|
2000
|
|
|
Azken batez, badirudi Estatu nazioak Estatuari sortzen zaion beharrari erantzuten diola. Badago gai hau argitu dezakeen nazionalismoaren
|
hainbat
teoria, eta horietako batzuen irakurketa azkarrari ekingo diogu. Adibidez, Gellner en ereduaren arabera18, gizarteen modernizatze prozesuan koka daiteke nazionalismoaren gaia, gizarte tradizionalek gizarte industrializatu bihurtzeko izan duten igaroaldian.
|
|
2001
|
|
|
Beraz, molekula usaindunaren eta usaimenaren arteko elkarrekintza aztertu behar da; hau da, zer gertatzen ote da substantzia kimiko batek pituitariara jo eta gero? Honetaz ezer gutxi dakigu eta
|
hainbat
teoria itxuratu dira:
|
|
2006
|
|
|
Egile hauekadierazten dute XVIII. mendean gurasoen garrantzia azpimarratzen hasten dela; era berean, XIX. mendean, amaren figuraren garrantzia nabarmendu egingo da, harik eta pixkanaka pixkanaka umearen ongizate fisiko eta mentalaren bermenagusia bihurtu arte. XX. mendean, jada,
|
hainbat
teoria psikologiko tartean, emakumeei errua sorraraziko zaie euren papera ongi betetzen ez dutenean. Teoria hauenartean, nagusietariko bat, XX. mendearen erdian sortzen den John Bowlby renatxikimenduaren teoria izango da, amaren eta umeen artean, behar den bezalako, loturaz hitz egiten diguna eta harreman hori erabat uniformizatu eta naturalizatuegiten duena (ikus, esate baterako, Bowlby, 1989).
|
|
|
Osasuna edo bizimoduak era ez hegemoniko batetikulertzeak ez zaituelako berez libratzen genero ikuspegi ezberdintzaile eta zapaltzaile batetik. Beste aldetik, filosofia horiek normalean XX. mendearen erdiangaraturiko
|
hainbat
teoria psikologiko dituzte oinarri, atxikimenduaren teoria kasu, oso testuinguru historiko partikularrean sorturikoa eta emakume eta gurasoaskoren errealitatea kanpoan uzten duena. Bigarrenik, esan behar da feminismoaeta emakumeen aurrerapausoak ulertzeko modu ugari egon daitezkeela, denakerrespetagarriak bezain eztabaidagarriak.
|
|
|
Lerradura onomastiko horren zioak ez ditugu ezagutzen baina
|
hainbat
teoria daude. Batzuek diote baskoiek Mendebaldea inbaditu zutela V. VII. mendeen buruan, hau da, teoria espantsionista; beste batzuek, ordea, zilegiago ikusten dute, vasco?
|
|
|
21 Historiaren definizioaren eta izaeraren inguruan,
|
hainbat
teoria eman dira denboran zehar. Annales eskolako historialarien artean, 1960 hamarkadetan, historia zientziaz bi ikuspegi gauzatu ziren:
|
|
2007
|
|
|
Vygotsky ren (1979) ideietan oinarrituta, beste
|
hainbat
teoria ere sortu ziren.Kulturak gizakiaren garapena zehazten duela aldezten dute horiek. Ikuspegi horienarabera, gizakia kultura baten barruan garatzen da, eta, han, ezagutza edukigehienak eskuratzen ditu beste pertsonekin zereginak ebaztean izaten ditueneragin trukeetan.
|
|
|
James-ek Niari eta Nireari buruz egindako ekarpenek eragin handia izan dutenorberaren ezagutzaren inguruko azterketetan, eta, gaur egun, horietan oinarritutako
|
hainbat
teoria aurki daitezke; esate baterako, Lewis eta Brooks Gunn ena (1979).
|
|
|
Ikaskuntzan oinarritutako
|
hainbat
teoria daude. Batzuen arabera, generoarenaraberako estandarizazioa haurrari kanpotik ezartzen zaizkion zigorren eta sarienondorioa da (Staats, 1975 in Durkin, 2005).
|
|
2008
|
|
|
Neoestrukturalistatzat edo neopiagetiartzat har litezkeen
|
hainbat
teoria egon arren, ondoren, Juan Pascual Leoneren, Robbie Caseren, David Klahr en eta John Gilbert Wallaceren ikuskeren ideia bereizgarrienak besterik ez dira labur labur aurkeztuko.
|
|
|
Garai batean,
|
hainbat
teoria eta azalpen teoriko agertu ziren. Gaur egun, jarrera ezkorra da nagusi ikertzaileen artean.
|
|
|
Prozesu horiek azaltzeko,
|
hainbat
teoria daude. Horietariko batek kontuan hartzen ditu duela hamazazpi bat milioi urte Lurrean (egun Afrika dagoen lurraldearen inguruan) batera gertatu ziren aldaketa ekologiko eta klimatikoak.
|
|
|
Joera hori garapena errealitatetzat hartzen duen jarrera hartze bat da, eta, bizi ziklo osoan zehar gertatzen denez (mota guztietako esperientziez gainezka, beraz, baita belaunaldi esperientziez ere), hura aztertzeko ez dira bakarrik garapenaren lehen aldietan oinarritzen (haurtzaroan eta nerabezaroan). Hipotesi horrek agerian jarri nahi du aldagai unibertsal normatiboek, oro har, zer nolako garrantzi erlatiboa duten garapenerako(
|
hainbat
teoriak proposatuak, hala nola Epistemologia Genetikoak edo psikoanalisiak). Aldagai horiei testuinguruzko edo historiako beste aldagai batzuk erantsi behar zaizkie; haien garrantzia, hainbat ikuspegitatik landu bada ere, ingurunearekin edo gizarte elkarrekintzarekin lotutako ikuspuntuek edo gizarte elkarrekintzazkoek jarri dute mahai gainean.
