|
2001
|
|
|
Eroski eta Consum eko bazkide diren milaka kontsumitzaile eta langileren ahaleginaren emaitza da; bi kooperatiba horiek lider dira banaketaren sektorean eta duela
|
hainbat
hamarkada sortu zirenetik, beti erakutsi izan dute sentsibilitate berezia kontsumoaren munduaren eta gai sozial eta ingurumenekoetan.
|
|
|
Ez dago hain urruti konbustio motorraren ordez energia alternatiboak erabiliko diren eguna, baina gasolina eta dieselezko mekanismoek nagusi izaten jarraituko dute gure errepideetan oraindik
|
hainbat
hamarkadatan zehar.
|
|
2002
|
|
|
Inkubazio aldia oso luzea dela ere ziur dakigu; gizakiarengan
|
hainbat
hamarkadakoa ere izan daiteke.
|
|
|
zentralak ez du arriskurik, baldin eta CSNk segurtasuna bermatzeko iradokitzen dituen kontrol aretoan aldaketak egiten badira, eta energia elektrikoaren ekoizpen maila megawatt eko potentzia du oso erabilgarria da elektrizitate eskaera handiko egoera puntualetan. Digestio hodiko minbiziak Greenpeaceren arabera, zentral horrek
|
hainbat
hamarkada daramatza kalte larriak eragiten; izan ere, hondakin erradioaktiboak sortzeaz gain, Almonacid de Zorita eskualdean digestio hodiko minbizien eragina estatuko batezbestekoa baino hiru aldiz handiagoa da, eta zentraleko langileek berek ere erradiazio dosi handiak jasateko arriskua dute. Zentral horrek ingurumenean eragiten dituen kalteei dagokienez, Greenpeacek Tajo ibaian amaitzen diren isurketa likidoak eta tximiniatik kanporatzen diren gas efluenteak nabarmentzen ditu.
|
|
2003
|
|
|
Haren propietate terapeutikoek behin betiko desagertzeko zorian jarri zuten. Infusioetako digestio arazoen kontra zuen eraginkortasunari esker, bilketa masiboa egin zen
|
hainbat
hamarkadatan. Azken zentsuan 3.000 ale inguru bizi ziren.
|
|
2004
|
|
|
NBE pozik agertu da araudi berri honekin, eta gogorarazi du pop ak “pertsonak eta animaliak hil eta gaixotu” dituela. Klaus Toepfer Ingurumenerako NBEko Programaren (NBIP) zuzendari exekutiboak dioenez, gizaki guztiek kutsatzaile horien arrastoak daramatzate beren organismoan,
|
hainbat
hamarkadatan iraun dezaketen egonkortasunaren osagaiak, eta, gainera, lurruntzearen eta ondoren gordetzearen bidez, munduko leku batetik bestera eraman daitezke. Toepfer ek funtsezko urrats gisa kalifikatu du konbentzio hori, minbiziarekin, jaiotze malformazioekin eta sistema immunologikoari eragindako kalteekin (PCBak, esaterako) zerikusia duten kutsatzaileetatik planeta “libratzeko”.
|
|
|
Arazoa da, FAOren arabera, herrialde aberatsetan debekatutako edo murriztutako plagizida askok garatzen ari diren herrialdeetan merkaturatzen jarraitzen dutela. Produktu horiek milaka pertsona pozoitu edo hil dituzte
|
hainbat
hamarkadatan, haien erabileran, erabilera desegokian eta kontrol faltaren ondorioz. FAOren arabera, “planetako biztanle guztiek hainbat substantzia kimiko arriskutsuren aztarnak dituzte beren gorputzean”; horietako asko minbiziarekin edo tara genetikoekin lotuta daude.
