|
2013
|
|
|
Euskal Herrian bertan gutxienez lau biblioteka publikotan aurkitu daitekeen arren (Azkue Biblioteka, Deustuko Unibertsitatekoa, Nafarroako Unibertsitatekoa eta Baionako Udal Liburutegia), ez da, dena dela, eskuratzeko erraza. Hala ere, hura atzeman eta irakurtzeko lana
|
hartzen
duenak nekez esan ahal izango du denbora alferrik galtzen ibili denik, liburu zinez ederra baita alderdi guztietatik, ondoren erakusten saiatuko garen bezala.
|
|
|
Baina ahaidego horrek, huts hutsean, ez du guztia esplikatzen, faktore gehigarri batzuk kontuan hartu behar dira. Lehenengo eta behin, termino feudaletan esanda, haren jabetzapeko lurralde zabal zabalak, mapa batean harrigarrizko zabalera
|
hartzen
dutenak (ik. 12 orrietakoa).
|
|
|
Eta ildo beretik, zinez kuriosoa da Roelkerrek euskaldunei (oro har) edo nafarrei (zehazkiago) dedikatzen dizkien aipu apurrak. Gorago esan dugun legez, Joanaren ikusmira eta interesa Frantziako gortean zegoen, ez Donapaleun, ezta Pauen ere, nahiz eta Biarnok askoz ere leku handiagoa
|
hartzen
duen liburuan. Hori da behintzat Roelkerrek eskaintzen digun irudia, kasu batzuetan apur bat groteskoa suertatzen dena; honela, ez du arazorik biarnesa edo euskara patois gisa aipatzeko (egiten dizkien aipu bakanetan) edo Biarnoko separatismoa modu aski displizentean tratatzeko (xelebrekeriatzat); edo garaiko testuetan testualki agertzen denean jendea Biarnotik. Frantziara?
|
|
|
Irudikapen horiek ideia, sinesmen eta esanahi multzoen osaketa dira; mundua esplikatzen dute, eta adibiderik esanguratsuenak estereotipoetan, gorputz metaforetan eta ereduetan aurkituko ditugu. Ereduek, ordea, irudikatzeaz gain, karga handia
|
hartzen
dute, gure jarrerek nolakoak izan behar duten esaten baitigute.
|
|
|
Izaki militarraren ezaugarri horiek abiapuntutzat hartuta, KG ko amaren subjektibotasuna deseraikitze aldera, Alcedok maskulinitatearen ezaugarritzat
|
hartzen
dituen paradigmak alderatu ditugu KGKG ko ama protagonistarekin. Lehenik, esan behar da oso femeninoa dela ama; zenbaterainoko sentsibilitatea duen jakiteko, aski da seme alabei idazten dien koadernoa irakurtzea; esaterako, haurdunaldiak, gogoetak testu bihurtzen dituenean(, 66).
|
|
|
229). Dolores Julianok (2004) eta Marina Subiratsek (2007) azpimarratu dute elkarbizitza, sendi tradizionaletik urrunduz, beste eredu pluralagoak
|
hartzen
ari dela, eta hor ikusten dituzte emakumeen sareak edota konstelazioak. Kontua da aztertu ditugun hiru eleberriotan Urretabizkaiak ez duela familia tradizionala irudikatzen, egitura horretatik urrundu egiten dela.
|
|
|
ekofeminismoa, adibidez, lurra eta amatasuna (Shiva, 1995) bandera bihurtu dituena, edota amatasuna eta bakegintza (Ruddick, 1984) uztartu dituen feminismoa. Beste joera bat amatasuna goresten duena Frantzian sorturiko diferentziaren feminismoa dugu (Muraro, 1994), zeinak amatasunarekiko zor sinbolikoa aldarrikatzen duen eta amatasuna, diferentziarako inflexio puntutzat ez ezik, botere gunetzat ere
|
hartzen
duen. Aztertzen ari garen bi literatur lan horiek begirada horrekin aztertu behar dira, amatasunaren boterea aintzakotzat hartuta.
|
|
|
berri bakoitzaren inguruko zertzeladak pilatuz doa kontalaria. Xehetasun gehiago edo gutxiagorekin harreman berri bakoitza aipatzea hautatu duen kontalariak beste jokabide bat
|
hartzen
du Araibarren bizibideari dagokionez: ohiko lan jarduera aurkeztu eta horri behin batean gehitu zitzaion kontrabandoarena erantsi.
|
|
|
Honela bada, aldaketak maitasuna du eragile: birjintasuna berarekin galdu zuen Loli Menak maitasunez egindako eskaintzak jadetsitakoa, Agurnek ernarazi dion maitasunaren forman
|
hartzen
du Araibarrek.
|
|
|
batzuk Erkiagaren eleberriari gordinkeriaren bat aurkitzen dioten bitartean, beste batzuk, prediku airea?
|
hartzen
diote. Hautemate arras desberdinok eten ideologikoaren adierazle dira.
|
|
|
Ezaugarritze hori osatzeko, ordea, ezinbestekoa da birformulatzaile horien erabilera eta balioak banan banan eta sakonago aztertzea; horretarako testuetara jo behar da, haiek ematen baitute hizkuntzaren ekoizpen enpirikoetan gertatzen denaren testigantza. Hori da, hain zuzen, lan honen helburua, testuetan, oro har, markatzaile horiek nola erabiltzen diren eta
|
hartzen
dituzten balioak aztertzea; horregatik, lan hau, nolabait, aurrekoa osatzera dator eta, hala, ekarpen xume bat egitera euskarazko diskurtso markatzaileen analisiari.
