|
2006
|
|
|
Lot gakizkion, bada, honi dihoakion bi punturi bakarrik: bat, Espainiaren historia moderno guztia, Ezespainiaren historia dela; bi, orain premiatsua Espainiaren esentzia salbatzea dela (eta
|
hori
arraza da).
|
|
|
Baina, bere teoriaren arabera, arraza ezberdinok ez dute rol berdina: nazioaren masa, materia, arraza guztiek pilatzen dute; haatik, nazioari forma eman, karakterea markatu, arraza nagusiak bakarrik egiten du, eta
|
hori
arraza naziogina bat bakarra izaten da. Arraza horrek eta nazioak bat egiten dute.
|
|
|
Bestalde, garai berean hainbat artista eta literatok faxismoan erroldatua bukatu duela gomutatzen gara; eta barra atzetik beha gelditu den anitzek ere, Valery, etc., Lehen Mundu Gerra osteko errepublika" kaotikoekin" baino errazago Salazar eta Franco bezalako" diktadura paternalistekin" sinpatizatu du. Dena dela, Ortega ez poeta surrealista eta ez soziologoa, filosofoa da; eta –batez ere– arazoa, Ortega-ren kasuan (eta hemen, saio honetan), hori problematiko askoa izanik ere, gizartearen eta historiaren teoria elitista bat, oligarkikoa, profesatu izatean baino gehiago,
|
hori
arrazaren teoriarekin datza. Ortega-k aldarrikatzen dituen eliteak intelektualak, politikoak, moralak bai, baina batez ere arrazialak dira.
|
|
2007
|
|
|
Bai Ortega eta bai S. de Madariaga euskaldunon (eta euskal emakumeen) karaktereari buruz behin baino gehiagotan mintzatu izan dira. Ortega-k izaera edo aiurri
|
hori
arrazarekin erlazionatzen dizu (euskalduna berainik arraza primitibo burumotza da); Madariaga-k gehiago inguru geografikoarekin harremantzen du (eta horrek ere jende burumotz kaskagogorra bihurtzen dizu euskalduna). Azkeneko honek Milango Corriere della Sera n behin (1956) argitara emandako artikulu batetik, K. Mitxelena-k hurrengo zatitxo hau eskaini zigun itzulita:
|
|
|
Inportantea da, historian gizakia Jainkoaren haur (San Agustin, Bossuet) edo arrazoimenaren haur (Voltaire) kontsideratzeko joeraren aldean, naturaren haur kontsideratzeko saio hau. Eta inportantea da jaramon egitea,
|
hori
arrazaren kontzeptua ezertarako erabili gabe egiten dela. Ehun urte geroago, XIX. mendearen hondarrean, historiaren filosofia idealisten aurka historia berriro naturalizatuko denean, arrazarekin eta desastre batekin egingo baita.
|
|
|
(ordurako liberalismoa dominazio ideologia bat bilakatua da!) eta darwinismo arrazialistak: arrunta bilakatu da esplikazioa, protestantismoa, demokrazia eta erakunde parlamentario liberalak Ipar Europan garatu baziren,
|
hori
arraza germaniar eta anglo saxoiaren dohain bereziengatik zela, garapide modernoon erroak jada Tazitoren tribu germaniarretan sumatu ahal omen baitituzu740. Así, el historiador Edward August Freeman() fue sólo uno de los muchos que creyeron que Inglaterra debía sus instituciones parlamentarias a sus raíces anglosajonas. Se creía que la organización de las tribus germánicas (Comitatus) ejemplificaba las prácticas democráticas.
|
|
|
Hizkuntza berriro tresna bihurtzen da, eta are instintoarena orain. Herri bat ez da bere hizkuntzarekin bat, sortua ere harekin batera eta harekin batera hiltzekoa; Renan entzat lehenik arraza dago, arraza
|
hori
arraza/ herritan zatikatzen da, eta arraza/ herri bakoitzak bere hizkuntza partikularra, hirugarren momentu batean, bere instintoaren (naturaren, ez izpirituaren) eta bizi inguruko historiaren arabera sortzen dizu.
|
|
2014
|
|
|
Ohi dituen trukuetako bat eginez, ekibokoa nazioaren kontzeptu tradizionalaren kritika literarioki distiratsua egiteko aprobetxatzen du, argiaren argi itxuraz irakurlea limurtzen duena. Hau da, nazioaz bai, baina Estatuaz inoiz esan ez direnak(
|
hori
arrazan, hizkuntzan, etab., omen datzala), eta ebidente direnak ez dutela balio Estatuarentzat, nazioarentzako haien balioa ukatzeko erabiltzen ditu. Treitschke deigarriki gogoratzen duen estilo batean (eta haren interpretazioa Nazio/ Estatu alemana Prusiako botereak nola egin duen, Nazio/ Estatu espainolarentzat botere gaztelaua hartuz), Estatua bera zer den, hura fundatzeko bortxa basatira estutzen da; eta bortxa bera(, peculiar inspiración, su política?,, principio variable?,, principio X?
|
|
|
Bestetik, Frantziarentzat Alsaziaren galera ekar zezakeen. Renanen salbabidea izan da,
|
hori
arraza/ nazioaren printzipioa baino lehen demokraziaren printzipioa dela, eta eskualde alemanek eskubidea zuten bezalaxe batu gura bazuten euren artean batzeko, alsaziarrek eskubidea zutela eurek nahi zutenarekin batzeko. Nazioaren kontzeptuaz bezainbatean, Cánovasena Renanen antz antzekoa da(, conforme en gran parte con el mío?, egiaztatzen du berak), eta, kontzeptua bera aparte, nazioari buruzko bien lirika ere oso diferentea ez da(, recuerdos de gloria?, venerando las tumbas mismas?, aquel alma, aquel principio espiritual?).
|
|
|
1819 Renanek berak nazio
|
hori
arraza bezala ulertu baitu.
|
|
|
Renanek semitei buruz behin eta berriro idazten dituenok irakurrita, bada, ez da ongi ulertzen zergatik klasifikatu den
|
hori
arraza garaian. Irakurtzen ari garenez, zibilizaziorik ezagutu ez duten arraza behereen zuloan baitago.
|
|
|
–J? étais né pour servir fidèlement(...) une dynastie ou une constitution tenues pour autorité incontestée; les révolutions m, ont rendu la tâche bien difficile?. Leialtasun
|
hori
arraza bretoiaren karaktere esentziala dela alegatuko du.
|
|
2018
|
|
|
Bestela, arriskua dago berriz jausteko elkarrizketaren eredu liberalean, zeinetan jakintzat jotzen den solaskideak botere posizio berdinetan daudela eta aurresuposizio berberen arabera ulertzen dutela «adostasuna» eta «batasuna» zer den, eta, are gehiago, horiek direla lortu beharreko helburuak. Okerra litzateke aldez aurretik suposatzea «emakume» kategoria bat dagoela, eta nahikoa dela kategoria
|
hori
arraza, klase, adin, etnia eta sexualitate osagai batzuekin betetzea osoa izan dadin. Izatez osagabea dela suposatuz gero, kategoria horrek balio lezake esanahi gatazkatsuen toki betiere irekia izateko.
|
|
2023
|
|
|
Millettentzat, feminista bat egia ezarri ugariren aurka dagoen norbait da, mundua genero betaurrekoetatik irakurriz eroso sentitzen den norbait. Millettek gizon zuriek sorturiko kanon literarioarekiko agertzen duen eszeptizismo epistemologiko
|
hori
arraza pribilegioaren eta pentsamolde feministaren arteko aliantza amarrutsuari ere aplika dakioke. Neure buruari galdetzen nion:
|