|
2009
|
|
|
lehenengoa, nafar agintariek Hizkuntza Politikarako Zuzendaritza Nagusiaren eskumenak eta eginkizunak berritu eta aldatu zituzten eta, horren ondorioz, Zuzendaritza Nagusi hori Unibertsitateetarako eta Hizkuntza Politikarako Zuzendaritza Nagusi bihurtu zuten27 Metamorfosi horren bidez, hizkuntza politika ez zen aurrerantzean hizkuntza zehatz bati, euskarari, lotuta egonen, baizik eta, oro har, hizkuntzekin izanen zuen zerikusia. Horrela, eginkizuna ez zen euskararen aplikazioa eta garapena koordinatzea, gaztelaniaz bestelako hizkuntza guztien aplikazioa eta garapena koordinatzea baizik28 Euskara, Nafarroako berezko hizkuntza, Europar Batasuneko hizkuntza ofizialekin dekretu bidez parekatzeak euskararen desgaitze juridikoa29 ekarriko zuen, hizkuntza
|
horiek
ez baitute inola ere zerikusirik Nafarroako gizartearekin, kulturarekin eta historiarekin.
|
|
|
Euskara, Nafarroako berezko hizkuntza, Europar Batasuneko hizkuntza ofizialekin dekretu bidez parekatzeak euskararen desgaitze juridikoa ekarriko zuen, hizkuntza
|
horiek
ez baitute inola ere zerikusirik Nafarroako gizartearekin, kulturarekin eta historiarekin.
|
|
2010
|
|
|
Sarrera badirudi egungo mendea elkarrekiko mendekotasunarena izango dela. inoiz baino gehiago, lurra gero eta txikiago ari da bilakatzen, gizakiak lortutako aurrerakuntzen ondorioz. elkarrengandik milaka kilometrora dauden bi pertsonek elkarrekin hitz eta lan egin dezakete gaur egun, denbora errealean. aurrerakuntza handi horiek ingelesez hedatzen dira, nagusiki, eta, nazioarteko beste hizkuntza gutxi batzuetan, bigarren maila batean. hizkuntza aniztasunari krisi larria dakarkion joeraren erakusgarri da jokamolde hori. horrenbestez, hizkuntzek bizirauteko aukera bakarra idatzizko araudi bateratu bat sortzea izango da eta, horren ondorioz, dagokion lurralde historikoan normalizatzea, betiere lurralde hori barne hartzen duen/ duten estatuaren/ estatuen babes irmoarekin. zoritxarrez, berrehun baino gutxiago dira egoera horretan dauden hizkuntzak. horrek izugarrizko deskalabrua ekarriko liguke; izan ere, oraindik munduan diren 6.000 hizkuntzetatik gehienen heriotza ekarriko luke (ia seguru, egungo mendea amaitu baino lehen). deskalabru hori jada iragarri zuten itzal handiko zenbait hizkuntzalarik, duela zenbait hamarkada. ...netan berdinak izaten direnak, esan dezagun bidenabar. nolanahi ere, gogoratu beharra dago zenbateko arriskuan zegoen euskara joan den mendearen bigarren erdian, prozesu hark izan zuen joeraaldaketa sakonaren ondorioz. hamaika belaunalditan, estatuaren hizkuntzaren inposaketaren eragina birtuala zen, erreala baino gehiago, gizartegeruzarik esklusiboenei soilik eragiten baitzien, eta gizarte geruza
|
horiek
ez baitzuten pisu handirik ehunekotan. gaztelaniak euskara ordezkatzeko (egiturazko ordezkapena), zenbait belaunaldi ziren. argi zegoen atzerakada hori mugimendu geldoa zela, eta betiere gaztelaniarekin mugakide zen geografia eremutik abiatuta gertatzen zela. paradigma hori, ordea, goitik behera aldatu zen XiX. mendearen amaieran eta XX. mendearen hasieran: estatuek beren eskola sistemak hobetu zituzten, soldaduska hedatu zuten, eskala handiko hedabideak garatu zituzten eta barneko lan mugikortasuna bultzatu zuten. bat batean, hiru belaunaldi eskasetan, atzerakada historiko horizontaletik atzerakada moderno bertikalera igaro zen. egoera horrek geolinguistikak proposatzen zituen mapa zaharrak hankaz gora jartzea ekarri zuen, besteak beste. euskaradun herriak, atzerakada geldi baina etengabean zegoenak, bere baitan eutsi zion euskararen transmisioari eta gizarte erabilera erabatekoari. amaitu zen hizkuntza muga poliki poliki, baserriz baserri eta auzoz auzo atzeratzen joatea. besterik gabe, desagertu egin zen.