|
|
|
ez da guztiz ezabatuta geratzen, baina ezta bete betean onartzen, entrenatu ere egin daitekeelako. Bi ideia jartzen ditu aurrez aurre, eta horrenbestez, aurkaritza kutsu nabarmenagoa
|
hartzen
du. Bestalde, adibide horietan agertzen diren markatzaileak elkarren artean trukatuz gero, ez da zentzua aldatzen eta, alde horretatik, balio berdinarekin erabil daitezkeela esan daiteke.
|
|
|
Adibide horien argitara, ez dirudi nahikoa lokailu moduan egin daitekeen ezaugarritzea eta beharrezkoa da beste dimentsio batzuk ere aintzat hartzea. Gauzak horrela, ikusi egin behar dira zein diren euskaraz dena dela, dena den, edonola ereeta edozelan erediskurtso markatzaileek dituzten zereginak eta diskurtsoan
|
hartzen
dituzten balioak.
|
|
|
Lan honetan, birformulazioa diskurtso fenomenotzat
|
hartzen
denez, eta bere erabilerak enuntziazio ikuspuntuaren aldaketa dakarrela (Roulet, 1987, 111) onartzen denez, ahal den neurrian, Larringanek erabiltzen dituen urratsei jarraiki egingo dugu azterketa, batez ere balio diskurtsiboan indarra jarrita, eta erakutsiko dugu aztergai ditugun birformulatzaile urruntzaileok ezaugarri eta zeregin nagusi batzuk baldin badituzte ere, diskurtsoaren ikuspegitik ba... Horretaz gain, Garcések (2008) aipatzen dituen zeregin ezberdinak ere kontuan hartuko dira, bereziki, aztertzen ari garen elementuen kasuan berak aipatzen dituen erabilerak gauzatzen diren ala ez ikusteko.
|
|
|
Adibideak ekartzeko orduan, aztergai diren birformulatzaile urruntzaileak dituzten testu zatiak aukeratu dira. Dena dela, dena den, edonola ereeta edozelan erebaliokidetzat hartu dira (Garcia Azkoaga, 2013) eta lau formen erabilera ezberdinak erakusten dituzten testu zati esanguratsuak ekarri dira; nolanahi ere, azterketa ez da egiten birformulatzailez birformulatzaile, baizik eta urruntzaile horiek
|
hartzen
duten balioaren arabera.
|
|
|
Diskurtsoaren kudeaketaren ikuspegitik, testuan islatuta geratzen dira gizartean dauden balioak, haren historia, testuinguru fisiko eta sozialaren parametroak, eta interakzioak eragiten duen etengabeko eguneratzea; kasu honetan, markatzaileek (birformulatzaile urruntzaileek)
|
hartzen
duten balio ezberdinetan; izan ere, Larringanek dioen bezala (1996, 189), diskurtsoaren kudeaketaren ikuspegi honetatik, balio bat baino gehiago har ditzakete antolatzaileek: konklusio balioa, gaitzeste kutsua edo muturreko posizioak markatzea, tematizazioari lagundu, predikazioa komentatu, ustezko iritziei aurre hartu, ahots ezberdinak testura ekarri?
|
|
|
Bestalde, dena dela, dena den, edonola ere, edozelan ere elementuekbi proposizio lotzen dituzten neurrian kontzesiozko lokailuen artean sailkatzen dira, baina sarritan aurkaritza kutsua
|
hartzen
dute. Lokailu gisa, oro har, bigarren proposizioak lehenengoaren indarra mugatzen du, baina hari oztopo egin gabe.
|
|
|
(26) Bestalde, 1995eko Zigor Kodeak (2000ko erreformak indartua) bere 577 artikuluaren berritasuna dakar, terrorismoaren delituei buruzko kapituluan antolatua ez dagoen biolentzia politikoen kasuak, doktrinan" banakako terrorismoa" deitutakoak,
|
hartzen
baititu, alegia, honelako kasuak: terroristatzat jotzeko beharrezkoa ez denean banda armatu bateko kidea izatea edo horren barruan izatea, nahikoa delako delituzko ekintza jakin batzuk (giza hilketa, lesioak, suteak eta abar) egitea, konstituzio ordena iraultze aldera edo bake publikoa larriki aldatze aldera [ZCP Lt, Terrorismoaren Biktimei Aitorpena eta Erreparazioa egiteko Legea, Eusko Legebilt...
|
|
|
–Liburuotako olerkietan indar eta garrantzi handia
|
hartzen
dute soinuek eta oro har zentzumenekin zerikusia daukaten irudiek. Hotsitzak esaterako, oso adierazgarriak dira, zerbaiten izena esan barik zer den erakusteko bidea dira sarritan.
|
|
|
Hitzatzearen asmoa, ostera, irakurlearen plazer unea luzatzea da, hasieratik behar ez ziren datuak ematen ditu, testua aberasten dutenak. Hitzatzeak ez du testurako sarbidean parterik
|
hartzen
; fitxategi erantsi bat da.
|
|
|
Atxagaren aipua
|
hartzen
da beste bertsio bateko sarreratik.
|
|
|
Atal honetan erakutsiko dugun azterketa testuala sakonago eta zabalago egindako azterketaren erakusgarri laburtua da, testu azterketaren xehetasunek dimentsio handia
|
hartzen
baitute. Horregatik, espero dugu irakurleak ulertuko duela zenbait kontzeptutan ez sakontzea eta zenbait argibide egileak osagabe uztea.