|
|
|
Eskizofreniak biztanleriaren %1i eragiten dio eta oroimenaren, hizkuntzaren, arretaren eta gizarte trebetasunen nahasteak sortzen ditu. Gaixo askok ez dakite gaixotasuna dutela, eta gaitza diagnostikatua dutenek
|
hainbat
hamarkadatan luzatzen den tratamendua jarraitu behar dute. Azken bi urteetan egindako ikerketaren emaitza funtsezko urratsa da gaixotasuna ezagutzeko eta haren tratamendua hobetzeko.
|
|
2005
|
|
|
Herri garrantzitsuenak Sierra Morenan (Jaen, Ciudad Real eta Kordoba) eta Toledoko mendietan (Ciudad Real eta Toledo) daude, eta oraindik populazio txikiagoak daude Doñanan eta Sistema Zentraleko puntu batzuetan. Gizakiak
|
hainbat
hamarkadatan eragindako hilkortasunak (ehiza, autoarekin harrapatzea edo harrapariak kontrolatzeko metodo ez selektiboak erabiltzea), mixomatosiak eta antzeko gaixotasunek eragindako untxi kopurua murrizteak eta errepide, trenbide edo urtegien eraikuntzak bere habitat naturala zatitzeak eragiten dute felidoaren mehatxua. Erroldarik berriena eta osatuena iaz egin zen, eta, haren arabera, bi ugalketarako populazio bakarrik geratzen dira aske, biak penintsularen hegoaldean, ehun bat ale, nahiz eta horien artean ugaltzeko 25 eme baino ez dauden.
|
|
|
Elkarte horien oinarria denbora trukea da, banku tradizionaletan bezala dirua erabili ordez. Denbora bankuen lehen esperientziak Italiatik datoz,
|
hainbat
hamarkada baitaramatzate martxan. Denbora emateak, jasotzeak eta partekatzeak eguneroko bizitzako beharrak asetzen laguntzen du, eta aisialdiko orduak sortzen ere lagun dezake; izan ere, gero, zineman, antzerkian, txangoetan, bisita kulturaletan, bidaietan eta abarretan inberti daiteke.
|
|
2006
|
|
|
Egindako azterketek ezin izan dute frogatu substantzia horien eraginpean dauden pertsonek, oso dosi handietan izanda ere, ohikoa baino heriotza indize handiagoak dituztela. Pertsona batzuk 2,3, 7,8 TCDDko kontzentrazio handien eraginpean egon direnean, hainbat osasun arazo izan dituzte, baina ia guztietan laster desagertzen dira, kloroakne izeneko akne indartsu bat izan ezik, zeina batzuetan
|
hainbat
hamarkadatan mantendu baita. Hala ere, animaliekin egindako laborategi esperimentu batzuek egiaztatu dute hilgarriak ez diren dosiek minbizia, jaiotze akatsak, ugalkortasun murrizketa eta immunitate sistemako aldaketak eragin ditzaketela.
|
|
|
Egoera hori 1918an izandakoaren antzekoa da, Espainiako gripearen epidemia hasi zenean, munduko populazioa %5 murriztu baitzen. Gaur egun,
|
hainbat
hamarkadatan, gripea ia katarroa izatea lortu dute. Baina gizakiaren immunitate sistemak ez du inoiz H5N1 aurkitu; beraz, mehatxu izaten jarraitzen du.
|
|
|
Bestalde, kasuistika autistak hirukoiztu egiten du diabetesa, eta askoz gehiago dira diabeteari aurre egitera bideratutako ikerketak autismoa baino. Timerosalaren hipotesia Kaliforniako Unibertsitateko toxikologo batek, Isaac Pesxek, besoetan hartu zuen gaixo autisten 700 familia baino gehiago ikertzeko ardura, odol, ile, ehun eta gernu laginak hartuta, autismoaren eragina hazi egin delako eta beste buru nahaste batzuena, berriz, egonkor egon delako
|
hainbat
hamarkadatan. Haren analisiak hainbat toxiko, pestizida, metal eta substantzia opioide hartu ditu, eta komunitate zientifikoa goitik behera aldatu du.
