|
2004
|
|
|
Israeldarren hizkera, jakina denez, hizkuntza hila zen: ez zuen aspaldi
|
hartan
inork. Sinagogetan erabiltzen zen soilik (gure artean elizetan latinera erabiltzen den modura); eta alderdi horretatik ezagutzen zuten teoriaz zenbait juduk.
|
|
|
Akiturik geunden. Ez dut uste, baina, gau
|
hartan
inork lorik egin zuenik. Nik, behintzat, ez nuen betazalik bildu.
|
|
2005
|
|
|
Baita Kixmirenak ere, eta haiek izan ziren sarkorrenak. Une
|
hartan
inork ez zuen esan amildegirantz gindoazela. Neuk bakarrik sentitzen nuen, antza.
|
|
2006
|
|
|
Bonbardaketen beldur zen, ez lapurreten beldur. Izan ere, garai
|
hartan
inork ez zuen uste naziak hain erraz nagusituko zirenik. Gaur egun ez dugu oso datu zehatzik, baina kalkulurik apalenek adierazten dute berrogeita hamar bat margolan zirela Villeneuven 1940ko irailean, haien artean hainbat Degas, Picasso, Matisse eta Manet.
|
|
|
Jean Baptiste Clootsi –noblea (baroi baten semea), aberatsa... – garai
|
hartan
inork izan zezakeen heziketarik hoberena eman zioten –heziketa frantsesa, orduan politika eta diplomazia helburu zuen edonork jasotzen zuena– Garaiko irakasle onenak eta hezkuntza irekiena izan zituen, sasoi hartako ideal aurreratuen berri. Ikasle babestua eta ondo hezia izan zen ibili zen lekuetan:
|
|
2009
|
|
|
Adak ere antzeko galderaren bat behar zuen aspaldi buruan, nahiz eta hura egitera ausartu ez; Domingoren hitzak entzun ahala, ordea, barre algaraka hasi zen; Damaso, baina, ez zegoen egun
|
hartan
inork kikil zezan, eta, platera eskuetan hartu, ahora eraman eta, hura jatera zihoalakoa eginez, esan zuen:
|
|
|
Domingok, beraz, galdera hura behar zuen eta kezka hura behar zuen: ke arteko giro
|
hartan
inor ez zen hartaz ohartzen, eztabaida sutsuaren goritasunean, nekez ohar zitekeen inor, egia esan?, baina balizko behatzaile ikusezin batek bai, antzemango zion zerbait Domingori, haren betarteari erreparatuz gero, militante haietako batek harako hura esan zuenean, adibidez?. Edo haiek, edo gu?!??: aurpegian segundo bakar bat ere iraun ez ziòn keinu bat izan zen, muzin keinu bat?, baina ezin nabarmenagoa bere laburrean, kideak ahoskatutako esaldi hura bere barruko kezkaren adierazpide ezin zuzenagoa balitz bezala:
|
|
|
Domingok, beraz, galdera hura behar zuen eta kezka hura behar zuen: ke arteko giro
|
hartan
inor ez zen hartaz ohartzen –eztabaida sutsuaren goritasunean, nekez ohar zitekeen inor, egia esan–, baina balizko behatzaile ikusezin batek bai, antzemango zion zerbait Domingori, haren betarteari erreparatuz gero, militante haietako batek harako hura esan zuenean, adibidez –" Edo haiek, edo gu...!" –: aurpegian segundo bakar bat ere iraun ez ziòn keinu bat izan zen –muzin keinu bat–, baina ezin nabarmenagoa bere laburrean, kideak ahoskatutako esaldi hura bere barruko kezkaren adierazpide ezin zuzenagoa balitz bezala:
|
|
|
Adak ere antzeko galderaren bat behar zuen aspaldi buruan, nahiz eta hura egitera ausartu ez; Domingoren hitzak entzun ahala, ordea, barre algaraka hasi zen; Damaso, baina, ez zegoen egun
|
hartan