|
|
2011
|
|
|
Sorrerako gizarte giroaren zenbait hurbilbide egin izan da: hurbilbide
|
horiek
ez dute kasu askotarako balio ordea, eta balio luketen kasuan ere ez dago garbi ezaugarri horiek benetako kausalak izan diren, eta ez bide batezkoak. hori dela-eta zenbait adituk, perspektiba zinetikoaren eta dinamikoaren aldetik dituen mugengatik, diglosia bera kontzeptu ahula, hutsala edo osagabea dela uste izan
|
|
|
" praktikan, ordea, murrizte asmo horrek ez du aurrera egin. Berandu zen, izan ere, halako atzera martxa handi baterako". eta XX. mendeko 70 hamarkadatik aurrera Catalunyan eta euskal herrian diglosia kontzeptuaz idatzi direnak," hizkuntza politikaren gidaritzapekoak" direlakoan, ez ditu aintzat hartu nahi, jakintzaz ari omen baikara. gure inguru hurbileko ziaboga aldi
|
horiek
ez ditu gustuko, Fishmanek emandakoa bai. zientifikoentzat eta objektiboentzat daukan diglosia adiera lehenetsi nahi du, Fishmanena. eta ni horrekin ere ez nator bat.
|
|
|
Bizpahiru adibide jarriko dizkizut. esan dugu mundu ikuskera hori desagertuta dagoela, baina hor dago, hizkuntzan. Adibidez, Iruñean, inguru erdaldun batean sortzen den kezka bat bada haurrak euskarara motibatzearena. haur
|
horiek
ez dute euskararekiko motibaziorik, haientzat txinera bezain arrotza da; izatekotan, gurasoek dute motibazioa, haiek eraman baitituzte ikastoletara. Beraz, erakuts diezaiegun hizkuntza" arraro" hori, bizi diren paisaiaren parte dela, ez dela hain arrotza. horretarako, adibidez, erakutsi diezaiegun non bizi diren:
|
|
2016
|
|
|
(aldagai garrantzitsua da azken hori, zinez; beste txosten batean aztertzen da ordea gai hori, eta ez dugu hemen kontuan izango); c) solaskideen generoa, ikasketa maila eta jarduera sozioprofesionala. Azken aldagai
|
horiek
ez dute gure artean, orain arteko ikerketalan gehienen argitan, goiko seiek bezain bereizbide zorrotzik ageri; ez dira, ordea, hutsaren hurrengo. Bada azkenik, kale neurketan bederen (eta ez han bakarrik, seguruena), nolabaiteko eragina duen elementu gehigarria:
|
|
|
Hala ere, egoera soziolinguistikoaren azterketa objektiboago bat eginez konturatuko ginateke eremu euskaldun batean euskararen gainbehera modu horretan gertatzea oso larria dela. Oso larria da euskarak bere eremu geografiko eta soziofuntzionaletan atzera egitea, nahiz eta bereak ez diren eremuetan irabaziak eduki, normalean irabazi
|
horiek
ez baitute ondorio praktikooperatibo baikor nahikorik galdutakoa estaltzeko. Horrek ez du esan nahi, noski, bere gotorlekuetatik kanpora euskara zabaldu behar ez denik.