|
|
2007
|
|
|
Laster, gero eta gehiago dakigu prozesu osoko mekanismo oinarrizkoenetako bati buruz, neuronen arteko loturak sustatzeari buruz. Zientzialariak
|
hainbat
hamarkadatan huts egin ondoren, Espainiako ikertzaile talde batek frogatu du fenomeno hori benetan gertatzen dela eta ondorioak dituela portaeran. Beren lana Science aldizkariak hautatutako urteko hamar aurkikuntza garrantzitsuenen artean dago.
|
|
|
Ralph von Frese ren eta haren lankideen arabera, asteroide batek duela 250 milioi urte eragindako inpaktua da, Lurraren historiako suntsipen masiborik handiena gertatu zenean, dinosauroen aroaren hasiera ekarri zuena. Hobekuntza teknikoen hamarkadak Hain sistema zehatza diseinatzeko, ikertzaileek hainbat oztopo tekniko gainditu behar izan dituzte
|
hainbat
hamarkadatan. Lortutako ezagutzari esker, GRACEko arduradunek elkarren artean interferometria bidez konektatutako bi satelite biki erabiltzea erabaki zuten.
|
|
|
Desnutrizioaren arrazoiak ingurumen egoeran bilatu behar dira, soziokultural ekonomikoak (pobreziarekin eta ekitaterik ezarekin lotuta) eta politiko instituzionalak dira, aipatutako iturrien arabera. Hala ere, “gaur egungo desnutrizio mailaren errua ez dagokie egungo gobernuei, baizik eta
|
hainbat
hamarkadatan geldirik egon ondoren”, zehaztu zuten.
|
|
|
Odoleko glukosa eta intsulina maila baxuagoak ere bazituzten, eta diabetesa, minbizia eta arazo neurodegeneratiboak izateko joera txikiagoa. Zientziak, ordea, ezin izan du oraindik egiaztatu kaloria murrizketa ere eraginkorra dela gizakien bizi itxaropena handitzeko; izan ere, horrelako azterketek
|
hainbat
hamarkadatan elikaduraren jarraitzaileak monitorizatzea eskatuko lukete. Baina ikusi da dieta hipokalorikoaren zaleek kolesterol maila apalagoak dituztela, arteria presio txikiagoa eta gorputzeko gantz ehuneko txikiagoa.
|
|
|
Botatako petrolioak Taean Haean parke naturalaren erdira eraman du. Bertako adituek diotenez, litekeena da
|
hainbat
hamarkada behar izatea petrolioa berreskuratzeko.
|
|
2008
|
|
|
Gauza bera gertatzen da lan munduan
|
hainbat
hamarkadaz bereizkeria jasan izan duten beste talde batzuekin ere.
|
|
|
Horregatik, kokapenak aukera gehiago ditu. Halaber, fabrikatutako materialak korrosioaren kontrakoak dira eta
|
hainbat
hamarkada iraun dezakete, ez dute ez izozte arazorik ez dilatazio arazorik, barruan dabilen gas hozgarria ez da toxikoa, eta ihesak erraz detekta daitezke. Sei lagunentzako ur beroko ekipo oso bat 1.900 eta 3.900 euro bitartekoa izan daiteke.
|
|
|
dieta aldatzea, elikagaiak aberastea, sendagaiekin osatzea eta, herrialde tropikaletan, hesteetako parasito hematofagoen (odolez elikatzen direnak) kontrola. Garapen bidean dauden zenbait herrialdetan, haurren anemiaren arazoa konpontzeko,
|
hainbat
hamarkada daramatzate lanean esnea aberasten, biztanleek unibertsalki onartzen duten elikagai gisa. Elikagaiak gotortzea Elikagaiak gotortzea da biztanleen burdinarik eza saihesteko probatutako metodo eraginkorrenetako bat, baina beharrezkoa da gotortzeko elikagaia eta hura gotortzeko erabili den burdin konposatua (gutxi gorabehera xurgagarria) egoki hautatzea.
