|
2000
|
|
|
—Etxeko harroina eta etxeko sostengua izanen
|
haiz
biharko egunean, Mattin, eta hartarakotz prestatu beharra daukak —erraiten zion aitak.
|
|
|
—Eta hi zer iritzitakoa
|
haiz
–Apez izan nahi duk?
|
|
|
—Bertze Galileo bat izanen
|
haiz
hi...
|
|
|
—Ohoreaz hitz egiterat etorri
|
haiz
etxe honetarat, hihaurk ohorea guztiz galdu duanean.... Edo, ba ote da munduan desohore handiagorik handiki bat neskame urdanga batekin ezkontzea baino?
|
|
|
—Heure buruaz urrikaltzen
|
haiz
, heure buruari irri egin beharrean, eta hori ez duk ona... Eta erori egin hintzen eta heure erortze horretan aurkitu duk heure justifikazinoa, munduan bertze nehor erori ez balitz bezala...
|
|
|
eror eta jaiki, jaiki eta eror, berriro jaikitzeko...? Zeren eta hi letratua izanen
|
haiz
, edo pintorea, edo hik nahi duana, baina ni astronomoa, eta astronomo bezala erraiten diat, taroteko kartetarik harat, ezen gau bakoitzak dituela bere izarrak eta ez dagoela izarrik gabeko gaurik —eta, bere boza apaltzen zuela eta misteriotsu bihurtzen, erran zuen—: Eta Joanes eta biok bizi gaituen gauak ere badik bere izarra:
|
|
|
Nire ametsa izan zuan libertatea, hirea bezainbat. Oroitzen al
|
haiz
nola erabaki nahi izan genuen, gaztetan, geure etorkizuna. Baina erabaki hura gaizki atera zitzaidaan, eta, haren ondorez edo, ez zekiat libertatea bertze ilusione bat ere ez oten den...
|
|
|
Bazkalorduan dukea zirika eta zipoka aritu zitzaion eta erran zion ezen, zezena lantzaz hartzen bazuen eta suerte hartan akabatzen, urrezko hamar dukat emanen zizkiola, eta toreatzaileak ihardetsi zion ezen diru harengatik infernurako ateraino ere joan zitekeela. " Zezenak harrapatzen eta hiltzen bahau, ez
|
haiz
anitzez urrunago joanen", erran zion dukeak, guztiak irriz uzten zituela. Eta iritsi zen hil edo biziko mementua eta, noiz eta toreatzailea torilaren parean paratu baitzen, zeinatu zen behin Paco Corrales, bi aldiz, hiru aldiz... zangoa lurrerat belaunikatu eta lantza eskuan hertsatu aitzin.
|
|
|
" Haatik, zer gertatuko litzateke, baldin biharko egunean Rafael, Botticelli edo Velázquez bezalako pintore handi bat banintz...?" Harik eta egun batean, Pedro frogatu nahian edo, aitak erran zion arte: " Ordea, hi izanen
|
haiz
herederoa, eta, beraz..." Baina Pedro orduan ere ez zuan isildu eta, aitaren aitzinean belaunikatzen zelarik, hala ihardetsi zioan: " Eskertzen diot berorri konfiantza, aita, primutasun eskubideak ene bizkarraren gain jarri dituelako, primua ez naizen arren.
|
|
|
Hik, aldiz, pintura daukak. Hi su handi bat
|
haiz
, Pedro, eta ni su tipi bat". Eta Pedrok ihardetsi zidaan:
|
|
|
—Aditu nahi al duk eskolastikaren kontrako bertze arrazoin bat, Joanes...? Ni naiz, hi
|
haiz
, hura da... Ni nintzen, hi hintzen, hura zen...
