|
2006
|
|
|
Adibidez, helegitea euskaraz jartzeko aukera izan arren, helegitea erdara hutsez egitea. Bere jardun nagusietako bat Nafarroako euskaldunon hizkuntza eskubideak zaintzea duen erakunde euskaltzale batek egin du
|
hori
Iruñean. Zertarako ari gara, bada, euskara kaltetzen duten erabakiak errekurritzen?
|
|
2007
|
|
|
Erdiz Bizirik ek herri galdeketaren aldeko apostu garbia egin zuen: «baztandarrok erabaki dezagun harrobia bai ala ez, herri galdeketaren bidez. Erdiz gurea delakotz, eta ez dezaten erabaki
|
hori
Iruñean edo hemendik kanpo hartu». Aldi berean, NaBai alderdiaren jokaera eta komunikabideetan egiten ari diren informazio erabilera salatu zuten plataformakoek.
|
|
2008
|
|
|
Baina, era berean, aurtengo Nafarroa Oinez antolatzen hainbeste disfrutatu dugunez, bukatzear dagoela jakiteak pena ematen digu.Zein da iganderako egin duten aurrikuspena. Eguraldiak lagunduko digu. Aurrikuspenetan %20a euria eman dute, baina
|
hori
Iruñean, eguraldi ona da, zeru urdina eta lainoren bat eguzkitik babesteko. Perfekto.Bada ezpada ere arrautzak eraman al dituzue Clarisetara. Hori bera esan diogu Isabel Elizalde koordinatzaileari.
|
|
2009
|
|
|
15,26 eurotik 20 eurora, aparkatzeko orduaren pareko igoera. Orduko prezioez gain, aparkaleku batzuetan sarbide tasa. Gainprezio
|
hori
Iruñean aztertutako aparkalekuen erdietan (0,05 eta 0,25 euro bitarteko prezioekin) eta Valladoliden kontuan hartutako zortzietatik seitan (garajera sartzearen kostua 0,14 eurokoa da, batez beste) aplikatzen da. Halaber, Oviedon eta Alacanteko zortzietatik seitan 5 eta 20 zentimoren artean kobratzen da, nahiz eta ibilgailua aparkatu ez eta gidaria sartu eta pare bat minutura atera.
|
|
2010
|
|
|
Ezin amaitu lau urte hauetan euskal hizkuntzalaritzak jokatu duen papera nabarmendu gabe. Joakin Gorrotxategi eta Joseba Lakarra gaur egungo euskal hizkuntzalari eta filologo prestigiotsuenak dira, eta biek jokoan jarri dute prestigio
|
hori
Iruña Veleiako aurkikuntzen kontra hain nabarmen eta hain garbi hitz eginda. Beharbada, beste batzuek egin behar izan zuten lan zikin hori.
|
|
|
Urte horretan Darwinen heriotzaren mendeurrena beteko zen, eta horren karietarat Udako Euskal Unibertsitatearen Natur Zientziak sailak eboluzioari buruzko jardunaldi bat antolatzea deliberatu zuen. Jardunaldi
|
hori
Iruñeko ikastaroetan burutu zen uztaileko azken astean, berrogeita hamar partaidetik gora batu zirelarik. Kontua da UEUko lagunek hitzaldi baten ardura eman zidatela niri, eta ganoraz prestatu gura izan nuen.
|
|
2011
|
|
|
Gai horiek Kirurgiako Espainiako Elkartearen XVIII. Bilera Nazionalean aztertu dira. Bilera
|
hori
Iruñean egin zen egunotan, eta 1.000 profesional inguruk parte hartu dute medikuntzaren arloan erregistratutako azken berrikuntzak aurkezteko eta eztabaidatzeko. Besteak beste, gai hauek landu dira bileran:
|
|
2012
|
|
|
Astrainen balsa; uztailaren 6an ospatu ohi zen Riau riaua, alegia. Orain dela hogeita bat urte antolatu zuen ekitaldi
|
hori
Iruñeko Udalak azkenekoz. Herritarrek, berriz, berreskuratu egin zuten ohitura, 1997an, eta udal agintaririk gabe ospatu da geroztik.