|
|
|
Gaur egungo elefanteen oso bestelakoa zen, tapir baten tamaina zuen eta, agian, goiko ezpaina prentsil bat, tronparen ordez. Elefante primitibo horren bizi ohiturak
|
hainbat
hamarkadatan eztabaidatu izan dira paleontologoen artean. “Arrazoitu da ‘Moeritherium’ ek itsas behiekin partekatzen dituen ezaugarri asko uretako bizimodu batera egokitzearen ondorio izan daitezkeela”, esan dute ikertzaileek “Proceedings” aldizkariaren orrialdeetan.
|
|
|
Izan ere, azken urteetan, animaliekin egindako zenbait saiakuntza klinikok gozagarri sintetiko batzuk ondorio kantzerigenoekin lotu dituzte. Hori dela eta, sakarina
|
hainbat
hamarkadatan debekatua egon da Kanadan, baita ziklamatoa ere Estatu Batuetan, eta aspartamoa kontraindikatua dago pertsona batzuengan, hala nola fenilzetonuria edo PKU izenez ezagutzen den metabolismoaren nahasmendua dutenengan. Hala ere, Micolek argitzen du gozagarri sintetikoen toxikotasuna eta kartzinogenotasuna “oraindik ezin izan dela sendo frogatu dozenaka urteko ikerketaren ondoren”.
|
|
|
Emaitza onak izan arren, murrizketa horren ondorioak nabaritzeko itxaron egin da, konposatu horien bizitza luzea baita. Hori dela eta, substantzia horien emisioa ahalik eta gehien murriztea lortu den arren, iraganeko emisioek
|
hainbat
hamarkadatan iraungo dute. Aemet ek ohartarazi zuen, gainera, ozono geruzaren berreskurapena konplikatu egingo dela hurrengo urteetan, ozonoaren eta klima aldaketaren arteko interakzio konplexua dela eta.
|
|
|
Haren iritziz, Garoña irekita edukitzeko arrazoi bakarra ekonomikoa da. “Dagoeneko amortizatuta dagoenez, milioika urteko hondakin erradioaktiboen faktura ordainduko ez duenez eta energia nuklearrari
|
hainbat
hamarkadatan eman zaizkion diru-laguntzez baliatu denez, zentralak oso elektrizitate merkea sortzen du, eta kontsumitzaileek ordaindu egiten dute prezio hirukoitzean”, adierazi du kolektibo horrek. Greenpeacek dio zentralak “pitzadura prozesu anizkoitza jasaten duela korrosioagatik” Segurtasun protokoloak aktibatuta Ekologisten protestek segurtasun protokolo guztiak aktibatu dituzte.
|
|
|
Zura baliabide berriztagarria da, eta modu iraunkorrean kudeatutako basoetatik lortzen denean, karbonoa gordetzeko material eraginkorra da. Zura ateratzeak basoan karbono gutxiago metatzen duen arren aldi baterako, ateratako CO2 gehiena zur produktuetan gorde daiteke
|
hainbat
hamarkadatan. Zura iraupen luzeko produktuetan erabiltzen denean, hala nola etxebizitzetan eta altzarietan, negutegi efektuko gasen murrizketa nabarmena da karbonoarekiko eta energiarekiko mendekotasun handiagoa duten beste ordezkoekin alderatuta; esaterako, hormigoia, altzairua, aluminioa eta plastikoak.
|
|
|
Europako herritar askok uste dute Gabonetako Sari Nagusia edo Espainiako loteriako beste sari batzuk irabazi zituztela. Baliteke iruzur hori tocomotxoaren bilakaera bat izatea, Espainian
|
hainbat
hamarkadatan erabili izan dena eta gaur egun ere estazioetan, kutxazainetan eta abarretan erabiltzen dena. Pertsona bat biktimarengana hurbildu da txartel saritu batekin.