|
|
|
Hain zuzen ere, Locke() eta Rousseau(). Bi autore horien ekarpenetatik, geroago,
|
hainbat
teoria abiatuko dira psikologian.
|
|
|
Arestian ikusi den bezala, gure diziplinaren sorreran, finkatzean eta garapenean, zeresana izan duten egileek
|
hainbat
teoria planteatu dituzte (ikus 5, 6, 7 eta 8 gaiak). Teoria bat terminoen definizioak eta legeak biltzen dituen adierazpen multzoa da eta ezagutzak antolatzea eta etorkizunean egingo diren ikerketak gidatzea da haren funtzioa (Baltes eta laguntzaileak, 1980).
|
|
|
Gizakien inguruko
|
hainbat
teoria planteatzen hasi ziren.
|
|
|
Hori horrela izan arren, ikaskuntzari buruzko
|
hainbat
teoria plazaratu dira: batetik, Pauloven eta Watsonen baldintzapen klasikoa; bestetik, Skinnerren baldintzapen operantea edo instrumentala; eta, azkenik, Searsen eta Banduraren ikaskuntza soziala.
|
|
2009
|
|
|
Ikerketen emaitzekin sortutako
|
hainbat
teoriak faktore biologikoa erabakigarritzat jotzen dute, eta ikuspuntu horren baitan gizon eta emakumeen fisiologiaezberdinak (gizonezkoek testosterona eta emakumezkoek estrogenoak) izateakezberdintasun emozionalak azalduko lituzke. Beste teoriko batzuen esanetan, ordea, aldagai soziokulturala da denetan garrantzitsuena, eta ikaskuntza etagizarteratze prozesuen bitartez gizon eta emakumeek beren mundu emozionalamodu ezberdinean eraikiko eta erabiliko lukete, naturak hala zehazten ez badu ere.Azkenik, badira beste hainbat teoria soziobiologiko generoen arteko ezberdintasunak ulertu ahal izateko faktore biologikoak zein soziokulturalak kontuan hartubehar direla diotenak.
|
|
|
Ikerketen emaitzekin sortutako hainbat teoriak faktore biologikoa erabakigarritzat jotzen dute, eta ikuspuntu horren baitan gizon eta emakumeen fisiologiaezberdinak (gizonezkoek testosterona eta emakumezkoek estrogenoak) izateakezberdintasun emozionalak azalduko lituzke. Beste teoriko batzuen esanetan, ordea, aldagai soziokulturala da denetan garrantzitsuena, eta ikaskuntza etagizarteratze prozesuen bitartez gizon eta emakumeek beren mundu emozionalamodu ezberdinean eraikiko eta erabiliko lukete, naturak hala zehazten ez badu ere.Azkenik, badira beste
|
hainbat
teoria soziobiologiko generoen arteko ezberdintasunak ulertu ahal izateko faktore biologikoak zein soziokulturalak kontuan hartubehar direla diotenak. Ez da gure lanaren helburua teoria hauek aztertu eta elkarrenarteko eztabaidan zentratzea, eztabaida interesgarria bada ere, guk hemendik aurrera faktore sozialak eta ikaskuntzakoak izango ditugu kontuak, berauek generoarekin zerikusi handiagoa baitute aldagai biologikoek baino, sexuen arteko ezberdintasunaz hitz egingo bagenu beste kontu bat litzake.
|
|
2010
|
|
|
Azken urteetan, egoera horri buelta emateko asmoa duten
|
hainbat
teoria eta azterketa landu dira. Diru-laguntzetatik aparte, beste mota bateko politika tresnak kontuan hartzen hastea da oraingo helburua, produktu eta zerbitzu berritzaileen eskaera pizteko asmoz.
|
|
2014
|
|
|
Prozesu horiek azaltzeko,
|
hainbat
teoria daude. Horietariko batek kontuan hartzen ditu duela hamazazpi bat milioi urte Lurrean (egun Afrika dagoen lurraldearen inguruan) batera gertatu ziren aldaketa ekologiko eta klimatikoak.
|
|
|
Hain zuzen ere, Locke() eta Rousseau(). Bi autore horien ekarpenetatik, geroago,
|
hainbat
teoria abiatuko dira psikologian.
|
|
|
Garai batean,
|
hainbat
teoria eta azalpen teoriko agertu ziren. Gaur egun, jarrera ezkorra da nagusi ikertzaileen artean.
|
|
2015
|
|
|
Artikulu honetan doktore tesirako egindako literatura berrikuspenaren laburpen sintetiko bataurkezten da. Ikerketak hiri bazterreko paisaiak jorratzen ditu eta hauek ulertu ahal izateko huraosatzen duten hiru kontzeptuen inguruko
|
hainbat
teoria lantzen dira hemen: paisaia eta hiria, eta azkenhonen eratorria den hiri ertza.
|
|
|
Tamalez, printzipio horien interpretazio hertsiegi batean oinarrituta, doktrinaren zati batek (Weigend, 2011; Herzberg, 2000) Hitlerren gisako goi karguak partaide huts gisa induktoregisa, hain zuzen ere zigortzea proposatu izan du. Horrelako eta antzeko bidegabekeriakekiditeko, nazioarteko auzitegi penalek eta nazioarteko doktrinak
|
hainbat
teoria garatu etaaplikatu dituzte, besteak beste, Joint Criminal Enterprise (hemendik aurrera, JCE) delakoa.
|