|
|
|
Aste honetan bertan Nafarroako herri batean izan naiz bertako ikastetxe bateko ikasleei hitzaldia egiten. Herri
|
hori
Iruñetik iparralderantz dago, Orreagarako bidean. Behin hitzaldia amaituta irakasle batekin aritu naiz solasean.
|
|
2013
|
|
|
«Egile zuzenak ez badu erantzuten, gertaera horiek eragotz zitzakeen pertsona erantzule izan daiteke». Jesus Garzon abokatuak gaineratu zuen saiatuko direla erantzule subsidiario
|
hori
Iruñeko Udala izan dadin. «Lesioen erantzule izatea nahi dugu, Poliziak beste modu batean jokatu behar zukeelako».
|
|
2014
|
|
|
Adibidez, El mercado de Elizondo (Elizondoko merkatua), ikusgai direnen artean obra nagusia eta aurten ehun urte bete dituena. Lan
|
hori
Iruñeko Udalarena da. Zigak 1914ko Udaberriko Saloian aurkeztu zuen, Parisen, nahiz eta orduan Paysans basques (Euskal nekazariak) izena paratu zion.
|
|
2015
|
|
|
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzari begira, 13 urteko ikasleek proportzionaltasun geometrikoa lantzeko unitate didaktiko baten adibidea aurkeztuko da. Sekuentzia
|
hori
Iruñeko Salestarren ikastetxean erabili izan da azken urteetan. Bestalde, Lizeo edo Batxilergo mailako ikasleei zuzendurik (16 urte), funtzioen analisirako teorema klasikoen inguruko GeoGebra eraikuntzak aurkeztuko dira.
|
|
2016
|
|
|
Fillatek beste askorekin batera lagundu zuen 2015ean Aranzadi? Iruñea Denon Artean ekinbide hiritarra sortzen, eta, udal hauteskundeetan hiru zinegotzi lortuta, erabakigarria izan zen alderdi
|
hori
Iruñeko aginte makila UPNri kentzeko. Ekintzaile iruindarraren ustez, ordea, instituzio berrietan ere bizirik diraute erregionalisten ideia batzuek.
|
|
|
Esate baterako La Voz de Navarra egunkari jeltzalean kolaboratzaile zintzoa zen Nizeto Beltzunegi Mendibe (Erratzu,), Zeruko Argia zein Principe de Viana euskal aldizkarietan idazki andana agertu zituen Juan Gortari Ugarte arraioztarra (1975.eko Baztan Bidasoa liburuxkaren egilea), edota Luis Goñi Urrutia. Azken
|
hori
Iruñean jaio bazen ere, gurasoak baztandarrak zituen eta euskaldun arronta genuen. Apeztu ostean Zigan lehenbizi eta Arizkunen gero izan zen erretore, eta harango artzipreste ere jardun zuen.
|
|
|
Euskaraz taxuturikoen artean ere Cecen suzcoa, Asto contuac edo 1882.eko Hirmi arma alabac bi ekitaldidun bertsozko antzerkia litezke. Azken
|
hori
Iruñeko Gaztelu Plazako 17 atarian zegoen Fortunato eta Isturitzen etxean inprimatu zen, eta hiru errealetan bakarrik salgai jarri bazuten ere, ez zen aleki mehats bakar bat saldu. Hainbat klasiko ere euskaratuko zituen donostiarrak, esaterako Tormesko itsu-mutila edo Shakespearen Hamlet-en bertso famatu horiek:
|
|
|
obligacion de hablar alpueblo en su lengua nativay de cultivarla izenburuko saiakera eman zuen argitara. Pezeta bakarra balio zuen lan
|
hori
Iruñeko gotzain zegoen Mateo Mujikari eta Nafar Aldundiari eskaini zien. 1926/ 1927 ikasturteari hasiera emateko apezgaitegi kontziliarrean egin ekitaldian irakurritako hitzaldia dugu hondarrean.