|
|
2009
|
|
|
" Dirua botatzea da", esaten da;" guztira, hilean pixka bat gehiago ordainduta, hipoteka ordaintzen dut eta nire etxea izaten amaitzen dut", erantzun errepikaria da. Eta hala izan da
|
hainbat
hamarkadatan. Baina gauzak aldatzen has litezke.
|
|
|
Sinatu eta urtebetera. Berrespen hori, gainera, apurka apurka egin zen, eta
|
hainbat
hamarkadatan luzatu da. Hala ere, gaur egun, 194 estatu alde daude guztira, eta horrek esan nahi du Genevako Hitzarmenak unibertsalki aplika daitezkeela orain.
|
|
|
Hala ere, gaur egun, 194 estatu alde daude guztira, eta horrek esan nahi du Genevako Hitzarmenak unibertsalki aplika daitezkeela orain. Aplikazio unibertsala du, baina onarpena mailakatua izan da eta
|
hainbat
hamarkada iraun du. Guztira 74 estatuk berretsi zituzten 1950eko hamarkadan, 48k 1960tik aurrera, beste 20k 1970etik aurrera, 20k 1980ko hamarkadan eta 26k 90eko hamarkadaren hasieran, “batez ere Sobietar Batasuna, Txekoslovakia eta Jugoslavia ohia desegin ondoren”.
|
|
|
Imagen: Home Link International Partikularren artean etxeak trukatzen dituzten klubak
|
hainbat
hamarkadatako antzinatasuna duen oporretako modalitatea dira. Baina teknologia berriek zabaldu egin dute beste herrialde batzuk bisitatzeko irtenbidea, ordaindu beharrik gabe ostatua.
|
|
|
Imagen: Marc Parke Nazional honetako zohikaztegietako ura ez da nahikoa izan
|
hainbat
hamarkadatan, eta, ondorioz, hainbat zati lehortu egin dira. Lurra uzkurtu eta pitzatu egin da, eta zohikatza oxidatu egin da (bere materialak gehiegizko hezetasunarekin eta oxigeno urritasunarekin metatzen dira).
|
|
2010
|
|
|
Ilara luzeak amaitu ziren ziurtagiria lortzeko, jaiotza bat inskribatzeko itxaronaldiak edo herri jakin batera joateko deserosotasuna, askotan bizilekutik urrun, dokumentu bat lortzeko. Laster, familia liburua,
|
hainbat
hamarkadatan espainiarren egoera zibila egiaztatzeko balio izan duena, historiara pasatuko da. Ministroen Kontseiluari" Erregistro Zibilaren Lege Aurreproiektuari buruzko txostena" bidali ondoren, lehen pausoa eman da sistema judizial elektroniko, arinago, informatizatuago eta herritarren neurrira iristeko.
|
|
|
Natura Kontserbatzeko Nazioarteko Batasuneko Zerrenda Gorriak (IUCN), Oceana Rebecca Greenberg itsas zientzialariak hedatua, adierazten du Mediterraneoan daudela desagertzeko arriskuan marrazo, arraia eta kimera populazio gehien, %42 arte, ipar mendebaldeko Atlantikoaren aurretik (%26), eta are gehiago, munduko batez bestekoaren gainetik. Greenberg ek azaldu zuenez, Europako Batasuneko (EB) ontziek
|
hainbat
hamarkadatan harrapatutako espezie “oso ahulak” dira marrazoak, bai Europako uretan, bai haietatik kanpo, inolako kudeaketarik gabe. Dokumentuak erakusten du Europako ontzi txikiek eta artisauek marrazoak eta arraiak harrapatzen dituztela Atlantikoaren ipar ekialdeko eta Mediterraneoko uretan.
