|
2004
|
|
|
Hona hemen ahaleginaren lerro nagusia: euskara ofiziala non izan eta lurralde
|
horietako
herritarrei halako tresna sendoa eskaintzea, alor horretako hizkuntzaren normalizazioan bultzagile izateko gogoa agerian uzten delarik.
|
|
|
Damurik, herri nortasun gehien gehienak Estatu totalitario batzuen zulo beltzean bizi dira gaurko munduan, zulo horiek unibertsokoak bezain ezezagun izanagatik. Eta herri
|
horietako
herritar askoren izen deiturak ez dira bertakoen adimenaren kabuz sortuak eta hedatuak; kolonizazioaren, inperialismoaren eta itxura guztietako menderatze zapalkuntzen ezpaleko sorkari ideologikoak ditugu halakoak. Izanaren lapurretak eragin duen izenaren arroztasuna gertakari unibertsala dugu zoritxarrez.
|
|
|
Egia esan, neu ere iritzi bertsukoa naiz besteen nortasuna onartzeko irizpide horretan. Mendeko gaituzten bi Estatu totalitario
|
horietako
herritarren aldetik ere begikotasun hobea izango genuke gure aldetik izan behar genukeena bagina. Hain zuzen, behinola Monzonek esan bide zuen hura datorkit gogora bat batean:
|
|
2007
|
|
|
Espainiako agintariek hala ezartzen dutenean, aurreko lerrokadan jasotako moduan eta ondoreetarako, informazio zenbakia edo horien nortasuna egiazta horretara bilduko dira bidaiari bakoitzaren izen abizenak, bidaiari horien jaiotza data, naziotasuna, pasaportetzen duen bidaia agiriaren zenbakia. Bidaiari horiek ez dira izango Europar Batasuneko estatu kideetako herritarrak, Europako Gune Ekonomikoko herritarrak, edo estatu
|
horietako
herritarren araubidea hedatzen duen nazioarteko hitzarmena zein estaturekin izan eta estatu horietako herritarrak.
|
|
|
Espainiako agintariek hala ezartzen dutenean, aurreko lerrokadan jasotako moduan eta ondoreetarako, informazio zenbakia edo horien nortasuna egiazta horretara bilduko dira bidaiari bakoitzaren izen abizenak, bidaiari horien jaiotza data, naziotasuna, pasaportetzen duen bidaia agiriaren zenbakia. Bidaiari horiek ez dira izango Europar Batasuneko estatu kideetako herritarrak, Europako Gune Ekonomikoko herritarrak, edo estatu horietako herritarren araubidea hedatzen duen nazioarteko hitzarmena zein estaturekin izan eta estatu
|
horietako
herritarrak.
|
|
|
Agiri horretan estatuek beren lurraldeen baitan dauden nortasun etnikoak babesteko eta gutxiengo nazionalak sustatzeko konpromisoa hartu zuten. Halaber, gutxiengo nazional
|
horietako
herritarrek gizataldeko kide gisa izan ditzaketen eskubideak babestuko zituztela hitz eman zuten, eta baita beste printzipioekiko berdintasuna bermatuko zutela ere. c) Helsinkiko 1992ko Konferentzia
|
|
|
Urteak dira gizatalde horiek beren berezko nortasuna gordetzeko babesa eskatzen ari direla, bai estatu nazional horien baitan bai nazioartean; izan ere, gaur egun estatu nazional horiek eskaintzen dieten babesarekin ez daude guztiz konforme. Horiek horrela, gizatalde
|
horietako
herritarrak gero eta irmotasun eta heldutasun handiagoz ari dira antolatzen, estatu horien aurrean beren nortasuna zaintzeko behar duten legezko aitorpena eta babesa aldarrikatzeko4.