|
|
|
—Mutil gaztea
|
haiz
, Joanes —erran zidan, Alessandroren goait geunden egun haietarik batean, biak ere aski antsiatsu orduko, kapitain italiarra uste baino berantago zetorrelako—, eta, gazte guztiak bezala, begiak kanporat zabalik dauzkak; ordea, nola kanporat beha dagoena kanpoan geratzeko perilean baita, heure baitari beha ere jarri huke, eta gogoeta egin, heure arimaren eta heure gogoaren indarztatzeko e... —eta, betartea iluntzen zitzaiola, erran zidan—:
|
|
|
—Baina horiek ez dituk ene teoriak, bertze italiar batenak baizik —erraiten ari zitzaion osaba— Eta hi italiarra
|
haiz
eta jakin huke nor izan zen Galileo...
|
|
|
—Baraurik hagoelako erraiten ari
|
haiz
hori, baina tabernaren batean ahamena hartzen dugula, pentsuz eta aburuz aldatuko haiz, benturaz... —ihardetsi zion osabak, zeinak, ondotik, burua eneganat jiratu eta erran baitzidan—:
|
|
|
—Baraurik hagoelako erraiten ari haiz hori, baina tabernaren batean ahamena hartzen dugula, pentsuz eta aburuz aldatuko
|
haiz
, benturaz... —ihardetsi zion osabak, zeinak, ondotik, burua eneganat jiratu eta erran baitzidan—:
|
|
|
—Setakeria eta burugogorkeria deitzen al diok hik, aita hilaren memoriari? —eten zuen osabak, Pedrori errana akabatzen utzi gabe— Zeren burugogorra zuan hire aita eta burugogorragoa
|
haiz
hi, baina hire amak ez dik zergatik jasan bi burugogorren arteko itsukeria... Edo, ez ote da absurdua hilen alde jartzea, biziak beharrago daudenean?
|
|
|
Eta Urbiain inguruko eta aurkientza hartako jauntxo kasik gehienak, Florentziakoak ez bezala, ezjakinak dituk, zeren haien artean ez baitago, hire aita zenak zekienaren laurdena dakienik... Eta, hala, nola baitira ezjakinak, atsegin den zernahirekin kontentatuko dituk eta ez
|
haiz
, ondorez, haien irrigarri izanen, zeren guztiak ere ene anaia Martinen eskolakoak baitira. Eta zer dio Martinek?
|
|
|
—Berant ibili
|
haiz
bart gauean...
|
|
|
—Hi izarrei beha bizi
|
haiz
, eta ez ote dakik, bada, ezen emakume bakoitza konstelazio bat dela eta konstelazio bakoitzak bere denbora behar duela, izarrik ezkutuenen berri jakiteko.... Baina hik jakin huke Kasiopearen historia, zeren, oker ez banago, prezeptore jaun Marcelek kontatu baitzigun behin batean...
|
|
|
—Zer erokeria da hori...? Jostetan ariko
|
haiz
, jakina...
|
|
|
Orduan bai, istantean altxatu zizkidan berriro begiak, baina begi haiek, ezusteko batez ez ezik, kezka batez ere mintzatu zitzaizkidan, erran nahi balidate bezala: " Argi ibil, Joanes, burutik egiten hasia
|
haiz
, eta burua begiratu huke".
|
|
|
—Eta orain, gerritik goiti biluz... Izan ere, fama gaixtoan jarri
|
haiz
, eta fama gaixtoan jarri gaituk, zeren eta etxean egiten den faltak ezin xuxenago ukitzen, kutsatzen eta desohoratzen baititu etxekoak. Ea, bada, ken gainetik atorra, hogeita hamar azote eman behar dizkiat eta, justiziaren eta ohorearen arauaz!
|
|
|
—Baina zer ohorez ari
|
haiz
hi.... Eta non utzi duk guk aspaldian eginikako zina?
|
|
|
—Joanen al
|
haiz
anaiaganat barkamenduaren galdez?
|
|
|
—eta, irri zabala egiten zidala, zeren osaba aktore ona ere izan baitzitekeen, erran zidan—: Ez
|
haiz
, bada, amorosturik egonen...?
