|
2000
|
|
|
Ordenagailura joan zen zuzenean. Arraroena zen disket
|
hura
beste guztiekin batera ez aurkitzea, eskutitzez beteriko kutxa batean baino. Txemak ezagutzen zituen Eiderrek Irlandan bizitako guztiak, nola herrialde guztia ibili zuen eta aterpetxeetan lo egiten zuen, eta bertako pub zaharretan izan zituen mozkorraldi eta elkarrizketa luzeak, edota hango kondairak eta paisaiaren berezitasunak zenbateraino maite zituen.
|
|
2001
|
|
|
Ateratzerakoan, baina, txapak zangoan zuen ebakia zabaldu dio. Gauzak diren bezala esateko, eta geure burua zuritzeko inolako asmorik gabe, kasu honetan denok ongi burutu dugula egin beharrekoa iruditzen zait, ze, tipoa txapa artean katigatuta zegoen modua kontuan hartuta, ezinezkoa zen
|
hura
beste era batera egitea.
|
|
2002
|
|
|
Trumoi urrun bat entzun zuten halako batean. Euria atertu egin zuen, zarata
|
hura
beste norabait joan behar zuelako seinaletzat hartu balu bezala. Lainoak sakabanatuz joan ziren eta ilargi betea azaldu zen haien atzetik, zeruko arimaren isla balitz bezala.
|
|
|
Probidentziak jarritako oztopoa izan baitzitekeen porrot hura, baina ez betiko erortzeko, baizik eta are gorago igotzeko. Bai, oztopo
|
hura
beste bide bati ekiteko seinalea izan zitekeen, gorago egiteko abiapuntua. Orain garbi ikusten zuen.
|
|
2004
|
|
|
Emakume
|
hura
beste emakume bat zen, ordea, nik erantzungailuan jaso nituen mezuekin zerikusirik ez zuena, eta hark ere hasieratik argitu nahi izan zidan zirkunstantzia hura, harrotasunez mintzatzen zitzaidala:
|
|
2006
|
|
|
Senar gizarajoaz errukitu eta neure magalean hartu? Marrazten zenion irudi hori erretratu zintzoa edo ankerra izan, ezikusi eta entzungor egitea erabaki nuen, eta emakume
|
hura
beste arrazoi bat izango zela zure gutunak ezaxola osoenaz hartzeko.
|
|
|
Nik ez nion tutik ere ulertzen,
|
hura
beste hizkuntza bat zen. Eta etxearen mira izan nuen lehen eguna amaitu aurretik.
|
|
2007
|
|
|
Alemanian, erresuma diferenteen artean, Prusiak tipo berezi bat ordezkatzen zuen, diziplinatu eta efikaza, estamentu tradizionaletan eta funtzionariotzan ardaztua. Alemaniako batasun politikoa Prusiaren egidapean burutu denean, Estatu berriak, batetik masa handi bat dezepzionatu du,
|
hura
beste edozer gauza baitzen, itxaroten zen Estatuaren eta kulturaren sintesia baino. Atenas berria.
|
|
|
Andregai
|
hura
beste guztiak bezalakoa bazen, zeremonia hura ere beste guztiak bezalakoa izan zen, eta ezkontza askoren testigu izan gabe ere esan dezaket. Hari laukoteak ezkontza guztietan jotzen dena jo zuen, maitasunaren izenean Haydn eta Haendel en mila aldiz sakrifikaturiko piezak, Wagner-en martxa nupzialak puntu finala zehaztu zuen arte.
|
|
2008
|
|
|
ez al zen, bada, hura seinale garbia?, zeren Regina Madrilera bazihoan, berak. Ernestinak? bete baitzuen Reginaren lekua, izeba amonei laguntzeko; bestetik, elkarrizketa hasi orduko, ama nagusiak ezusteko hura izan zuen, eta hala, bada, ez al zen
|
hura
beste zeinu bat?, zeren ama nagusia joan izanak egin baitzuen posible elkarrizketak hartu zuèn ezusteko bidea. Guztiaz ere, gogo gogoan behar zuen Ernestinak une hartan aita Molinosen aipuetako bat, frai Millanek oparitutako kaierean idatzia zegoena eta Ernestinak buruz zekiena:
|
|
|
Regina alferrik zebilen, beraz, agerian zegoena ezkutatu nahian, izeba amonek ere bai baitzekiten, aitak ahoskatutako azken hitzen lekukotza izan zutèn heinean, neskaren min sekretuaren berri. Baina gauza bat zen Reginak zekiena, egoera zailetan edo ezinezkoetan, gizakiak bere burua engainatzeko tartea bilatzen du maiz, kontziente nahiz inkontzienteki, erosoago sentitzeko?, eta oso beste gauza bat, zekièn
|
hura
besteen ahotik entzutea. Eta Reginak entzun egin zion izeba Eugeniri.
|
|
|
paseoa bukatu ahala aurrez aurre zuen, hain zuzen, jauregia, atalburuaren gainean orbetarren armarria, bi otso erakusten zituena, zuhaitz bati eusten?, eta bertan zuen, hiruzpalau metrora baizik ez, banku bat, jauregira jotzen zuena, non, estanpaz gehiago gozatzeko edo, eseri egin baitzen. Eseri ahala, berriz, arnasa betean hartu, aitari beti entzun izan zion pobreen gaztelu guztiak airezkoak zirela, baina aire
|
hura
beste aire bat zen jada, birikak guztiz betetzen zizkiona, eta eguzki atera berriak bezala egin zuen irri, pozaren pozez; egongo ez zen, bada, Nazario Orbe pozik, baldin eta ikuspegi hartatik ikusgai bazuen eraikin eder hura, bere arrakastaren irudia ere bazena, zerbait eta norbait zela adierazten ziòn heinean!
|
|
|
Beretzat nahi zuen kosta ahala kosta. Ezin zuen irudikatu ontzi
|
hura
beste norbaitek izango zuela etxean, zergatik eta zozketa egunean berak baino zorte hobea izan zuelako. Oriol ez zen inola ere gauzak zortearen mende uztearen zale.