inork kikil zezan, eta, platera eskuetan hartu, ahora eraman eta, hura jatera zihoalakoa eginez, esan zuen:
|
|
2010
|
|
|
Txillarreko elkarrizketen garaian, Otegi eta Egiguren lehen oinarriak jartzen ari zirenean, Egiguren bera Erromara joan zen, Roger Etxegarai kardinal lapurtarrarekin hitz egitera, Vatikanoko diplomazian itzal handikoa zenez. Espainiako gobernuburua Jose Maria Aznar baitzen, prozesua PPren gobernuarekin gauzatu zela pentsatuta ari ziren orduan prestaketa lanak egiten, Egigurenen hitzetan,, garai
|
hartan
inork ez baitzuen uste hauteskundeak PSOEk irabaziko zituela?. Eta PP halako prozesu batean sartzekotan, Elizaren bedeinkazioa izatea garrantzitsua izan zitekeela uste zuten:
|
|
2011
|
|
|
Une batez, atea berriz zabaldu eta pasilloan lasterka ihes irtengo zela begitandu zaidak, nire begitarteak opa zion erruki ezak izuturik. Hurbiltzeko ahalegin bat egin diat, ukitzeko edo, baina paretaren kontra are gibelerago egin dik berak, une
|
hartan
inork ukitzea nahiko lukeen azkena bailitzan. Bat batean, irribarrea barre bihurtu zaiok eta barrea negar, eta behera etorri duk hautsita.
|
|
|
Sobietar komunisten igitaiak honela moztu zuen Siberiako hizkuntza baztertuen etorkizuna: . Garai
|
hartan
inork ez zuen pentsatu ere egiten komunisten ideiek zentzurik ba ote zuten ehiztari eta biltzaileez osaturiko gizarte tradizional haientzat. (?) Kultura tradizionalak hondatu egin ziren, baina jatorrizko hizkuntzek beste urte batzuetan bizirik iraun zuten, batez ere eskoletan.
|
|
2012
|
|
|
Baina ez nion ibiltzeari utzi. Une
|
hartan
inork hitzik esan izan balit bertan seko geratuko nintzela pentsatu izan dut maiz. Horrela ezer ez gertatzeko abantaila izan zen, urtetan inori hitzik ez egiteko hartutako hautua.
|
|
|
Bladik azaldu zidan bertan geratuko zela lotan, abentura bat iruditzen zitzaiola han egotea; gainera, merkea zen, hots, debalde. Autotik motxila hartu eta herrirako bidean abiatu nintzen, eskuak patriketan, negarra askatzeko prest, baziren ordu batzuk deseatzen nengoela; gauak babesten ninduen eta, azken finean, herri galdu
|
hartan
inork ez ninduen ezagutzen. Ezustean, Fabien atzetik korrika zetorkidala nabaritu nuen.
|
|
|
7 Teide mendia da (3.718 m). Garai
|
hartan
inork igotako garaienetakoa zen, eta 1737an New Geographical Dictionary k 24.000 metroko garaiera bitxia ematen zion.
|
|
2013
|
|
|
Zerbait egin beharra zuen, erotuko ez bazen! Eta orduan, jantzi, ostatutik irten, harrera gelan ez zegoen une
|
hartan
inor?, ostatutik ez oso urrun zegoèn okindegi batean ogi txiker bat erosi, gosari bakartzat hartuko zuena?, eta Bedaibarko mendirik ezagunenaren bidean ipini zen, baita igo eta laster batean jaitsi ere, senak halaxe emanda.
|
|
2014
|
|
|
Gozoki esaten zidatek, alegia, makal eta txepel. Gureak norbait ziren garai
|
hartan
inor ez ziren horiek burua goratzen ditek kalean gurutzatzen nautenean.
|
|
2015
|
|
|
Orduan ulertu zuen Aroak: herri
|
hartan
inork ez zuen garbitzen, josten, otorduak prestatzen, horregatik zeuzkaten arropa guztiak lohi eta apurtuta, horregatik zeuden hain argal, aurretik itxurari eusten bazioten ere.