|
|
|
Artikulu honetan, horrenbestez, hauxe izango da mantendu nahi dudan tesia: gaur egungo estatuek aldarrikatzen dituzten printzipio demokratiko eta liberaletan oinarriturik (pertsonen askatasuna, giza duintasuna eta erabakiak kasuan kasuko gehiengoen bidez hartzea), aitortu lukete beren lurralde eremuen barruan badirela berezko nortasuna duten gizataldeak; halaber, araubide berezia onartu lukete gizatalde horiek eta gizatalde
|
horietako
herritarrak babesteko. Babes horren funtsean, izan ere, honako eskubidearen aitorpena egongo litzateke:
|
|
|
Babes horren funtsean, izan ere, honako eskubidearen aitorpena egongo litzateke: gizatalde
|
horietako
herritarrek beren berezko nortasuna gordetzeko egoki deritzoten egitura sozialak nahiz juridiko politikoak eratzeko eskubidea izatea. Gorago esan dudan bezala, eskubide horri zenbait adituk nazio eraikuntza deitzen diote.
|
|
2008
|
|
|
CONSUMER EROSKI “Krisi ekonomikoak bere horretan jarraitzen duen arren eta haren ondorioen garrantzia ebaluatzea zaila den arren, kaltegarria litzateke herrialde garatuetako gobernuek migratzaileei ateak ixtea. Herrialde
|
horietako
herritarrek egin nahi ez dituzten edo egiteko gai ez diren enpleguetan oraindik ere asko dira beharrezkoak”, adierazi du William Lacy Swing MEAko zuzendari nagusiak. Proiekzio demografikoen arabera, 2050ean, herrialde garatuek eskulanaren eskasia are handiagoa izango dute, jaiotza tasa baxuen eta lan egiteko adinean dagoen biztanleriaren zahartzearen ondorioz, 60 urtetik gorako pertsonen kopurua haurrena baino bi aldiz handiagoa izango baita.
|
|
|
• Lanik gabeko populazioari dagokionez, batez bestekoaren gainetik nabarmentzen dira errumaniarrak (%22, 6) eta marokoarrak (%19, 7); azpitik, berriz, pakistandarrak (%4, 2) eta senegaldarrak (%5). Bi nazionalitate
|
horietako
herritarren artean gehiago dira gizonezkoak, besteen artean baino; hortik lanik gabekoen ehuneko txiki hori.
|
|
2009
|
|
|
2004an, egunean 1,29 kilo zabor sortu zituen, batez beste, 17 hiri
|
horietako
herritar bakoitzak, eta 2008an, 1,32 kilo (hau da, 481 kilo urtean, orduan baino% 2 gehiago).
|
|
|
Enpleguko Institutu Nazionalak eta Europako Gizarte Funtsak kofinantzatu zuten, eta egoera ahulean dauden kolektiboak, hala nola gazte langabeak eta emakumeak, gizarteratu eta laneratzen lagundu zuen. Bestalde, parke berri
|
horietako
herritarren harrera handiari esker, Udalak ingurumen sentsibilizazioko jarduera ugari sustatu zituen hiriko hainbat talderekin batera: ikastetxeak, unibertsitatea, hirugarren adinekoen elkarteak, etab. Udala Europako Espazio Natural Metropolitarren Federazioan (FEDENATURen) integratzeak aukera eman zuen Europako beste hiri batzuekin esperientziak trukatzeko, antzeko ezaugarriak dituzten eremuak kudeatzen baitituzte eta kudeaketa eta antolaketa irizpideak ezartzen lagundu baitzieten.
|
|
|
Kanpaina xenofoboa ari dira egiten. Atzean Venezuela eta Nikaragua daudela diote, eta nazio
|
horietako
herritarren kontrako gorrotoa piztu asmoz idazten dituzte editorialak.
|
|
2010
|
|
|
Hainbat herritar hurbildu zen hondakinen eta apur kiskalien artean miatzera, jakin mina asetzera ziurrenik. Jada herriko kondairaren parte den gertakizunak dionez,
|
horietako
herritar batek operarako bi sarrera makulagabeak aurkitu zituen. Rokeren aitaren fraken errauts artean, hain zuzen ere," Holandar herratua" operaren emanaldia ikusteko sarrerak omen ziren, sutearen gauean bertan, Bilbon.
|
|
2012
|
|
|
Espainia mailako kanpaina honetan probintzia bakoitzeko herri bana hautatu dute. Herri
|
horietako
herritar izan nahi duenak eskaria egin behar du Internet bidez; herriak eskaera onartutakoan, herritartzat hartuko du pertsona hori. Hala, herrira oporrak pasatzera joateko aukera izango du adoptatuak, eta, bide batez, herriko jatetxe eta ostatuetan deskontu bereziak izango ditu.