|
|
|
—Zergatik sartu
|
haiz
tartean, Joanes. Edo zalantzaren bat ote huen bortzak garbituko nituela?
|
|
|
—Hi ere eroriko
|
haiz
egunen batean... eta nork daki ez ote den Jainkoa nitaz baliatuko, hi ere fedegabetasunaren zalditik egozteko, nola egotzi baitzuen zorioneko egun batean Saulo, apostoluen apostolua...
|
|
|
Zeren eta Piarres Oihartzabal kapitainak erran baitzidan: " Liburuz inguratua bizi izan
|
haiz
orainokoan, baina, hemendik aitzina, liburuak alde baterat utzi, eta heure bizitzaren liburua skribatzen hasi huke, ez letraz, baina heure hatsaz eta heure odol kolpeez..." Ordea, Rosa de Osoriok hirurehun bat aleko biblioteka bat zuen —nehoiz ez dut etxe partikular batean hainbertze liburu ikusi, guztiak elkarren ondoan junt, jaun André! —, aitaganik heredatu zuena, eta erraiten ... Eta nola sentitzen nuen arrazoin zuela!
|
|
|
—eta, lehenik Antoniori artezten nintzaiola, erran nion—: Hi, Antonio, anitzetan mintzatzen
|
haiz
Utopiaz eta Utopiako anaitasunaz, baina hau al da heure egiteekin predikatu behar duan anaitasuna? —eta erran nion Joxeri, segidan—:
|
|
|
izan ere, jende originalak eta bere gisakoak ez dik berdinetik berdinerat egiten, baina berdinetik hoberat, eta hori ez duk gure zozoaren kasua, zeren habiak egin baititu, bata bertzearen gainean, toki berdintsuetan; gero, jostalaria izan zitekeela pentsatu diat, baina habia, hegazti batentzat, den gauzarik seriosena duk, eta serios denarekin ez zagok josteta egiterik; eta, orduan, bertze zerbait bururatu zaidak —eta, hatza luzatzen zuela, erran zidan—: ez al
|
haiz
konturatzen, bada, ezen mailen arteko leihoak —edo errektanguluak, hobeki— berdinak direla, eta, berdinak direlako, zozoak ez dituela, beharbada, bereizi, ergela delako. Eta ergela delako eta burua galdu duelako egin ditik, benturaz, sei, buruan bakarra zuen arren.
|
|
|
—Egiaren beldur
|
haiz
, beraz... —zirikatu zuen aitonak berriro.
|
|
|
—Bai. Eta fusilen eta kanoien tratua betez gero, zuen aita ere markesa eginen ditek; eta hi ere, aitaren semea haizelako, markesa izanen
|
haiz
, biharko egunean; eta ni ere, hortxe hortxe, haren anaia izaiteagatik... eta etxegoiendarrok egun osoan kakategian egonen gaituk, handik aitzina, urrezko mokordoak produzitzen...
|
|
|
—Euskalduna
|
haiz
, beraz...
|
|
|
Aitzinago, berriz, mapa honen berri jakin nuenean, harat joaiteko gogoa areagotu zitzaidaan... Eta orain hi etorri
|
haiz
... Eta nik Utopian sinesten diat eta hik ere bai, eta Utopiak gehiago lotzen gaitik, katoliko edo protestant izaiteak bereizten gaituena baino...
|
|
|
Ordea, ez al zion Asiskoak otsoari anaia Otso deitzen? Eta hi otsoa baino gutiago izanen al
|
haiz
enetzat, eta ni hiretzat, Joanes. Zeren eta... noiz hasi behar ote dugu etsenpluarekin predikatzen?
|
|
|
—Hitzeko gizona
|
haiz
, Joanes...
