|
2000
|
|
|
Bada, kolpatzen nuen lekuan pintura jauzaraziz eta minioa bistaratuz, zerbait marrazten hasi nintzen. Egunean
|
hiru
lau aldiz joko genuen atea, eta joaldi bakoitzean bost minutu edo izango ziren. Tartetxo horietan soilik kolpa nezakeen atea, joaldi horiek bakarrik neuzkan nire marrazkia lantzeko.
|
|
|
Sei urte eta erdi igaro genuen horrela, eta ordutik aurrera hasi ziren tarteka moduluz aldarazten, bat hona eta bestea hara, trukatzen bezala. Eta ziegaz ere aldatzen gintuzten,
|
hiru
lau asteko tartearekin, hutsik egin gabe aldatu ere gainera. Guztira hamabi urte egin ditudanez Castellonen, pentsa zenbat ziega pasa izan ditudan!; neuk ere ez dakit.
|
|
|
Presaka hitz eginez, presaka paseatuz, ekonomatoko arduradunak zeuzkan kafe guztiak presaka hartuz igaro genuen ostiraletik astelehen gauera artekoa. Motz egiten da
|
hiru
lau eguneko tartea, epe laburregia da urteetan egin gabeko berriketaldietarako. Urteetako pasierak eta kafeak genituzke azken aldiz elkar ikusi genuenetik tolestu eta pilatutakoak esateko.
|
|
|
Alde Zaharra toki malkartsuan,
|
hiru
lau mendixken gainean eraikita zegoen; sigi sagakoak ziren harako karrikak; mendixka batetik bestera joateko berriz, hainbat zubi, hainbat tunel, hainbat eskailera elkargainka ipinita zeuden. Egitura, bide haietako batzuk Xanek ezagutzen zituenak ziren, bere baitan atxiki zituenak, ezabatuxe, deformatuxe baldin bada ere.
|
|
|
Dutxatik irtenda, korridorearen puntan
|
hiru
lau gizon ikusiz, eta bere gelatik berriz, atea pixka bat irekita zegoela, kantari ari zen ahots eme bat zetorrela adituz (dudagabe, etxekoandrearen alaba bere ohea egiten ari zen), zuzenean sukaldera sartu zen Xan.
|
|
|
Xan leiho batera arrimatu zen. Berarekin
|
hiru
lau bulegari zeuden: espektakulu festibo batean legez, zuhaitz adarrak eta era guztietako zaborrak zeramatzan uholde azkarrari begira.
|
|
|
Bat batean Xanek bere burua oso bakarrik ikusi zuen: gelditzen ziren kafetegi hartako atean gizon ez inplikatu batzuk, gelditzen ziren parkeaz hara
|
hiru
lau mutil koxkor, gelditzen zen, jeeparen babes ez oso seguruan, bera.
|
|
|
Beltzez jantzitako gizaseme olde bat sartu zen orduan ostatuan, haiek ere nonbait hildakoaren lagun, edo menekoak; eta, bazetozen haiekin
|
hiru
lau emazteki ere. Artean, paretaren ondoko mahaian ziren gizon emakume txiki adinekoak jaiki, batek neskatila lo zegoela zeramala, atera ziren.
|
|
|
Hi: gogoratzen al haiz...?"; fotoaren ilusioan
|
hiru
lau lagun arrimatu ziren, barraren kontra, Xan eta Lazaroren inguruan korro itxi batean; batek errebista hartu, beste bati erakutsi, foto hura zela ta ele sunsun batzuk egin zituzten;" atzean jokatzen zian", esan zuen Lazarok;" beti zirikatzen, kontrarioa aspertzeraino; eta, baloia zuela, zelaiko punta batetik bestera lasterka zihoala, ez zegoan hura harrapatuko zuenik; hala zihoal... " alde, alde!", bere lagunak uxatu zituen; Xan eta biak saihetsez saihets, berriz ere fotoari begira:
|
|
|
Xanek, ez urruti zegoen-eta, hitzen bat esango zion; hark berriz, ustekabeko konplikazioetara eraman zezakeen; eutsi egin behar zion hala ere bere balizko posizioari, bestalde hain dudagarria zena. Gaineratikoan,
|
hiru
lau mutil zebiltzan tailerrean uxkurka: zeregin fijo bat gabe, morroi lanak edo behintzat, ez hain lan inpreszindibleak eginez; beharbada berak mutil haiek bezala bukatuko zuen; bazitekeen hura izatea bere sinoa; eta, hala bazen, isilik onartuko zuen.