|
|
2015
|
|
|
Zenbaki horiek adierazten duten errealitatea irudikatuz, pentsa daiteke duela 30 urte, udalerri
|
horietako
herritar gehienentzat euskara hizkuntza bazterrekoa edo arrotza izango zela, euren egunerokotasunetik oso urrutikoa; udalerri euskaldunagoetatik etorritako familia gutxi horien hizkuntza batzuetan, ghetto euskaltzalearen hizkuntza kasurik onenean, norbere esperientziarekin batere zerikusirik ez zuen hizkuntza edonola ere. Gaur egun, ordea, nahiz eta udalerri horietako egunerokotasunean gaztelaniaren nagusitasuna oraindik ukaezina eta ia erabatekoa izan, euskara ez da jada hain errealitate urrunekoa biztanle gehienentzat.
|
|
|
Hona hemen hori argi uzten duten bi datu: batetik, eta gaitasunari dagokionez, udalerri
|
horietako
herritarren laurdenak baino gehiago (%27, 7) ez dira euskaldunak. Gaitasunari buruz, gainera, zentsuek horren inguruko informaziorik jasotzen ez duten arren, argi dago udalerri euskaldunetan euskaldunak %72 diren bitartean, udalerri horietan bertan gaztelaniaz hitz egiteko gai direnak dezente gehiago izango direla, %90 baino gehiago inolako zalantzarik gabe.
|
|
|
Guztion zeregina da eremu horietaz hausnartzea, hizkuntzaren berreskurapenean lurralde horiek duten ezinbesteko paperaz jabetzea eta horietan eragin beharra lehentasun bihurtzea: udalerri
|
horietako
herritar zein kanpoko, agintari zein herritar xume, euskaltzale boluntario zein teknikari.
|
|
|
— Arnasguneen funtzioa, garrantzia eta balioa azpimarratzea eta beren garapen iraunkorra bermatzeko premia jendarteratzea; batez ere arnasgune
|
horietako
herritarren artean, baina baita gainerako euskal herritarren artean ere, horretarako, komunikazioedota informazio dinamikak bultzatuz.
|
|
|
herritartasuna eta naziokidetza. Lehenak zentzu batik bat administratiboa dauka, eta, horrela, euskal herritarrok, espainiartasuna edo frantziartasuna ukatu arren, estatu
|
horietako
herritarrak gara. Naziokidetza, aldiz, termino konplexuagoa da, baina, teorian, nazio bateko kideei onartzen zaie, naziorako baldintzak betez gero.
|
|
|
Udalerri
|
horietako
herritar gehienek dakite euskaraz, hau da, gehiengo zabal batek,% 70etikgora.
|
|
|
Udalerri
|
horietako
herritar gehienek dakite euskaraz, hau da, gehiengo zabal batek,% 70etikgora.
|
|
2016
|
|
|
Aurrekontuetan 75.000 euroko partida aurreikusi bazen ere, baserrietarako hainbat bide egokitzeko eta bideen segurtasuna bermatzeko beharra zegoela ikusita" esfortzu handiagoa" egitea erabaki du udalak. " Landa eremuko bide guztiak egoera onean izateko lan handia egiten dugu, horrek eremu
|
horietako
herritarren bizi kalitate hobetzen duelako", adierazi du Josu Labaka zinegotziak. Haren arabera, landa eremuko bide sare egokia izateak, baserrietako jarduera ekonomikoa laguntzen du, eta udalak lehen sektorearen sustapenaren estrategiaren baitan kokatzen du ahalegin hori.
|
|
|
Eta nahiz eta adin
|
horietako
herritarretako askok euskaraz egiteko edo entzuteko ohitura handirik mantendu ez eskolatik kanpo, eta zaharrenek eskola utzi zutenetik, adin horietan ulertzen ez gaituena jada frikia da, eta seguru hala sentitzen dela?, espezimen bitxia, arraroa, desagertzeko zorian dagoen espeziea, azken hatsa ematen ari den hilzorikoa.
