|
2000
|
|
|
—Baina
|
hori
hala bada, nork izan dezake orain karta, osaba...? —galdetu nion, sinetsi nahirik ezen osabak arrazoin zuela bere arrazoinbide hartan.
|
|
|
Naturalezaren liburuarekin, aldiz, ez duk halakorik gertatzen, zeren, etengabe aldatuz doan arren, bere baitan baitirau, eta zeren, aldi oro berritzen ari delarik ere, beti bat baita eta beti berdin. Eta
|
hori
hala duk eta hala izanen duk, oinarrian lege eta arau finko eta aldaezin batzuk daudelako, naturaleza eta naturalezaren mugimenduak gidatzen eta gobernatzen dituztenak, halako suertez, non goiti beheiti doan harria goiti beheiti erortzen baita eta ez beheiti goiti igaiten... eta erortzen duk beti ere lege jakin batzuen arabera... eta horregatik guztiagatik duk, hain zuzen ere, fidagarriagoa natur... Eta putzurat jaurtikitzen den harriak ere lege jakin batzuen arabera sortuko ditik uhinak uraren gainean, zentrotik bazterrerat beti...
|
|
|
" Ez dut ulertzen! Ez dut sinesten!" Eta
|
hori
hala duk egiaren beldur garelako eta libertatearen beldur...
|
|
|
ORAINOKOAN garbi geratu da ezen kontu gaitzenetarik dela gauzen deskribatzea, zeren agor baitaitezke urak, eta agor daitezke lurrak, baina behakoa ez da nehoiz agortzen. Eta
|
hori
hala bada —eta hala da—, zeren mila orri skriba baitaitezke edozein kontuz, baita denik tipienaz ere —hari buruz ulertzen dugunaz eta hari buruz ulertzen ez dugunaz—, zer ote da amorio baten deskribatu nahi izaitea. Zenbat orri nituzke Rosa de Osoriori lotu ninduen amoriozko historia haren deskribatzeko:
|
|
|
—Ordea, mundu errealean euritakoak eguzkitako bihur daitezke, eta eguzkitakoak euritako... eta
|
hori
hala bada, zergatik ez du eguzkiak euri eginen, eta euriak eguzki...? —erran zion jaun Marcelek, erdi txantxetan jada, irriz bera ere.
|
|
|
Edo, ez al dizut liburuaren hatsarrean erran ez dagoela meza itemisaest etik hasterik, eta ez ote nezake berdinzki erran ezen ez dagoela sanctus a kyrie eleyson etarat aitzinatzerik, zeren eta nahaste borrastea bailitzateke? Eta
|
hori
hala bada, zergatik nabilkizu orduan horrela. Ote da zeren anitzetan lotuagoak egon baitaitezke bi egun diferentetan edo urte diferentetan gertatu hainbat gertaki, egun berean eta urte berean gertatuak baino, eta zeren, nola jaun Marcelez ari bainintzen, jaun Marcelekin jarraiki bainatzaizu?
|
|
|
Ez dakit. Baina,
|
hori
hala bada, egia da, halaber, ezen, lehen abiaduraren eta lehen apoderaren ondotik, gauza bakoitza bere neurrirat etortzen dela, eta, neurri hartan, neurri gabeko sentimendua nagusitu zitzaidala, handik gutirat, Lutheroren alde.
|
|
2003
|
|
|
Baina gorri diferenteak. Eta
|
hori
hala zen eta ez zeukan bestelako sinbolismorik.
|
|
2004
|
|
|
denek eraman dute aurrera bere hizkuntzaren batasuna. Eta
|
hori
hala izan da; eta aurrerakoan nabarmenkiago gertatuko da, erresuma modernoen instituzio nagusia sekulan baiño garbikiago hizkuntzaren batasuna baita.
|
|
2005
|
|
|
–Bai. Gaur jende asko primeran bizi duk, baina
|
hori
hala bada, mende eta mendeetan borrokatu izan diren langileen odol eta izerdiari esker izan duk, langileen eskubideak ez baitira zerutik erori, azukre euri gozo bat bezala, zer uste duk, bada. Eta aizak:
|
|
2006
|
|
|
Hala eta guztiz, kontakizun bakoitzean badago beti,
|
hori
hala da, benetako erreferentziaren bat, errealitatearekin lotzen duen soka bat: itsasontziak lotzeko sokatzarra bezalaxe ziba dantzarazteko listari mehea.