|
|
2003
|
|
|
Ez zen bakarra. Beste
|
hiru
lau txalupa ere haraino ausartuak ziren.
|
|
2004
|
|
|
Monederotik billete ximur bat atera zuen, txoferrak ez baitzuen ahurra biltzen, txanpon txikiak banan banan eskuratu zizkion:
|
hiru
lau txanpon, gero beste bat, gero beste bat, txoferrak azkenean:
|
|
|
Esnea ere erosi eta... Farmazian, haur txikientzako
|
hiru
lau poto... badira ba..." Dirua luzatu zion.
|
|
|
Poligonoko ostatuan, barraz hona, txokoan, Yago beso hautsia; barraz hara, sutan zerbait ari, Naia segaila. Kanpotik elurrak islatzen zuenaz bat, toki estrategikoetan kokatu
|
hiru
lau kandelatako argia. Butanozko estufa...
|
|
|
Eskorgari bultz, abiatu egin zen geldi geldia. Istant hartan, zerua argi arrosa batez piztu, mendi mazelan
|
hiru
lau baserri agertu ziren. Honaxeago, lurrun moltso zuriak isurtzen zituen fabrika batek.
|
|
2005
|
|
|
Askotan galdetzen nion nire buruari, nola ote zitekeen aitak beti
|
hiru
lau eguneko bizar latz hura izatea eta ez sekula bizar luzeagoa, eta ezta sekula bizarra leun, lurrindu eta egin berri ere. Bizarra puntu horretaraino ernamuindu eta hortik aurrera gehiago hazi izan ez bailitzaion.
|
|
|
Murgil luzea egiten genuen geure zanbuilaren uberatik joan ahala urrun azaleratzeko eta, begietan itsatsi ilea zakur bustien moduan astindu ondoren
|
hiru
lau besakada nagi emanda berriro urpera jotzen genuelarik, sakonago ilunago itoago saiatzen ginen, inork ikusiko ez gintuen munduren batera. Lentan joaten ginen goraldiak uhartetua zuen harkaitzeraino, eta bertaraturik, harro mutu beldurrak ekarriko genituen akordura olatu garratz batek iragan urtean handik eraman zituen lanpernazaleak, herritarrak, koadrilako izendatzen genituenak orain, gure burua hondamen hartako bizigordeak sinetsita.
|
|
2006
|
|
|
Mamenek hitz egiten duenean, gauza asko ez diot ulertzen, oso azento itxiarekin egiten du, batzuetan esaera bat
|
hiru
lau aldiz errepikatu behar izaten dit.
|
|
|
Alkoholaren marrak azpegietan zituen. Marra berriak sortzeko bidean zen, mahai gainean zituen
|
hiru
lau garagardo botilek iradokitzen zutenez.
