|
2023
|
|
|
Behin jarduketa
|
horiek
gauzatu eta espedientea burutu eta gero, ebazpenaren proposamena emango da, gutxienez, hurrengo datuak dituela: a) Egitateak, hauen kalifikazio juridikoa, hautsi dezaketen arauak edo, hala badagokio, arau hausterik edo erantzukizunik ez egotearen gaineko adierazpena.
|
|
|
Harreman
|
horiek
gauzatuko dituzte Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako erakunde eskudunek, hots, Batzar Nagusiek eta Foru Aldundiek horiek baitira tributuen arloan eskudunaketa bigarren lekuan, Eusko Jaurlaritza eta Legebiltzarra. Erakunde Erkideen eta Foru Erakundeen arteko eskumen banaketa eta guztien arteko finantza harremanak arautu ziren Eusko Legebiltzarreko azaroaren 25eko 27/ 1983 Legean (Lurralde Historikoen Legea edo LHL).
|
|
|
Aurrekoa gorabehera, enpresaburuak langileen lege ordezkaritzari, behar besteko aurrerapenarekin, helarazi behar dizkio, egutegiko urte bakoitzaren hasieran, urteko deien, edo, hala denean, seihilekoko deien aurreikuspenak jaso dituen egutegia, bai eta jarraitutasunik gabeko langile finkoen altei buruzko datuak ere, alta
|
horiek
gauzatu ondoren.
|
|
|
Bi egoera
|
horiek
gauzatzen direnean, enpresaburuak langileari agiri bat eman behar dio, aipatu epeak bete eta hamar eguneko epean, idatziz justifikatzeko enpresan egoera berria duela, langile finkoarena alegia. Halaber, langileen lege ordezkariak informatuko ditu inguruabar horren gainean.
|
|
|
15 METALTIC S.A. enpresak erabaki du 12 langile lekualdatzea Bilbon duen lantokitik Malagan duen lantokira, ekoizpen arrazoi larriak alegatuta. Zelan jardun behar du enpresak lekualdaketa
|
horiek
gauzatu ahal izateko. Zer nola erantzun ahal dute langile horiek?
|
|
|
Kontratuko onusteak berarekin dakar borondatez bereganatutako prestazioak gauzatzeko jarrera pertsonala, prestazio
|
horiek
gauzatzeko zintzotasuna eta hurkoarekiko benetako konfiantza [2010eko uztailaren 19ko (2643/ 2009 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Halako aldarazpenak enpresaburuaren ius variandi delakotik at daude. Beraz, enpresaburuak
|
horiek
gauzatzeko 41 artikuluak ezarritako prozedura katramilatsuei jarraitu behar die.
|
|
|
Baina jarduera hori ezin da lan autonomotzat ere jo, LAELren 2.b) artikuluak bere aplikazio esparrutik baztertu baitu. Hartara, jarduera
|
horiek
gauzatzen dira merkataritza izaerako kargu organiko bat izateagatik bakarrik, eta, ondorenez, ez dute izaera profesionalik (adib. jarduera horretara biltzen dira Kontseiluko bileretara joatea, botazioetara joatea, aktak sinatzea, Kontseiluko eztabaidetan parte hartzea, Kontseiluak sozietatea ordezkatzen duen ekitaldietan agertzea, gai batzuen inguruko zirriborroak prestatzea gerogarrenean eztabai... Egin eginean ere, kontseilariak edo administrariak sozietatearekin dituen harremanak sortzen dira goi agintea duen organoak (batzak edo batzarrak) egindako izendapenaren ondorioz.