|
|
|
paseoa bukatu ahala aurrez aurre zuen, hain zuzen, jauregia –atalburuaren gainean orbetarren armarria, bi otso erakusten zituena, zuhaitz bati eusten–, eta bertan zuen, hiruzpalau metrora baizik ez, banku bat, jauregira jotzen zuena, non, estanpaz gehiago gozatzeko edo, eseri egin baitzen. Eseri ahala, berriz, arnasa betean hartu –aitari beti entzun izan zion pobreen gaztelu guztiak airezkoak zirela, baina aire
|
hura
beste aire bat zen jada, birikak guztiz betetzen zizkiona– eta eguzki atera berriak bezala egin zuen irri, pozaren pozez; egongo ez zen, bada, Nazario Orbe pozik, baldin eta ikuspegi hartatik ikusgai bazuen eraikin eder hura, bere arrakastaren irudia ere bazena, zerbait eta norbait zela adierazten ziòn heinean! Emaztearen maitasuna zuen, gero eta gehiagora zihoàn fabrika baten jabea zen, boterearen sinbolotzat har zitekeèn jauregi hura zuen... zer gehiago behar zuen, bada!
|
|
|
Regina, alde batetik, Madrilera zihoan: ez al zen, bada, hura seinale garbia?, zeren Regina Madrilera bazihoan, berak –Ernestinak– bete baitzuen Reginaren lekua, izeba amonei laguntzeko; bestetik, elkarrizketa hasi orduko, ama nagusiak ezusteko hura izan zuen, eta hala, bada, ez al zen
|
hura
beste zeinu bat?, zeren ama nagusia joan izanak egin baitzuen posible elkarrizketak hartu zuèn ezusteko bidea. Guztiaz ere, gogo gogoan behar zuen Ernestinak une hartan aita Molinosen aipuetako bat, frai Millanek oparitutako kaierean idatzia zegoena eta Ernestinak buruz zekiena:
|
|
|
Regina alferrik zebilen, beraz, agerian zegoena ezkutatu nahian, izeba amonek ere bai baitzekiten, aitak ahoskatutako azken hitzen lekukotza izan zutèn heinean, neskaren min sekretuaren berri. Baina gauza bat zen Reginak zekiena –egoera zailetan edo ezinezkoetan, gizakiak bere burua engainatzeko tartea bilatzen du maiz, kontziente nahiz inkontzienteki, erosoago sentitzeko–, eta oso beste gauza bat, zekièn
|
hura
besteen ahotik entzutea. Eta Reginak entzun egin zion izeba Eugeniri.
|
|
2009
|
|
|
Samuelek deitu izan ez balu, ez nintzatekeen argazki zaharren bila hasiko, ez nuen aurpegi galdu
|
hura
beste hamar argazkitan aurkituko. Ekaitza hasi izan ez balitz San Markos plazako usoen argazkia aterako nuen eta ez berea, vaporettoan negarrez.
|
|
|
alde batetik, langile batzuk Pedro Lakanda eta Martin Belzunze bahitzen ahalegindu izanak ez zuen gutxiago merezi; bestetik, bazirudien ezen langile sutsu batzuek ateak zaintzen zituztèn zaintzaileen aurka ekin ziotela orduantxe?, baina Teofilo Maria irten egin zen, zilarrezko eskutokian orbetarren armarria grabatuta zuèn bastoia, solemnitate handiko ekitaldietarako erabili ohi zuena, eskuan; irten ez ezik, langileen esparrura ere hurbildu zen, bizkar buruak zut, harro antzean, bastoiaren mugimenduak pausoetara dotore egokituz, gerra orduantxe hastekotan zèn jeneral bat iduri; sonbreirurik erabiltzen ez zuen arren, ile beltz ederra zuen, gomaztatua eramaten zuena?, egun hartan bai, mementoari solemnitate berezi bat emateko modu bat ere izan zitekeena; eguzkiak, zerumugatik hurbil? aurpegian jotzen zuen, betean jo ere, eta eguzkiaren argiak are haraindikoagoa egiten zuen haren irudia, gizon
|
hura
beste lur batetik, heroien lur urrunetik, beharbada, heldu berria balitz bezala.
|
|
|
Adak liburua poltsan sartu eta sartu ahala ohartu zen bere poltsa
|
hura
beste poltsa bat zela jada, liburua poltsaren hondora sartu zuèn eran irakur zitekeen pentsamendu hura, liburuari toki egokia egiteko objektu guztiak baztertzen zituela, begiak ere hartan iltzaturik, gero, etxerantz abiatzerakoan, poltsan iltzatuko zituèn moduan, behin eta berriro iltzatu ere, poltsa hura begien grabitate zentro bilakatu balitzaio bezala?, eta ohartu zen, halaber, beste sentimendu batek estutua zegoela:
|
|
|
Reginak, beraz, bi nazka molde zituen: berezko nazka zen bata, osatu gabeko haragi puskaren aurka nabaritzen zuena, eta nazka sentitzearen aurkako nazka bestea, sentipen
|
hura
beste muga bat baitzen, psikologikoki ahulago egiten zuena; ondorioz, bere baitatik urrundu behar zuen nazka, kosta ahala kosta, bere baitan indartzeko: hitzez urrunduko zuen, bere borondatearen ahalegin batez ezin bazuen; aitzakia bat bilatu behar zuen, bestela esanda, adimenaren hotzak hitzez ongi lotua, nazkaren neurrikoa, nazka bera ahalik eta hobekien mozorrotzeko, baita aurkitu ere, handik gutxira:
|
|
|
Jaikita gero, ez zuen bere, zer? ...ezin uxa baitzezakeen bere baitatik inondik ere; eta, etxekoen arteko harremanak isilpeko akordio batek arautu balitu bezala, inork ez zuen Nazario Orberen aurrean haurraz hitz egiten, baina honek bere buruarekin hitz egiten zuen maiz, ezpainak mugitzeko ohituratxoa, edonork izan dezakeena eta Nazarioren kasuan inoiz deigarria izan ez zena, itxuragabe areagotu zitzaion bolada hartan?, haragi puska
|
hura
beste gairik ez balu bezala; eta periodikoak leitzen zituenean ere, halatsu; izan ere, periodikoak leitzen izugarria zen Nazario, edozein txolarte aprobetxatzen zuen, etxean nahiz fabrikan?, bat hartzen zuenean hantxe ibiliko baitzen begia gainetik kendu gabe; bolada hartan, ordea, tarteka irakurtzeari utzi eta, periodikoaren laukitik at, batera eta bestera begira jartzen zen, atsedenik gabe, itz... ihes egin nahi balio bezala, alferrik, guztia betetzen zuèn zapi ilun bat baitzen itzala, antza, bere pentsamenduen eta sentimenduen estalgarri.