|
|
2009
|
|
|
Erregina bazihoan. Maisuak haurrengana itzuli zuen burua, eta bizar gogorra pailakatzeari utzirik bat bi
|
hiru
lau egin zien, eta" Uso zuria esazu!" kantatu zuten. Erregina mutikoaren ondoan gelditu zen adi, eta mutikoak behatu egin zion, eta ama ikusi du Bordatxoko leihoan garrasika etortzeko etxera segituan, erregina datorrela, eta anai arrebek barrabas belarraren jorraketa bertan utzirik luberritik behera amiltzen dira laborrian, eta etxean sartu ordukoz erreginaren gurdi beltza ageri da harrobiko bidetik, eta zaldi zuriek irrintzi egiten dute etxearen aldamenetik pasatzean, baina oraingoan libratu dira, eta etxean ere ez da gelditu Bordaberrin egin zuen bezala, komuna eskatzearen aitzakiarekin haurrik ikusten ote zuen, eta orain diote plaka bat ipini behar dutela Bordaberrin eta bertakoek ez dutela soldaduskara joan beharrik izango Zugastiren anaia bezala, eta beste batzuetan globoak haizatzen dituzte mendian haurrak gal daitezen bila, baina Bordatxokoak beti daude erne, ez dute txipiena inoiz bakarrik uzten, goizaldean mikeleteak ageri direnean badakite etortzekoa dela eta ez dutela etxe ingurutik urrundu behar; ez dute nahi harrapa ditzan, eta erreginak ere behatu egin zion, eta mutikoak pentsatu zuen erreginak begiz joa zukeela bera ere, harrapatu eta odola kenduta iloba tisikoei emateko.
|
|
2010
|
|
|
Langileen aldeko borrokarako grinak iraun zigun artean mantenduko genuen irizpideetan oinarritutako sindikatua zen hura. Eztabaidatu beharrekoak, ebatzi beharrekoak, batzarretan erabakiko genituen, askoren artean, ez orain legez,
|
hiru
lau askojakinen artean. Beti arbuiatu izan ditut askoren asanbladei zilegitasuna ukatzen dizkietenen argudioak.
|
|
|
– Nik kantariak bilduko ditut. Astebetean
|
hiru
lau kanta prest izango ditugu
|
|
|
Gure aita zubiaren bestaldean ari zen poliziekin borrokan. Teilatu batera igo eta, kateatuta,
|
hiru
lau orro botatzeagatik zidan kargua gogorregi hartu, komisaldegira eroango baninduten ere. Alabentzako irakasgaiak, gedarrak, kontu eskeak etxekoandrearen esku uzten zituen aitak.
|
|
|
Horrek behartuta borrokatzen dira Euskaldunakoak, Euskaldunako heroiak". Eta horrela
|
hiru
lau orrialde.
|
|
|
– Berandu orduko
|
hiru
lau txaloko eman bazenizkit, apal apal jaitsiko nintzen lainoetatik.
|
|
2011
|
|
|
Hiriko erdigunean bizitzeko diru askirik ez duten familia gazteak bizi dira hemen batik bat, barreiatu antzean banatutako etxebizitza bloke ttipietan. Ongi eraiki eta urbanizatutako
|
hiru
lau solairu gehienez, etxe talde ez oso sarriak, beren baitara bilduak eta bakartuak, nekeza da oraindik laurogeita hamarretan etortzekoa den higiezinen loraldia sumatzea. Lorategi zaharxko batek eta putzuz betetako tenis zelaiak inguratua, palazio hark gela dezente ditu, sei zortzi bai gutxienez, lehen begiratuan kalkulatu duenez.
|
|
2014
|
|
|
Laguntza eman zioten mojek, sekularrak ziren," monjas seglares" dio egunkariak, ez dagoen arren oso argi zer dagoen hitz elkarketa horren atzean. Mojen izen abizenak ere agertu ziren egunkarietan, atxiloketa eta
|
hiru
lau egunera, galdeketa eta hiru lau egunera. " Galdeketa" esaten diote oraindik, 1975ean bezala, Argentinan bezala, Errumaniako saxoiei egindakoei bezala.
|
|
|
Laguntza eman zioten mojek, sekularrak ziren," monjas seglares" dio egunkariak, ez dagoen arren oso argi zer dagoen hitz elkarketa horren atzean. Mojen izen abizenak ere agertu ziren egunkarietan, atxiloketa eta hiru lau egunera, galdeketa eta
|
hiru
lau egunera. " Galdeketa" esaten diote oraindik, 1975ean bezala, Argentinan bezala, Errumaniako saxoiei egindakoei bezala.
|
|
|
Mojen izenak osorik aipatu zituen Wilsonek polizien aurrean, beraz, haien etxean babestu eta gero, egingo dizut kafesnea, izarak dituzu hor. Osorik esan zituen mojen izenak Wilsonek," galdeketa" egin ziotelako, egunkarietan
|
hiru
lau egunera agertzeko bezain arin.