|
|
|
Herri horiek eta datu hau bereziki azpimarragarria dapolitikoki egituratuta daude autogobernu maila dena delako baten bidez, eta beren herri borondatea adierazteko tresna demokratikoak badituzte (legebiltzar eta gobernu propioa, bertako alderdi politikoak, gizarte antolatu bat, herritar ahaldunduak...). Herri
|
horietako
herritarrek burujabetza ariketa baten bidez erabaki nahi dute zer nolako harreman politikoa nahi duten estatuarekin, eta ariketa hori bide guztiz baketsu eta demokratikoetatik egin nahi dute, jakin badakitelako burujabetza prozesuak oso konplexuak direla, eta bide demokratikoak zilegitasuna ematen diela bai herriaren baitan behar duten adostasun maila lortzeko orduan, bai nazioartearen aurrean.... Bide horretan aitzindari Kanadaren baitan kokatuta dagoen Quebec herria izan zen.
|
|
2017
|
|
|
09:00etan, hauteslekuak ireki orduko hasi dira herritarrak boza ematen. Foruen plazan eta Kultur Etxearen ondoan jarri dituzte herriguneko hauteslekuak, eta Arroa Goian, Arroabean eta Aizarnan ere mahai bana jarri dute auzo
|
horietako
herritarrek botoa emateko aukera izan dezaten. Herritarrak ari dira Nahi al duzu izan euskal estatu burujabe bateko herritarra?
|
|
|
Interneten, Urruña eta Bilboren arteko distantzia, Tolosa eta Donostiaren arteko distantzia bera da; edota Iruñeko Txantrea eta Arrotxapea auzoen artekoa. Beste era batera esanda, leku geografiko
|
horietako
herritarrek Interneteko espazio bera partekatzen ahal dute. Are gehiago, diasporaren zortzigarren lurraldean pentsatuta, aurrez aurre ez bada ere aipatu herrietako pertsonak bezalaxeherritar horiek ere espazio berean daude.
|
|
|
Italiako erregeak Frantziari emanak zizkion Turingo hitzarmenez, Austriako inperiotik askatzen laguntzeagatik. Baina Frantziako enperadoreak bi eskualde
|
horietako
herritarrei galdetu zien Estatuz aldatzea onartzen zuten ala ez, eta baia brauki nagusi atera zen. Egia da hizkuntzaz frantsesak zirela Savoiakoak, eta okzitanieraz egiten zutela Nizakoek.
|
|
2018
|
|
|
" Lurraldegabetzea" aipatzen dute Montañezek eta Delgadok.37 Adibidez, enpresa batek bere eremua zabaltzea erabakitzen badu, eta horretarako inguruko etxe, baserri edo oihanak bota behar baditu, etxe eta baserri
|
horietako
herritarrak lurraldegabetzen ditu. Ez al da hori gertatzen Euskal Herrian, etxaldeak hustu eta hiriak eta industriak frantsesen eta espainolen kontrolpekoak direnean?
|
|
2019
|
|
|
Bizkitartean, ez dabil: " Elebitasun instituzionalizatua hizkuntza gutituak erabiliak diren lurraldeei ematen zaien estatuturik gorena izanagatik, horien kontra itzulikatzen da, hizkuntza legeak beharrezkotzat jotzen badu ere elebiduntzat ekarri lurralde
|
horietako
herritar guziek hizkuntza horiek jakin behar dituztela. Elebitasun politiken emaitzek erakusten dute ez direla berme bat hizkuntza ordezkatzearen edo asimilazioaren kontra.