|
|
|
poeman poeta trenean doa eta, leihotik begiratuz, begien aurrean itsasoa nola agertzen eta ezkutatzen zaion kontenplatzen du. Paisaiaren behatzeak gogoetan murgilarazten du poetaeta gogoeta hauen zati handi bat oroitzapenek, nagusiki haur zenekoek,
|
hartzen
dute. Bestalde, trenak aurrera joaterakoan sortzen duen etengabeko mugimenduak, zeina mugimenduaren deskribapenaz gain itsasoaren agertze ezkutatze jokoan islatzen den, narratibitate gradu bat eransten dio poemari.
|
|
|
Zentzu hori hizkera poetikoari dagokio zuzenean eta, zehazkiago, bere osagai sintaktikoei. Alegia, Semiotikaren terminoak erabiliz, honek esan nahi du osagai sintaktikoek balio semantikoa
|
hartzen
dutela hizkera poetikoan. Honela dio I. Lotmanek berak:
|
|
|
494). Beraz, Thalassa poeman dagoen heptasilabikoen jarraikortasuna aztertuz, esan dezakegu osagai sintaktiko batek (heptasilabikoek eragiten duten erritmoak) balio semantikoa
|
hartzen
duela modu ikonikoan, elementu sintaktikoek erreferentea (trena) adierazten baitute modu konnotatiboan.
|
|
|
Aldekoak egin duen eran, haren doktrina ere irakurri behar da, poemekin batera, liburu bakar bat gisa, eta azkenean teknologia erlijioso moduan. Ikuspuntu honetatik, Etxeparek beste itxura eta leku bat
|
hartzen
du.
|
|
|
Euskal literaturaren historiak, beraz, ezin du kontinentala izan, transozeanikoa (eta batez ere atlantikoa) izan behar du (Gilroy). Era berean, Domingo Agirreren kostunbrismoak beste tankera bat
|
hartzen
du, aurretik Truebak eta Lotik egiten duten lan koloniala (barne koloniala) kontuan hartzen bada eta turismoaren, kolonialismoaren eta orientalismoaren erlazioa ulertzen bada (euskaldunak salbaia postkarlista baketsu gisa, zeinak burgesia madrildar, paristar eta londrestarrak gozatuko dituen turismoaren bidez). Orobat, Agirrerekin batera, Etxeitaren jira Filipinetatik zehar ezinbestekoa da, haren hasierako idazlanak Filipinetan gazteleraz, baina 1898ko Desastreaeta gero euskaraz idatzi zituela ulertzeko (Gabilondo 2010).
|
|
|
Literatura handien jardunbidearen azterketan oinarritzen dira aldiak zehazteko erabili izan ohi diren kategoriak eta hizkuntza ofizialetan burututako literaturak bereganatutako babesaren jabe izatera ez dira heldu historikoki ofizialtasunik eskuratu ez duten hizkuntzetan landutakoak. Normaltasunaren eredutzat
|
hartzen
bada euskal literatura inguratzen duten hizkuntza handietan (gaztelera, frantsesa) moldatutako literatura, zalantzarik gabe, berezitasun batzuk aurkezten ditu euskaldunak. Berezitasun horiek ez dira murrizten kopuru mailara.
|
|
|
314). Antologiak sailkatzerakoan, irizpide nagusitzat
|
hartzen
du antologoak hobetsiriko ikuspuntu kronologikoa: hots, antologia orokorra egingo duen ala aldi literario baten mugetan etsiko duen.
|
|
|
Horren lekuko dira, bai San Martin (Uhin berria, 1969), bai Ibon Sarasola (Gerraondoko euskal poesiaren antologia() (1973). Ondotik etorri ziren antologia itzuliek ere poesia modernoa
|
hartzen
dute objektutzat, Jon Kortazarrek katalanez argitaraturiko Reduccións, (nº 22, 1984) eta gero gaztelaniara eginiko antologietan (1995, 2000, 2002). Geroztik, Iñaki Aldekoak gaztelaniara (Antologia de la Poesía Vasca.
|
|
|
Bernardo Atxaga, Joseba Sarrionandia, Felipe Juaristi, Rikardo Arregi, Kirmen Uribe eta Miren Agur Meabe. Badira adostasun zenbait, baina
|
hartzen
duten epearen hasiera data ezberdinak. Olaziregik 1975 eta Kortazarrek 1990 ongi justifika dezake aldea.
|
|
|
Ez da dudarik, guda aurretik garaturiko euskal sistema literarioaren osagai guztiak suntsituak ikusteak berebiziko inpaktua eragin zuela gudaosteko kultur eragileen animoan. Haien jarrera erresistenteen ereduak eta iturriak gudaurreko Pizkundeko belaunaldiak garaturiko poetikan eta diskurtso kulturaletan babesten ziren, haietan
|
hartzen
zuten arnasa, baita hogei urte joanda gero ere.
|
|
|
Onaindiaren kanonean, XIX. mendearen bigarren erdiko eta XX. mendeko testuek liburuaren hiru laurdenak
|
hartzen
dituzte. Pizkunde deituraz bataiatua den aroa dugu hori, Lore Jokoetatik, baina bereziki 1976tik 1936ra artekoa.
|
|
|
Ildo honetatik, XX. mendeko euskal poesiaren testurik errepresentatiboenakaurkezten dituzten antologia itzuli gehienak gudaostetik abiatzen direla erreparatu dugu. Hots, homologagarria, modernoa edo normaltzat
|
hartzen
den literaturaren abiapuntua ordutik honako balitz moduan. Aldiz, olerkarien hizkuntza eredu garbizalea eta haien pentsamendu kristau eta taxu klasiko edota sinbolista aski anormalak suertatzen dira Europako mugimendu abangoardiazaleen sasoian sortuak izateko.
