|
2000
|
|
|
Zer, Luthero edo Kalvin, egia bere molderat egokitu eta plegatu nahi zuten gizon nahitsuak baizik, Elizaren betiko irakaspenetarik urrun? Bai, apez izan behar nuen, eta Jainkoaren probidentziak aita jesuita
|
hura
jarri zidan bidean, eta osaba Joanikot izan zen nik garaitu beharreko froga... Eta, kaperaren isilean, amaren hitzak oroitu nituen berriro, neure apez izaiteko asmoa erakutsi nionean:
|
|
2003
|
|
|
XX. mende hasieran, Justoetxe baserriko ugazaba beste don Justo bat zen. Etxeko primuari izen
|
hura
jartzea –don Justo– aspaldiko ohitura baitzen Justoetxen.
|
|
2004
|
|
|
Anai Robespierre, berez, anai Markos zen, baina ikasleek, azkenean, ezizen
|
hura
jarri zioten –anai Robespierre–, frantses iraultzako liderraren izena noiznahi erabiltzen zuelako, mutilak gutxiestearren: " Robespierre baino gaiztoagoak zarete!";" Aingerutxo bat Robespierre, zuen ondoan!";" Robespierre bezala, infernura joango zarete!", halakoak botatzen omen zituen anai Markosek, aitaren esanetan.
|
|
2007
|
|
|
Elisa eta Ana Isabel sofaren atzealdera eraman nituen, eta
|
hura
jarri nuen barrikada modura, eguraldiaren eta etxearen aurkako gerra hartan.
|
|
2009
|
|
|
Izugarriak izaten ziren Domingok Teofilo Mariarekin izaten zituèn istiluak; Nazario Orbek bere ohitura
|
hura
jarri zuèn garaian, igandeetako eta jaiegunetako goizeko zortzietan diana jotzekoa, hartarako gramofonoa ezin ozenago piztuta, erabaki hartan zeresan handia izan zuen lehen Mundu Gerrak, zeinak Nazariok bere baitan lotan zuèn militarra iratzarri baitzuen?, Teofilo Mariari militarismoaren harra sartu zitzaion, halako eran, non, Rikardo Lehoibihotz erregearen paperean jarri, anaiak ilaran ipini e... Domingo gogaitu zen arte:
|
|
|
hiltzekotan, orain hobeto gero baino, zerura joateko bada? , eta, nola ohartu baitzen ezen amak bere aurpegi
|
hura
jarri ziola, beldurraren eta mesfidantzaren artekoa, are aurrerago egin zuen Tasiok?: Ez natzaizu txantxetan ari, bai baitakizu nola hartzen ditudan erlijio kontuak?
|
|
|
Militar itxurako gizon hura aski ezaguna zen zirkulu ezkertiarren artean, hiriko komunisten goi kargu baten eskuin eskua baitzen, edo ezker eskua, zehatzago, beharbada?, Stalinen miresle sutsua; langileen arazoei lotutako ekintza jakin batzuengatik bi aldiz giltzapetua, batean, lankide batzuekin batera, nagusia bahitu zuelako, greba luze baten ondorioz, eta bestean, manifestazio batean hainbat saltokitako erakusleihoak hausten ibiltzeagatik?, langileriaren egun handiarekin egiten zuen amets: proletarioen diktadurarekin, alegia; esan nahi baita gizonak bazekiela bere egitekoaren berri, zer nahi zuen eta nora nahi zuen?, eta hargatik erabaki zuela, beharbada, zorrotz jokatzea hasieratik beretik, egunean zehar hirian izandako borrokatxoetan eta liskarretan parte hartuz, kontrolgune
|
hura
jarri aitzin; igarri ere, igartzen zitzaion jarreraren irmotasuna, bere agintzeko modua eta bere mugimenduak ere halakoak baitziren, zalantzarako tarterik uzten ez zutenak; horregatik, ohartu zenean ezen Nazario ez zela agindua nahi bezain azkar betetzen ari, agiraka egin zion:
|
|
|
hiltzekotan, orain hobeto gero baino, zerura joateko bada... –eta, nola ohartu baitzen ezen amak bere aurpegi
|
hura
jarri ziola, beldurraren eta mesfidantzaren artekoa, are aurrerago egin zuen Tasiok–: Ez natzaizu txantxetan ari, bai baitakizu nola hartzen ditudan erlijio kontuak... eta egunero bizi behar baitugu, egun horretan hiltzera bagindoaz bezala; San Estanislao Kostkakoa ere hemezortzi urterekin hil zen...