|
|
|
...zi dituzte. garrantzitsutzat jotzen dut berauek ongi definitu eta ezaugarritzea, batez ere, joandako garaien inguruko ikuspegi" nostalgikoak" ekiditeko. esate baterako, XIX. mendearen hasierako arnasguneetako herritar gehienak euskaldun elebakarrak ziren (euskal herrian, baina baita herrialde katalanetan, galizian, Bretainian, Irlandan edo galesen); duela hirurogei urte, ordea, arnasgune
|
horietako
herritar gehienak euskal elebidunak ziren (euskaraz hobeto moldatzen zirenak; batzuk erdaraz egiteko zailtasunekin), eta gaur egun, aldiz, egoerarik onena aurkez dezaketen arnasguneetan ere, herritar guztiak euskal elebidunak dira eta batzu batzuk (gazteen artean, batez ere) euskal eleaniztunak, alegia, ondoen euskaraz moldatzen direnak, baina gaztelania edo frantsesetik aparte beste hizkuntzaren... Neronek, honako hauek nabarmenduko nituzke:
|
|
|
Dena esatera, herri askotan, udal padroiak hasi aurretik, han nonbait urteak bitartetsuan," libros de matricula" delakoak sortu zituen elizak, herritar guzien kontua jasotzeko urtero, etxerik etxe, eta nola ez, erlijioak erlijio, erlikia izugarria dira liburu horiek, urte
|
horietako
herritar guzien, eta noski bordarien segimendu zehatza egiteko. Baina ez dizkizut ekarri hona, Leitzako errege erreginak liburua egiterakoan urterik urte atera nituen etxe/ borden zerrenda horiek, Joxe Migel Elosegiri utzi bainizkion, eta hark bere Excel pribatuan gordeak edukiko dituenez, egunen batean txukun ateratzeko asmotan, alfer lana iruditu zait niri, berriz hemen argitaratzen hastea.
|
|
2020
|
|
|
Halaxe iragarri zuen atzo, larunbata, Nekane Murga Osasun sailburuak. Bihartik aurrera, berriz, hiru lurralde historiko
|
horietako
herritarrek beren lurraldearen barruan mugitzeko aukera izango dute.
|
|
|
Agerraldiaren muina Txinatik Europara lekualdatzen zen heinean, Txina krisiaren erabilerari buruzko kritikak baretzen saiatu zen, herrialde kaltetuenei mediku hornidurak eskainiz. Herrialde
|
horietako
herritarrek laguntza hori EBren edo beste estatu kide batzuen laguntzarik ezarekin alderatu zuten. Europako gobernuen kudeaketa txarrari egindako erasoekin ere erantzun die Txinak krisiaren inguruan egindako kritikei.
|
|
|
Infernuko errota izan zen gerra ostean, agintariek jakin gabe, alea ehotzen jarraitu zuen errota bakarra. Paraje
|
horietako
herritarrek klandestinoki erabiltzen zuten. Baserritarrek errotara bidaltzen zituzten seme alabak gauez, asto gainean, errotan ehotzeko alea zakuan.
|
|
2021
|
|
|
Ulertzen dut bezeroak erakartzeko eskaintza ezohikoak egiteko beharra ere: egunkariak Errioxako ardoa saltzen edo, auzolanean euskararen alde, Nafarroako Erriberako baratze produktuak eskaintzen… onartzen dut; eta muinean, ekintza hauekin lehen baino hobeto zaintzen direlakoan nago ingurumena eta inguru
|
horietako
herritarrak. Munduko beste puntatik ekartzeak kutsatzen duena saihesteko beharra ere hor baitago!
|
|
|
Apustu etxeak ere zabalik izanen dira, baina barruan soilik eman ahal izango dute ostalaritza zerbitzua, eta haiek ere bete dituzte ordu tarte horiek. Udalerri
|
horietako
herritarrek udalerri mugakideetara joateko aukera izango dute erosketak egitera eta aire zabalean kirola egitera.
|
|
|
Lehenik eta behin, eskerrak eman nahi dizkiegu gurekin borrokan aritu diren pertsona horiei guztiei, babesa eman diguten Beartzun Berroko eta Antzarbordako pertsona guztiei, beren herrietako batzarretan proiektua bultzatzeko erabateko adostasuna agertu duten Baztango herri
|
horietako
herritar guztiei, beren babesa helarazi diguten udaleko alderdi politiko guztietako boto emaileei, parlamentuko talde politikoei, Turismo, Berrikuntza, Gazteria eta Kirol Departamentuei eta Nafarroako Gobernuari, proiektu jasangarri horri buruz duten ikuspuntu positiboa helarazteagatik. Proiektu honek garapena, kohesioa eta berrikuntza ekarriko baititu Baztanera.
