|
2000
|
|
|
Irratietan ere euskara erdarekin, gaztelania eta frantsesarekin? lehiatzen da entzuleak irabaztekotan Euskal Herriko
|
hiru
erkidego politikoetan. Informazioaren esparruan euskara batu estandarrak erroak bota ditu euskal kazetaritzan, eta dagoeneko, salbuespenak gorabehera, profesionaltasuna nabaritzen da.
|
|
2007
|
|
|
Euskal Herriko kulturaren transmisio zuzena eten egin da aspaldian. Bi estatutan eta
|
hiru
erkidegotan banaturik, gureganaino iristen den manipulatutakoelikadura hori ez gara batere kontrolatzen ari:
|
|
|
Berdin esan liteke gaztelauez. Izan ere, hiru probintzia kendu zizkieten probintzia banatako
|
hiru
erkidego historiagabe sortzeko. Gaztelauen, leondarren eta murtziarren erantzun ez horrek esplikazio baten beharra dauka.
|
|
2009
|
|
|
Osasun ministroak gripearen birusa Prebenitzeko, Kontrolatzeko eta Jarraitzeko Espainiako Batzordearen bileraren ostean egin ditu adierazpenok. Batzarrean bederatzi ministeriotako eta
|
hiru
erkidegotako ordezkariek hartu dute parte.
|
|
2010
|
|
|
Haurtzaindegiko gastuen kenkariak Seme alaba txikiagoak dituzten eta, beraz, haurtzaindegian gastua egiten duten gurasoek berariazko kenketak egin ahal izango dituzte errenta aitorpenean, Kanariar Uharteetan, Murtzian edo Valentzian bizi badira. Oro har,
|
hiru
erkidego horiek bat datoz kontzeptu horrengatik egindako gastuetarako% 15eko kenketa portzentajea ezartzearekin. Baina badira berezitasunak:
|
|
2011
|
|
|
ETB sat 1998ko urrian hasi zen Amerikarako ematen, eta Galeusca (Galizia, Euskadi etaKataluniaren inizialak) kanalarekiko alternatiba izan zen. Izan ere,
|
hiru
erkidegoek kataluniar, galiziareta euskal telebista autonomikoa sortu zuten 1997an. Lau hilabete beranduago, TVGk utzi egin zuen, eta telebista katalanak eta euskal telebistak beren kanalak sortzea erabaki zuten, era independentean etasatelite bidez.
|
|
2012
|
|
|
Rosa Diezen alderdiak adierazi duenez,
|
hiru
erkidegoek bi milioi biztanle batzen dituzte, eta eskualde berria sortzeak zerbitzu eraginkorragoak eta merkeagoak izatea ahalbidetuko luke.
|
|
|
Adituen arabera, inbestitzaileek uste dute Espainia ez dela gauza izango defizit helburua betetzeko, batik bat Valentziak erreskatea eskatu eta beste
|
hiru
erkidegok (Katalunia, Gaztela Mantxa eta Murtzia) berdin egitea aztertzen ari direla aurreratu eta gero.
|
|
2014
|
|
|
Bigarren maila batean, Euskal Herria
|
hiru
erkidego politiko administratibo desberdinetan banatua dago, eta horietako bakoitzean bertako agintaritzek politika desberdinak ezartzen dituzte beren lurraldeetako hizkuntzentzat, betiere estatu bakoitzak ezartzen duen lege marko orokorraren barrenean. Hau da, estatu beraren barrenean ere, maila apalagoko erakundeek, bakoitzak bere hizkuntza politika ezartzen du, lege markoak hartarako bidea uzten dion neurrian.
|
|
|
Hurrengo lerrootan hizkuntza politika desberdinen oinarrizko ezaugarri batzuk azalduko ditugu, eta, bestalde,
|
hiru
erkidego nagusi horietako hezkuntza sistemak izanen ditugu hizpide, bereziki bilduko garelarik hezkuntza ereduen eremuan, betiere euskarak haietan duen presentziaren ikuspuntutik.
|
|
|
Bestela errateko, hitz egin dezakegu euskararen ikas irakaskuntzazeta euskarazko (edo euskararen bidezko) ikas irakaskuntzaz. Bi ikas irakasbide horiek agertzen dira euskal lurraldeak diren
|
hiru
erkidegoetan, hezkuntza sisteman baliatzen diren hizkuntza ereduen bidez. Ondoko 2 taulak erakusten du zer antz direneuskararen trataerari dagokionez hezkuntza sisteman erkidego bakoitzean (taulan ikus daitezkeen ikasleen datuak 2010/ 2011 ikasturtekoak dira; Hegoaldekoak Haur eta Lehen Hezkuntzakoak dira, eta Iparraldekoak premier degré koak).