|
|
|
—Enbustero hutsa
|
haiz
! —eta, haren irria are zabalagoa egiten zela, eratxiki zuen—:
|
|
|
—eta, haren irria are zabalagoa egiten zela, eratxiki zuen—: Enbustero hutsa
|
haiz
, bai, baina atsegin diat nolakoa haizen... Izan ere, neure anaia gaztea oroitarazten didak... —eta so egin nion, eta puntu hartan ez zitzaidan iduritu bere begi izugarri hura hain izugarri, zeren eta baitzirudien ezen tristurak eta bihozberatasunak ere bazutela begi hartan pausalekurik.
|
|
|
—eta, are haserreago jartzen zela, gaineratu zuen—: Eta zer gurdiz mintzo
|
haiz
hi, bakezko gurdiaz.... Ordea, ez ote dakik ezen ez dagoela bakea ezartzerik ezpatarik ezean...?
|
|
|
Gainerat, ez al zuen Jainkoak berak ere erran ezen ez zituela aberats abariziosak maite? Eta hi aberats
|
haiz
, gaztea haizenez gero. Eta, nola gaztetasuna baita, bertzalde, diruz ezin eros daitekeen aberastasun bakarretarikoa, abarizios izanen haiz, baldin gaztetasunaren donuak eta ondasunak, hala nola haragiari eta amorioari lotuak egon daitezkeenak, heuretzat bakarrik gordetzen badituk —eta, esku bat besagainean ipintzen zidala, eta bertzearekin urrezko hamar dukat eta berrogeita hamar errealeko poltsa emaiten zidala, bertze marinelei baino hagitzez gehiago, behatza galdu nuelako, erran zidan—:
|
|
|
Eta hi aberats haiz, gaztea haizenez gero. Eta, nola gaztetasuna baita, bertzalde, diruz ezin eros daitekeen aberastasun bakarretarikoa, abarizios izanen
|
haiz
, baldin gaztetasunaren donuak eta ondasunak, hala nola haragiari eta amorioari lotuak egon daitezkeenak, heuretzat bakarrik gordetzen badituk —eta, esku bat besagainean ipintzen zidala, eta bertzearekin urrezko hamar dukat eta berrogeita hamar errealeko poltsa emaiten zidala, bertze marinelei baino hagitzez gehiago, behatza galdu nuelako, erran zidan—: Aditu dudanez, Indietako itsasoetan barrena dabiltzan filibusteroek ere beren prezioa ditek, galtzen duten menbro bakoitzeko hainbateko saria jasotzen dutela, eta gu ez gaituk haiek baino gutiago izanen —eta, besagainetik atxikitzen ninduela, erantsi zuen—:
|
|
|
Eta, erregeordeak skribatu gutuna etxekoei irakurri ondoren, eni beha paraturik, erran zidaan: " Hi, Nikolas, seme bakarra
|
haiz
eta oinordekoa haiz, eta enekin etorriko haiz".
|
|
|
Eta, erregeordeak skribatu gutuna etxekoei irakurri ondoren, eni beha paraturik, erran zidaan: " Hi, Nikolas, seme bakarra haiz eta oinordekoa
|
haiz
, eta enekin etorriko haiz".
|
|
|
Eta, erregeordeak skribatu gutuna etxekoei irakurri ondoren, eni beha paraturik, erran zidaan: " Hi, Nikolas, seme bakarra haiz eta oinordekoa haiz, eta enekin etorriko
|
haiz
".
|
|
|
—Ohartu al
|
haiz
ezen Villagrandeko dukeak eta Mantillanako kondeak ere guztiz atsegin dutela ene kakategia, eta gaur ere hantxe eginen dituztela beren egitekoak, baldin dukeak atzo eman zuen hitza betetzen badu bederen...?