|
|
|
Atzetik datoz Asiako goi mendikoak, Hindu Kush del Himalaya, Artikoa eta Andeak. Achim Steinerrek, NBEko idazkariorde nagusi eta NBIPko zuzendari exekutiboak, adierazi zuenez, “joera orokorra, munduko
|
hainbat
hamarkadatan zehar ikusi dena, glaziarren urtzeak epe laburrera eta luzera pertsona askori eragiten die ur eta zaurgarritasun hornidurei dagokienez”. Hamarkada gutxi batzuetan, glaziarrak urtzeak murriztu egin lezake ur eskuragarritasuna eremu lehor batzuetan, hala nola Erdialdeko Asian eta Andeetan.
|
|
2011
|
|
|
Hori dela eta, urte osoan zehar “Baso biziak” kanpaina egingo da. Kanpaina horrek goi mailako azterketa zientifikoak, ekimen berritzaileak eta
|
hainbat
hamarkadatako esperientzia bateratzen ditu basoak salbatzeko erronka bateratuan, “desagertzeko arrisku larrian dauden milaka espezieren habitata baitira”, tigreen antzera, erakunde ekologistaren esanetan.
|
|
|
Elikagaien prezioak maximo historikotik hurbil mantendu dira 2010aren amaieraz geroztik, eta horrek milioika pertsonaren pobrezia egoera okertu du. “Gosearen aurkako borrokan
|
hainbat
hamarkadatan etengabe aurrera egin ondoren, bazkaltzeko nahikoa ez duten pertsonen kopuruak gora egingo du berriro, eta, laster, mila milioiko kopuru izugarria lor lezake berriro”, esan zuen Oxfamek. G nazioetako buruzagiek “arazoa konpontzeko adabakiak baino ez dituzte proposatu, eta horrek itxaropen gutxi ematen die sufritzen duten komunitateei”, esan zuen erakundeak.
|
|
2012
|
|
|
12 Ur beroko poltsak erabiltzea. Ohea hotza baldin badago lo egin aurretik, hobe da izara gainean ur beroko poltsa bat pasatzea eta gero gorputzaren ondoan mantentzea. Ia kosturik gabeko baliabidea da, eta
|
hainbat
hamarkadatan erabili izan da.
|
|
2013
|
|
|
Azterketa batzuen arabera, kafea edateak areagotu egiten du gaixotasun kronikoen arriskua; beste azterketa batzuek, berriz, kontrakoa edo ez dute elkarterik aurkitzen. Hau da,
|
hainbat
hamarkadatan ikerketa egin ondoren, zientzialarien erkidegoak ez du frogatu inolako harremanik dagoenik kafeina neurriz hartzearen eta osasunerako arriskuen artean. Beraz, tea, kafea eta kafeina duten beste edari batzuk ere jaten jarrai dezakegu, betiere zentzuz eta moderazioz egiten badugu.
|
|
|
Klima aldaketari buruzko akordioak gainditzea. Garapen bidean dauden herrialdeetako arduradun batzuek defendatu dute erantzukizun partekatuaren printzipioa dela eta, herrialde aberatsek egokitzapenetatik edo egokitzapen kredituetatik haratago joan behar dutela, eta konponketa neurriak hartu behar dituztela,
|
hainbat
hamarkadatan gehiegizko isurketengatik duten defizit ekologikoa onartzeko. Norberaren kontsumo arduratsua onartzea.
|
|
2014
|
|
|
Biberoia uretan, mikrouhinean edo esterilizagailu elektrikoarekin esterilizatzea Bero metodoak dira ohikoenak. Horien artean, pediatrak
|
hainbat
hamarkadatan gomendatzen dira: tresnak 10 edo 15 minutuz irakiten dituzte.