|
|
|
2 taula: antzak hezkuntza ereduetan euskarari dagokionez, Euskal Herriaren
|
hiru
erkidego politiko administratiboetan. Ikasleen datuak ikasturtekoak dira.
|
|
2016
|
|
|
Leku batzuetan, adin talde jakinetan eta zenbait jardungunetan aurrera egin da gure artean, azken hamarkadotan, euskarazko jardunari dago" Euskararen lurraldearen barruko
|
hiru
erkidegoetan euskarak izan duen bilakaera askotarikoari so, esan liteke euskararen bilakaera soziala baldintzatzen duten faktoreak direla, beste zenbaiten artean, lege estatusa, herri aginteen hizkuntza plangintza eta politika, eta herritarren atxikimenduaren neurria, eta, ondorioz, hiru faktore horien arteko loturaren tamaina".
|
|
|
Horrela, hizkuntza politikaren perspektiba instituzionaletik erantzun konkretua emanik dio galdera global horri Patxi Baztarrikak, Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako sailburuordeak. Bere hitzetan esanik" euskararen lurraldearen barruko
|
hiru
erkidegoetan euskarak izan duen bilakaera askotarikoari so, esan liteke euskararen bilakaera soziala baldintzatzen duten faktoreak direla, beste zenbaiten artean, lege estatusa, herri aginteen hizkuntza plangintza eta politika, eta herritarren atxikimenduaren neurria, eta, ondorioz, hiru faktore horien arteko loturaren tamaina". (Baztarrika, 2013:
|
|
|
Heriotza tasa gordinik handienak, dena den,
|
hiru
erkidego hauetan agertu ziren 2014.
|
|
2017
|
|
|
Espainiarekin erkatuta, EAEk langabezia tasarik baxuena du (%3, 5 2008an, krisiaren aurretik, eta %11 2017an) eta per capita BPG altuena. Ikerketaren eta Garapenaren (I+G) eremuan, gasturik handiena du EAEk (%2, 03); Espainiako batezbestekoa, berriz, %1, 23koa da, eta
|
hiru
erkidego baino ez daude horren gainetik: Nafarroako Foru Erkidegoa (1,74), Madril (1,69) eta Katalunia (1,47).
|
|
2021
|
|
|
Eskatzea ondo dago, baina izan gaitezen errealistak. Hiru hizkuntza horiek berezko hizkuntzak eta ofizialkideak dira, eta gainera
|
hiru
erkidego horietan «hezkuntza sistemaren hizkuntza araudia erkidego horietako bakoitzaren eskumen esklusiboa» izango da. Baina, eskumenak gorabehera, hiru hizkuntza horiek, bakoitzaren egoerak izan ditzakeen ñabardura guztiekin, ez dira espainieraren estatus erreal berekoak:
|
|
|
Baina, eskumenak gorabehera, hiru hizkuntza horiek, bakoitzaren egoerak izan ditzakeen ñabardura guztiekin, ez dira espainieraren estatus erreal berekoak: hots, espainierak hizkuntza nazionalaren funtzioa betetzen du, eta gainera
|
hiru
erkidego horietan hizkuntza hegemonikoa da esparru sozial, politiko, ekonomiko eta kultural esanguratsuenetan. Aldeak alde, baita Katalunian ere.
|
|
|
Haietako batek ere ezin du Euskal Herri osoaren izenean hitz egin. Lurraldetasunaren, autodeterminazioaren eta independentziaren inguruko eztabaida bidezko baina alferrikakoek
|
hiru
erkidegoak bata bestetik urrundu eta haien arteko elkarlana oztopatzen dute. Anitz dira, aldiz, hirurak batzen dituzten gauzak, horien artean, euskara, kultura, lege zaharra (Bidasoaz iparraldean bakarrik zuzenbide pribatuaren hondarretan iraun duena), Gernikako Arbola himno nazionala eta, jakina, Zazpiak Bat goiburua eta armarria ere bai.
|
|
|
Euskal Herria: zazpi herrialde,
|
hiru
erkidego, herri bat.
|