|
|
|
/ Nahiz ez duen zehazki justifikatzen, badirudi harentzat 1850.urtea muga kulturala dela eta euskal kulturaren baitakoa. Euskalgintzan gertatu aldaketa bat
|
hartzen
du mugarritzat: euskara eta euskal kultura, objektu zientifiko, estetiko eta literario?
|
|
|
bertsolaritzak ezagutzen duen berritzea, Lore Jokoek euskarazko sorkuntzari ematen dioten ezagutza soziala, etab. Hots, euskarazko sorkuntza literarioaren gizarteratze prozesua aztertzen du xeheki 1936kohaustura arte. Ororen buru, nahiz euskal kulturaren baitatik mintzatzen den, I. Aldekoakhistoriaren zama
|
hartzen
du kontuan garaien arteko banaketa egiterakoan, bere bi aurrekoek baino aise gehiago. Menturaz, postura historiografiko berri horrek erakusten du gaurko historialariek, euskal historiaren eskema orokorra?
|
|
|
Desoreka begien bistakoa, gaineko erreferentziak
|
hartzen
baldin badira. Aukera horien arrazoi objektiboak badira eta ikertzaile guzientzat onargarriak dira, dudarik gabe.
|
|
|
I. Aldekoarena euskal literaturaren historia orokorra da. Hartan, XX. mendeak liburuaren erdia baino gehiago
|
hartzen
du eta, XX. mendean, 1975etik goitiko parteak 2000 urtea arte, 20 sartzeetarik 8.
|
|
|
Nobela poliziakoak, idazle horren esanetan, aukera handiak eskaintzen dizkio emakume idazleari emakumea jomuga duen genero indarkeria hedatua dagoen gizarte patriarkala aztertzeko. Shelleyk, Maria Antonia Oliver egilea azterbide duela, berdintasunetik detektibe femeninoek rolen parekatzeak lekarkeen ikerketa proposamena estimatzen duen neurri berean, gizonezko mundu militarra nahiz poliziala deskodetzeko tresna paregabetzat
|
hartzen
du polizia eleberriak eraikitzen duen eremua.
|
|
|
Bordaren nia ni, migratzaile melankolikotzat?
|
hartzen
du Gabilondok, eta termino hori honela azaltzen du (2006, 254): –Permanenteki bere, jatorrizko etxea?
|
|
|
Horren harira, Itxaro Bordak Argia() aldizkariari emaniko elkarrizketan idazle periferikotzat
|
hartzen
du bere burua:
|
|
|
Union Radio Donostia, Euzkadi (VI, 26, 27, 28; VII, VII), El Día (VI; VI). Euzkadi egunkariko editorial artikulu sinatu gabe baten egileak (Lauaxeta?) Azkue aita semeak aberriaren izartzat
|
hartzen
ditu.
|
|
2014
|
|
|
Pentsalari sakon batentzat geneukan guztiok osaba idazle filosofoa. Istorioari izari berezia
|
hartzen
genion, halako igarkizun kutsua; hots, historia zela. Hain zen jakintsu... eta umoretsu.
|
|
|
Urte hauetan denetarik egon da gune horien ibilbidean. Bakoitzak ikusi du balorazioa egiterako orduan zenbateko tartea
|
hartzen
duten argiek eta zenbatekoa itzalek, baina guztiak bat etorriko dira ondorengoarekin: gune itxi eta erabat babestua eraikitzea edo kanpoko eraginetara guztiz zabaltzea (horrek dakartzan arriskuekin), horra hor gune hauei tentsioa eragin dieten bi muturreko aukerak.
|
|
|
c) euskarako murgiltze programa gisa, SEASKA sareak garatua, non euskara den curriculumeko eduki guziak bideratzeko hizkuntza eta frantsesa
|
hartzen
den eskola curriculumeko ikasgai gisa (EEP OPBL, 2005; Académie Bordeaux, 2010).
|
|
|
Geroago, beste foru dekretu batek (Nafarroako Gobernua, 1988) arautu zuen euskararen sartzea eta erabiltzea Nafarroako irakaskuntza ez unibertsitarioan. Dekretu horrek modu banatuan
|
hartzen
ditu hiru zona soziolinguistikoak, erkidegoa hala partituabaita. Legeak bereizten ditu, euskara irakastea?
|
|
|
A ereduan irakaskuntza gaztelaniaren bidez egiten da eta euskara
|
hartzen
da curriculumeko eduki baten gisan, eta eskola ordutegitik %15 inguru eskaintzen zaio denbora (lau ordu astean), bai Haur Hezkuntzan eta bai Lehen Hezkuntzan.