|
|
|
Egunean
|
hiru
lau aldiz egiten nuen ilaran aurrera eta ilaran atzera, ehun metro, berrehun metro lehenengo egunetan, kilometro bat ere bai gero. Ez zen erraza ilaran aurrera egitea:
|
|
|
Egun asko egin genituen horrela, asteak ere bai beharbada, ez dut ondo gogoratzen. Ilaran aurrera eta atzera egiten nuen, egunean
|
hiru
lau aldiz, emakumearengana itzultzen nintzen gero. Berriak nituen batzuetan, gehienetan ezer ere ez.
|
|
|
Ezezagunak ez ziren asko, berrogei bat; beste gehienak ezagutzen zituen Irenek, gehienekin hitz egin zuen noizbait. Batzuekin oso gutxi,
|
hiru
lau aldiz bost urtetan, labur, fotokopiak, azterketako egunak, ikastorduak, sastraka akademikoak. Batzuk ez zituen gehiago ikusiko, azken eguna hura, Durangokoak ziren, Gernikakoak, Gipuzkoakoak ere bai.
|
|
|
Horregatik egon zen horrela, zutunik, gerritik behera biluzik, leihoaren aurrean, behar zuena baino askozaz denbora gehiago. Inork ezin zion aurpegia ikusi, leihoaren goiko parteak eta errezelek estaltzen zioten, sabeletik behera baino ez,
|
hiru
lau leihok, hiru lau aukera. Buelta eman zuen azkenean, komun ontzian eseri zen.
|
|
|
Horregatik egon zen horrela, zutunik, gerritik behera biluzik, leihoaren aurrean, behar zuena baino askozaz denbora gehiago. Inork ezin zion aurpegia ikusi, leihoaren goiko parteak eta errezelek estaltzen zioten, sabeletik behera baino ez, hiru lau leihok,
|
hiru
lau aukera. Buelta eman zuen azkenean, komun ontzian eseri zen.
|
|
|
Han utzi nuen armairua, gorpu batzuen gainean. Korrika hasi nintzen gero,
|
hiru
lau aldiz jausi nintzen hildakoen gainera, odolez zikindu. Agure baten aurpegiaren kontra ere jo nuen ahoaz.
|
|
|
Sarrailan sartu du giltza orduan eta, atea zabaltzeko mugimenduan, ukitu txiki bat egin dio ateko egurrari euritakoarekin. Uste baino askozaz ere tanta gehiago gelditu da atean inprimatuta,
|
hiru
lauk behera egin dute bernizetik. Horrek ere urduri jarri du ama.
|
|
|
Momentu jakin batean pantailan hamabost polizia ikus daitezkeen arren, pentsa liteke kameraren enkoadraketatik kanpora beste asko daudela: etzanda ikusten dira batzuk, autoen atzean babestuta,
|
hiru
lau metraileta zenbatzen dira erraz, pistolak beste guztiak, tanketa bat, hiru anbulantzia. Atxilo bi baino ez dira irudietan ikusten, erdi biluzik, nabarmen zauritua bietako bat.
|
|
|
Telefonoa hartu aurretik pentsatu zuen zortzi eta erdietarako egon zitekeela etxean, lehenago ere bai. Uste baino arinago amaitu zituen azken orduko lanak, Lisboatik agindutakoak, gustura geratu zen gainera,
|
hiru
lau zuzenketa eta etxera... Telefonoak jo zuen ordea, arraroa ordu horretan.
|
|
|
Hogei metro lehenago atera zen autotik beraz badaezpada ere, eskerrak eman zizkion lankideari,
|
hiru
lau aldiz. Autoak nola alde egiten zuen ikusi zuen, maniobra osoa.
|
|
|
Telletxetik zetozen guztiak, lasai asko. Horrezaz gainera,
|
hiru
lau pertsona ikusi zituen Irenek Telletxera sartzen, metro geltokira bidean, Sarrikobasotik, lasai horiek ere. Ez zuen ulertzen batzuen lasaitasuna eta besteen larritasuna, nahasian, zerbait ez zetorren bat.