|
|
|
Militar itxurako gizon hura aski ezaguna zen zirkulu ezkertiarren artean, hiriko komunisten goi kargu baten eskuin eskua baitzen –edo ezker eskua, zehatzago, beharbada–, Stalinen miresle sutsua; langileen arazoei lotutako ekintza jakin batzuengatik bi aldiz giltzapetua –batean, lankide batzuekin batera, nagusia bahitu zuelako, greba luze baten ondorioz, eta bestean, manifestazio batean hainbat saltokitako erakusleihoak hausten ibiltzeagatik–, langileriaren egun handiarekin egiten zuen amets: proletarioen diktadurarekin, alegia; esan nahi baita gizonak bazekiela bere egitekoaren berri –zer nahi zuen eta nora nahi zuen–, eta hargatik erabaki zuela, beharbada, zorrotz jokatzea hasieratik beretik, egunean zehar hirian izandako borrokatxoetan eta liskarretan parte hartuz, kontrolgune
|
hura
jarri aitzin; igarri ere, igartzen zitzaion jarreraren irmotasuna, bere agintzeko modua eta bere mugimenduak ere halakoak baitziren, zalantzarako tarterik uzten ez zutenak; horregatik, ohartu zenean ezen Nazario ez zela agindua nahi bezain azkar betetzen ari, agiraka egin zion:
|
|
|
Izugarriak izaten ziren Domingok Teofilo Mariarekin izaten zituèn istiluak; Nazario Orbek bere ohitura
|
hura
jarri zuèn garaian, igandeetako eta jaiegunetako goizeko zortzietan diana jotzekoa, hartarako gramofonoa ezin ozenago piztuta –erabaki hartan zeresan handia izan zuen lehen Mundu Gerrak, zeinak Nazariok bere baitan lotan zuèn militarra iratzarri baitzuen–, Teofilo Mariari militarismoaren harra sartu zitzaion, halako eran, non, Rikardo Lehoibihotz erregearen paperean jarri, anaiak ilar... harena, baina, erraietako erreakzio bat zen, beharbada, gogaitze eta aspertze hutsa baino gehiago... lehen ere nabaritu izan baitzuen halako ezinegon bat, gehiegizko ordenaren aurkakoa, ikastetxean esate baterako, non diziplina erabatekoa baitzen, eta formazioak eguneroko ogia, sotanadunek noiznahi antolatzen baitzituzten ikasleak gelaz gela eta lerroz lerro patioan, bai goizeko lehen orduan, adibidez, geletara sartzeko, eta bai hainbat ekitaldi berezitan ere... ordenaren fundatzailearen omenez urtean behin ospatzen zena, seinalatuena.
|
|
2010
|
|
|
Nik ez dakit xehetasun haiek jasotzeko moduan zeunden, Damaso, baina nik galdera egin ahala, zuk zeure aurpegi
|
hura
jarri zenuen, ezusteak moldatua, bai, baina ez adimenaren ezerezean, galdera hura aspalditik espero izan bazenu bezala, zeure buruari aurretik mila aldiz egin zeniolako, baita erantzun bat eman ere; zure aurpegiera hura, argitik ilunetik bezainbat zuena eta hitzaren bidea ireki zizuna: –Nik, ordea, ez dut ezkontzeko asmorik?.