|
|
|
Ez zuen etsi, eta bere burugogorkeria hura lausengu polita begitatzen bazitzaidan ere, argi nekusan nik gizon harekin ezer gutxi nahi nuela. Istorio
|
hartan
inork agindu gabe sartu nintzenez eta nora eramango ninduen ez nekienez, nola ihes egin niezaiokeen ezin kalkulatuz hasi nintzen, harik eta obsesio bilakatu zitzaidan arte. Une hartantxe harrapatu ninduela uste dut sukarrak; horixe da behintzat buruan sartuta daukadana.
|
|
|
–Bai ederra, erran nion nik, zulo zikin
|
hartan
inork minutu bakar bat ere eman zezakeenik sinetsi ezinik.
|
|
|
II. Mundu Gerraren ostean, aldiz, alderantziz gertatzen hasi zen: nazismoak arrazaz egin zuen erabilerak kontzeptua kutsatu zuen, eta gerraosteko giro goibel
|
hartan
inork ez zuen erakutsi arraza kontzeptua erabiltzen jarraitzeko gogorik edo ausardiarik. Bazterturik geratu zen, munduan bezala, Euskal Herrian ere.
|
|
2016
|
|
|
Denek jarraitu egin zituzten, baina hantxe fitsik ez, lur pelatua baizik! Jirabira berri
|
hartan
inork ez zituen laguntzen ahal, haiek zirelako jakile bakarrak eta orain arte dena hain errexa izan baitzen...
|
|
|
Anagramen jokoa behingoz bazterturik, Richard Darwin bere teoriaren eraikitzeko behar zituen aurkako guziak biltzen hasia zen, batez ere asmaturiko ipuin ospetsuak. Areto
|
hartan
inork ez zekien norantz joanen zen mundua, ezta ere gizakiaren pentsamen ahalaren bidea. Zer pena Sap han ez egotea, bere argitasunaren eskasa sumatzen baitzuen...
|
|
|
Lantegiko argiak itzalita egoten ziren gau guztian, eta zaintzaileak esku argi batekin egiten zituen ikuskaldiak. Neskak ez zuen susmatu ere egingo ibaiaz bestaldeko fabrika
|
hartan
inor zegoenik.
|
|
|
Kontatua dugu dagoeneko, Humphrey Bogart eta Ingrid Bergman en laguntza estimagarriarekin, nola alemanak, Herbehereetako tulipak zanpatu, kanalak zeharkatu eta ligne Maginot garaitezina txuliatuta, Paris atarian paratu ziren, eta nola paristarrak (berdin Rouen, Reims, Nancy, Metz, Lille eta botxeen boten hotsa aditzen zuten beste hiri guztietakoak) antxintxika atera ziren, bakoitzak ahal zuen moduan: inor gutxik zeukan garai hartan autoa, baina autoa zuten haiek, baliozko ondasunak gehi alaba gaztearen gutiziaren bat eta amaginarrebaren katua kargatuta, inor baino pozikago joan ziren, abelera larri
|
hartan
inor pozik egon zitekeen neurrian?, bere baitan pentsatuz, onenean gobernuak arrazoi izan zezakeela, aurreko gerran bezala gure soldadu ausartek, kemenez eta bihotzez naziei aurre egin, geldiarazi eta Rhin ibaiaren beste aldera bidaliko zituztela berehala, Hitler txepel hari ipurdian ostikoa emanda; hala balitz, beren presakako ihes hura ez zen izango oporraldiaren aurrerapena baino, ostera itzul... goiztiarrenek trena hartu zuten, trenetako leku guztiak saldu ziren arte; gero, txartelik gabe ere treneko edozein txokotan sarturik joaten saiatu ziren beste asko, jakinik, zaindariek antzemanda ere, edozein isun hobe izango zela gerrako infernuan geratzea baino; trenak bukatu egin ziren, ordea, eta berdin gertatu zen autobusekin ere, Iparretik Hegora joan ondoren hantxe geratzen baitziren, berriro itzuli gabe, eta itzultzen ziren apurrek ez zuten egiten patriotismoz edo lanpostuarekiko errespetuz, lukurreriaz baizik, arauturiko salneurria halako hamar, hogei, halako ehun ere eskatzen baitzuten, eta zeukanak ordaindu, hainbestekoa baitzen jendeak alemanei zien beldurra; ez nazismoaren izugarrikeriak aurrez ezagutzen zituztelako, ezpada historiaren eskarmentuari esker zekitelako gerrate guztietan irabazleek beren garaipena galtzaileen larruan markatu eta kobratzeko ohitura izan ohi dutela, eta aleman eta frantsesen arteko guduak hain usuak eta ankerrak izaki...