|
|
|
Sarri ohartu nintzen euskaldunen sostengua baizik ez nuela. Eta
|
hori
hala izan bazen, gehiago zor nion Etienneren ahoberokeriari nire abileziari baino. Mixelek ezustean harrapatu zuen, Nikolasi eta Sebastiani predikuan ari zitzaiela.
|
|
2008
|
|
|
Eta Aitorrek trenean deiadarka hots egiten zion emakume hura benetan Garirekin ibiliko balitz? Eman dezagun une batez
|
hori
hala dela, eta emakume hori handinahia ez ezik eskrupulurik gabekoa ere badela, edozer egiteko prest daudenetakoa, Gari berarentzat oso osorik eduki eta bizitza guztirako erosotasuna emango liokeen ondasun baten jabe egitekotan. Horrelako bat baino gehiago dabil munduan, eta Garik, hotz hotzean begiratuta, gonetarako jite nabarmena erakutsi izan du beti, baita ezkondu ostean ere.
|
|
2010
|
|
|
Gogo gogoan dut, adibidez, nola erabili nuen, Domingo zirikatzeko, silogismo itxurako bat, Jainkoaren existentziari buruzkoa: . Jainkoak bere irudi eta antzera egin zuen gizona, baina
|
hori
hala bada: a) Jainkoak ez du betaurrekorik, zeren zuk ez dituzun; b) baditu betaurrekoak, zeren nik baditudan; ergo, c) Jainkoak baditu eta ez ditu betaurrekoak, baina hori nola ezinezkoa den, Jainkorik ez dago??.
|
|
|
Gogo gogoan dut, adibidez, nola erabili nuen, Domingo zirikatzeko, silogismo itxurako bat, Jainkoaren existentziari buruzkoa: " Jainkoak bere irudi eta antzera egin zuen gizona, baina
|
hori
hala bada: a) Jainkoak ez du betaurrekorik, zeren zuk ez dituzun; b) baditu betaurrekoak, zeren nik baditudan; ergo, c) Jainkoak baditu eta ez ditu betaurrekoak, baina hori nola ezinezkoa den, Jainkorik ez dago...".
|
|
2011
|
|
|
Horrekin ez dut esan nahi, ordea, gurean ustekabeak lehen heriotza harekin hasi zirenik, ez eta gure ama inork erail zuenik ere. Zorigaiztoz hil zen ama,
|
hori
hala da.
|
|
2013
|
|
|
1995eko gau baten erdian, esnatu nintzen pentsatuz GALi buruzko liburu bat idatzi behar nuela. Jakina,
|
hori
hala da, baina gauzak ez dira hain erraz gertatzen. Kontua da bukatu berria nuela Amedo:
|
|
|
–Badakizu zer, ama? Osaba Philipsek Richarden zerbitzuak bertan behera uztea darabil buruan, eta,
|
hori
hala izanez gero, Forster koronelak hartuko omen du bere etxerako. Izekok berak kontatu zidan larunbatean.
|
|
|
–Hau bakarrik:
|
hori
hala baldin bada, orduan berorrek ez duela inongo arrazoirik Darcy jaunak niri proposamenik egingo didala suposatzeko.
|
|
2015
|
|
|
Geroago, heldu ahala, pentsatu nuen biak maite nituela berdin, eta
|
hori
hala da; baina, egoista izanik, ama zela gehien behar nuena. Eta gainera, aita faltako balitz, ama sostengatu nukeela; eta horrela, sikiera, ordainduko nizkiola neure alboan, ohean, pertsianak jaitsita, pasa zituen urteak, niri, bigarrengo aldiz, bizia ematen.
|
|
|
–Ez dut zurekin hitz egin nahi?, esan zion Heidik, inoiz ez bezalako ahots sendo eta seguruz. Ezer ez esatea baino hobea zen
|
hori
hala ere; hortik aurrera hasiko zen bere persuasio ahalmena, urteetako barra orduetan hainbat mozkor, petral eta egoskorrekin landutakoa, oraingoan beste helburu batera bideratua: barkamena eskatu zion, gertatuari garrantzia kendu, berriz gertatuko ez zela agindu...
