|
2000
|
|
|
Bai, transmisio kulturari begira batez ere. Ahanzturaren kontu honetan nonnahi aurki ditzakezu alarmak pizteko moduko egoerak, eta ez naiz orain dela laurogei urte
|
gertatutako
ez dakit zeri buruz ari... Kultur komunitate garen neurrian, behartuta gaude azaltzera nola heldu garen gauden egoerara, mitoen eta oskurantismoaren aurreko jarrera bat, eta ez inoren aurrean ezer justifikatu beharrik dagoelako, oraina hobeto ulertzeko baizik.
|
|
|
Nik egin nuen. Ni neu, zoritxarrez, Txema nintzen ametsean eta
|
gertatutako
istripuan Eider ez zen hiltzen, besoa besterik ez zuen hausten. Desilusio itzela izan zen.
|
|
|
HEGOALDEAN
|
gertatutako
kale borroka kasuak Espainiako Entzutegi Nazionalak epaituko duela erabaki du auzitegi horretako Penaleko Bigarren Epaitegiak. Kale borrokarekin lotutako epaiketa bat medio, Iñigo Iruin abokatuak, kasu hauek lurralde auzitegietan epai zitezen eskatu zuen, terrorismo delituaren tipifikazioak erakunde baten beharra duelako eta kasu hauetan ez zegoela horrelakorik argudiatuz.
|
|
|
Lege honen aurrean, nazioarteko komunitateko hainbat herrialde ados jarri da, eta Helms Burton legeak nazioarteko lurraldetasunari buruzko arauak urratzen dituela adierazi dute, bereziki Europako Batasuneko herrialdeek, Kanadak eta Mexikok. Lege horren arabera, herrialde batean (Estatu Batuetan) beste herrialde baten aurkako salaketak egin daitezke, hirugarren herrialde batean (Kuban)
|
gertatutako
ekintzengatik, eta horrek beste herrialdeen subiranotasunari erasotzen dio.
|
|
|
Polizia espainiarrak ez du ez pistolarik ez muniziorik erakutsi; miaketak egin ditu leku ugaritan; salaketarik gabe aske utzi izandako atxilotuak... Sarritan
|
gertatutako
beste polizia muntaien tankera du Iruñean gertatutako operazio honek.
|
|
|
Polizia espainiarrak ez du ez pistolarik ez muniziorik erakutsi; miaketak egin ditu leku ugaritan; salaketarik gabe aske utzi izandako atxilotuak... Sarritan gertatutako beste polizia muntaien tankera du Iruñean
|
gertatutako
operazio honek.
|
|
|
Liburuak merezi du, eta ez soilik istorio harrigarri eta hunkigarriak direlako, (Montoiak ipuinak behar duten bukaera perfektua emateko abilidadearekin jarraitzen du) edo azaldutako estruktura puzzle moduan erakargarria egiten delako, baita liburuak duen balore historikoagatik ere, bertan hiri batean bere historian
|
gertatutako
hamaika istorio kontatzen zaizkigulako. (Egunkaria VI)
|
|
|
(hots, medioak definitzen duen erreferentzia eremua) lehenengo elurtea da. Era berean, trafiko istripu bat edo gobernuak hartutako neurri baten albistegarritasunean nahasten dira, aldi berean, gertaeraren izaera bera eta
|
gertatutako
erreferentzia eremuaren hurbiltasuna (beste zenbait faktorerekin batera, jadanik esan dugun legez).
|
|
|
Politika teknozientifiko hauen porrotak, teknologia nuklearraren kasuanmaiz
|
gertatutako
kamusada edo hutsegiteek agerian utzi duten bezala, ez diranahikoa izan gizarteak teknozientziaren kontrol demokratikoa serioski planteatzeko.
|
|
|
suntsiketa errua angustia gorrotoa suntsiketa. Ukatua izan den erru sentimendu honek behin etaberriz
|
gertatutako
porrota dakar ondoriotzat bizitzako egoera desberdinetan.
