarengana jo gabe.
|
|
|
Prozedurak porrot eginez gero, azken mehatxua zen zoritxarreko zorduna esklabo gisa saltzea Erromatik kanpo, eta salmentatik lortutakoa zatitzea, kobratu gabe geratu ziren hartzekodunen artean. Eurek nahiago izanez gero, hartzekodunek zorduna hil zezaketen eta
|
hura
zatitan ebaki. Horren inguruan,. XII Taulak?
|
|
|
izeneko legeak zenbait aldarazpen izan zituen. Hala nola, zorduna epaiketa bidez kondenatua izan zenean zorra ordaintzera, zordun horren hartzekodunek ez zeukaten baimenik
|
hura
hiltzeko; aitzitik, zordunari ahalbidetu behar zioten, derrigortutako lanen bitartez, zorra ordain zezan. Areago oraindik, geroago prozedura zehatza ezarri zen, zordunaren porrota adierazteko, haren ondasunak nahitaez salduta, hartzekodunen mesederako.
|
|
|
Interpretaziorako gaitasun horren adibide ona izan daiteke ondorengoak euren gurasoen ahalmen esparrutik emantzipatzea. Paterfamilias deiturikoak bere ahalpean zituen ondorengoak, eta ahal horrek iraun egiten zuen harik eta
|
hura
edo horiek hil arte. –XII Taulak?
|
|
|
Zalantzarik gabe, herritar gehienek ulertu zuten. XII Taulak? izeneko legearen arauak egokitu egin zirela, eta, egokitze horren eretzean, dezenbiroek
|
hura
idaztean izan zuten helburua aldatu eta beste helburu bat lortu nahi zela. Dena den, juristarik kontserbadoreenak ere eroso zeuden honako ideia honekin:
|
|
|
Hori guztia zela eta, pretoreak kontu handiarekin aukeratzen zuen zein arazotan emango zuen agindu hori. Halako arazoak ziren, besteak beste, iruzurra; koakzioak; demandatzailea, epe laburrez eta zerbitzu publikoaren ondorioz, absente izan eta gero, bueltan aurkitzea bere lurraren edukitza beste inorkizan duela onustez, eta, preskripzioaren bitartez,
|
hura
bihurtu dela jabe; eta, orobat, demandatzailea, teknikaren ikusmiratik, heldua izanik, oraindik gazteegia izatea, zer egiten duen jakiteko.
|