|
2003
|
|
|
Zenbat eta bitamina gutxiago izan gure zainetan, orduan eta aukera gehiago ditugu “Helicobacter pylori” bakterioak eragindako infekzioaren ondorioak jasateko; bakterio horrek ultzera eta gastritis gehienak eta minbizi batzuk eragiten ditu. Hala erakusten du azken urteetan egin diren
|
hainbat
azterlanetako azkenak, jende askorentzat hain ezezaguna den eta kaltegarria izan daitekeen bakterio bati argia botatzen saiatzeko. San Franciscoko Kaliforniako Unibertsitateak egin du ikerketa, eta “Journal of the American College of Nutrition” aldizkariaren azken alean argitaratu da.
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, azken bi hamarkadetan izandako aurrerapenak gorabehera, airearen kutsadura oraindik ere kezkagarria da Espainian eta Europan. Oraindik ere kutsadura atmosferikoaren arazoak daude, eta hori,
|
hainbat
azterlanen arabera, arriskutsua da giza osasunerako eta ingurumenerako. Europako Batzordeak Atmosferaren Kutsadurari buruzko Estrategia onartu zuen 2005eko irailean, eta 2020rako helburu handiak ezarri zituen.
|
|
2007
|
|
|
Hala ere, faktore hori ezetsi egiten dute mozioaren alde dauden sektoreek, garrantzi ekonomiko txikia duelako. Herritarren ekimenak, hala nola www.luces24horas.com aspalditik ari dira neurri horren alde borrokatzen, eta gaiari buruzko
|
hainbat
azterlanetan oinarritzen dira. Real Automóvil Club de España-ren (RACE) 2003ko ekaineko ‘La seguridad del transporte en España’ txostenak dioenez, “istripu kopurua murrizteko onura handienak ibilgailu berri seguruagoak sartzeak eta eguneko argiak erabiltzeak ekarriko lituzke”.
|
|
|
Hain zuzen ere, gamma oryzanolen edukia da gaur egungo ikerketen ardatza, kolesterola murrizteko propietateak dituen fitosterola baita, eta horrek murriztu egiten du, beraz, arrisku kardiobaskularra. Animaliei eta gizakiei buruzko
|
hainbat
azterlanen emaitzak kontuan hartuta (lehen ikerketak Japoniatik datoz, olio hori oso ezaguna baita), onura horrek hainbat ondorio ditu, hala nola kolesterolaren xurgapena murriztea, kolesterola behazun azidoetara aldatzea eta gorozkiek behazun azidoak gehiago kanporatzea. Badirudi efektu hipokolesterolemiatzailea ez dela fitosterolen ekintzaren ondorio bakarrik, azido ferulikoaren eta, neurri txikiagoan, bitaminaren eragin antioxidatzaile ahaltsuaren ondorio ere badela.
|
|
2008
|
|
|
Tratamenduaren oinarria da kontrolpean izatea glizemia, kolesterola eta arteria tentsioa. Pentoxifilinaren eragin onuragarria, erabilienetako bat, zalantzan jarri da
|
hainbat
azterlanetan. Autore batzuek onura bat erregistratu dute tratamenduaren hasieran bakarrik.
|
|
|
Proteinen asetze efektua Dietako proteinak karbohidratoak eta gantzak baino asetzaileagoak dira, eta hori
|
hainbat
azterlanetan egiaztatu da. Era berean, zenbait ikerketaren arabera, dieta hiperproteikoak pisua gehiago galtzearekin (batez ere, gorputzeko gantza gehiago galtzearekin), energia gutxiago kontsumitzearekin eta asetasun sentsazioarekin lotzen dira.
|
|
2010
|
|
|
Lehentasun eta ikerketetatik hasi eta zapore eta elikagai zehatzetaraino, horien balio elikagarriraino, komenigarritasun gutxi asko osasungarria edo kostua. Elikagaien prezioak haiek hautatzean duen eragina
|
hainbat
azterlanetan islatu da. Horiek administrazio publikoei indarra eman diete kanpoko faktore hori osasun publikoko tresna gisa erabil dezaten gizentasun tasa handiak geldiarazteko, azukre eta koipe gehiegi kontsumitzearekin lotzen dutelako.
|
|
2011
|
|
|
Analisiak iradokitzen du depresioak eta gaixotasun kardiobaskularrak antzeko eragina dutela dietan, eta antzeko mekanismoak parteka ditzaketela jatorrian. Hipotesi hori, gainera, trans gantzek eta gantz aseek gaixotasun kardiobaskularraren arriskuan duten eragin kaltegarria adierazten duten
|
hainbat
azterlanetan agertzen da.