|
|
2017
|
|
|
Ikusia dizut Martin Arozenaren eta emaztearen testamentu
|
hori
Iruñeko Artxibo Handian (369or.), eta hona hartu nituen datu zirrilda batzuk, puntuz puntu: 1:
|
|
|
Ipar Baskoniako printzea, Antso Gillen, Garzesen osaba da, horren aitaren lehengusua, eta Iruñeko erregearen babesa onartzen du. 1033an haurrik gabe hiltzen delarik, Iparraldeko Baskonia
|
hori
Iruñeko erregeari uzten dio. Baina hau 1035an hil egiten da.
|
|
2018
|
|
|
Lehen egun horretako arratsaldean, Elhadji Ndiayearen omenezko ekitaldia egingo dute Iruñean. Jatorriz senegaldarra zen herritar
|
hori
Iruñeko komisarian hil zen, 2016an, atxilotze bortitz baten ostean, Poliziaren zaintzapean zegoela. " Atzerritarren legea salatuko dugu, sarekada arrazistak...".
|
|
|
Zortzi kilometroko ibilaldi
|
hori
Iruñeko Udaleko Mugikortasuneko Zerbitzuak antolatu du, laguntzaile hauekin batera: Iruñerriko Mankomunitatea, Iruñeko Udaltzaingoko Bide Heziketako Taldea, Garraiobide Osasungarrien Elkartea (AMTS), Bizikume Mujeres en Bici eta 3/ 12 Hiru Hamabi hartutako kalte zerebrala duten haurren elkartea.
|
|
|
Merezi luke egungo iruindarrek elkarreki eta lagunareki esatea, eta ez elkarrekin edo lagunarekin? Kontuan har, batetik, ezaugarri
|
hori
Iruñean garai zehatz batean egiten zen euskarari dagokiola bakarrik: ez dirudi halakorik zegoenik, esaterako, duela 2.000 urteko Iruñean.
|
|
|
Garai honetan, dio Carlo Aymoninok Paduari buruz ari dela," egitura morfologikoak nola edo halako egonkortasuna lortzen du eta, bestalde, erabat berritzen dira hiriaren mugak eta funtsezko zenbait osagarriren tipologiak, hala nola jauregia, merkataritzako etxea, hiribildua, eliza, eta abar, edota zenbait zerbitzu kolektibo". Aldaketa tipologiko
|
hori
Iruñean ere gertatu zen, nahiz eta planoetan ez zen espresuki adierazia izan. Ugariak dira eraikinak ordezkatzen ari direla dioten albisteak, esaterako Gazteluko plazan zegoen" toril etxea" deiturikoa, 1651n hainbat lurzati biltzea eskatu zuena.
|
|
|
Momentu hauetan, XIX. mendean zehar, industriaurreko gizartetan emakumeek zuten parte hartze laborala kritikatzeko eta baztertzeko joera dago. Industrializazioaren gizartean, emakume on batek etxean egon behar zuen, familia eta etxea zaintzen, 129 eta pentsamolde
|
hori
Iruñean ere topatzen dugu. Ondoko testua, Giza Erreformendako Batzarrak 1885ean idatzirik, honen adibide argia da:
|
|
|
Ikus dezagun nolakoa izan den prozesu
|
hori
Iruñean, Iruñerrian eta Nafarroan:
|
|
|
Ebro eta Arga ibaiei jarraiki, erromatarrek baskoien herrixka txiki hura topatu, eta haren gainean, Ponpeiok hiri berri bat sortu zuen. Adituen iritziz, Pampilone hitzaren ilone
|
hori
Iruñe hitzari dagokio aldez edo moldez. Erromak bere lege, ohitura, usadio eta hizkuntza ekarriagatik ere, baskoiek nonbait ez zituzten beren sinesmenak guztiz zokoratu eta beren jainkoak gurtzeari eutsi omen zioten.