|
|
2017
|
|
|
Orain arte, Espainiak lau jarraipen ziklo gainditu ditu (lehenengoa hitzarmena indarrean sartu eta urtebetera egin behar da, eta hortik aurrera 3 urtetik behin gainditu behar da). Kontua da lehen jarraipen ziklotik (2005ean) hasita azkenera arte (2016ean), adituen batzordearen txosten orok eta Ministroen Kontseiluaren gomendio guztiek(
|
horiek
ez dute izaera teknikoa, baizik eta politikoa) adierazten dutela premiazkoa dela neurriak hartzea 9 artikuluan bereganatutako konpromisoak ezarri daitezen, bereziki Botere Judizialeko Lege Organikoa Gutunari egokitzeari dagokionean. Legearen 231 artikulua erabat kontraesanean dago Espainiak Gutunean onartutako konpromisoekin.
|
|
|
1 zERGATIK HITz EGITEn DUGU ORAIn" mUDA lInGUISTIKOEz" ETA Ez DUGU lEHEnAGO EGIn? ...en soilik, eta emaitzak, sarri, ez ziren oso argiak, izan ere, aldaketa esanguratsuek denbora dezente eskatzen dute. hala, metropolialdean katalana" euren hizkuntzatzat" zuten pertsonen kopurua jaitsi egin zen apur bat (%35, 8tik 33,2ra)" elebidunen" alde, 1990 eta 2000 urteen artean, eta gaztelania mantendu egin zen (Subirats 2002). pesimistei hauspoa emateaz gainera, ikerketa
|
horiek
ez zuten asko laguntzen gure herrialdean hizkuntzekin zer gertatzen zen ulertzeko. Joaquim torresek (2002) adierazi zuenez, datuek ez zuten ematen bariazioak zergatik gertatzen ziren ulertzeko azalpen onargarririk, ez belaunaldi gazteenen eragina ez immigrazioaren eragina oinarri hartuta. bestalde, adierazi behar dugu ikerketa asko oinarritzen direla identitate katalana zer den eta katalan hiztuna izatea zer den dioten aurresuposizioetan. kasurik agerikoena da aurresuposizio honetan oinarritzea:
|
|
2018
|
|
|
harreman sarea eta erraztasuna. Bi baldintza
|
horiek
ez dute euskararen erabilera ehuneko ehunean ziurtatzen, baina bi baldintza horiek gabe nekez erabiliko du euskaldun batek euskara.
|
|
|
Hori da gure hiztun berria, eta horrela ulertu behar da ezagutzan eta erabileran ez joatea erritmo berdinean. Argi dago gutxitasun horretatik abiatuta aurrera egin behar dugula, jakinda ere hiztun berri
|
horiek
ez dituztela bakarrik baliatzen bi hizkuntza, eleaniztunak baitira txikitandik. Ingelesezko hainbat eta hainbat produktu kontsumitzen dituzte, eta ikastetxean ere normaltasunez ematen dituzte ‘science’ eta ‘sport’ ingelesez.
|
|
2019
|
|
|
Bistan da zergatik: " irabazi"
|
horiek
ez dute oro har behar adinako ondorio praktiko operatibo baikorrik, arnasguneetan aldi berean galdutakoa berdintzeko. horrek ez du esan nahi, beste eremu horietan euskara indarberritzen saiatu behar ez denik. euskararen erabilera arnasguneetan babesteko eta indartzeko ere hortik kanpoko hainbat eremutan indartu eta ziurtatu beharra dago, ezinbestean, bere presentzia:...
|
|
2021
|
|
|
Beraz, ahalik eta denbora laburrenean ikasteko saiakera egiten dute, horretarako ikastaro formaletara joanez. Aipagarria da, nolanahi ere, bertan harreman sozialik egiten ez duten biztanle batzuk ere badirela, emakumeak bereziki, eta
|
horiek
ez dutela gaztelania ere hitz egiten ikasten, euren ahalduntzeko egoera oso kezkagarria delarik.
|
|
2023
|
|
|
Ertz horiek guztiek baldintzatu dituzte hizkuntzekiko iritzi eta aurreiritziak, zuzenean portaeretan eragiten dutenak. Sarritan, ikuspegi
|
horiek
ez dute, gainera, datu soziolinguistikoekin bat egiten.
|