|
|
|
Proiektua aurkeztean, Ekuadorreko medikuek IKTak praktika klinikoan erabiltzeari buruz egindako esplorazio inkesta baten emaitzak ere jakinarazi ziren. “Azken urteotan zabaldu diren
|
hainbat
azterlanek erakusten dute gaur egungo osasun sistemak jasanezinak izango direla etorkizun hurbilean, eta horientzako irteera urrutiko medikuntzan dagoela. Horietako bat IBM Institute for Business Val ek egin zuen 2006an, eta 2015erako jarri zuen etorkizun hori.
|
|
|
Horiek dira, beraz, aurre egin behar zaien faktoreak. Horretarako, Europako
|
hainbat
azterlanetan lortutako emaitzen arabera, arreta berezia jarri behar da haurrek beren dietan A eta bitaminetan eta azido folikoan aberatsak diren elikagaiak sar ditzaten. Zein dira elikagai horiek?
|
|
2012
|
|
|
Erosketak egiteko motibaziorik gabe, monotonia handiagoa lortzen da erosten diren elikagaietan. Bestalde,
|
hainbat
azterlanen bidez egiaztatu ahal izan denez, bakar menuaren ezaugarri nagusia da lagun batek baino askoz gutxiago jaten duela, bai kantitateari, bai kalitateari dagokionez, bai aniztasunari dagokionez. Janaria prestatzeko trebetasuna, erosotasuna eta ordutegi falta dira, besteak beste.
|
|
2013
|
|
|
Zuhaitzek zarata xurgatzen eta blokeatzen dute, eta, ondorioz, hirietako poluzio akustikoa murrizten dute. Zuhaitzek, airearen kalitatea hobetzeaz gain, hirietako poluzioa murrizten dute Nazio Batuen Ingurumen Programak (NBIP)
|
hainbat
azterlan aipatzen ditu, eta, horien arabera, zuhaitzekiko hurbiltasunak haurren asmaren kasuak eta alergiak murriztu ditzake. Adituek ere eragin psikologiko positiboak ekartzen dituzte gogora, hiri ingurune grisak leundu eta izaera natural atseginagoa ematen baitute.
|
|
|
somos pacientes Gaur, maiatzak 12, Fibromialgiaren Nazioarteko Eguna ospatzearekin, 1994az geroztik Munduko Osasun Erakundeak (OME) onartutako gaixotasun honek kaltetutakoen beharrez ohartarazi nahi da. Biztanleria orokorraren %2 eta %4 bitartean bizi da, eta ehuneko handi bat,
|
hainbat
azterlanen arabera, 1.900.000 espainiarrek osatzen dute; horietatik, %85 emakumeak dira, eta horietako asko gazteak eta lan adinean daude. Fibromialgia koadroa edo sindromea da, sintoma eta zeinu ugari baititu.
|
|
|
Dirudienez, bai, nahiz eta denek aldaera positiboak eta negatiboak eskaintzen dituzten. Artikulu honek
|
hainbat
azterlanen ondorioak azpimarratzen ditu. Azterlan horien arabera, udan jaiotzea onuragarria da, hezur sendoagoak eta alergia gutxiago sortzen dituelako, baina baita ikusmen urritasunak izateko arriskuak ere.
|
|
2015
|
|
|
Espainian, Ospitalez Kanpoko Pediatriako eta Lehen Mailako Atentzioko Espainiako Elkartea (SEPAPAP) osasun zentroetako gaixoei eta profesionalei eragin hori modu egokian erabiltzeko beharrezkoak diren ezagutzak eta trebetasunak zabaltzeari gehitzen zaio. Gure herrialdean, arnas patologia hori,
|
hainbat
azterlanen arabera, 6 eta 7 urte bitarteko haurren %11ri eragiten die, nerabeen %9ri, eta helduen %5ri. Haurren gaixotasun kronikorik ohikoena da, eta, hain zuzen ere, herritarren talde horretan, gaitz horrek eragin handia du eskola errendimenduan, gizarte harremanetan eta osasunean.
|
|
2016
|
|
|
2 Energia berriztagarrien erabilera areagotzea Azken urteotan, energia berriztagarriak balaztatu egin dira gure herrialdean. Hainbat arau neurri onartzeak (adibidez, primen etendurak edo energia kontsumorako zailtasunak) orain dela urte batzuk lortutako mundu aitzindaritza galdu dute, nazioarteko
|
hainbat
azterlanen arabera. Erregai fosilen ordez energia berriztagarriak erabiltzen dira pixkanaka, berotegi efektua eragiten duten gasak (BEG) emititzen ez dituztenak.
|
|
|
Irudia: s suaphoto Osasunerako kalte handienak zein diren NBIPko adituek
|
hainbat
azterlanetan oinarritzen dira giza osasunean eragin handiena eragiten duten ingurumen kalteak aipatzeko eta horien ondorioak heriotzen kopuruan kuantifikatzeko: Airearen kutsadura.