|
|
2019
|
|
|
Azken urteotako sexu eraso kasuen artean oihartzun sozial bereziki nabaria izan du «La Manada» auziak. Auzi
|
hori
Iruñean, Nafarroan, 2016ko uztailaren 7an San Fermin jaietan gertaturiko sexu indarkeria kasua da. Emakume batek salatu zuen bost gizonezkok osatutako talde batek bortxatu zuela Iruñeko eraikin bateko korridorean.
|
|
2020
|
|
|
Bai, oso larri dago jarraitu zuen sendagileak, eta hilko da baldin eta ez badiogu botika bat ematen. Zoritxarrez botika
|
hori
Iruñean erosi beharra dago eta bide guztiak itxita daude.
|
|
2021
|
|
|
1920an, Iruñekoak beldur ziren hirian futbol profesionalik gabe geratuko ote ziren. Zorionez, Sportiva eta New Club klubek bat egin zuten, eta horrek sortu zuen Osasuna izeneko erakunde berria. Pasadizo gisa, esan beharra dago akordio
|
hori
Iruñeko Kutz kafetegian sinatu zela.
|
|
|
Hemen, aldiz, denek esaten zuten ikasle bat kiskalita hil zela hoteleko geletako batean, eta gauetan Nantxoren izpiritua ikusten zutela gelatik irteten eta eskaileretan behera jaisten. Gero baino gero gehiago ziren mamua ikusi zutela ziotenak, eta uste dut Iruñera gau pasa etortzen diren askok gorputzean daramatenaren eraginez dela; nire aitak, berriz, ikaslearen mamuaren zera
|
hori
Iruñeko gida turistiko bat idazteko enkargua eman zioten lagun bati aipatu zion. Harrezkero hortxe dugu aipu beltz hori.
|
|
2022
|
|
|
Hemen elkartutako 13.300 bertsozaleek ez dakite, oraindik ere, irribarreak zeinen garrantzitsuak izango diren gaurko erreakzio kate honetan; fisika, kimika eta maitematika zaparrada baten lekuko izango direla. Badakite, hala ere, eguna berezia izango dela, berezia dela jada, zortzitik hiru emakume daudelako finaleko oholtzan, eta oholtza
|
hori
Iruñean altxatua delako.
|
|
2023
|
|
|
Iruñeko zuzendaritzako kide batek azken orduetan ezagutarazi dio Alfredo Morales Volkswageneko langileen batzordeko presidenteari auzitan dagoela bateriak muntatzeko lantokia Landabenen ezarri ahal izatea. Erabaki
|
hori
Iruñetik harago doala aipatu dio ere bai.
|
|
|
Alta, prentsarekin gertatu bezala, zuzendaritzak esan du ez dagoela dirurik 200 eta 300 milioi euro arteko inbertsio horri aurre egiteko. Erabaki
|
hori
Iruñeaz haragokoa dela adierazi die, halaber.
|
|
|
Horregatik, Wolfsburgen (Alemania) izan da asteon Landabengo zuzendaritzaren eta langile batzordearen ordezkaritza bat, fabrika
|
hori
Iruñean jar dezatela eskatzeko. Taldeko arduradunek zin egin diete egoera berriz aztertuko dutela.
|
|
|
Argitalpen ugariko urtea da
|
hori
Iruñean: hamaika argitalpen, erlijio gaietan emankorra, Jesusen Konpainiak hauspoturik.
|
|
|
Frantziako Perigord, Angoumois eta Herbehereak aipatu dira Gipuzkoaren paper hornitzaileen artean (Fdez. de Casadevante Roman^, 2015: 73), azken
|
hori
Iruñearen hornitzaile ere bai.
|