|
|
|
esan zion Mateo Sukunzak?, Reginarekin Lisboara zihoala, santa Justako burdinazko igogailua zuten helmuga, Raul Mesnier de Ponsardek eraiki berri zuena, Eiffelen ikasle ezagunak?, eztei bidaian? hain iruditu zitzaion bikaina eraikin gotiko paregabe hura. Nazariok ez zuen bere aurkikuntza
|
hura
beste mintzagairik izan, bolada batean?, simetriaren, ordenaren eta edertasunaren konbinazio akasgabean, kontzeptu batek bestea balekar bezala ondotik, ezinbestean: simetriak ordena, eta ordenak edertasuna.
|
|
|
ikastetxeko patioa; jauzia, baina, ez zen txilinbuelta merke batean geratu, Domingok mila txilinbuelta egin baitzituen airean, ikastetxetik hiriko katedralaren orratzeraino, non pausatu baitzen emeki emeki, hegazti baten luma balitz bezala: hura bai jauzia, eta ez ordu batzuk lehenago egin zuena!; zertan zebilen, baina, Domingo, baldin eta
|
hura
beste amets bat bazen, amets zen neurrian, ameskeria hutsa, ezer ez?; lurrean ez baitzegoen hegaldirako lekurik, txoririk izan ezean; edo agian bai?
|
|
|
Askatasuna duk, ordea, pertsonaren ondasunik preziatuena!? esan ziezaiokeen, adibidez; jarraian, baina, Domingoren arrazoiak ere ulertu zituelako, edo eztabaidarako gogorik ez zuelako eta
|
hura
beste memento baterako utzi zuelako, Albertok, aurpegiko giharrak lasaituta, keinua bigundu zuen, baita burua goitik behera mugitu ere bi aldiz, lauzpabost segundoren buruan.
|
|
|
Une hartan, baina, Nurmik nekez eduki zitzakeen gauza haiek buruan, sarjentuaren aginduaren zain behar baitzuen, lasterkaria zen neurrian, are gehiago,
|
hura
beste lasterraldi bat baitzen, azken batean, eta oihua entzun ez beste abiapuntutik ateratzeko prest behar baitzuen, ahalik eta azkarren, inkontzientearen indarrak ere helburu bakar hartara bideratuak?, eta sarjentuak berehala eman baitzuen agindua:
|
|
|
esan nahi baita Domingoren erabakiak jarrera erromantiko bat zuela oinarri, errealitate arromantikoari bere berniza ematen ziona; Domingo, izan ere, aberaskume bat zen, bizitzan erosotasun eta erraztasun guztiak izan zituena: ...razten zuen batzuetan, lasterketa batean abantailarekin irteten den korrikalaria senti daitekeen bezala, Domingok ikusi egin nahi baitzuen noraino irits zitekeen, bere buruaren ahalegin hutsez, bide hartan barrena; marinel batzuek, hasieran, ederki jotzen zioten adarra, bai jantzien kontura, aski zen txamarraren kalitateari erreparatzea, alkandora, jertse eta galtzei, zapata eta galtzerdiei, mutil
|
hura
beste klase batekoa zela ohartzeko?, eta bai eskumotzaren kontura ere, haien artean bazen galiziar bat, ezizenak asmatzen espezialista, behin batean Domingori esan ziona, bere galiziar azentu itxiarekin: –Pues si te falta la mano, te tendremos que llamar Domingo Maneiro?
|
|
|
Ordainean, Eladio Orbegozok ukabilkada bat eman zion Luis Morazari, honen berehalako erantzuna eragin zuena, biak borroka itsu batean sartzen zirela, buruz buru; saiatu ziren langile batzuk haiek elkarrengandik bereizten, baina sua itzaltzen saiatu orduko, beste puntu batean piztu zen garra, Venancio Laín eta Felipe Briones ere mutur joka hasi baitziren, suhiltzaileen ahalegina, handik aurrera, alfer alferrikakoa gertatzen zela, bi puntutan piztutako sua langileen eremu osora zabaldu baitzen; orduantxe, baina, Teofilo Maria agertu zen, bere automobilean, atzetik berrogeita hamar polizia zaldizko zituela; Teofilo Maria hantxe gera zitekeen, automobilaren barruan, Poliziak langileak nola astintzen zituen ikusiz –bazituzten hartarako bi arrazoi: ...egokituz, gerra orduantxe hastekotan zèn jeneral bat iduri; sonbreirurik erabiltzen ez zuen arren –ile beltz ederra zuen, gomaztatua eramaten zuena–, egun hartan bai, mementoari solemnitate berezi bat emateko modu bat ere izan zitekeena; eguzkiak –zerumugatik hurbil– aurpegian jotzen zuen, betean jo ere, eta eguzkiaren argiak are haraindikoagoa egiten zuen haren irudia, gizon
|
hura
beste lur batetik –heroien lur urrunetik, beharbada– heldu berria balitz bezala.
|
|
|
Adak liburua poltsan sartu eta sartu ahala ohartu zen bere poltsa
|
hura
beste poltsa bat zela jada –liburua poltsaren hondora sartu zuèn eran irakur zitekeen pentsamendu hura, liburuari toki egokia egiteko objektu guztiak baztertzen zituela, begiak ere hartan iltzaturik... gero, etxerantz abiatzerakoan, poltsan iltzatuko zituèn moduan, behin eta berriro iltzatu ere, poltsa hura begien grabitate zentro bilakatu balitzaio bezala–, eta ohartu zen, halaber, b... bizitzan behin baino gehiagotan bizi izan zuèn sentimendu hura, bi iturburu antagoniko zituena:
|
|
|
...aitzezakeen bere baitatik inondik ere; eta, etxekoen arteko harremanak isilpeko akordio batek arautu balitu bezala, inork ez zuen Nazario Orberen aurrean haurraz hitz egiten, baina honek bere buruarekin hitz egiten zuen maiz –ezpainak mugitzeko ohituratxoa, edonork izan dezakeena eta Nazarioren kasuan inoiz deigarria izan ez zena, itxuragabe areagotu zitzaion bolada hartan–, haragi puska
|
hura
beste gairik ez balu bezala; eta periodikoak leitzen zituenean ere, halatsu; izan ere, periodikoak leitzen izugarria zen Nazario –edozein txolarte aprobetxatzen zuen, etxean nahiz fabrikan–, bat hartzen zuenean hantxe ibiliko baitzen begia gainetik kendu gabe; bolada hartan, ordea, tarteka irakurtzeari utzi eta, periodikoaren laukitik at, batera eta bestera begira jartzen zen, atsedenik...