|
|
|
Azken hamarkadetan izan duen eragina areagotu egin da, eta, gaur egun, 2010ean, 3,1 milioi heriotza eragin zituen, «The Global Burden of Dissease Study» arabera. Gaixotasun kardiobaskularrarekin duen harremana agerian geratu da
|
hainbat
azterlanetan, eta poluziotik babesteko neurriak eskatzen dituzte arlo horretako adituek. «Kutsadura Atmosferikoa arnasketa gaixotasunekin eta biriketako minbiziarekin lotuta dago, baina ez ahaztu airean dauden mikropartikulek, batez ere PM2, 5ek, eragin handia duela gure bihotz hodietako osasunean» azaldu du Angel Sánchez Recalde doktoreak, hau da, Angel Sánchez Recalde doktoreak (Espainiako Kardiologia Elkarteko Bihotz hodietako Kardiopatia Iskemikoaren Ataleko kide).
|
|
|
Mugikortasun ekologikoagoa duten hiriek bizi itxaropena handitzen dute
|
hainbat
azterlanen arabera
|
|
2017
|
|
|
Naturan abandonatutako zabor kantitatea gero eta handiagoa da, eta adituek uste dute 2050ean ozeanoetako arrainak baino plastiko gehiago egongo dela. Naturan hondakinak botatzeak (littering) inpaktu larriak eragiten ditu ingurumenean eta ekonomian,
|
hainbat
azterlanen antzera. Eta herritarren ekintza ezinbestekoa da hori saihesteko.
|
|
|
Littering aren eragina itsas ekosistemetan, hau da, planeta osoan substantzia toxikoak metatzea eta zabaltzea; espezie inbaditzaileak garraiatzea, eta ekosistemak aldatzea. Itsas ekosistemen degradazioa, batez ere kostaldekoa, nabarmen bizkortu da azken hiru mendeetan,
|
hainbat
azterlanen arabera, eta kasurik okerrenean hildako eremuak sortzen dira, eta horietan ezinezkoa da itsas bizitza. Zientzialariek planeta osoan aurkitutako 400 gune aurkitu dituzte.
|
|
2020
|
|
|
Ohikoenak magnesioa, kaltzioa eta potasioa dira, baina gatz mota batzuetan burdinaren, aluminioaren edo silizioaren aztarnak ere aurki ditzakegu, besteak beste. Mundu osoko gatz jangarriak aztertzen dituzten
|
hainbat
azterlanetan ikusi denez, haien magnesio, potasio, kaltzio eta aluminio edukia erabakigarria izan zen itsas jatorria edo meategi jatorria ezagutzeko. Gainera, gatzak, gatz uretatik datorrenez, metal astunen hondakinak ere izan ditzake.
|
|
2021
|
|
|
Bibliografia ugari dago, azken hamarkadetan dieta mediterraneoa zergatik utzi den oso azkar azaltzen saiatzen dena. Gako batzuk bat datoz
|
hainbat
azterlanetan: produktu gehienak prozesatu eta ultrprozesatzen diren azalera handiak zabaltzea, hurbileko dendetan erosketa galduz; kontsumo eta aisia ohiturak aldatzea, non erosketa azkarra lehenesten baita lan jardunaldi bizien ondorioz; publizitatea, elikadura prozesatua “erraza, modernoa, irisgarria eta osasuntsua” dela adierazten baitu… Faktore asko daude.
|
|
|
Horregatik, gure gomendioa beti izango da fruta eta barazkien kontsumo aberatsa. Hain zuzen, Onkologia Medikoko Espainiako Elkartearen (SEOM) ‘Minbiziaren diagnosi eta prebentzio goiztiarrerako eskuliburua’ k argi uzten du “behaketei eta etorkizuneko azterketei buruzko
|
hainbat
azterlanek ez dutela frogatu C, E edo bitaminekin elikatzeak minbizia edo horren ondoriozko heriotza arriskua murrizten duenik”. Minbiziaren kontrako landareen erabilera Interneten bilatzen badugu, erraza da minbizia prebenitzen edo sendatzen laguntzen duten landareei buruzko informazioa aurkitzea.
|
|
2022
|
|
|
Argizariak funtzio bat betetzen du Entzunbideak edozein mikroorganismo bisitari kanporatzeko zelula batzuk ditu. Argizaria ere defentsa mekanismo bat da, germenen kontrako funtzioa bermatzen duten
|
hainbat
azterlanek adierazten dutenez. Gainera, gehiegizko zerumenaren zati bat murtxikatzea bezalako prozesuen bidez ezabatzen da.
|