|
|
2015
|
|
|
txerto autoadministragarri eta merkea Irudia: mos111 Txertoei esker, gaixotasun infekziosoek eragindako milaka milioi heriotza saihestea lortu da, eta gure bizi itxaropena
|
hainbat
hamarkadatan handitu da. Horren adibide bat baztanga da:
|
|
2017
|
|
|
Aktoreen erantzukizunak. Elikadura ohiturak eta jarduera fisikoa aldatzeko, alderdi interesatu, publiko eta pribatu askoren ahalegin konbinatuak egin behar dira
|
hainbat
hamarkadatan. Mundu, eskualde, nazio eta tokiko ekintza arrazionalak eta eraginkorrak konbinatu behar dira, eta haien ondorioen segimendu eta ebaluazioa egin behar da.
|
|
|
Produktu honi buruzko ideia orokorra da “txarra dela”, baina ez da beti jakiten zergatik. Eta olio hori
|
hainbat
hamarkadatan produktu askotan erabiltzen da. Izan ere, industriak gehien erabiltzen duen oliorik erabiliena da, kostu txikia duelako eta hainbat prestaketa motetara egokitzeko gaitasuna duelako.
|
|
|
Pobreei gehiago eragiten die klima aldaketak Klima aldaketak gero eta hondamendi natural gehiago eragiten ditu, eta, ondorioz, «behartsuei bereziki eragingo die, muturreko fenomeno klimatikoak ohikoagoak izan ahala eta elikagaien, uraren eta energiaren segurtasunerako arriskuak areagotu ahala». Hori dela eta, «neurri ausartak» hartzeko eskatzen dute; izan ere, bestela, «planetaren berotzeak milioika lagunentzat ezinezkoa izatea eragin dezake, eta
|
hainbat
hamarkadatan garapenari buruzko aurrerapenak eragitea». Klima Aldaketari buruzko Gobernu arteko Aditu Taldeak (IPCC), Nazio Batuek mundu osoko zientzialariekin klima aldaketan adituak diren zientzialariekin sortutako erakundeak, pertsona pobreenen bizitzari bereziki eragiten dion beste txosten batean ere aipatzen du, laboreen errendimenduak murriztu, etxeak suntsitu edo elikagaien segurtasunik eza sortzen baitu.
|
|
|
Halaber, oso garrantzitsua da kontuan izatea lotura baldintzak behartuta daudela banku jakin bat luzaroan lotuta egotera. Horregatik, epe luzera begiratu behar da, eta, egia esan,
|
hainbat
hamarkadatan erakundeari kateatzeko prest dagoen erabaki behar da. Izan ere, uneren batean baldintzak betetzeari uzten bazaio, hobaria galduko da eta hipoteka nabarmen garestituko da.
|
|
2019
|
|
|
Aurrera egin baino lehen, esan behar da metal astun horrek osasunean dituen ondorioak ez direla aurkikuntza berri bat, eta ez dituztela profesionalak harritzen. Aspalditik ezagutzen dira, eta modu sistematikoan aztertu izan dira
|
hainbat
hamarkadatan. Hain zuzen, Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundeak (FAO) egin zuen nazioarteko arriskuen lehen ebaluazioa duela mende erdi argitaratu zen.
|
|
2020
|
|
|
Konposatu horien errepikapenek osasun kardiobaskularra eta intsulinarekiko sentikortasuna hobetzen dituzte, eta horrek odoleko glukosa maila murrizten du, baita hantura markatzaileak ere. Koiperik gabe jatea (olioa) ez da osasuntsua Oliba olioaren gantz monoinsaturatu ugari dagoenez,
|
hainbat
hamarkadatan pentsatu izan da gure “urre likidoak” osasuna arriskuan jar dezakeela; beraz, oliba oliorik gabe kozinatu ziren. Martínez Gonzálezek akats horren jatorria azaldu du:
|
|
2021
|
|
|
Ikerketa zientifikoa ezinbestekoa da haurren obesitatea geldiarazteko; arazo hori handituz joan da
|
hainbat
hamarkadatan. Zenbat inbertitzen da I+Gn gure herrialdean?