|
|
|
...zaion –" Nik ez dut ikusi, baina Leongoa aparta omen da, adituen esanetan" esan zion Mateo Sukunzak–, Reginarekin Lisboara zihoala –santa Justako burdinazko igogailua zuten helmuga, Raul Mesnier de Ponsardek eraiki berri zuena, Eiffelen ikasle ezagunak–, eztei bidaian... hain iruditu zitzaion bikaina eraikin gotiko paregabe hura –Nazariok ez zuen bere aurkikuntza
|
hura
beste mintzagairik izan, bolada batean–, simetriaren, ordenaren eta edertasunaren konbinazio akasgabean, kontzeptu batek bestea balekar bezala ondotik, ezinbestean: simetriak ordena, eta ordenak edertasuna.
|
|
|
" Zer esan nahi duk horrekin, askatasuna heuretzat bakarrik nahi duala eta ez hire arrebarentzat? Askatasuna duk, ordea, pertsonaren ondasunik preziatuena!" esan ziezaiokeen, adibidez; jarraian, baina, Domingoren arrazoiak ere ulertu zituelako, edo eztabaidarako gogorik ez zuelako eta
|
hura
beste memento baterako utzi zuelako, Albertok, aurpegiko giharrak lasaituta, keinua bigundu zuen, baita burua goitik behera mugitu ere bi aldiz, lauzpabost segundoren buruan.
|
|
|
Une hartan, baina, Nurmik nekez eduki zitzakeen gauza haiek buruan, sarjentuaren aginduaren zain behar baitzuen –lasterkaria zen neurrian, are gehiago,
|
hura
beste lasterraldi bat baitzen, azken batean, eta oihua entzun ez beste abiapuntutik ateratzeko prest behar baitzuen, ahalik eta azkarren, inkontzientearen indarrak ere helburu bakar hartara bideratuak–, eta sarjentuak berehala eman baitzuen agindua:
|
|
|
esan nahi baita Domingoren erabakiak jarrera erromantiko bat zuela oinarri, errealitate arromantikoari bere berniza ematen ziona; Domingo, izan ere, aberaskume bat zen, bizitzan erosotasun eta erraztasun guztiak izan zituena: ...n zuen batzuetan, lasterketa batean abantailarekin irteten den korrikalaria senti daitekeen bezala, Domingok ikusi egin nahi baitzuen noraino irits zitekeen, bere buruaren ahalegin hutsez, bide hartan barrena; marinel batzuek, hasieran, ederki jotzen zioten adarra, bai jantzien kontura –aski zen txamarraren kalitateari erreparatzea, alkandora, jertse eta galtzei, zapata eta galtzerdiei, mutil
|
hura
beste klase batekoa zela ohartzeko–, eta bai eskumotzaren kontura ere –haien artean bazen galiziar bat, ezizenak asmatzen espezialista, behin batean Domingori esan ziona, bere galiziar azentu itxiarekin: " Pues si te falta la mano, te tendremos que llamar Domingo Maneiro" –, baina Maneirok –halaxe deitzen hasi baitzitzaizkion marinelak geroztik– berandu gabe irabazi zuen langileen errespetua, haiek adina lan eginez eta umorea behar bezala erabiliz –burua hotz eta mihia zorrotz–, Domingok atsegin baitzuen barre egitea, bere kontura ez ezik, besteen kontura ere; egun batean, marineletako bat hurbildu zitzaion, erretzaile porrokatua bera, hortzeria –zikina baino zikinagoa– sitsak jandako zura bezala zuena, zulo bat hemen eta zulo bat han:
|
|
|
ikastetxeko patioa; jauzia, baina, ez zen txilinbuelta merke batean geratu, Domingok mila txilinbuelta egin baitzituen airean, ikastetxetik hiriko katedralaren orratzeraino, non pausatu baitzen emeki emeki, hegazti baten luma balitz bezala: hura bai jauzia, eta ez ordu batzuk lehenago egin zuena!; zertan zebilen, baina, Domingo, baldin eta
|
hura
beste amets bat bazen... amets zen neurrian, ameskeria hutsa, ezer ez?; lurrean ez baitzegoen hegaldirako lekurik, txoririk izan ezean; edo agian bai... handik gutxira, ikastetxeak antolatzen zituèn astebeteko gogo jardunetan, entzun ez zuen, bada, Domingok, predikatzailearen ahotik, historia harrigarria!
|
|
|
Reginak, beraz, bi nazka molde zituen: berezko nazka zen bata, osatu gabeko haragi puskaren aurka nabaritzen zuena, eta nazka sentitzearen aurkako nazka bestea, sentipen
|
hura
beste muga bat baitzen, psikologikoki ahulago egiten zuena; ondorioz, bere baitatik urrundu behar zuen nazka, kosta ahala kosta, bere baitan indartzeko: hitzez urrunduko zuen, bere borondatearen ahalegin batez ezin bazuen; aitzakia bat bilatu behar zuen, bestela esanda, adimenaren hotzak hitzez ongi lotua, nazkaren neurrikoa, nazka bera ahalik eta hobekien mozorrotzeko, baita aurkitu ere, handik gutxira:
|
|
2010
|
|
|
–Zer egiten duzue hor isilik? Nor hil da, bada??; barregarria ere izan zitekeen egoera
|
hura
beste inguruabar batzuetan, baina niri gogorra egin zitzaidan, bururatu ere, bururatu baitzitzaidan amak egindako galderaren erantzuna: –Zu hil zara, ama, eta ez dakizu?!?.
|
|
|
ke artean hiltzen dira? mintzatu zen Teofilo Maria; gero, nik ez dakit zer pasatu zen, ez baitakit Teofilo Mariak zozoa akabatu zuen edo ez, aitortzen zuen, bai, zozo bat hil zuela, baina baita zozo
|
hura
beste zozo bat zela ere: ederki bereizten ditut nik zozoak elkarrengandik, zuei guztiak berdinak egiten bazazizkizue ere?!?, baina kontua da zozoak habiara joateari utzi ziola, Domingoren eta gure amaren desilusiorako.