|
|
|
—Fida hadi nitaz, Joanes, eta kontsola hadi, zeren eta halakoetan fidatzeko gizona bainaiz... eta zeren dukeak ez baikaitu fusilatuko, gure intentzione ezkutuen berri ez dakien bitartean... Aitzitik, nola hura txantxazalea baita, eta nola laket baititu, bertzalde, kaka kontuak —edo, ez al
|
haiz
oroitzen zer ipuin kontatu zigun atzo, bai berak eta bai kondeak, baita dukesak eta kondesak ere, ene kakategia probatu ondoren? —, lagundu ere lagun ziezagukek, oharkabean...
|
|
|
—Zer arraio ari
|
haiz
–—erran zidan.
|
|
|
—Martin, negozioetan gizon ezin trebeagoa izanen
|
haiz
; iduri du, ordea, ezen zur puska hori ez dela Kristoren gurutzearena, baina ohoin gaixtoarena...
|
|
|
—Ez, ez... Hi
|
haiz
etxeko zientzilaria, eta fidatzen nauk...
|
|
|
—Urrun iritsi
|
haiz
hi ezpataz, urrunago iritsiko nauk ni otoitzaz...
|
|
|
Eta ni nauk eta ni izanen nauk hik behar duan haizea, hi gaztetan enea izan hintzen bezala, Pariserat studiatzerat joan aitzin... Edo ez al
|
haiz
gogoratzen zer konbertsazione izaiten genituen gazte ginela?
|
|
|
Landu lehenik, lehenik landu beharrekoa, eta utzi koroa azkenerako. Eta azkenean ohartuko
|
haiz
, beharbada, ezen hire santak soberan izan lezakeela hik ezinbertzekotzat jotzen huen koroa ere.
|
|
|
Ez, bada! Anitzetan mintzatzen
|
haiz
Erromaz eta Erromaren zitalkeriaz, baina hi ere Ziaurrizkoa bezala eta Erroma bezala mintzatzen haiz... zeren libertateak libertatea hil baitezake, noiz eta bertze dogma bat bihurtzen baita...!
|
|
|
Ez, bada! Anitzetan mintzatzen haiz Erromaz eta Erromaren zitalkeriaz, baina hi ere Ziaurrizkoa bezala eta Erroma bezala mintzatzen
|
haiz
... zeren libertateak libertatea hil baitezake, noiz eta bertze dogma bat bihurtzen baita...!
|
|
|
—Hori duk, hori, Joanikot! —erran zion kapitainak, hark ere bertze ontzi bat arno ezpainetaratzen zuela— Lehorrean bizi
|
haiz
, baina itsasgizona emaiten duk, zeren eta itsasoa ere ez baita hitzez egiten, baina itsas kolpez.
|
|
|
—Piarres etorri duk eta hor egon
|
haiz
mutu... Zer gertatzen zaik, Pedro?
|
|
|
—Hi ez
|
haiz
ene haizea, Joanikot: ez haiz eta ez haiz izanen... kendu hori burutik!
|
|
|
—Hi ez haiz ene haizea, Joanikot: ez
|
haiz
eta ez haiz izanen... kendu hori burutik! Zeren eta ez baitut sutan erre eta xispildu nahi!
|
|
|
—Hi ez haiz ene haizea, Joanikot: ez haiz eta ez
|
haiz
izanen... kendu hori burutik! Zeren eta ez baitut sutan erre eta xispildu nahi!
|
|
|
—Oker nengoan, Pedro, hirekin, eta hoa, bai, hemendik. Izan ere, hi famaz mintzo
|
haiz
, arteaz eta libertateaz mintzatu beharrean, eta ahalkea emaiten didak. Eta ez zagok, bertzalde, mahatsa eskatzerik elorriari —begiak zabalik zituen osabak, betzuloetarik ateratzerat balihoazkio bezala, ukabilak bularraren kontra hertsirik; eta uste izan nuenean ezen bere ukabil haiekin edozer egiteko gai izan zitekeela, aitzitik, lasaitu eta hedatu zituen eskuetako hatzak eta bigundu zuen ap... Halarik ere, bazekiat ezen Italiatik enegatik etorri hintzela, eta, halatan, enea dela kulpa eta hobena, eta ez dudala desenkusarik...