|
|
|
b) A ereduko matrikulazioan aldaketa txikia da, eta beheiti bidean doa pixkanaka: 2000n %18 zen eta2011/ 2012an %17 da; aldaketa handixeagoa da A eredu soil soila
|
hartzen
bada, eredu eleaniztunak kontatu gabe: 2012/ 2013 urtean, ikasleen %14 ari zen A eredu soil soilean;
|
|
|
d) 2011/ 2012 ikasturtean A eta G ereduek batera hartuta (eta barrenean sarturik eredu horien bariante edo aldaera ingeles indartuak) matrikulazio guziaren %76
|
hartzen
zuten; 2012/ 2013 ikasturtean, berriz, A eta G eredu soilek %69 hartzen dute (ingeles indarturiko ereduek orotara %7 baino gehiago biltzen dute). Nolanahi ere, A eta G ereduek gehiengo handia dute, EAEan gertatzen den egoeratik oso desberdina baita;
|
|
|
d) 2011/ 2012 ikasturtean A eta G ereduek batera hartuta (eta barrenean sarturik eredu horien bariante edo aldaera ingeles indartuak) matrikulazio guziaren %76 hartzen zuten; 2012/ 2013 ikasturtean, berriz, A eta G eredu soilek %69
|
hartzen
dute (ingeles indarturiko ereduek orotara %7 baino gehiago biltzen dute). Nolanahi ere, A eta G ereduek gehiengo handia dute, EAEan gertatzen den egoeratik oso desberdina baita;
|
|
|
Hurrengo urteetan joera nolakoa izanen den antzemateko erakusle bat izan daiteke aztertzea Haur Hezkuntzan zer matrikulazio gertatzen den eredu bakoitzean, eta hori Lehen Hezkuntzako egoerarekin konparatzea.n ikus daitezke datu horiek 6 taula. Aipatzekoa da eredu eleaniztunek nola egiten duten goiti, eta, bestalde, B eta ereduek matrikulazio guziaren laurdena baino gehixeago
|
hartzen
dutela.
|
|
|
Jendartean oso pertsona portzentaje txikiak erabiltzen zuen hizkuntza gutituko egoeratik abiatuta. 1980 inguruan ezarri zen hizkuntza politikak
|
hartzen
du helburu gisa hiru probintzietako biztanle guziei eskaintzea euskara ezagutzeko eta jakiteko aukera, hargatik baina gaztelaniaren galerarik gabe, denek segitzen baitute hizkuntza hori ikasten eta jakiten (ikus, adibidez, Baztarrika, 2009; Zalbide, 2010; Eusko Jaurlaritza, 2013).
|
|
|
EAEn ereduen ezarpena eta garapena gertatzeko faktore erabakigarria gurasoen eta tutoreen nahia izan da, halako moldez non inguru soziolinguistikoaren faktorea (prozesuaren hasieran hori ere kontuan hartzen baitzen) praktikan bigarren maila batean geratu den. Izan ere, B eta ereduak oso inguru soziolinguistiko desberdinetan aplikatzen dira, eta familia hizkuntza desberdinetako ikasleak
|
hartzen
dituzte. Faktore horrek balio du zatibatean esplikatzeko zergatik emaitzak diren franko heterogeneoak eredu bakoitzaren barrenean ere, kontuan harturik ikastetxe bakoitzean nolakoak diren parte hartzen duten faktoreak.
|
|
|
Oso nabaria da B eta ereduen nagusitasuna: 2010/ 2011 ikasturtean, ikas eredu horien bien artean
|
hartzen
zuten matrikula guzien %75 Eta 2013/ 2014 ikasturteko datu aurrekinari dagokionez, berriz, norabide berean doaz datuak: B eta ereduen artean matrikulazioen %84 hartzen dute.
|
|
|
2010/ 2011 ikasturtean, ikas eredu horien bien artean hartzen zuten matrikula guzien %75 Eta 2013/ 2014 ikasturteko datu aurrekinari dagokionez, berriz, norabide berean doaz datuak: B eta ereduen artean matrikulazioen %84
|
hartzen
dute.
|
|
|
Datuetan ageri da gora bidean ari dela etengabe ereduko matrikulazioa (irakaskuntza euskaraz, eta gaztelania ikasgai gisa landua), eta horren ondorioz eredu horrek
|
hartzen
dituela gaur egun unibertsitatez besteko ikasleen erdiak baino aisa gehiago: %60tik gora ere bai (ikus 8 taula).
|
|
|
%60tik gora ere bai (ikus 8 taula). ereduak, berriz, matrikula guzien %20 inguru
|
hartzen
du, nahiko modu eutsian baina beheranzko joera txiki batekin, bada ere (ereduan bi hizkuntzak dira curriculumeko edukien irakasbide). Xeredua deiturikoak (euskararik batere ez eskola curriculumean) ez du matrikulazioaren %1 iristen (2013an %0, 6).
|
|
|
Proba pilotu bat ere egin zen, eta haren ondoren erabaki zen A ereduko ikasleekin froga hori ez egitea, hartarako gutieneko maila ematen ez zutelakoz. Lehen ere erran den bezala, kontuan hartu behar da hezkuntza/ hizkuntza eredu horiek inplementatzen direla ingurune eta baldintza soziolinguistiko desberdinetan eta
|
hartzen
dituztela ikasleak familia hizkuntza desberdinetakoak. Hala ere, denak batean hartuta, emaitzek erakusten dute ikasle jendearen ehuneko garrantzitsu batek ez duela erdiesten nahi den eta legez ezarria den euskara maila, nahitaezko irakaskuntzaren denboran.
|
|
|
Esperientzia elebidunak lehenago hasiak ziren Euskal Herrian ikastolen bidez, baina guk lan honetan 1982 ikasturtea
|
hartzen
dugu hasierako erreferentzia gisa, garai horretakoa baita Euskararen Erabilera Normaltzeko Oinarrizko legea.
|
|
|
Euskaltzaindiak Iker eta Jagon sailen bidez egiten die aurre bere eginkizunei. Besteak beste, euskara sustatzea eta babestea dagokio Euskaltzaindiari eta lan hori Jagon Sailaren barneko Sustapen batzordeak
|
hartzen
du bere gain.