|
|
2017
|
|
|
Goiz
|
hartan
inork ez zuen tutik ere esan gosarian. Jokinek eskertu egin zuen.
|
|
2018
|
|
|
Ingurura begiratu du. Jendetza ikaragarria da, zaila begitandu zaio inurritegi koloretsu eta mugimenduz bete
|
hartan
inor identifikatzea. Garrantzirik ez baleuka bezala jokatu du, baina lastozko hankak sentitzen ditu, bere pisuari eusteko dardaraka.
|
|
|
Hala ere, eta Agnetak esanak esan?, inguru
|
hartan
inork ez duela entzungo ulertu du. Ez dela inor berari laguntzera etorriko.
|
|
2019
|
|
|
Handia zen: atzealdean, antzinako tenis zelai bat zegoen, baina eraikin
|
hartan
inor ez zen tenisean aritzen, eta zelaiaren inguruko hesia zuloz beteta zegoen, eta sarearen zatirik handiena, berriz, ustelduta; aspaldiko arrosadi bat ere bazegoen, gaizki hazitako eta euliz jositako arrosaz betea; hartxintxar eremu bat ere bazegoen, baina harkaitzez betea; eta sorgin korro bat ere bazegoen, txipiroi itxurako perretxiko marroiz osatua, sekulako kiratsa botatzen zutenak oharkabe...
|
|
|
Bere onera etorri zenean, ibaiertzaren paraleloan zihoan errepidea berriz igaro eta ostatuko taberna xumera abiatu zen aterpe bila. Desordu
|
hartan
inor gutxi zebilen inguruan eta, noizean behin autoren baten urruma entzuten bazen ere, oso gutxitua zegoen egun argiko trafiko presatua, erabat ez esateagatik.
|
|
2021
|
|
|
Gauza bat hamaika aldiz bizi izanaren sentipenak prestatu ninduen, agian. Ordurako abian neukan egitasmo ia osoa; beraz, ez neukan beharrik jai
|
hartan
inorekin harremanetan hasteko, atsegin hutserako ez bazen. Baina ez nuen ikusten ganorazko solasaldian galtzeko inor aproposik, eta larrutarako ere arruntegia neritzon begien aurrean agertzen zitzaidan antzerkiari.
|
|
|
Indar guztiarekin garrasi egingo balute, agian,... zorte apur batekin norbaitek entzungo lituzke eta... Baina alferrik dabiltza ilusio faltsuak egiten, parkerantz ematen duen alderdi
|
hartan
inor ez dabil gauez. Itxarotea beste irtenbiderik ez dute.
|
|
|
Ordurako urte bi ziren Sukarrietara ezkondurik bizi zela, hango euskaldunen artean. Galdera zen ea Arkadia
|
hartan
inork euskaraz egin nahi ote zuen. Ez ote ziren denak ere gogotsu erdalduntzen hasiak.
|
|
|
Bere onera ekartzen saiatu zen, sorbaldak bere esku handiekin astiduz. Deika aritu zitzaion, baina ez zuen gorputz
|
hartan
inork erantzun. Zaborrontziaren aldamenean lurrean eseri eta 112 zenbakiarekin saiatu zen orduan.
|