|
|
|
★ Bereizkeria debekatzeari dagokionez, kontuan hartu behar da LETBren 28 artikuluaren arabera enpresaburuak, zuzenean edo zeharka, ordainsari berdinak eman behar dituela balio berdineko lanarengatik, ordainsariok alokairu izaera izan ala ez; gisa bertsuan, ezin da sexuan oinarritutako bereizkeriarik egin ordainsarien edozein osagai edo baldintzari dagokionez. Ondore horietarako, ulertu behar da lan batek beste baten balio bera duela eratxikitako eginkizunen edo egitekoen izaera,
|
horiek
gauzatzeko galdatutako hezkuntza, lanbideedo prestakuntza baldintzak, horiek gauzatzeari dagokionez kontuan hartu beharreko inguruabarrak eta horiek gauzatzeko dauden lan baldintzak zinez antzekoak direnean. Hain zuzen ere, sexuan oinarritutako ordainsari berdintasuna bermatzeko, enpresaburuak erregistro bat izateko betebeharra du, non jaso dituen alokairuen batezbesteko balioak, bere plantillaren alokairu osagarriak eta alokairuz gain hartzekoak, sexuaren arabera bananduta eta lanbide talde edo lanpostu berberen edo antzeko balioa dutenen arabera bananduta.
|
|
|
★ Bereizkeria debekatzeari dagokionez, kontuan hartu behar da LETBren 28 artikuluaren arabera enpresaburuak, zuzenean edo zeharka, ordainsari berdinak eman behar dituela balio berdineko lanarengatik, ordainsariok alokairu izaera izan ala ez; gisa bertsuan, ezin da sexuan oinarritutako bereizkeriarik egin ordainsarien edozein osagai edo baldintzari dagokionez. Ondore horietarako, ulertu behar da lan batek beste baten balio bera duela eratxikitako eginkizunen edo egitekoen izaera, horiek gauzatzeko galdatutako hezkuntza, lanbideedo prestakuntza baldintzak,
|
horiek
gauzatzeari dagokionez kontuan hartu beharreko inguruabarrak eta horiek gauzatzeko dauden lan baldintzak zinez antzekoak direnean. Hain zuzen ere, sexuan oinarritutako ordainsari berdintasuna bermatzeko, enpresaburuak erregistro bat izateko betebeharra du, non jaso dituen alokairuen batezbesteko balioak, bere plantillaren alokairu osagarriak eta alokairuz gain hartzekoak, sexuaren arabera bananduta eta lanbide talde edo lanpostu berberen edo antzeko balioa dutenen arabera bananduta.
|
|
|
★ Bereizkeria debekatzeari dagokionez, kontuan hartu behar da LETBren 28 artikuluaren arabera enpresaburuak, zuzenean edo zeharka, ordainsari berdinak eman behar dituela balio berdineko lanarengatik, ordainsariok alokairu izaera izan ala ez; gisa bertsuan, ezin da sexuan oinarritutako bereizkeriarik egin ordainsarien edozein osagai edo baldintzari dagokionez. Ondore horietarako, ulertu behar da lan batek beste baten balio bera duela eratxikitako eginkizunen edo egitekoen izaera, horiek gauzatzeko galdatutako hezkuntza, lanbideedo prestakuntza baldintzak, horiek gauzatzeari dagokionez kontuan hartu beharreko inguruabarrak eta
|
horiek
gauzatzeko dauden lan baldintzak zinez antzekoak direnean. Hain zuzen ere, sexuan oinarritutako ordainsari berdintasuna bermatzeko, enpresaburuak erregistro bat izateko betebeharra du, non jaso dituen alokairuen batezbesteko balioak, bere plantillaren alokairu osagarriak eta alokairuz gain hartzekoak, sexuaren arabera bananduta eta lanbide talde edo lanpostu berberen edo antzeko balioa dutenen arabera bananduta.
|
|
|
Praktika horiek gauza daitezke unibertsitatean bertan nahiz erakunde laguntzaileetan, hala nola, enpresetan, erakundeetan eta antolakunde publiko edo pribatuetan, estatuan nahiz nazioarte mailan. Kanpoko praktiken prestakuntza izaera kontuan hartuta,
|
horiek
gauzatzeagatik ez dira inola ere sortuko lan harremanei datxezkien betebeharrak, eta praktiken edukiak ezin izango ditu ordeztu lanpostuei datxezkien lan prestazioak. Kanpoko praktikak gauzatzeko, unibertsitateek edo, hala denean, praktikak kudeatzeko erakundeek, unibertsitateei lotuta egongo direnek, hezkuntza lankidetzako hitzarmenak egingo dituzte erakunde laguntzaileekin.