|
|
|
ezta esaldi deseroso batekin lehertu ere; Ada, beraz, behar zèn lekuan zegoen, eta behar zèn lekutik eutsi zion: bazuen barne indar bat, nik gutxitan ikusi izan niona eta egoerari aurre egiten laguntzen ziona;
|
hura
beste Ada bat zen, zinez, indartsua eta kementsua, Benjamin Maria besoetatik erori zitzaiòn Ada hauskorrarekin zerikusirik ez zuena?
|
|
|
Ustekabeko galanta izan zitekeen
|
hura
beste baldintza batzuetan, baina ustekabekoak, susmoa dut berdin erreakzionatuko nuela, geure aita edo Erromako aita santua agertu izan balitzait, ez zuen nigan ia eraginik izan, hain nengoen neure baitatik at, Jainkoak ustez ukituta, eta hain neure baitarekin pozik, aldi berean; baina izebaren aurpegia galdera bat zen, eta nik argibideak eman nizkion:
|
|
|
Uda zeharkatu zuen gorpuak, eta hark animatu bide zuen zuzendaria gauza hura esaten ibiltzera, eztabaida biziak sortu baitziren atzerritarren artean Hotelean. Mundu guztiak zekien halako gauza batek uda
|
hura
beste udetatik, beste oporraldietatik bereiziko zuela.
|
|
|
hura ez zen kikildu ez barrutik hautsi bederen... ezta esaldi deseroso batekin lehertu ere; Ada, beraz, behar zèn lekuan zegoen, eta behar zèn lekutik eutsi zion: bazuen barne indar bat, nik gutxitan ikusi izan niona eta egoerari aurre egiten laguntzen ziona;
|
hura
beste Ada bat zen, zinez, indartsua eta kementsua, Benjamin Maria besoetatik erori zitzaiòn Ada hauskorrarekin zerikusirik ez zuena...
|
|
|
" Zozoa akabatzen baduzu, Ama Birjinak akabatuko zaitu zu..."; ohiko desfilearen atsedenaldi batean geunden, eta Teofilo Maria eta zu, Damaso, barrez hasi zintzaizkioten;" Ipuinak emakumeen kontuak dira, eta itsu sinesten badituzu, ez zara urrutira joango" esan zenion zuk;" Merezi duen ipuin bakarra aitaren fabrika da, eta fabrikan ez dago txoririk: ke artean hiltzen dira" mintzatu zen Teofilo Maria; gero, nik ez dakit zer pasatu zen, ez baitakit Teofilo Mariak zozoa akabatu zuen edo ez —aitortzen zuen, bai, zozo bat hil zuela, baina baita zozo
|
hura
beste zozo bat zela ere: ederki bereizten ditut nik zozoak elkarrengandik, zuei guztiak berdinak egiten bazazizkizue ere...! —, baina kontua da zozoak habiara joateari utzi ziola, Domingoren eta gure amaren desilusiorako.
|
|
|
Ustekabeko galanta izan zitekeen
|
hura
beste baldintza batzuetan, baina ustekabekoak —susmoa dut berdin erreakzionatuko nuela, geure aita edo Erromako aita santua agertu izan balitzait— ez zuen nigan ia eraginik izan, hain nengoen neure baitatik at, Jainkoak ustez ukituta, eta hain neure baitarekin pozik, aldi berean; baina izebaren aurpegia galdera bat zen, eta nik argibideak eman nizkion: " Besarka nazazu, izeba:
|
|
|
" Zer egiten duzue hor isilik? Nor hil da, bada?"; barregarria ere izan zitekeen egoera
|
hura
beste inguruabar batzuetan, baina niri gogorra egin zitzaidan, bururatu ere, bururatu baitzitzaidan amak egindako galderaren erantzuna: " Zu hil zara, ama, eta ez dakizu...!".
|
|
2011
|
|
|
Behin baino gehiagotan harrapatu du lanari utzi eta sabaira begira, boligrafo burua ezpain artean biraka, Hernaniko festak gogoan, Hernaniko festetan izan baitzen, gaua aurrera zihoala, aitarekin lanean dabilen mutil horrekin, pentsatuko luke Asifek. Dantza eske etorri zen
|
hura
beste andoaindar haiekin, aitaren koadrilakoak amarenekoei inguratzen zitzaizkien modura, hogeita hamar urte beranduago izanagatik berdin berdin. Amaiak Asif baino ez zuen ikusi une hartan, hala bizi du mutilak, besteen artean argi eder, harekin egin nahi izan zuen dantza, haren besoetan sentitu nahi izan zuen orduantxe, haren gorputza estutuz, ametsetan gozarazten zion bezala gozaraziko ote zion egiaztatu nahi izan bailuen.
|
|
|
Zer demontre dela eta ez zen idisko
|
hura
beste nonbait uretaratu. Zer dela eta sartu behar zuen muturra toki hartantxe?
|
|
2012
|
|
|
Musu eman zizun masailean, barkatuta zeundela adieraziz. Irribarre batez eskertu zenion zurekin milagarren aldiz ulerkorra izatea eta musu
|
hura
beste hamabost segundoz gutxienez luzatu zedin desiratu zenuen lehen aldiz azken hiru hilabeteetan.
|
|
|
Bizkar osoa, lepoa. Basagiroaz kutsatuta edo, sudurra lokiraino hurbildu nion, mendiari zeriona bezain neutroa eta freskoa zen lurrin
|
hura
beste behin dastatu guran. Tupustean etzan egin ginen izarpean, adartxo, hartxintxar eta sasizko lardaska hartan, elkarri antsiaz musuka.
|
|
|
Gauza guztiak kontzeptuaturik dauzkagu, hau honela da,
|
hura
beste honetara, eta guzti horrekin sare bat egin dugu, eta gero arrain bihurtu gara, sare horretan harrapatua dagoena, geuk egindako sarean. Desanparatuak sentitzen gara, ohartu gabe hezkuntza eta kultura zaputz batek gure burua egurtzeko sortua duen amesgaizto baten erdian gaudela.