|
|
|
ez natzaizu, haatik, burlaren eremutik mintzo, konstatazio garratz baten errealitatetik baizik?; irakasleak, nioen? adibide
|
hura
jarri zigun, bai, eta niri ez dakit zer gertatu zitzaidan, gauzak, emakumeei buruz egiten nituèn gogoetak eta irakaslea ematen ari zèn lezioaren kontzeptuak, buruan nahasten hasi zitzaizkidala.
|
|
|
Hori guztia jakinda, ezin zen harritu Julen, zigortu egin zutela ikusirik. Eta, lagunen batek konfiantzan esan zion moduan, eskertu eta guzti egin omen lioke epaileari zigor txiki
|
hura
jarri izana, batere zigorrik gabe utziz gero arrisku handia baitzuen, gero Madrilen kondena luzeagoa ezartzeko.
|
|
|
Adibide bat ere jarri zigun irakasleak, butanoarena eta metil propanoarena —izen hauek amagana naramate beti, Butano Maria eta Metil Propano Maria deituko ez ote zien, haien berri izan balu: ez natzaizu, haatik, burlaren eremutik mintzo, konstatazio garratz baten errealitatetik baizik—; irakasleak —nioen— adibide
|
hura
jarri zigun, bai, eta niri ez dakit zer gertatu zitzaidan, gauzak —emakumeei buruz egiten nituèn gogoetak eta irakaslea ematen ari zèn lezioaren kontzeptuak— buruan nahasten hasi zitzaizkidala. Izan ere, nik banuen emakume eredu ideal bat, ustez, baina baita bi irudi ere:
|
|
|
Nik ez dakit xehetasun haiek jasotzeko moduan zeunden, Damaso, baina nik galdera egin ahala, zuk zeure aurpegi
|
hura
jarri zenuen, ezusteak moldatua, bai, baina ez adimenaren ezerezean, galdera hura aspalditik espero izan bazenu bezala, zeure buruari aurretik mila aldiz egin zeniolako, baita erantzun bat eman ere; zure aurpegiera hura, argitik ilunetik bezainbat zuena eta hitzaren bidea ireki zizuna: ‘Nik, ordea, ez dut ezkontzeko asmorik’ Eta orduan, bat batean gainetik zama izugarri bat kendu izan balidate bezala —harremanen zulo beltzak ohi dira gai tabuak—, barru barrutik erantzun nizun:
|
|
2011
|
|
|
Zinta ikusi, txutxu mutxu batzuk entzuten genituen, aretotik ateratzen ziren eta argiak pizten genituen. Ez genizkien aurpegiak ikusten, baina handik astebetera Espainiako Informazio eta Turismo Sailera joan behar izaten nuen Madrila, eta Fraga Iribarneren koinatu zenak, Carlos Robles Piquer ek, sekulako errieta egiten zidan, hau kentzeko eta
|
hura
jartzeko?. Borroka luze baten ostean lortu zuen, adibidez, Muniategi eta Xalbadorren arteko bertso solasaldia mantentzea.
|
|
2012
|
|
|
Banekien horrela jarraituta zer etor zitekeen. Oinaze artifizial
|
hura
jarriko zidaten beldur nintzen.
|
|
|
–Harri bat gelditu zen ipini barik; izan ere, oiloaren kukurrukua entzun zutenean azken harri
|
hura
jartzera zihoan lamiak. Hauxe duk azkena, Gilen!, esanda ibaira jaurti zuen harritzarra.