|
|
|
Autonomo faltsuaren erakundea hurrengo egoerarekin identifikatzen da: printzipioz, lan zerbitzuen edukiari eta
|
horiek
gauzatzeari dagokienez alderdien autonomia nagusi dela badirudi ere, eta, horren ondorioz, kontratu zibil bat edo merkataritzako kontratu bat baliatu bada ere, egiatan langileak zerbitzuak ematen dizkion enpresari begira erabateko mendekotasuna du, teknika nahiz antolakuntzari dagokionez, baita ikuspuntu ekonomikotik ere. Horrenbestez, lan kontratua izan litzateke.
|
|
|
Bateko, lan harremanak modu baketsuan gauzatzeko mekanismo egokiak eskaintzen ditu; bada, harreman horiek ahalbidetzen dute guztion ongizaterako ondasunak eta zerbitzuak ekoiztea. Besteko, harreman
|
horiek
gauzatzean sor daitezkeen gatazkak konpontzeko bideak ezartzen ditu.
|
|
|
Bada, autonomia erkidegoek antolaketa erregelamenduak onets ditzakete, hau da, euren organo betearazleak sortu eta arautzekoak (azken finean, erregelamendu horiek arautzen dituzte autonomia erkidegoetako lan administrazioaren eraketa, antolaketa eta jardunbidea). Hain zuzen ere, organo horiek dira estatuko lan legeria betearazteko autonomia erkidegoei zein eskumen transferitu eta eskumen
|
horiek
gauzatzen dituztenak. Alabaina, organo horien jardute esparruak bere baitan har ditzake transferitutako eginkizunen eta eskumenen kudeaketa, bai eta zein eginkizun eta eskumen transferitu eta horiek kasuan kasuko autonomia erkidegoaren lurraldean gauzatzeko bideratutako finantza funtsak ere.
|
|
|
(a) Ohartarazpenedo agindei aktak: akta
|
horiek
gauzatzen dira ikuskatzaileak uste duenean enpresaren ekimen, egoera edo jarduera batek lan arloko antolamendu juridikoa hauts dezakeela, nahiz eta oraindik zehapena ezartzeko arrazoirik ez izan, ekimen, egoera edo jarduera hori garrantzitsua ez delako edo gauzatu ez delako. Kasu horietan, ikuskatzaileak agindeia egingo dio enpresari, horrek, agindeian ezarriko zaion epean, kasuan kasuko egoera edo jarduera zuzendu, hobetu, saihestu edo arin dezan.
|
|
|
Garapen horretan derrigorrezkoa da finantza jarduera gauzatzea. Horrek esan nahi du, toki erakundeek berezkoak dituzten jarduera
|
horiek
gauzatzeko baliabideak behar dituztela, baita baliabide horiek erabili ahal izatea ere. Horregaitik, toki erakundeen finantza jardueraren esparruan hitz egiten dugunean, diru sarreren esparrua eta gastuen esparrua aipatu behar ditugu.
|
|
|
Betebehar bi horien arteko konbinazioak toki erakundeen finantza jarduera zuzena bermatzen dute. Toki erakundeen autonomia printzipioa zapaldu barik, lurralde historikoetako finantza zaintzako organo eskudunek bi jarduera
|
horiek
gauzatuko dituzte.
|
|
|
Horrez gain, ekonomia jardueran berankortasunak duen garrantzia ere EAEn azpimarratu behar da. Europar Batasunaren aurrekontu egonkortasun eta berankortasun politikak eragina dute EAEko lurralde historikoetako toki erakundeetan eta
|
horiek
gauzatzen duten baliabide ekonomikoen kudeaketan, zuzeneko kudeaketan eta zeharkakoan ere. Hori horrela, EAEko toki erakundeetan Estatuarentzat jasotako berdina ere Araba, Bizkaian eta Gipuzkoan aplikatzen da zor komertzialaren kontrolerako neurriak, berankortasuna, etab. Hori horrela, EAEko toki erakundeek, ere, Foru Aldundiei hiruhilabetero ordaintzeko batez bestekoaren gaineko informazioa bidali zaie.
|
|
|
finantza zaintzako organo eskudunak. Aurrekontu egonkortasunaren eta finantza jasangarritasunaren printzipioen barneko politikei buruz hitz egitean, zalantzak sortzen zaizkigu bai kontrol funtzioak egiteko tekniken inguruan baita funtzio
|
horiek
gauzatzen dituen organoen gainean.