|
|
2013
|
|
|
Atzera begira egiten dudan beste alferrikako hausnarketa baten ostean, onartzen dut banekiela zure ahizpak eta zure lagunek ere parrandan jarraitu nahiko zutela, hain zuzen horregatik zeuden han auto stop egiten. Beraz, ondoko herriko jaietara gindoazela esan izan bagenie, ziurrenik gure planera elkartuko zitzaizkigun; baina, nire neurekoikeria neurekoienean, ez nuen zurekin nengoen momentu
|
hura
beste inorekin partekatu nahi.
|
|
|
Amaren kontakizunarekin konparatuta, ordea, semeak, denborarekin, beste ñabardura bat sartu zuen, amaren ezpainetan soka bat zena semearenetan gorbata bihurtu baitzen? ulergarria ere badena, Dionixiok gorbata aberastasunaren ezaugarritzat hartu eta hala integratu baitzuen irudi
|
hura
beste mila irudi pertsonalen artean. Eta orduan ere, burua beruna baino astunago sentitzen hasi zenean?, eskua samara eroan zuen, balizko gorbata batek estutuko balu bezala, arestian zuèn ikuspegi baikorra guztiz aldatzen zitzaiola:
|
|
|
Albertina emakume eskuzabala zen, aurrera egiten zekiena, baina baita atzera ere, behar zenean: Albertinak, beraz, Dionixiori bere hutsaren berri eman ostean, eman ez ezik, sentiarazi ere bai?,
|
hura
beste momentu bat zela ulertu zuen, abegikortasunarena eta liberaltasunarena?, eta hala, bi pauso eman eta eskua Dionixiok eskudelean zuèn eskuaren gainean ipintzen zuela, baita ahots tonua eztitzen ere, halaxe egin zion berba:
|
|
|
Oti?; baina Pedrok, orduan ere, ez zion jaramonik egin; neskak, beraz, bi eratan interpreta zezakeen mutilaren axolagabetasuna: edo despistatu hutsa zen, edo motel motela, ez gatz ez berakatz; egoera
|
hura
beste egoera askoren sorburu izan zitekeen, baina kontua da neska mutilek ez ziotela elkarri berba gehiagorik egin.
|
|
|
Artean Bingleyganako oneste samurra gordetzen zuen. Ordura arte irudimenez ere sekula maitemindu ez zelarik, Bingleyrekiko onginahiak aurreneko atxikimenduaren berotasun guztia zeukan, eta Janeren adin eta izaeragatik, berriz, lehenbiziko maiteminek harro erakutsi ohi dutena baino sendotasun handiagoa; eta andereñoak hain zuen kutun gizonaren oroitzapena, eta hain gartsu zuen nahiago gizon
|
hura
beste guztien gainetik, bere zentzu on guztia eta beste lagunenganako begiramen guztia behar baitzituen bihotz minei amore ez emateko; izan ere, sufrimendu horiek, bestela, kaltegarriak izango ziren bai bere osasunerako eta bai etxekoen trankilitaterako ere.
|
|
|
Denak datoz bat nirekin endelegatzean alaba batek horrela behaztopa egiteak beste guztien zoria galduko duela, zeren, nor, Lady Catherinek berak hain etorkor dioenez, nor lotuko ote zaio halako familia bati. Eta gogoeta horrek, gainera, iragan azaroko gertaera batez poz berretuaz hausnar egitera narama, zeren,
|
hura
beste era batera suertatzera, orain zuen bihotz min eta lotsari guztiak ni ere ukituko baininduke. Utzidazu, beraz, ene jaun hori, zeure burua ahalik eta gehien kontsola dezazun aholkatzen, bai eta zure ume doilor hori bihotzetik betiko egotz dezazula eta zugandik aparta, bere laido zitalaren fruituak bil ditzan.
|
|
|
Oti"; baina Pedrok, orduan ere, ez zion jaramonik egin; neskak, beraz, bi eratan interpreta zezakeen mutilaren axolagabetasuna: edo despistatu hutsa zen, edo motel motela, ez gatz ez berakatz; egoera
|
hura
beste egoera askoren sorburu izan zitekeen, baina kontua da neska mutilek ez ziotela elkarri berba gehiagorik egin.
|
|
|
Amaren kontakizunarekin konparatuta, ordea, semeak, denborarekin, beste ñabardura bat sartu zuen, amaren ezpainetan soka bat zena semearenetan gorbata bihurtu baitzen... ulergarria ere badena, Dionixiok gorbata aberastasunaren ezaugarritzat hartu eta hala integratu baitzuen irudi
|
hura
beste mila irudi pertsonalen artean. Eta orduan ere –burua beruna baino astunago sentitzen hasi zenean–, eskua samara eroan zuen, balizko gorbata batek estutuko balu bezala, arestian zuèn ikuspegi baikorra guztiz aldatzen zitzaiola:
|
|
|
Albertina emakume eskuzabala zen, aurrera egiten zekiena, baina baita atzera ere, behar zenean: Albertinak, beraz, Dionixiori bere hutsaren berri eman ostean –eman ez ezik, sentiarazi ere bai–,
|
hura
beste momentu bat zela ulertu zuen –abegikortasunarena eta liberaltasunarena–, eta hala, bi pauso eman eta eskua Dionixiok eskudelean zuèn eskuaren gainean ipintzen zuela, baita ahots tonua eztitzen ere, halaxe egin zion berba:
|
|
2014
|
|
|
Haren pentsamenduak sigi saga itzuli ziren Marjorierengana. Desagertze
|
hura
beste desagertzeen antzekoa izanen zen. Berriz agertzen zenean non ibili zen galdetuko zion, eta kementsu erantzunen zion ez zela beraren ardura.
|
|
2015
|
|
|
Aspalditik mamitzen ari zen jarrera kritikoa publikoki zabaltzera eraman zuten 1997ko gertaerek, adibidez, Bidarteko atxiloketak arte ETAren bulego politikoko buru izan zena, Jose Luis Alvarez Santacristina Txelis. Berak bere kabuz ezer plazaratu aurretik, 1998ko urtarrilean, ABC egunkariak argitaratu zuen Txelisek, beste bost presorekin batera, borroka armatua gelditzearen aldeko txostena egin zuela 1997ko abuztuan, idatzi
|
hura
beste hainbat presori bidali ziela, haien sostengua ere lortze aldera, eta kartzeletatik kanpoko hainbat eragileri ere helarazi nahi izan ziela idatzia, hala nola ELA, LAB, Elkarri edota Patxi Zabaletari, artean HBko kidea. Txosten kritikoaren laburpena eta sinatzaileen zerrenda eman zuen egunkari espainiarrak:
|
|
|
Botarekin ostikoz jotako harriak ere gehiago iraungo du Shakespearek baino. Inoren argitxoak distira egingo luke, ez sobera, urtebete edo bi, eta ondoren argi handiago batek xurgatuko luke, eta
|
hura
beste handiago batek. (Hesira begiratu zuen, adarren anabasara).