|
|
|
Une bakoitzean non zeuden oroitzea zaila egiten zitzaion dagoeneko. Okerrena ez zen
|
hori
hala ere. Okerrena nora jo zalantzan egotea zen.
|
|
|
Baliteke denok edukitzea aingeru guardakoa mundu honetan; aldrebesenak ere bai. Eta
|
hori
hala baldin bada, Anttoni da Jexuxena. Etxean sarritan entzun izan dut, familiako giroa txartzen zenean, Jexuxek Anttoni izaten zuela laguntzaile:
|
|
|
Hiru mutikoak amonaren etxean ziren eta gure ohean Ixabel txikia zegoen lotan kizkurtuta. Seguru asko, hegazkinean nirekin batera etorritako guztien etxeetan antzeko eszenaren bat gertatuko zen nor bere habiara iritsitakoan baina,
|
hori
hala zela jakinda ere, niri bakana iruditu zitzaidan gure etxekoa.
|
|
|
Ez da, ordea, egia. Azpiegiturari buruzko bilerak egiten zenituzten,
|
hori
hala da, baina garai hartan ez zenuten politikari buruz apenas hitz egiten.
|
|
|
–Estatista handia da, eta horren froga da, Kuba, herrialde pobre eta azpigaratua, eta AEBen etsai handia izanik, ezin izan dutela Iraultza deusestatu. Eta
|
hori
hala da, batez ere, Fidelen karisma eta inteligentziari esker. Fidel ez bazen izan, ezinezkoa zatekeen herriak Iraultzan fedea izaten jarraitzea?.
|
|
|
Bekatuaren itzala eleberri sagaratuak errepikaz iradokitzen digunak bizitzaren muina erakusten digu, baita sendatzen laguntzen ere, oinazea bilatze obsesibo enigmatikotik. Hemen zeure bizitzaren alderik goibel eta mingarriena agerian ikusiko duzu, min
|
hori
hala ere liburuaren ederrak nolabait berrerosten duela. Baina zein da zehazki Bekatuaren itzala ren eta errepikaren arteko harremana?
|
|
2016
|
|
|
Poliki poliki, zientziaren deskubrimenduek erlijioak zalantzan ezarri dituzte eta elizak egoerari egokitzean izan du beharrezko etsipena, Big Bangak Adan eta Ebari gaina hartu dielako. Nahiz
|
hori
hala izan, eta sinesmen zaharrak ezin direlako bat batean eta behingoz ezabatu eta ukatu, aterabide paktatu bat agertu izan da, eztanda izugarria dibinoa bihurtzea.
|
|
|
Akaso etxekoei ez zien esan ere egin bazihoanik; baina hori oraintxe bururatu zaidan zerbait da, ez besterik. Ez dut inongo arrazoirik
|
hori
hala dela baieztatzeko. Venice Beachen mundua berea zela sentitu zuela esan zidan hirugarren tekila botila husten ari zela.
|
|
|
–idazle txar bat da norbait zeinaren bizitza bere obra baino interesgarriagoa suertatzen baita?. Eta
|
hori
hala bada, hots, peripeziez eta egitandiz beteriko bizitza bat bada egilearena, gaitz erdi. Baina izan gaitezen errealistak:
|
|
2017
|
|
|
–Erantzun nion Bakegileek ez zutela ezer eskatzen, besterik gabe armagabetze osoa egin nahi zutela. Ministroak zioen gobernuari sekula ez zitzaiola esan halakorik eta
|
hori
hala bazen egin behar zela armagabetzearena?. Urtarril hasieran Espagnac egona zen Bakegileekin.
|
|
|
Baina hori dio egoerak, ez duela hainbeste inporta nik zer sentitzen dudan, baizik ezin zaiola halako zerbaiti muzin egin, eta, beraz, lanpostuaren aukeretan baino gehiago,, lana aurrera ateratzeko erabaki estrategikoak hartzen dakiten horietakotzat naukate? horretan jarri dut enfasia, errealizatuta sentitze horretan jarri dut lupa, eta,
|
hori
hala dela lehendik ere jakin arren, besteen ahotan entzuteak sarri asetzen du errekonozimendu gose txiki baina iraunkorra.