|
|
2015
|
|
|
(Txerviakoven etxean, haren emaztea tea eta gailetak
|
hartzen
ari da. Txerviakovek bufanda eta eskularruak eranzten ditu)
|
|
|
Ehiztari eta nekazarien artean, artzaina da denborarik eta egokierarik handiena duena kantuan aritzeko. Etxeitaren eskutik bizitza
|
hartzen
duten artzainek, artzaintza lanbide dutenean ez ezik, nekazaritzan dihardutenean ere, artzain kantak kantatzea dute jostaketa nagusi. Hori bai, nekazari diren garaian, artzain zirenean eguneroko gozamen eragile zutena, igande arratsaldetara murrizten dute.
|
|
|
Ez dago beste datarik, ordea. Gudu bat ere aipatzen da; horixe, aipamena baino ez, ez baita, ez zeintzuk osatzen duten alderdi bakoitza azaltzen, ez zerk aurka jartzen dituen, ez lehiak
|
hartzen
duen zabalera, ez noizko gudua den. Datu bakar bat ere ez.
|
|
|
Beste behin ere, ordea, ezezkoarekin erantzungo diote gurasoek Julek idatzitako gutunak galdatzen zuen ezkontza baimenari. Eroapenez itxarotea da errepikatu den eragozpenari aurre egiteko gazteek
|
hartzen
duten jarrera.
|
|
|
Ardibasoko artzainek seme alabak izan zituztela ez du iragartzen jaioterrira bueltatzea erabakitzen duten arte. Sabasek eta Julek Donostia zapaltzen dutenean
|
hartzen
ditu ahotan, lehen eta azkeneko aldiz, hauen umeak: –senar emazte bijak, seme alabakaz?
|
|
|
62.000 lagun. Horiei erantsi behar zaizkie astean tarteka
|
hartzen
dutenak, egun batzuetan: 55.000 lagun baino gehiago.
|
|
|
Etxe elebakarrak, beraz, geroz eta gutxiago dira, baina, aldi berean, geroz eta gehiago dira etxe mistoak (%60 EAEn), hots, euren baitan
|
hartzen
dituztenak euskaldunak eta euskaldun ez direnak. Honek bete betean eragiten dio hedabideen kontsumoari; etxe horietan kide guztiak telebistari begira daudenean, adibidez, pentsatzekoa da ez dutela euskarazko telebista katerik jarriko, euretariko batzuk ez direlako bertako edukia ulertzeko gai.
|
|
|
Euskal Herrian eginiko egunkari ez abertzaleak dira hegemoniko (El Correo, Diario Vasco, Diario de Navarra eta Sud Ouest). Hegoaldekoen eragin eremua probintzia da eta eremu zabalagoa
|
hartzen
du Sud Ouest ek, baina denek ere informazio lokala dute indargune, hortxe gailentzen zaizkio prentsa nazional euskaltzale/ abertzaleari. Haatik, euskaraz tokiko prentsa joria dagoela kontuan izanik, kazeta nazional eta lokalen arteko elkarlanetik proiektu interesgarriak atera daitezkeela begitantzen zaigu.
|
|
|
Mariren egoitzara aurrez sartu eta atzeraka irtenformula edo erritua gorde duten kontakizunak bildu dira, eta testuinguru berri bat eman zaie. Hots, Mari eta bere eremua antzinako infernuaren erakusle direla adieraztea du helburu testu honek, mitoak artelantzat
|
hartzen
dituen filosofia gida izanik, eta greziar tradizioa gogoan izanda.
|
|
|
Jeinu bat da (emakumezkoa, euskal mitologian dauden gehiengoen antzera), beste herrialde batzuetan izaki askori atxikitako funtzio ugari bereganatu dituena. Gainerako jeinuen agintaritzat
|
hartzen
da. Bere egungo izenaren atalen artean, badirudi zaharrena Mari dela (1996:
|
|
|
barnea gogaldea eta kanpoa elegunea bihurtzen dira biraketarekin. Ondorioz, iluna eta mugagabea zena benetakoa da orain; gogoan gordetakoa, atzean utzitakoa, aurrean dagoen gauzatzat
|
hartzen
da. Tradizioak hainbat kontakizunetan gordetako formula, beraz, aurrez sartu eta atzeraka irten, mundu biak ondo bereizteko mezua gordetzen eta adierazten duen jakituriaren altxorra da.
|
|
|
Odiseo eta Parmenidesen adibideetatik ondorioztatzen dugu itzalen mundura ezin dela edozein bizidun joan, bizitza erronkatzat
|
hartzen
duena baino, bihotza gazte duena?. Eta infernua mundu honetarako jakituria lortzeko eremua dela, lurpea gidatzen duten arauek beste hatsarre batzuei erantzuten dieten heinean.
|
|
|
Ohar bedi irakurlea deiktikoek, ni, hi, hemen, orain, hau?? une eta gune zehatzetan
|
hartzen
dutela esangura; hau da, testuinguruaren arabera jasotzen dute edukia. Enuntziaziorako eta erreferentziarako abiapuntuak dira, eta adierazpena hartu egiten dute beste alde batetik, esanahia dagoen eremutik, zehazki.
|
|
2016
|
|
|
Remaken definizioan ikusten denez, literatura konparatuak, literaturtasuna zentzu zabalagoan ulertzen du, hala beste arte diziplina batzuekin harremanetan, nola zenbait ezagutza esparrurekin elkarreraginean. Gainera, literaturaren ondareari dagokionez ere, ezberdintasuna errotikakoa da, literatura konparatuak mundu osoko ondare literarioa
|
hartzen
baitu bere (idealki bederen), eta ez soilik tradizio edo esparru literario batekoa. Horregatik, literatura konparatua, ikerketa molde bat izatetik harago, ezagutza esparru edo diziplina oso bat dukegu.