|
|
|
—Zertan ari
|
haiz
–—galdetu zidan.
|
|
|
—Segur al hago ezen jakintsua ez dela nehoiz koleratzen...? —erran zidan, teatro edo komediako aktoreen gisarat deklamatzen zidala, hitzak eta isiluneak tartekaturik— Baina segur ez bahago, hemendik gutirat egonen
|
haiz
...! —eta jaurtiki zuen orria airerat, higitu zuen ezpata baterat eta bertzerat haize errotaren hegala baino arinago, eta apurtu zuen papera ez dakit zenbat zatitan.
|
|
|
—Bai, hi munduko mutilik ausartena
|
haiz
, baina ezetz jar Pagabasoko leizeko zuhaitzetik dilindan, osaba Joanikot bezala...
|
|
|
—Lasai, Joanes. Madrilgo gortean bertze tximuren bat behar dutenean, deituko zioat... eta hiri ere deituko diat, nahi baduk, zeren eta hi ere trebea
|
haiz
, soketan goiti...
|
|
|
—erran zion osaba Joanikotek— Heure burua horrenbertze gutietsi eta beheititu ondoren, uste nian ezen ahantzia izanen huela ofizioa, baina ez... Aitortzen diat ezen ez haizela jainkoek ukitu jeinua, baina atsegina
|
haiz
eta hire pintura duina duk... eta Martinek ez dik hori baino anitzez ere gehiago behar, Piero. Bai, berant baino lehen eginen dik gure Italiako izarrak dir dir Urbiaingo zeruan...!
|
|
|
Bai, sinetsia nagok ezen zientziak libertatearen lurralderat garamatzala... eta hire pinturak ere harako bidean jarri gaitik, zinezko pintura izanen bada. Eta, egunen batean, harat helduko
|
haiz
eta zerbait izanen haiz...
|
|
|
Bai, sinetsia nagok ezen zientziak libertatearen lurralderat garamatzala... eta hire pinturak ere harako bidean jarri gaitik, zinezko pintura izanen bada. Eta, egunen batean, harat helduko haiz eta zerbait izanen
|
haiz
...
|
|
|
—Hi ere gizontzen hasi
|
haiz
, eta noizbait edaten hasi duk arno apur bat...
|
|
|
—Ongi duk, Joanes. Hi izen handiko familia bateko kidea
|
haiz
, baina, marinel bat gehiago izan nahi baduk, marinel bat gehiago izanen haiz. Baina jakin ezak, bertzalde, ezen jende guti estimatu izan dudala nik bizitzan, nola estimatu dudan hire osaba, eta halatan izanen dela enetzat ohore ezin handiagoa haren" seme spirituala", osabak bere kartan dioen bezala, neurekin izaitea.
|
|
|
—Ongi duk, Joanes. Hi izen handiko familia bateko kidea haiz, baina, marinel bat gehiago izan nahi baduk, marinel bat gehiago izanen
|
haiz
. Baina jakin ezak, bertzalde, ezen jende guti estimatu izan dudala nik bizitzan, nola estimatu dudan hire osaba, eta halatan izanen dela enetzat ohore ezin handiagoa haren" seme spirituala", osabak bere kartan dioen bezala, neurekin izaitea.
|
|
|
—Bai, Joanikot, ene haizea izan
|
haiz
, eta ene haize zirimola izan haiz. Izan ere, hatsarrean hilik ikusi haut plazan, baina, halako batean, oihu egin duk —libertateari egin diok oihu! —, eta oihuak piztu hau!
|
|
|
—Bai, Joanikot, ene haizea izan haiz, eta ene haize zirimola izan
|
haiz
. Izan ere, hatsarrean hilik ikusi haut plazan, baina, halako batean, oihu egin duk —libertateari egin diok oihu! —, eta oihuak piztu hau!