|
|
2022
|
|
|
Zero emisio 2050ean Banaketa sektorean ekonomia zirkularreko estrategiak aplikatuz lor daitezkeen emaitzen adibide bat EROSKI da. Enpresak
|
hainbat
hamarkada daramatza lanean ingurumenean duen eragina murrizteko, energia eraginkortasunerako neurriak ezarriz, material ez berriztagarrien kontsumoa murriztuz eta berotegi efektuko gasen emisioak murriztuz. Helburua lortzea da emisiorik gabeko enpresa izatea berotegi efektua eragiten duten gasen netoak 2050ean.
|
|
|
irmoa da. Hala ere, arrisku faktore horietako bat, alkoholaren kontsumoa eztabaidagai da ardoari lotutako interes komertzialek alkoholaren eragin kardiobaskularra iradokitzen zuten azterketa ez oso zorrotzak erabili zituztelako
|
hainbat
hamarkadatan, osasunerako arriskuak alde batera utzita. Gaur egun, gida kliniko bakar batek ere ez du gomendatzen Espainiako ikertzaile nagusietako batek, Miguel Marcos medikuak, Salamancako Unibertsitate Ospitaleko internistak, Salamancako Unibertsitateko Medikuntza Fakultateko irakasleak (USAL) eta Salamancako Ikerketa Biomedikoaren Institutuko ikertzaileak (IBSAL).
|
|
|
Hondakin plastikoak behar bezala ez erabiltzeak ur gezako, estuarioetako eta itsasoko giroa kutsatzea eragin du. Konposatu horiek zailtasun handiz degradatzen direnez, ingurumenean
|
hainbat
hamarkadatan irauten dute. Mikroplastikoak elikagaietan Bazenekien plastiboro zarela?
|
|
2023
|
|
|
60 urtetik gorako biztanleriaren% 1i eragiten dio, alzheimerraren ondorengo bigarren gaixotasun neurodegeneratibo ohikoena da, eta, alzheimerra ez bezala, haren bilakaera motelagoa izaten da. Gaixoak eta haien familiak
|
hainbat
hamarkadatan bizi dira, gero eta modu eraginkorragoan tratatzen den patologia batekin. Rocío García Ramos Madrilgo San Carlos Ospitale Klinikoko Mugimenduaren Nahasteen Unitateko neurologoak azken urteetan izandako aurrerapenei buruz eta pazienteen eta haien ingurunearen tratamendua eta bizi kalitatea hobetzeko erronka terapeutikoari buruz hitz egingo du.
|
|
|
Alkohol gehiegi kontsumitu ez arren, alkohol hori pairatzen duten pertsonek alkoholiko baten organo kaltetua bezala amai dezakete, zirrosiarekin edo gibeleko minbiziarekin. Gaixotasun isila da, eta
|
hainbat
hamarkada behar izaten ditu sintomak agertzeko, baina pisua galduz, dieta osasungarria hartuz eta ariketa fisikoa eginez, organoa birsortzeko gai da garaiz hartzen bada.
|
|
|
Lau urte geroago, 1948an, Alexander Fleming aurkitzaileak Madrilera egindako bisitaz baliatu zen sendagaiaren erabilera gogoangarria deitu zuenaz hitz egiteko, beharrezkoa ez zen infekzioen tratamenduan. Zientzia elkarteak eta osasun arloko agintariak, gaur egun, gogoeta gabeko erabilera horren ondorioak konpontzen saiatzen dira
|
hainbat
hamarkadatan, «osasun publikoko mehatxua», Juan González del Castilloren hitzetan. Juan González del Castillo Larrialdietako eta Larrialdietako Medikuntzako Espainiako Elkarteko (SEMES) Gaixotasun Infekziosoen Taldeko koordinatzailea da eta Madrilgo San Carlos Ospitale Klinikoko Larrialdi Zerbitzuko burua.
|