|
2001
|
|
|
Bi helburu, bada: lehena, euskararen kontrako jarrerak sustatzea, euskaldun eta euskaltzaleenganako arbuioa sortzea komunitate erdaldun elebakarrean; eta, bigarrena, beldu rra sortzea eta euskaldunok berezko
|
hizkuntzari
uko egitea —Francoren garaian bezalatsu— euskal komunitatean.
|
|
|
Erdaldun elebakarren eskubide indibidualen aitzakian, euskaldunon komunitatearen eskubide indibidual eta kolektiboak hankaz gora jartzen dira. Eta, jakina, bi komunitateok elkar hartzeko modua ez da komunitate elebidunak bere berezko
|
hizkuntzari
uko egitea, komunitate elebakarrak bi hizkuntzak ikasi eta erabiltzea baizik.
|
|
2004
|
|
|
Besterik da, ordea, poesiaren eta etikaren hitzen erabilpena, gizakiak bere buruari uko egin behar ez diona. Poesiaren eta etikaren
|
hizkuntzari
uko egiten dionak bere buruari uko egiten dio. Mistikaren hizkuntzari muzin egiten dionak bere buruari egiten dio muzin, ohartuko ez bada ere.
|
|
2007
|
|
|
Izan be, horren bidez kanpotarrek ez dabe ezer behartzen. Menpean sentiduten diran herriak, mespretxua ez jasoteko, euren kulturari eta
|
hizkuntzari
uko egingo deutsee. Batzuetan, baina, ez dago mespretxurik be, jakin min eza baino.
|
|
2008
|
|
|
Honela defini dezakegu hizkuntza mendetasuna: hizkuntza horretan hitz egiten ez duten pertsonen —hipotetikoki edo egiaz— aurrean norberaren hizkuntzaren erabilera legitimoari uko egitea. familietan ere, berezko
|
hizkuntzari
uko egiteko jarrera ezarri zen, ezezagunen aurrean uko egitea barne (solaskidea euskalduna denentz jakin aurretik), baita sistematikoki gaztelaniara jotzea ere, solaskideak hizkuntza hori erabiltzen duenean. Horrenbestez, honela defini dezakegu hizkuntza mendetasuna:
|
|
|
Deskribapen balioa duen etiketa da. Beraz, indarrean dauden legeen arabera hizkuntza hori erabiltzea bideragarria den egoeretan norberaren
|
hizkuntzari
uko egitea da mendetasunezko jokabidea. Horrenbestez, gaztelaniaz hitz egitea ez da mendetasunezko jokabidea kasu guztietan.
|
|
2009
|
|
|
Eta hori ulertzen baldin bada, beste pauso bat emanda, ez al dakigu bizikidetza harmoniatsuaren ezinbesteko baldintza bizikideen berdinkidetasuna dela? Zaila ote da ulertzea hizkuntzen auziak ez duela konponketa justurik, inork bere
|
hizkuntzari
uko egin behar badio edo inork bere hizkuntza ez nagusitzat onartu behar badu. Zaila ote da ulertzea esan berri dugunak berdin balio duela euskararentzat eta gaztelaniarentzat?
|
|
|
elebitasunak bakarrik berma dezakeela hizkuntza askatasuna, elebitasunik gabe ezinezkoa dela hizkuntza askatasuna bermatzea, eta elebakartasunak eragotzi egiten duela hizkuntza askatasuna, erretorika huts bihurtzeraino. Izan ere, inork bere aukerako
|
hizkuntzari
uko egingo ez badio, ezinbestekoa baita hizkuntza horretan bizi ahal izatea, ezinbestekoa inori besteren hizkuntza ez inposatzea, ezinbestekoa inork, ulertzen ez duelako, ez eragoztea inori berak
|
|
|
Herritar elebidunez osaturiko euskal gizartea da jomuga. Hortaz, kontua ez da inork bere lehen
|
hizkuntzari
uko egitea, bigarren hizkuntza aktiboki ez bada pasiboki ikasi eta hori ere norberaren altxorrera eramatea baizik. Kontua ez da inori ezer inposatzea, baizik eta hemengo hizkuntza propioa eta, gaztelania bezala?
|
|
2013
|
|
|
Euskararen bizi indarra sendotu eta erabilera indartzeko beharrezkoa den hizkuntza politikari ateak luze zabal irekiko lizkiokeen framingaz ari naiz, baina baliozkoa eta eraginkorra izango bada nahitaezkoa da gizartearen gehiengo nagusiak bere egitea. Euskara biziberritzeko proiektua gizarte anizkoitz honen proiektu bateratu eta bateragile izatea da behar duguna, inork bere identitate sentipenei, ideologiari eta lehen
|
hizkuntzari
uko egin beharrik gabe.