|
|
|
—Ongi eginen duk, eta ongi etorria izanen
|
haiz
, bisita egin diezadaanean. Eta hoa, bai, Piarres Oihartzabal kapitainarenganat, zeren eta ez baitut munduan hura bezain gizon librerik ezagutzen.
|
|
|
Barkatu, Joanes, ene azken gutun honetan semetzat hartzen bahaut, baina zer izan
|
haiz
, bada, enetzat, izan ez nuen semea baizen...! Zeren, nor ote da aitaren seme semeagoa:
|
|
|
Izan ere, bizi berri baterat jaio nahi nuen eta jaio beharra nuen, zinez, zeren —ene kontzientziaren hertsiak errerik, elkorturik eta idorturik— ez bainengoen jada lehengo gogoan eta sinestean, eta zeren iraganetik hastandu eta iraganarekin hautsi nahi bainuen, amarekin eta geure etxearekin, leinuarekin eta etorkiarekin, aita Bartolomerekin eta eliza katolikoaren harrokeriarekin... baita liburuekin ere, zeren kapitainak, zeinak etxean dozena pare bat liburu baitzituen, itsasoari buruzkoak gehienak, baina baita Montaigneren Entseiuak ere, hala erran baitzidan bere bertze erran haietarik batean: " Liburuz inguratua bizi izan
|
haiz
orainokoan, baina, hemendik aitzina, liburuak alde baterat utzi eta heure bizitzaren liburua skribatzen hasi huke, ez letraz, baina heure hatsaz eta heure odol kolpeez... Zeren eta nik ere irakurri baititut liburu batzuk, eta bazekiat zertaz ari naizen..."
|
|
|
Laguntzen ari zitzaizkidan marinelek irri egiten zidaten —zeren itsasoan ez baitzuen deusetarako balio etxegoiendarren leinuko kidea izaiteak, are gutiago erabaki nuenetik ezen ez nuela tratu berezirik nahi—, eta haien irriek are gehiago mindu ninduten. " Itsasoa ez zuan edozein egin, mutila...!", erran zidan batek;" Lehorrekoa
|
haiz
eta hobeki hengoen lehorrean...!", egotzi zidan bertze batek;" Itsasoak zaildu eta gogortuko hau...!", erran zidan hirugarrenak, neure kamastrarat ninderamaten bitartean eta bertan etzanarazten... Baina gaitzena izan zen handik berehala, buruan neukan berunezko munstroak bere atzaparrak luzatu eta betzuloetarat egin zuenean, non oinazeak astunetik eta sorgorretik zorrotzerat eta biziagorat egin baitzuen —minberagorat, alegia—, begietako nerbioak orratz ikustezin batez ukitu balizkidate bezala.
|
|
|
Eta ez al dira neskak eta emaztekiak, bada, bertze itsaso batzuk bezala, hondarraren hondarrean beren altxorra gordetzen dutenak, gizonezkoak haien bila abia gaitezen amoreakatik? Baina hi aurkitua izanen
|
haiz
, benturaz, haietarik bat edo bertze... —eta irri pikaro ezin maliziosagoa egin zidan.
|
|
|
Eta, neure aitzinean ez nuèn arren, haren iduria etorri zitzaidan bururat, erraiten niola: " Haizez izorra izanen ahal
|
haiz
, putzez erditzeko noizbait!" Zeren eta urrezko hamar dukatak eta bertze diru guztiak ebatsi baitzizkidan! Jornal bikaina hura, bere etxea kez garbitzeko eta etxeko itaixuren estaltzeko... baita bertze etxe baten erosteko ere, benturaz!
|
|
|
—Hi poltsarik gabe etorri
|
haiz
bart gauean, eta ez haiz, bada, pikaro talde horrek lumatuetarik izanen...
|
|
|
—Hi poltsarik gabe etorri haiz bart gauean, eta ez
|
haiz
, bada, pikaro talde horrek lumatuetarik izanen...