|
|
2016
|
|
|
Eta biba zedila Galizia askatua aho batez erantzun zioten Mata Hariri teknotegiko iduri haiek denek, txorimalo panparrotu hark sabaira zuzendu zuen pistola, bandera da loitara, eta pistola atera bezain, tarrapatan aitzinatu ziren ikusleen multzo likin hartarik zikinenak zakilenak zipotzenak zomorroenak ziren bizar atxikorreko bat bi
|
hiru
lau bortz sei gerrilari, harrapatu zuten zital zikin zakil zipotz, egin zioten giltza zatar bat, kendu zioten pistola eta herrestan eraman zuten berriz dantzari bihurtutakoen laidoen azpian Kaka alu bat egiten diet nik euskaldunei, Patxi Arizkun a cona que che botou!... izan zitezkeenak oihukatzen zituela oinazezko madarikazionetan. Fartsa hura izan zen nire omenaldiaren akabantza, horixe ulertu nuen nik bederen Mata Harik eman zizkidan musuetan.
|
|
|
Estuturik, urduri, telefonoa hartu eta Madrilera hots egin zuen Ikernek. Kortesiazko
|
hiru
lau galdera eta gero, ausartu zen Ikerne, bizitza osoan barruan zuen zalantza argituko zion galdera egitera.
|
|
2017
|
|
|
Lehenago enkarguaren prentsaurrekoa izan zen, eta orain bukatu eta kokatu egingo dutela esango duten aurkezpena. Salmenta deitzen zaio, gauza bera
|
hiru
lau aldiz saltzea”.
|
|
2019
|
|
|
eta egunero
|
hiru
lau sagar jatea
|
|
|
Bilboko burgesiaren bizimodua” eramandakoa. Aita, jatorriz zornotzarra, frankismoan familiak ondasun guztiak eta berak hizkuntza galdutakoa, “Lope Agirre bat, enpresaria,
|
hiru
lau aldiz goian egon eta hiru lau aldiz porrot egindakoa”, ateoa, indar mental handikoa, “ausentea eta matxista”. Ama, Lizarrakoa, “XIX. mendeko klan intelektual batekoa”, oso katolikoa, “ama ia 84 urte bete arte izan da Biblia irakaslea”.
|
|
|
Bilboko burgesiaren bizimodua” eramandakoa. Aita, jatorriz zornotzarra, frankismoan familiak ondasun guztiak eta berak hizkuntza galdutakoa, “Lope Agirre bat, enpresaria, hiru lau aldiz goian egon eta
|
hiru
lau aldiz porrot egindakoa”, ateoa, indar mental handikoa, “ausentea eta matxista”. Ama, Lizarrakoa, “XIX. mendeko klan intelektual batekoa”, oso katolikoa, “ama ia 84 urte bete arte izan da Biblia irakaslea”.
|
|
|
Gero ospakizun bat egiten zuten etxean munstroentzat, euren urteguna ez zen arren... Urtean
|
hiru
lau aldiz egiten zuten.
|
|
|
Beste bi aldizkari. Duela
|
hiru
lau hilabetekoak dira ipuinak, topatu ditugun freskoenak. Inoiz ez gara hain hurbil egon.
|
|
|
Orain, baina, kontua apur bat diferentea iruditzen zaigu: duela
|
hiru
lau hilabete publikatu ditu Iturriak hemengo ipuinak, ezin da urrunegi egon, bertan egon daiteke oraindik... Harrapatu behar dugu orain beraz, harrapatu egingo dugu seguru.
|
|
|
Hiru kendu ditu eta sofan eseri da. Ordura arte eta kalean ez zen igartzen, baina momentu horretan hasi da hatsa, oraindik soinean beste
|
hiru
lau arropa zituen arren: jertseak, alkandorak, kamiseta...