|
|
|
Gai konplexu askoak jorratu zituen testuan, batez ere kontuan izanik ordura arteko euskal esparruko literatur teoria urria?, eta esan daiteke literatura konparatuaren estreinako aldarri argia dugula. Izan ere, itzulpengintza ikasketak literatura konparatuaren sailtzat
|
hartzen
dituzte zenbait autorek (Gramuglio, 2006), nahiz eta historikoki bi esparruen arteko harremanak ez diren beti errazak izan (Carbonell, 1998, 143). Hain justu, Atxagaren testu hori adibide egokia da bi diziplinen arteko loturaz jabetzeko.
|
|
|
Irakurketa makurra poeta gazteago batek aurreko poeta kanonikoari egiten diona da, zeinarengandik baliatzen den obra berritzaile bat sortzeko. Irakurketa makur hori, bada, funtsezko elementu da sormen prozesuan, eta zentzu aktiboa
|
hartzen
du, Atxagaren traizio kontzeptuak egiten duen bezalaxe itzulpenaren kasuan. Irudi luke Bloomek poesiaren esparruan kokatzen duen kontzeptuaren itzulpengintzarako moldaketa bat dela Atxagak egiten duena, traizio?
|
|
|
ikuspegi hori urtetan zartatzen joan bada ere, oraindik indar handia izaten jarraitzen du. Horregatik, are garrantzi handiagoa
|
hartzen
dute euskal literaturaren baitako literatura konparatuaren ikuspegiaren lehen agerpenek. Zer esanik ez Lauaxetaren kasuan, zeina bere ikuspegi modernoa nolabait ezkutatzen ahalegindu zen, eta baita Atxagaren kasuaren ere, zeinaren 70etako ideia zenbait gaur egun ere aski ausart eta indartsuak izaten jarraitzen duten.
|
|
|
Egiazki, kritika postkolonialak esango du gerora ez direla tradizio horiek hain diferenteak, funtsean Europako literaturak
|
hartzen
baitira kontuan. Ikus, E. Said.
|
|
|
Jende gehiena ados dago teknologiak duen garrantziaz, baita hizkuntzen bizirauterako ere. Hori horrela izanik ere, gutxi dira hori sustatzeko
|
hartzen
diren erabakiak. Hartzen direnean ere, eragin murritzekoak dira edota itxiak, etorkizunari ateak ixten dizkiotenak (Julio, 2015)
|
|
|
473 in McMonagle, 2012 6) esana da hizkuntza komunitate gutxitu batek bere gainbehera prozesua areagotuko duela ez badio, teknologia berrien iraultza horri? aurre
|
hartzen
. Horren harira, lan batek zioen munduko hizkuntzen %5 baino ez dela Interneten erabiltzen, eta horrek gainerako %95 horren heriotza eragingo duela (Kornai, 2013 in Waliño, 2016).
|
|
|
Euskal Herriko Interneteko merkatu osoari begiratuta,. COM eta. ESdira TLD nagusiak, merkatuaren %75 hartuz bien artean. Gainerako TLDek merkatu kuota txikia
|
hartzen
dute. Euskal Herrian erregistratutako domeinu izenen artean. EUS %3 baino ez dira oraingoz.
|
|
|
Helburu hori erdiesteko,. EUS ek glokalizazio testuinguru honetan duen funtzio bereizgarria ustiatu lezake, eta horrela, Euskal Herriko. org,. info,. com,. net,. es eta. fr bezalako domeinuak dituzten web orrialdeak erakarri. Izan ere, mundu zabaleko mugak txikitzen ari diren honetan, norberaren bereizgarriak garrantzia handiagoa
|
hartzen
ari dira, globalizazioak dakarren nortasun galtze hau orekatuz. Hori da, hain justu, glokalizazioak dakarrena eta. EUS domeinuen, eleaniztasunak?
|
|
|
Horren arabera, bazuen Arestik liburuaren izenburua behintzat. Horrek ez du adierazi nahi liburua osatua zuenik, zeren beste batzuetan ere izenburua bazuen baina liburua ez, edo izenburuek testu desberdinak
|
hartzen
zituzten barnean. Adibidez,. Euskal Komedia?
|
|
|
Itsas jainkotasuna, Idotearen aita, itsas txakurren artean bizi den agure zaharra. Itxura bereziak
|
hartzen
ditu bere etsaiengandik ihes egiteko.
|
|
|
Arau honek berealdiko garrantzia du; hain zuzen, arau honen barruan, 3 eranskinean,, alfabeto grekoaren letren izenak? ematen dira, eta, horrezaz gainera, argizagi askok eta askok greziar mitologiako pertsonaien izenak
|
hartzen
dituzte.
|
|
|
ageri dira hurrenez hurren, hau da,???????? adjektiboa
|
hartzen
du oinarri. Esku artean erabili ditudan gaztelaniazko eta ingelesezko itzulpenetan (ikusi bibliografia), berriz,????????
|
|
|
Esku artean erabili ditudan gaztelaniazko eta ingelesezko itzulpenetan (ikusi bibliografia), berriz,???????? izen berezia
|
hartzen
da oinarri. Ostera, Médéric Dufour-en itzulpenean, Phaedimos ageri da, eta horixe eman dugu.
|
|
|
Horrekin batera, kontakizunaren batasunari ematen zitzaion garrantzia eta debekatuta zegoen istorio erromantikoren bat tartekatzea. Pertsonaiak ere maitemintzen ziren, jakina, eta batzuetan maitasunarengatik hiltzen zuten norbait, baina maitasunezko istorioak oso eskematikoak ziren, inoiz ez zuten nagusitasunik
|
hartzen
kontakizunean. Detektibe nobela klasikoaren, arazo?