|
|
|
Jaioneri begiratu eta, leiho gaineko eskutokiari helduta larri samar ikusirik, pentsatu zuen ez ote zihoan azkartxo. Garaiz iritsi behar zuten,
|
hori
hala zen, baina iritsi egin behar, garaiz iristeko ere. Irribarre egin zion alabari, dena kontrolpean zeukala irudikatuz, eta berak ere irribarre urduria itzuli zion bueltan.
|
|
|
Rol eta identitate (sozial eta politiko) zatikatuzkoa da, bistan denez, gaur egungo gizarte hipermodernoa, eta,
|
hori
hala izanik, ez da aski alderdi jakin batetik ona izatea saltzen zaigun produktua (ren marketina); guztian behar du erakargarri, berez zertan bat etorririk ez duten hainbat kontu itxuraz ondo ezkontzea barne. Aipatu dugun elementu mobilizatzaile kristalizatu horren indarrak liluratu behar gaitu, gainerakoei txikikeriatzat ez ikusi egiteko, kontraesanak, eta are gezur gordinak?
|
|
2018
|
|
|
Adibidez: apetitu natural hutsa berdintzeko, gizon batek ez du nahitaez behar emakume baten gorputza, baina,
|
hori
hala bada, zergatik eskatzen dute Birminghameko prostituten bezeroen% 15 giro horretan eskuzko aringarria esaten zaion hori?
|
|
|
Laburbilduz, prostitutak ahalegina egiten ari dira langile gisa aitor ditzaten ezein sindikatuk zaintzen eta babesten ez duen jarduera batean. Prostitutak emakumeak dira, eta,
|
hori
hala den heinean, estatus ziurgabea dute langile gisa, lan ordainduan ari diren beste emakume guztiek bezalaxe. Hala ere, prostitutak ez dira guztiz beste emakume langileak bezalakoak:
|
|
|
Sexu eskubideak aitazko eskubidea baino lehenagokoa behar du izan, nahitaez; baina,
|
hori
hala bada, eskubide politikoaren jatorria ez ote da beste, krimen izugarri, bat, hots, bortxaketa?
|
|
|
Sexu harremana egiaz bada adostua, horrek esan nahi du emakumearen nahia ere garrantzitsua dela, baina aita primario ahalguztidunaren ideiak zentzu guztia galtzen du esaten baldin bada ezen, hura aita izan aurretik, haren borondatea edonola mugatu dezakeela beste izaki baten nahiak edo emakume baten koitorako gogoak. Eszena primarioaren istorioa halako moldez idatzita dago, non sexu irrits mugagabe eta neurrigabeko emakume bat ager daitekeen gizona, tentatzeko?; baina,
|
hori
hala izanik ere, gizonak (aitak) baldin badu benetan boterea, jarduera hori da gertatu emakumeak hala nahi izate hutsagatik. Gizonaren borondateak izan behar du gailen.
|
|
|
Izan ere, Hegelen arrazoibideak galdera bat pizten du, eta lehenxeago teorialari horien diskurtsoei buruz egin dudan galdera bera da: emakumeak, ustez, mendekoak dira naturaz, eta ez dute behar bezalako gaitasunik kontratuak egiteko, baina,
|
hori
hala bada, nolatan sar daitezke emakumeak beti ezkontza kontratuan?
|
|
|
–Posible den oinarri bakarraren gainean funtsatuta, askatasuna ematen die norbanako guztiei taldeko emakumeak eskura izateko[?] gizon guztiak berdinak dira emakumeak lortzeko lehian?. Halako egoera batean, ezein gizonek ezin du beretzat hartu ama edo arreba, baina bai beste gizon baten arreba; eta
|
hori
hala da gizon guztientzat. Gizon orok eskuratu dezake emakume bat sexurako, eta, horrela, saihestu egin dezake mutilzahar geratzea, zeina bi, zoritxar sozial?
|
|
|
norbanako bat ugazaba baten borondate arbitrarioaren mende egotea guztiz. Horrenbestez, kontratuak eta esklabotzak bateraezinak behar dute izan nahitaez, baina,
|
hori
hala bada, nolatan onartzen dituzte kontratuaren lehengo eta oraingo teorialari batzuek esklabo kontratuak (edo esklabo kontratuen oso antzekoak) hitzarmen legitimo gisa?