|
|
2015
|
|
|
Neure kasa ari nintzen alfabetatzen, aditzak nahiz deklinabidea nola hala daude erabilita, aski modu bitxian, eta ezagun du bost hitzez behin jo behar nuela hiztegira; nahi nuen euskaraz idatzi, euskaraz gauzak adierazi, baina ezinean nenbilen, eta, gainera, jabetzen nintzen ingurune erdaldun batean ari nintzela, euskara bost axola zitzaiona, eta horrek halako barne mindura bat sortzen zidan, nonbait hustu behar eta ikastetxearen kontra, ikaskideen kontra hustutzen nuena. Alderantziz ere izan liteke, hots, haien guztien kontrako nire herra zahar ezkutu batek eraman ninduela beren
|
hizkuntzari
uko egitera, amaren hizkuntza erdi ahaztua neureganatzera.
|
|
|
Astean behin batuko diren taldeak osatu eta dinamika ludikoak proposatuko dizkie, elkar ezagutu eta harremandu daitezen, beti ere euskaraz. Hain zuzen ere, aniztasunean eta bakoitzak bere
|
hizkuntzari
uko egin barik, euskara herritar guztien arteko komunikazio hizkuntza komuna bihurtzea da azken helburua".
|
|
2016
|
|
|
Gure erronka da euskara lehenengo hizkuntza dutenek horri eustea, eta bigarren hizkuntza gisa ikasten dutenek euskara ez izatea bakarrik esparru formalerako edo eskolarako hizkuntza. Ez dezagun eska euskara bigarren hizkuntza gisa eskuratzen dutenek beren lehenengo
|
hizkuntzari
uko egitea: ez da posible, eta ez dute zertan egin».
|
|
|
Inork bere jatorrizko
|
hizkuntzari
uko egin behar izango ez dion Gasteiz baten alde egiten du Beñat Garaiok (Gasteiz, 1990). Horretarako, indarrak batzearen beharra azpimarratu du:
|
|
|
Guztion artean errazagoa izango da aniztasuna mantentzea, hizkuntza bat bera ere kaltetu gabe. Etorkin askok, edo euren seme alabek, euren jatorrizko
|
hizkuntzari
uko egiten diote, integrazioaren izenean. Zer iruditzen zaizu?
|
|
|
Agian, baina gutxienez ez diot nire izateari uko egingo. Pena bat da, beraz, ama
|
hizkuntzari
uko egitea. Bai, pena da, eta euskaldun gehienek hori bera egin zuten Estatu Batuetara emigratu zutenean.
|
|
|
Nolako plangintza behar dugu, aniztasun hori kudeatzeko? Ahalegindu gaitezke euskara bakarrik sustatzen, gerra gure kabuz egiten eta gehienez gizarte elebidun bat eraikitzen saiatu; edo, aldiz, saiatu gaitezke eleanitzak izaten eta etorkinen jatorrizko hizkuntzak aintzat hartzen, inork bere
|
hizkuntzari
uko egin behar ez izateko. Denok hizkuntza aniztasunaren alde borrokatzen baldin badugu, emaitza hobea izango da guztiontzat.
|
|
2017
|
|
|
Eta justizia soziala bilatzen duen edozein proiektuk kontuan hartu behar du hori, alegia,
|
hizkuntzari
uko egitea eskatzen zaigula eskubideak eskuratuko baditugu.
|
|
|
Baina frantsesek lehenak izan nahi liketek beste hizkuntzen desagerpena berehala eskatzeko. Lehenak ez direnez, eman dezagun nazioarteko prestigioan bigarrenak direla uste ditek egunen batean, ingeles hiztunek beren
|
hizkuntzari
uko egitea exijituko dietela. Are gehiago, pentsatzen ditek hori exijitzen ari zaizkiela.
|
|
2021
|
|
|
Calvetek xehetasun handiagoz azaltzen du fenomeno zehatz honen barne muina, hizkuntz komunitateen arteko indar erlazio gisa planteatuz. Glotofagia deritzo prozesu osoari, eta lehen fasea komunitate subalternoko eliteek norbere
|
hizkuntzari
uko egitea dela seinalatzen du:
|
|
|
Hor dago koxka: Aita Donostia, Garbizu eta enparauek herriko artea bildu zuten, erro folklorikoak jasoz eta bilatuz, eta, beren
|
hizkuntzari
uko egin gabe, beren garaiko nazioarteko hizkuntzarekin solasean jarri zituzten. Hori zoragarria da.
|
|
2022
|
|
|
—Euskaraz mozorrotzeko ahalegin apur bat egin dezagun, horrela gure haurrek eta gazteek ere, etxe, kale, auzo edo herrian aho minean darabilgun
|
hizkuntzari
uko egin ez diezaioten.
|
|
2023
|
|
|
Baina bera idazle frantsesa da. Annie Ernaux ek hizkuntza bakarra du, frantsesa, eta normandierarik ez daki, bere familiak
|
hizkuntzari
uko egin ziolako. Hizkuntza batetik besterako trantsizioan, frantsesa era markatuan mintzo zuenez, bere aita bigarren mailako frantses hiritartzat jotzen zen, ezjakintzat.
|