|
|
|
lanean. Juan Luis Zabalaren eleberriaren istorioan oinarrituta, modernitateko joera esentzialistez haratago gaur euskal identitatea (k) eraikitzeko arazoaz dihardu eta, nola ez, baita iraganaren oroimenak prozesu horretan
|
hartzen
duen toki garrantzitsuaz ere. Lauaxeta da protagonistari laguntzen dion mamua, modernitateko abertzale eta Gerra Zibileko martiri.
|
|
|
Ordea, euskaldunon komunitatea linguistikoki modu horretan definitzea erabakitzen baldin badugu, aldi berean onartu dugu bere gordinean guk aurrez aurre daukaguna dela Euskal Herrian bizi den erdal (dunen) komunitatea. Ez gugandik haraindiko nolabaiteko mugez bestaldekoa (bakarrik behintzat), baizik eta egunero gure ondoan dagoena, gure artean bizi dena, eta egunero bere laguntza aktiboan dituena Espainiako/ Frantziako estatu egitura erdaltzaleak, eta egunero sostengu eta bultzada ezin sendoagoa
|
hartzen
duena mundu osoko frankofonian? 284 milioi hiztun? / hispanofonian? 567 milioi?.
|
|
|
Beste% 13 (etorkizunean Euskal Herrian euskaraz bakarrik egitea nahi duena) alde bat utzita, beste% 84 hori dugu jokaleku ulertarazteko euskaldunon komunitateak dugula etorkizunean euskaraz orain bezala jardun edota orain baino gehiago Euskal Herrian, Euskal Herriko erdal komunitateak, legez edo borondatez, euskara jakiteko/ ikasteko konpromiso estua
|
hartzen
ez duen bitartean.
|
|
|
– % 45 eta% 70 bitarteko hiztun kopurua erakusten duten guneek berriz Errepublikako lurraldeen erdia
|
hartzen
dute gutxi gorabehera.
|
|
|
Eta euskaraz bizitzeko konpromisoa EAEn hartu ahal dugu errazen. Donostian, Bilbon eta Gasteizen; Gipuzkoan, Bizkaian eta Araban?, bertan dugun neurrian legeriarik aldekoena, eta azken 50 urteetako euskalgintzak bertan eskuratu ditugunez gure fruitu zabalenak, euskaldun kopururik handienak, eta baita euskaldunoi, gutxieneko? ulertu diezagukeen elebidun hartzaile/ ia euskaldunen kopuru ikaragarria, 2011rako 45 urtez beherako/ 2016rako 50 urtez beherako populazioaren erabateko gehiengoa
|
hartzen
duena (areago oraindik bitarteko etorkin uholdea bereizita; ondoko 3.3.2 atalean hainbat datu). Baita Iruñean eta Baionan, Nafarroa Garaian eta Iparraldean... ere, noski.
|
|
|
Ez gara beste gabe jaio gure kode etikoen martiri bihurtzeko. Baina nahikoa eta asko dugu konpromiso eta zin egite horiek behintzat joera
|
hartzen
baditugu, helburu optimo, zeinetara goazen pixkanaka hurbiltzen.
|
|
|
– [2011n 35 urtetik beherako gazteen artean euskara ulertzen zutenak] Begiratu EAEk zer kolore
|
hartzen
dituen. Baskongadak ia erabat gorri!
|
|
|
– Azkenik 1956 baino lehenago jaiotako beste 599.729 herritar apenas euskaldunduak kontuan hartuta, azken 30 urte hauetan jaiotako populazio euskaldunenak
|
hartzen
duen 1/ 4 inguruko pisu demografikoa ez da nahikoa populazio osoaren hizkuntza datu estatistikoen iraultza eragiteko, nahiz horixe gertatuko den modu naturalenean belaunaldi zaharren eta ugarien hauek desagertzen doazen neurrian natura lege (eta baldin behintzat populazio gaztearen euskalduntze tasak oraingo joeretan mantentzeko gauza baldin bagara).
|
|
|
irakaskuntzetan, publiko? 288.825?, zein pribatuetan? 198.045?, unibertsitateaz kanpoko mailetan? 419.810?, zein unibertsitate ikasketetan? 67.060?. Denera 300.000 ikasletik gora (ikasle guztien% 61,62tik gora) izan litezke EAEn bere klaseak (guztiak edo batzuk behintzat) egunero euskaraz
|
hartzen
dituztenak (Eustat, 2017d).
|
|
|
Eta guk euskaldunok berriz, zer egin behar dugu? Gure bigarren hizkuntzatzat
|
hartzen
segitu espainola/ frantsesa. Hala jarraituz gero, maiz imajinatu dut ingelesa inoiz espainola eta frantsesa irenstera iritsiko balitz hauen jatorrizko lurraldeetan, guk jarraituko genukeela, euskaldunok, edo euskaldun jada ohiok?
|
|
|
Oraintxe Islandian ere ingelesa hasi zaiela arazo bihurtzen gazteen artean
|
hartzen
ari den indarrarengatik eta islandierari modu serioagoan hasi lekiokeelako lurra jaten. Bai.
|
|
|
Ildo beretik, lurralde guztiek ez dute bilakaera bera izan hogeita zazpi urte hauetan. Lautada baten irudia
|
hartzen
dute Araba, Nafarroa eta Ipar Euskal Herriko bilakaeren grafikoek, jarraian ikus daitekeen moduan. Baina aipagarriak dira bi ohar:
|