|
|
|
" Baina ez al huen aitortzen ezen, Mignonekin heure gauzatxoak egin hituenean, zeruan sentitu hintzela, eta nekez ibili ahal izanen hintzela, hartaraz gero, bertze nehorekin, zeren eta infernua izan baitzitekeen zeru hartarik kanpoan egon zitekeen gauza bakarra? Ederki aldatu
|
haiz
, bada, azken bolada honetan...!" Eta nik ihardesten nien, neure haragi flakoan gero eta sendoago: " Bai... baina ez didazue ukatuko ezen, be hin begiak hertsiz gero, berdin dela neskatxa batekin zein bertze batekin.
|
|
|
—Eta harritu egiten
|
haiz
.... Neurriz kanpoan ibili haiz, eta neurriz kanpoan ibiltzeak halako ondoreak ekarri izan ohi ditik...
|
|
|
—Eta harritu egiten haiz...? Neurriz kanpoan ibili
|
haiz
, eta neurriz kanpoan ibiltzeak halako ondoreak ekarri izan ohi ditik... —zuk Salamancan eman zenizkidan arrazoin bertsuak eman zizkidan, jaun André—, zeren oilaskoa ahamen ezin apetitosagoa izan baitaiteke egun batean, baita hurrengoan ere eta hurrengoan, baina beti zagok muga bat eta, muga haren haustetik heltzen duk oilaskoari eta bertze edozein janariri asearen aseaz hartzen zaion narda...
|
|
|
—Ostia, Eduardo, aspergarri samar jartzen hasia
|
haiz
jende guztiarekin, Klara andereñoarekin bereziki.
|
|
|
Hango atetik, Isabel Sanjoseren irriño erreak hormatu ninduen. " Debalde ari
|
haiz
, motel. Ni ere entseatu nauk zimaur montio horrekin eta hiri adina kasu egin zidak, nire ederrean ere eta lan egiten dudan egunkarian lan eginda ere", itzuli nuen.
|
|
|
—Geldi, Ramirez. Erotu
|
haiz
–
|
|
|
—.. eta nire iritzia nahi baduk, kabina batera ez ezik, popatik hartzera ere joaten ahal
|
haiz
etxe honetatik...
|
|
|
—Sentibera samarra
|
haiz
.
|
|
|
—Tira, bueltatzen ahal
|
haiz
jadaneko.
|
|
|
—Joder, Charly, hi ere hasiko
|
haiz
horrekin talakan?
|
|
|
—Tira, nahi bezala. Non izanen
|
haiz
arratsaldean. Lanpeturik nabilek orain.
|
|
|
—Etorriko
|
haiz
orduan?
|
|
|
Zer sailetan paratu haute orain, telebistetako programazioan ala nekrologiketan? Sukaldaritzako kritika ere egin gabea izanen
|
haiz
oraindik...
|
|
|
—Hara, maiteak, kasik nahiago zaituztet fraideeneko garaiaz aritzen zaretenean —espantuka—: " oroitzen
|
haiz
–"," oroitzen haiz?"," oroitzen haiz?".
|
|
|
—Hara, maiteak, kasik nahiago zaituztet fraideeneko garaiaz aritzen zaretenean —espantuka—: " oroitzen haiz?"," oroitzen
|
haiz
–"," oroitzen haiz?".
|
|
|
—Hara, maiteak, kasik nahiago zaituztet fraideeneko garaiaz aritzen zaretenean —espantuka—: " oroitzen haiz?"," oroitzen haiz?"," oroitzen
|
haiz
–".
|
|
|
—Ximurenaz ari
|
haiz
–
|
|
|
—Azkar ari
|
haiz
gero.
|
|
|
—Hau zerrikeria! Nola ibiltzen ahal
|
haiz
deabru edabe honi zurrupaka?
|
|
|
—Waterloo ikusia
|
haiz
–—galderari galdera.
|