|
|
|
" kontrolatutako erakundearen barneko antolakuntzan eta egituraketan sarturik dagoen organo batek gauzatzen duenean, kontrolatzen duenaren eta kontrolaren objektua den pertsonaren artean mendetasun organikoa dagoenean..." 242 Barneko kontrol hori legalitate kontrola da, bai, baina ez bakarrik. Toki administrazioetan lan egiteko nazio gaitasuna izaera duten toki administrazioetako funtzionario
|
horiek
gauzatzen duten kontrolak, egintzen gaineko aurretiazko legalitate kontrola izateaz gain, bestelako izaera ere izan dezake, zein eta denbora tarte jakin batean erabakitzeko ahalmena duten administrazio organoek hartzen dituzten erabakien inguruko eraginkortasun kontrola243 Esanahi horretan APArisi Aparisik esaten duenari jarraituz, barneko kontrolaren inguruan hurrengoa adieraz daiteke:... Barneko kontrolak kontu hartze funtzioaren artean eta kontrol finantzarioaren artean bereizten du.
|
|
|
Bi xedapenek, 1981ekoak eta 2002koak, 1906ko abenduaren 13ko Ekonomia Itunaren 15 artikulua aipatzen dute, baina ahalmen administratiboak eta ekonomikoak ez dira aipatzen. Eskumenen zehaztapen horretarako 1927an ZAbala Allendeek adierazten zuen moduan, kasu jakin honetarako Diputazioek eskumen zehatz eta definitu
|
horiek
gauzatzen zituela frogatu da278 Ez da hori lan errexa, horretarako 1906 urte aurretik eta aurrera egindako lana aztertu behar dugu279 Laburtzen saiatuko gara ez baita egoera horren azterketa lan honen asmoa.
|
|
|
Ikerketa honetan zehazten dugun bezala, arazoa bikoitza da. Alde batetik, jakin dugu nork zehazten duen finantza zaintzaren kontrola eta, bestetik, kontrol
|
horiek
gauzatzeko nork duen erabili beharreko tresnak ezartzeko eskumena. Arazoa argi dago EKk berak" sortu" duela lurralde antolaketa deszentralizatu bat egituratu duenetik, eskumenen banaketa sistema ezarrita.
|
|
|
Baina ez bakarra, kredituaren apelazio desordenatuak eta tokiko zorpetzeak ekonomian eta finantza orekan izan ditzakeen ondorioengatik. Beste gogoeta bat da Konstituzioak oinarri terminoa erabiltzen duenean (EKren 149.1.11, 13 eta 18 artikuluak esate baterako) arau funtzioak ulertzen ari dela, eta funtzio horiek, behar den neurrian, uniformea eta erregela batzuk ziurtatzen dituztela, gai horretan eskumenak dituzten autonomia erkidegoek eskumen
|
horiek
gauzatu ahal izateko; baina eskumen horiek ez dira legegintzako eskumenekin agortzen; izan ere, tratamendu uniformea babesteak erregelamendu osagarria berrezartzen duenean, eta exekutiboa bera ere justifikatzen da. Neurria aztertzen ari garen kasu honetan, zorpetzearen kontrola eta kreditu apelazioaren aukera baimentzeari utziz, finantza politika osoaren barruan, oreka ekonomikoaren erantzukizuna duen agintaritzari esleitu behar zaio zorpetzearen muga arrunta gainditzea dakarren kreditu eragiketa bat baimentzeko edo ez baimentzeko eskumena" 436.
|
|
|
Modu honetara, gai konkretu eta zehatz batean berdintasunari eutsi behar zaionean, eta konkretuki, zorpetzeko muga gainditzen duten kredituedo berme eragiketak direnean, Estatuaren eskumenak ez dira bakarrik araugileak, baizik eta betearazleak ere. Kasu horretan eta TAOLren 118.1.b) artikuluarekin loturik, zorpetzeko muga gainditzen duten kredituedo berme eragiketa
|
horiek
gauzatu ahal izateko toki erakundeek baimena eskatu diote Toki Administrazioaren Nazio Batzordeari.
|