|
2007
|
|
|
Klimaren azken aldaketa bortitza azkeneko izotz aroaren amaieran gertatu zen, duela 12.000 urte inguru (garai hartan, gizakia Ameriketan finkatzen hasi zen eta, beste
|
hainbat
lekutan, nekazaritzari ekin zion). Ipar Ameriketan urtzen ari ziren izotz plakek ur geza kantitate handi bat askatu zuten bat batean Ipar Atlantikora.
|
|
|
Azkenik, badaude
|
hainbat
leku ohi baino askoz tupatsuagoak. Tarteka agertzen dira, eta, nahiz eta kareharriaren eta tuparen txandakatzeri eutsi egiten zaion, tupa proportzioa ohikoa baino askoz handiagoa da.
|
|
2008
|
|
|
Iragarpen ezkor horiek munduko beste
|
hainbat
lekutan ere egin dituzte, glaziarrak mundu osoan egiten ari baitira atzera. Esaterako, Europako Ingurumen Agentziaren arabera, 2050erako Suitzako Alpeetako glaziarren hiru laurdenak desagertuta egongo dira.
|
|
|
Durangoko Izarra Astronomia Elkartekoak hasi ziren behatokia erabiltzen, eta Esteban Esteban irakaslea ikasgelaren arduradun bihurtu zen. Estebanek berak modulu didaktiko asko gehitu dizkio bildumari, batzuk
|
hainbat
lekutatik bilduta eta beste batzuk berak eginda. Gaur egun, ikasgelako bisiten gidaria da.
|
|
|
Han dauden materialak
|
hainbat
lekutatik ekarri dituzte. Planetarioa Durangoko Udalak ordaindu zuen, bai eta beste modulu batzuk ere.
|
|
|
Saltzaile batek
|
hainbat
lekutatik igaro behar du eta abiapuntura iritsi, ahalik eta ibilbide egokiena eginez. Horri saltzailearen problema esaten zaio, eta ezin da ebatzi ohiko metodoekin, baina algoritmo genetikoen bidez ondo ebazten da.
|
|
2009
|
|
|
Dena den, etorkizunean metal arraroen hornidurarekin arazorik ez dutela izango bermatzeko, Estatu Batuetako, Australiako, Frantziako, Kanadako, Japoniako eta Errusiako enpresak itunak egiten ari dira konpainia txinatarrekin. Gainera, meategi berriak topatzeko ahaleginak egiten ari dira
|
hainbat
lekutan, hala nola Indian eta Kanadan.
|
|
|
Oraingoz ez dago galdera horientzako erantzunik. Baina kontua da arrainak merkatuan daudela, legearen barnean Estatu Batuetan, eta itzalean munduko beste
|
hainbat
lekutan. Europako Batasunean debekatua dago arrain horiek inportatzea, saltzea edo edukitzea, eta, hala ere, Herbehereetan mila eta laurehun arrain aurkitu zituzten animalia dendetan salgai.
|
|
|
Paristik ume jaioberriak ekartzen dituztela eta, hiriguneetan ez ezik, kulturan ere barneratuta ditugu zikoinak. Kulturan eta hirigune batzuetan badaude, bai, baina 1950eko hamarkadaren inguruan hainbat eta
|
hainbat
lekutatik desagertu zen hegazti galant hori. Harrezkero, bere kabuz berreskuratu da kasu batzuetan.
|
|
|
Gouldi irakurri nion bidaiaren ibilbidea erabakigarria izan zela. Izan ere,
|
hainbat
leku eta fenomeno ezagutzeko aukera izan zuen; esaterako, ikusi zituen lurrikarak, sumendiak, oihan tropikala, non espezieen arteko lehia nabaria den... Hori oso lagungarria izan zen Darwinentzat.
|
|
2011
|
|
|
Ikertzaileek susmoa zuten gizaki modernoa orain dela 42.000 urte, gutxienez, iritsi zela Europara, hala iradokitzen baitute
|
hainbat
lekutan aurkitutako tresnek (Homo sapiens ek bakarrik egin zitzaketen halako tresna konplexuak). Europan orain arte aurkitutako giza aztarna zaharrenak, ordea, orain dela 37.000 urtekoak ziren, gutxi gorabehera.
|
|
|
Euskal tradizioa bera saguzarraren aldekoa izan da, nekazari munduarena behintzat. Arratian, esate baterako, eta gauza bera da Nafarroako
|
hainbat
lekutan, ume batek hortz bat galtzen duenean ez zaio Perez sagutxoari ematen, baizik eta saguzarrei botatzen zaie. Etxeko teilatura botatzen da gauez hortza.
|
|
|
Eta beste
|
hainbat
lekutan garatu dituzten ideiei hel dakieke. Leku askotan, turismoa erakartzeko erabiltzen dira saguzarrak; zergatik ez?.
|
|
|
Jendearen argudioa da hortik dioxinak ateratzen direla eta oso txarrak direla. Dioxinak beste
|
hainbat
lekutan ere agertzen dira; neurtuko bagenu kale estu batean trafikoa dagoenean zenbat dioxina dauden, harrituko ginateke.
|
|
2014
|
|
|
Hidrokarburoen Euskadiko Elkartea da zundaketak egiteko interesa duena, eta haustura hidraulikoa erabiltzeko asmoa duena. Hala, zundaketak egiteko
|
hainbat
leku proposatu izan dituzte, eta arrazoi bat dela, bestea dela, aldatzen joan dira. Adibidez, Subijanan, Gasteizko Udalak jarduera baimenak ukatu zituen.
|
|
2015
|
|
|
Bidaiez aparte, beste faktore batzuk ere lagundu ohi diete azaleratzen ari diren infekzioei; besteak beste, aldaketa klimatologikoek eta demografikoek. Klima aldaketaren eraginez,
|
hainbat
leku ezberdin koloniza ditzakete era guztietako eltxoek, eta, hartara, garraiatzen dituzten mikroorganismoak hedatu. Horren adibide argia dugu West Nile birusa, zeina, hasieran, Ugandako West Nile barrutian bakarrik zen detektagarria baina egun munduko lurralde ezberdinetan aurki daitekeen (Estatu Batuetan, Frantzian, Grezian, Alemanian,).
|