|
|
|
Ez. Pasadizo
|
hura
beste pasadizo baterako bide izan zen. Senarra oso aldarte onean zegoen eta, antza, zoparen kontuaren ondoren Augustus zaharrarekin adiskidetzeko, solasera bildu zuen hura ere:
|
|
|
Burezur
|
hura
besteak ez bezalakoa zen eta tximuen eta gizakiaren arteko kate maila galdua izan zitekeela sinetsi zuten gehienek. British Museum eko adituek ontzat eman zuten aurkikuntza eta Piltdowneko gizona ospetsu egin zen.
|
|
|
Badago ezkutuko indar bat, erakarmen bat, vanitas vanitatis, zinemaren distirak eta glamourrak jaulkitzen duen balizko banitatetik haratago doala dirudiena. Idazleek, mimo eske, atentzio eske, edota, sinpleki, beltza zuriaren gainean ipiniz egin duten horren pobretasunaz jabeturik
|
hura
beste zerbait bihurtuko den esperantzan?, sarritan aipatu ohi duten kontua da, euren liburuak aise egoki daitezkeela zinemara, dirurik gabeko zine zuzendariak direla haiek. Baina, orduan, zergatik ez dute zuzenean gidoi bat idazten?
|
|
|
Angela, nire lehen amodioa izateaz gain, nirekin mintzatzera ausartu zen Maximilian plazako haur bakarra izan zen. Lehenbiziko egun hartan jolasean ikusi nuen talde
|
hura
beste anitzetan ikusi nuen, futbolean, harrapaketan, soldaduetan eta beste hamaika jolas klasetan. Uste izatekoa denez, nire hanka motzak guztiz galarazten zidan jolas haietan aritzea eta, ondorioz, haur haientzat baliagarriagoa zen zuhaitz haietako bat ni bezalako elbarri uzkur bat baino.
|
|
2016
|
|
|
Ez zuen, hala ere, bazterketa sentimendurik izan: gaueko jardun isil
|
hura
beste guztientzat ikusezin izateak ohoratu egiten zuela iruditzen zitzaion, bere zeregina ondo betetzen zuen adierazgarri garbia zelako.
|
|
|
Izan ere, psikiatriko ondorengo lehen garaian zurean ohikoa izan bazen ere, luze gabe hartu baitzenuen desengainua harekin. Azal lodi alaena zure etxea txorta leku bihurtzen saiatu zen lehenengo, inaugurazioko egoera dibertigarri
|
hura
beste hainbatetan errepikatu zen berdin berdin jende gehiagorekin zein hirurok bakarrik egonik, gehienetan grazia zipitzik gabe, zu zeu zeure etxean deseroso sentiarazteraino?, eta geroago Enararekin gertatutakoa etorri zen. Enararena ez zenion sekula barkatuko.
|
|
|
Txuekaren jarrerak mindu arren, Asiainek ez zion kargu hartu. Ulertzen zuen harentzat
|
hura
beste kasu bat besterik ez zela, gehienak baino ikusgarriagoa beharbada, baina lana azken batean.
|
|
2017
|
|
|
Ez naiz luzamendutan ibiliko, bestela ez naiz sekula iritsiko istorio honen muinera. Aste
|
hura
beste aste guztien antzera igaro zen, desberdintasun txiki batekin: buruan ez asteburua baizik haren osteko astelehena neukan, orduan bainuen Jerardo Elortzarekiko hitzordua; Jerardo Elortzarekiko hitzordua eta Mikelekin egoteko aukera.
|
|
|
Hura gau berezia zen, ostirala 13, eta, gainera, ilargi betea zegoen. Inork ez zuen zalantzarik, gau
|
hura
beste edozein baino aproposagoa zen zonbi festa antolatzeko. Urduri zebilen jendea.
|
|
2018
|
|
|
...o kezka arrasto bati, nahiz eta, atzera begira, nahas mahasean oroitu dena, edo, zehatzago esanda, ezer oroitu ez, soil soilik gorputza, ubeldurak, zartakoen odol arrastoak belaunetan, kailuak, izerdi zaharra galtzarbeko ileetan ihintza bezala, eta nekea, noski, neke ikaragarri hura, egunez egun pilatua eta horratik sekula ez zena bihurtu unadura, egunero altxatzen baitzen, salbuespenik gabe, neke
|
hura
beste egun batez garaitzeko adina batu ondoren begiak, eta ez gehiago.
|
|
|
Amak hobe zukeen ilusiorik egin izan ez balu. Ez zuen, ordea, beste aukerarik, bereizi beharra zegoen seme
|
hura
beste bi seme alabengandik. Utzi egin zion urte batzuez familiako partaide izateari.
|
|
2019
|
|
|
Giltza beltz zahar
|
hura
beste edozein baino hotzagoa zen. Sarraila zuloan sartu zuen.
|
|
|
Sumindura orokorra eta urte askotakoa izan arren, txupinazo eguneko bortxaketa kolektiboa detonatzaileetako bat izan zen. Zaila da azaltzen zerk eragin zuen eraso
|
hura
besteak baino gehiago nabarmentzea, baina pentsatzekoa da hainbat faktoreren konbinazioa izan zela. Alde batetik, ziurrenik, sanferminetako lehen egunean gertatu izana, hedabide guztiak bertan zirela:
|
|
|
Azokatik zetorren, beste gizon batzuekin munduko gauzez solastatu eta gero; ordu batzuk pasatuko zituen bere erretiro hartan, bera kide zeneko unibertso zabalaren bihotzean, unibertsotik baztertua egon gabe. Emakume zahar zimeldu haientzat, besteak bezala hondamenera kondenaturiko emazte ezkonberriarentzat, ez zegoen haitzulo ketu
|
hura
beste unibertsorik, gauean bakarrik ateratzen baitziren handik, isil isilik eta beloz estalita.