|
|
|
Han dago Pedro Iturria, antza... Haren helbidea dauka, Moskukoa, duela
|
hiru
lau egunekoa. Ez dakigu zergatik baina Leirek badaki Iturria bertan dela oraindik eta han egongo dela datozen egunetan, asteetan beharbada.
|
|
2020
|
|
|
Gabonen bueltan bat jasotzen genuen bertan nahi adina sos sartzeko. Guri iruditu zitzaigun, liburu denda izanda, politagoa zela presoei liburuak bidaltzea, eta
|
hiru
lau urtean halaxe egin genuen: bi liburu bidaltzen genizkion preso bakoitzari opari.
|
|
2022
|
|
|
Mugimendu feministari, oro har, eta kide feminista bakoitzari, banaka. Bereziki, gu ikustera bi
|
hiru
lau aldiz etorri zinetenei.
|
|
|
Hirian estutu egiten zen bere lagunek aipatzen zituzten erreferentzia guztiak irakurtzeko edo film denak ikusteko astirik izango ez zuelakoan. Aurretik beste
|
hiru
lau belaunaldi irakurzale lituzke horretarako, lagunen mundua eusten duten zutabeak eta ideiak ulertzeko, liburutegidun egongelak eta musikadun etxeak, Europako hizkuntzak eta hiriburuen argazkiak, baina etxe honetan idiei tiraka bizitzea tokatu zen eta tabernak zabaltzea etengabe, eta tabernetan idien argazkiak esekitzea. Anak buruz ikasten zituen lagunei entzuten zizkien izenak, gozatzen ikasi zuen besteak ere horrekin gozatzen ikusita, eta gehiegi saiatu beharrik gabe ikasi zuen, baita ere, bere etxekoei begiratzen bere lagunek begiratzen zieten moduan.
|
|
|
...eta ezagun batzuekin, izenekin txarra da Rakel, hormak moketaz estalita daude, hori gustatzen zaio, goxotasun hori, Tonik ilea ukitu dio Migeli, Rakelek barre egin du zigarroa aho parean jarrita, zigarroaren atzean ezkutatuz bere gorputza, bere bera, bere marrazkidun soinekoan zenbat lore ote daude, lore borobilak horiak berdeak urdinak, zenbat karratu ote daude paparreko mosaikoan, zenbat bat bi
|
hiru
lau bider bat bi hiru lau bost sei, fular gorria bota du lepotik estaltzeko dena, estaltzeko loreak eta karratuak eta estaltzeko bizitza, zerbait dauka barruan, bihotzaren gainean pisu bat, idi handiei probarrien gainean jartzen zaizkien hondarrez betetako zakuak, idi batzuk handiegiak direlako, eta justizia egin behar delako, edo ez, aitaren txabolaren alboko txaletekoek jarri duten pastore elek...
|
|
|
...izenekin txarra da Rakel, hormak moketaz estalita daude, hori gustatzen zaio, goxotasun hori, Tonik ilea ukitu dio Migeli, Rakelek barre egin du zigarroa aho parean jarrita, zigarroaren atzean ezkutatuz bere gorputza, bere bera, bere marrazkidun soinekoan zenbat lore ote daude, lore borobilak horiak berdeak urdinak, zenbat karratu ote daude paparreko mosaikoan, zenbat bat bi hiru lau bider bat bi
|
hiru
lau bost sei, fular gorria bota du lepotik estaltzeko dena, estaltzeko loreak eta karratuak eta estaltzeko bizitza, zerbait dauka barruan, bihotzaren gainean pisu bat, idi handiei probarrien gainean jartzen zaizkien hondarrez betetako zakuak, idi batzuk handiegiak direlako, eta justizia egin behar delako, edo ez, aitaren txabolaren alboko txaletekoek jarri duten pastore elektriko berria dauka tau...
|
|
2023
|
|
|
Madril Euskal Herria da. Horrezkero, perretxikoak desertuan bezala ateratzen dira patioetara zenbait faxista, ignorante eta
|
hiru
lau kardantxilo errugabe. Nik, nire maitalea bahitzeko aprobetxatu nuen gatazka prozesu hura.
|