|
|
|
Adin tarte
|
horietako
herritarrei Iruñetik eginen dieten deiaren esperoan erne egoteko eskatu diete osasun zentroetakoek.
|
|
|
Bihar, larunbata, hasiko da Garapenean Bidelagun aste solidarioa Azkoitian. Garapen bidean dauden herrialdeei eta lurralde
|
horietako
herritarrei zenbait esparrutan laguntzen dieten gobernuz kanpoko bederatzi erakundek parte hartuko dute aurten, modu batera edo bestera, herrian egingo duten ekimen solidarioan. Darahli elkartea, Lumaltik Herriak, Munduko Begiak, AMS, SMH, Azkoitiko Misio Taldea, Gazteak eta Garapena, Behar Bidasoa eta ACOES erakundeetako ordezkariak udaletxeko bilkura aretoan elkartu dira gaur, ostirala, beren egitekoak zein diren azaltzeko, eta bide batez, bihar hasiko den Garapenean Bidelagun aste solidarioa aurkezteko.
|
|
|
Udalerriek udalerriaren egoeraren berri eman diete herritarrei eta, dituzten kanalen bitartez, transmisio handiko egoerak irauten duen bitartean bete beharreko prebentzio neurriak zabaldu dituzte. Agindu honen eranskinean jasotzen dira udalerri
|
horietako
herritarrei zuzendutako gidalerro gehigarriak.
|
|
2022
|
|
|
Kamioilariek greba egin zuten iragan asteburuan mugaren inguruko errepideen egoera salatzeko —finean, migratzaileen kontra—, eta horrek zenbait arazo eragin zituen mugikortasunean, baita udalerri
|
horietako
herritarren pazientzia agortu ere. Manifestazioek, esaterako, mozketak eragin zituzten elikadura eta erregai hornikuntzan, baita zenbait hegaldi atzeratzea ere.
|
|
|
Horien esanetan, erreferenduma bermatzeko segurtasun neurriak eraginkorrak dira, eta nazioarteko begiraleak bozketa ikuskatzen ari dira. Kremlinek esana du eskualde
|
horietako
herritarren autodeterminaziorako eskubidea babestuko duela.
|
|
|
Hala ere, Errusiako Gobernuaren bozeramaile Dmitri Peskovek aitortu du Kherson hegoaldeko eta Zaporizhiako mugak ez daudela guztiz zehaztuta, eta eremu
|
horietako
herritarrei kontsulta egiten jarraituko duela Moskuk, mugak erabat finkatze aldera. Ez du argitu kontsulta horiek nolakoak izango diren.
|
|
|
Elgoibartik joandakako lagunekin batera, Azkoitiko Oletan ere Ez!, Azpeitiko nahiz Zestoako Sañu Bizirik, Soraluzeko eta Bergarako Karakate Bizirik, Urretxu eta Zumarragako Urretxu Zumarraga Bizi! eta Zizurkilgo nahiz Usurbilgo Andatza Ezkeltzu Bizirik taldeetako kideak nahiz herri
|
horietako
herritarrak elkartu ziren. Baita bestelako lurralde batzuetatik bertaratutakoak ere.
|
|
2023
|
|
|
Helburu horretan, Luis XIII.a, Henrike IV.aren semea, Pauera itzuli zen 1620an, Batasunaren Ediktuaren proiektuarekin. Paueko ediktu horretan 1620ko urrian, Nafarroa, Bearno, Andorra eta Donezan8 lotu zitzaizkion Fran tziako ko roari9 Lurralde
|
horietako
herritarrak izanen dira: " de même nation, qualité et condition que les autres membres de notre royaume".
|
|
|
Bestetik, printzipio demokratikoa TAEHk egiten duen beste esamoldetan ikus daiteke. Artikuluak dio toki autonomiaren bidez toki erakundeen intereseko gaiak kudeatu eta antolatuko direla, toki erakunde
|
horietako
herritarren alde (hurbiltasun printzipioa) eta gai horiek kudeatu eta antolatuko dira modu demokratikoan aukeratutako hautetsien bitartez.
|