|
|
|
Bueno, garbi dago Josetxo eta Goldwin ezin zitezkeela inoiz ere adiskidetu, baina txakurrak eta katuak ere beren sena zuten eta, nagusiek adieraziaren arabera, haiek ere beste denbora batzuk zirela ulertzera iritsi ziren, amorrutik errespeturako edo indiferentziarako bidea egiten zutela, ez zaunkarik ez errabiazko ufarik. Esan nahi baita
|
hura
beste giro bat zela guztiz. Eta, egun batean. Joxanton Patxadatsu atxilotu zutenetik urtebetera edo?, hainbeste adiskidetu ziren bi bikoteak, non elkarrekin joatea erabaki baitzuten Anoetara, Athleticen eta Errealaren arteko derbira.
|
|
|
Markoa burutu ostean, barruko pieza guztiak jartzea falta zen, dena dela. Eta
|
hura
beste kupel bateko ardoa zen. Zutitu egin zen.
|
|
|
Gauekoa bezalakoa ez den isiltasunak, seinale bat bezalakoa denak, estaltzen ditu hiria, ibaia, inguruko muinoak, isiltasun hura gauekoa baino are beldurgarriagoa da, egunez mugimendua eta hotsa espero izatekoak direlako. Egia da txitxarrak kantuan ari direna, baina kantu
|
hura
beste mundu batetik dator, mundu honetako oinarriak zerraz ebakitzen ari den zerra ikusezinaren kirrinka da. Harresien gainean, merloien artean, mairuak ere begira daude, eta itxaroten.
|
|
|
–Tiro eman zidanean Tomas nire ondoan egon balitz, lagunduko zidan zalantzarik gabe. Tamalez,
|
hura
beste leku batean zegoen, eta gainontzeko kideak? –arnasa sakon hartu bidenabar, isilune nabarmena egiten du aurrera jarraitu aitzin; itxura batean, mingarria zaio guztiz gertakizun latz hura birgogoratzea?.
|
|
2020
|
|
|
Mikel urrun samar zetorren, tartea arretatsu neurtuz, beti etxeetako hormei itsatsita. Aurrerago, zubi zaharraren parean eskuineko kaleetan barneratu zenerako, jakitun zegoen Mikel
|
hura
beste gau galdu bat zela, beste gau antzu bat, zeinaren ondorio bakarra biharamunean lo falta metatuaren eragina izango baitzen.
|
|
|
Lehenengo saioaren bidea ikusi eta aurrera jarraitu nuen, kasu egin gabe. Eta errepide
|
hura
beste batean amaitu zenean, ez nuen zalantzarik egin. Gora joanez gero, Jaizkibel mendira igoko nintzen.
|
|
2021
|
|
|
Gauez sortzen zen isiltasun erabatekoan. Baita egunez ere, baina gaueko
|
hura
beste isiltasun klase bat zen. Hustasun eternal bat.
|
|
|
Txirrinak atea ireki zion bulkada baten ondoren. Hura ez zen bere ataria,
|
hura
beste bat zen. Ateari heldurik gorputza pixka bat atera eta gora begiratu zuen:
|
|
|
Gero, atera nintzenean, bizitako
|
hura
beste taxidermista batek sortutako beste mundu paralelo bat bezala ezarri zitzaidan: han zeuden pasatako kartzelak, beste presoak, jipoiak, funtzionarioak, amaren bisita bakanak, izeba Carmenen bisita bakanagoak, ni Alhaurinen, ni Herreran, ni Puerton, ni txandalean, ni desgogora, ni ilun, ni eta haien oroimenak, bizigabeko gorpuzki bihurtuak.
|
|
2022
|
|
|
1947ko abenduaren 12ko arratsean izan zen. Eta ostiral euritsu hartan nire bizitza betiko aldatu bazen ere, Iruñeko biztanle gehienentzat
|
hura
beste egun gris bat besterik ez zen izan gerraosteko urte grisetan.
|
|
|
Gau oskarbia zen, ilargirik gabea eta glaziala. Leihoak teilatura ematen zuen, eta une hartan
|
hura
beste mundu bateko paisaia iruditu zitzaidan. Antzigarrak diamantez josten zituen teilak.
|
|
|
Istorio autobiografiko batek bere lengoaiaz askoz harago doan lekukotza eskaintzen du. Testigantza horrek ez du zertan erabilerraza izan; kontaketari ikuspuntu desberdinetatik erreparatu eta
|
hura
beste lekukotza batzuekin alderatzeak denbora eta ahalegina eskatzen ditu. Historia hauekin egindako lanak honako pauso hauek jarraitu zituen.
|
|
|
Ikasleak axolagabeki eta tristuraz begiratu zien etxalde bateko leiho estaliei, troika orduantxe igarotzen ari baitzen haren aurretik. Leiho horien atzean, pentsatu zuen, seguruenik goizeko lorik sakonenean murgildutako jendea dago, eta ez dituzte entzuten postarien kanpaitxoak, ez dute sentitzen hotza, ez dute ikusten postariaren amorruzko aurpegia; eta kanpaitxoak dama gazteren bat esnaraziko balu ere,
|
hura
beste aldera jiratuko litzateke, eta, gehiegizko berotasunak eta baretasunak eragindako irribarrearekin, hankak uzkurtu, eskuak masailaren azpian ipini, eta lo are sakonago batek hartuko luke bere altzoan.
|
|
|
Alde praktikotik ekin ziezaiokeen, agian. Eztabaida
|
hura
beste batzuetan entzun ahal izan zuen arren, Erkidegoko Batzar Nagusian, zeinetan Hitza baitzeukaten Ardoiren eta bere lagunen adineko gazteek, baina ez Kontsentsura Iristeko Tresnak erabiltzeko aukerarik, hamasei urte betetzean eskuratuko zutena, laster alegia.
|
|
2023
|
|
|
Egia erran, aita erretiratu zenean, ofizialki nagusi bihurtu bazen ere, funtsean aitak jarraitzen zuen agintzen. Aita egunero zeukan bulegoan," hau gaizki"," hori horrela" eta"
|
hura
beste gisa batez" erraten. Denbora guztian belarri gibeletik ezin kenduz.
|