|
|
|
Beraz, legeak ekoizten du erreprimitua eta debekatua den «jatorrizko» sexualitate baten ideia, eta gero legeak berak debekatzen du. Amarenganakoa bada jatorrizko desira, eta
|
hori
hala izan daiteke kapitalismo berantiarreko etxe askotako biztanleentzat, desira hori testuinguru kultural horren arabera ekoitzitako eta debekatutako desira da.
|
|
|
plazer espezifikoki femeninoa kulturatik «kanpo» dago, dela kulturaren aurrehistoria delako, dela haren etorkizun utopikoa delako? Eta
|
hori
hala bada, zertarako balio du ideia horrek sexualitatearen eraikuntzaren inguruko gaur egungo borroketan?
|
|
|
Boterea erretiratu ahal izateko, boterea borondatearen eragiketa atzeragarria dela pentsatu behar da;
|
hori
hala balitz, kontratu heterosexuala hautu sail batean oinarrituko litzateke, Locke edo Rousseauren teorietan aurreposatzen den bezala gobernatuek beren hautu arrazionalaz edo borondate deliberatuaz onartu dutela kontratu soziala. Alabaina, boterea ez bada borondatera mugatzen, eta askatasunaren eredu liberal eta existentzial klasikoa onartzen ez bada, pentsa liteke, eta nik hala pentsatzen dut?
|
|
|
Baina ez, egun hartan bi gazte haiek ez zuten euren dosirik izango. Etxekoandrea arduratuko zen
|
hori
hala izan zedin. Eta hala ere, Soniaren ama ezer gertatu ez balitz bezala ari zen, jatekoa banatzen eta konbertsazioan natural.
|
|
|
Ordu asko ematen genituen haien etxean, txikitan; haiek ere bai gurean, baina gutxiago, gure aitak isiltasuna behar omen zuelako bere ikerketetarako, eta ez zituelako bizilagunak sobera maite. Tira, gure aitak ez zuen inor sekula sobera maite izan,
|
hori
hala da.
|
|
2020
|
|
|
Hala nola, kapital kultural, sozial eta sinbolikoa; gure gizarte patriarkaletan, gizonek beti dute kapital sinboliko handiagoa, berdin du aberatsen artean izan edo pobreen artean, langileriaren artean edo kapital ekonomiko gehien metatzen dutenen artean. Eta
|
hori
hala da, ikusiko dugun moduan, gizonen kapital sinbolikoa emakumeen biolentzia sinbolikoan oinarritzen delako. Hortaz, gure ikuspuntua ez da, genero konbergentziaren?
|
|
|
Ezetz esango nuke. Bestalde, Escaleras 1980ko azaroan gerra zikinean baldin bazebilen, 1980ko ekainean ere ibiliko zen, eta
|
hori
hala bazen, Naparra lehentasunezko helburua zatekeen".
|
|
2022
|
|
|
Maskulinitatea baldin bada oinarrizko arazoa, nortasuna berregiten jarraitu behar lukete egiturazko aldaketek. Baina
|
hori
hala izatekotan, oraingo aldaketa pertsonalaren proiektua erradikalki osagabea da, emakumeen nortasunetan dagoen maskulinitateari ez ikusiarena egiten baitio (nahiz eta sarritan aitortu gizonengan dagoen feminitatea); prozesua ezin da terapiara edo gizonen arteko politikara mugatu.
|
|
|
Egin daiteke benetan dantza Kartagoko printzesa batekin, haren usaina aditu, zure hurkoa dela sinistu? Berak lan egiten du
|
hori
hala izan dadin, baina zalantza handiak ditu, beti izan ditu. Orain, zintzoki ikasteko prestatzen da, anti unibertsitateko espirituaz blaituta.
|
|
2023
|
|
|
Koloreko emakumeek ez lukete kritika erabili behar autodefentsarako –hots, beste kolore batzuetako feministek beren ideiak eta argudioak zalantzan jar ez ditzaten–, ezta autoazterketaren aurkako panazea gisa ere. Kultura eraldaketaren aro honetan feminismoa eta proiektu feminista serioski hartuko badira, funtsezkoa da
|
hori
hala izatea.
|