|
|
|
Honela botatako bolarik handienek armada bateko lerrokada osoak suntsi ditzaketela aldi berean, baita harresirik sendoenak eraitsi edo mila gizoneko itsasontziak urperatu eta hondora bidali ere; eta elkarlotuz gero kateaz, mastak eta aparailuak ebaki, ehunka gorputz erdi erditik moztu eta aurrean aurkitutako guztia deseginda utz lezakeela. Barrutik hutsik zeuden burdinazko bola handietan hauts
|
hura
jarri eta inguratua genuen hiriren baten gainera sarritan botatzen genituela tramankulu bidez, zoladurak harrotu, etxeak zati zati egin eta lehertzean metraila barreiatzen zutelarik, inguruan harrapatzen zituzten guztiei burmuinak ateraz. Oso ongi ezagutzen nituela osagaiak, merkeak eta arruntak baitziren, eta banekiela nola nahastu eta argibideak ere emango nizkiela haren langileei hodiak egin zitzaten Maiestatearen erresuma hartan beste gauza guztiek zuten proportzioaren tamainan, eta handienak ez zeukala hirurogei metrokoa baino luzeagoa izan beharrik; hodi hauetako hogeik edo hirurogeik, behar beste hauts eta bolaz beteak, haren aginterriko hiririk sendoenaren harresiak eraits zitzaketela ordu gutxitan, edo metropoli osoa suntsitu, beraren aginte absolutua zalantzan jartzen bazen.
|
|
2013
|
|
|
Jertsearen azpitik erremintak eta paketetxo batzuk atera zituen. Telefono aparailua eta
|
hura
jarrita zegoen mahaitxoa azpitik aztertzen ziharduen.
|
|
2014
|
|
|
Edalontzia goraino bete nion. Eskatu zidan medikamentu dosia eman, Nick Drake-ren disko
|
hura
jarri eta, agindu bezala, atzera begiratu gabe alde egin nuen handik.
|
|
2017
|
|
|
Kutxetako ilaretan gertatu zen kontaktu fisikoa, bat batean, nahi gabe. Ilaran gelditu eta saskia lurrean uzteko makurtu zen; horrela, gaueko iluntasunean biluzik ikusitako ipurdi
|
hura
jarri zitzaidan aurrean, baina oraingoan, argia gorabehera, ez nuen ikusi, nire saskia eta harena modu berean antolatuta zeudela egiaztatzen ari nintzelako. Lotsaren lotsaz lehertuko nintzela pentsatu nuen.
|
|
|
Nik ez nuen inolako gorrotorik, eta ez nuen Aita Morlans berriro ikusi gabe gelditu nahi ere. Telefonoz deitu nuenean, ordea, ez nuen
|
hura
jartzerik lortzen. Ez omen zuen telefonorik gelan, eta atezaintzakoek bozgorailutik deituta ere ez omen zen ageri.
|
|
2018
|
|
|
Bere kolkorako gogoratu du abestia. Soldaduska amaitu zuten egunean, Eskorbutoren kasetea eman zion zentralitako sevillarrari, flamenkoaren ordez
|
hura
jar zezan, topera, despedida gisa, kuartel osoan entzuteko. Eta entzun zen.
|
|
2020
|
|
|
zeer? Musika talde anitzetan ibilitakoa,
|
hura
jarri da kontaktuan kontzertuetakoekin, eta hori bederen ongi eginen duela segur dira bertzeak. Umorea ere jartzen dio bilerari; haria galtzen duen bakoitzean irriz hasten baitzaizkio gainerakoak.
|
|
|
Urriaren 12 hartan pankarta
|
hura
jartzen hanka apurtu izan ez banu, zerbait ezberdina gertatu izanen zen?
|
|
2023
|
|
|
hamazazpi egun, ez gehiago eta ez gutxiago. Pello Kirten deitzen zioten gizonkote ilehoriak, berriz, zazpi egun pasako zituztela ziurtatu zuen, eta edalontzi gisa erabiltzen zuen idiaren adar
|
hura
jarri zuen jokoan, eta baita bere bizar txirikordatua moztuko zuela oihukatu ere hala gertatu ezean. Denak aritu ziren zalapartaka, elkarri zirika eta mokoka, baina umore onik galdu gabe eta beti ere lanean.
|