|
|
|
1967rako, pelikuletan ahapeka aldarrikatutako hizkuntz eta kultur, uniformizazio, ak egina zuen ibilbide zatirik handiena, beraz. Eguneroko azturetannabarmena egin zen eragina (batik bat edari, tabako eta jokoetan
|
gertatutako
gustualdaketak15), eta hizkuntz arloan ere bai: jende nagusiaren artean ere, ordura artekokomunikabideetan zabaldutako eredu linguistikoa guztiz konfirmatuta geratuko zenzinemaren parametroen aurrean.
|
|
|
Garai honetan
|
gertatutako
berrikuntza teknologikoak oinarrizko lau elementu ekarri zituen: FMren garapena, transistoreen aplikazioa, estereofonia eta magnetofonoaren asmatzea (Cebrián, 1994, 37).
|
|
|
Laugarren garaia informazioaren alorrean
|
gertatutako
liberalizazioarekin hasi zen (1977ko urrian) eta ia hogei urtez iraun zuen, harik eta 1996an irrati digitalak aro berrian jarri gintuen arte.
|
|
|
Ordura arteko bizimodua abeltzaintzan oinarrituta egon bazen ere, XI. eta XII. mendeetan Europa osoan
|
gertatutako
hazkunde demografikoak behartuta, laboreen azalera handituz joan zen, eta ondorioz, gizakiak ingurunean zuen eragina geroz eta handiagoa izan zen. Horrela, XIII. mendearen erdialdean hain zen handia nekazaritzaren garrantzia, uzta txar batek gosete izugarria eragin zezakeela.
|
|
|
Bada, Irlandan zehar inoiz ez bezala, zenbait bonba jarri zituzten gaizkile horiek". Eta denak batera hasi ziren atentatuak
|
gertatutako
tokiak aipatzen: Dublin, Wexford, Cork, eta abar.
|
|
|
Txemak ez zuen arnasarik ere hartu nahi, zarata guztiak isilduko zituzkeen Fergusek esango zuena behar bezala ulertzeko, eta Eiderren inguruan
|
gertatutako
pasadizo hura Eider ez zen beste norbaiten ahotik entzuteko. Izan ere, Txemak jokatuko luke atentatu txiki haren egileak Ipar Irlandako sei tipo haiek izan zirela.
|
|
|
" Gertatu zena da IRAk jakin zuela, nola edo hala, kontaktu hori gertatuko zela, eta ondorioz justizia bere esku hartu zuen: bost hildako egon ziren Lahinchen
|
gertatutako
tiroketan, denak protestanteak. IRAk segada prestatu zien eta eulitxoak bezala erori ziren bost lealistak.
|
|
|
Normala zenez, Lahincheko atentatuaren albistea uztailaren 14ko egunkariak zekarren, titular handitan: " IRAren erantzun odoltsua orangisten jai egunari", eta beherago," Bost hildako Lahinchen (Clare konderria) atzo
|
gertatutako
tiroketan". Albistea ondo ezagutzen zuen, baina hala ere osorik irakurtzeko ahalegina egin zuen:
|
|
|
Ondorengo guztia zurrunbilo bat izan da:
|
gertatutako
gauza bakoitza zein ordenatan joan den ziurtatzerik ez dut, kontrolik gabeko jai batean zuritoa ala kubata, bietatik lehena zein izan zen jakiterik ez dagoen legez. Badakit adibidea ez dela zorrotzegia izan.
|
|
|
Horrelaxe ni, abuztuko asteazken horretan, bigarren aldiz neure izate atsekabetua kanpoko munduaren arriskupean ezartzean. Ustel
|
gertatutako
gosariak mokor kakaztua ezarri berria zuen, zorteak azken aldi horretan egin zizkidan txandrio guztien meta gainean. Eta orain, hori aski ez, eta makur hasitako goiza, zuzendu beharrean, are gehiago nahaspilatuko zelako aierua nuen.
|
|
|
Testigantza ez da ordea hotz hotzean egindako analisi edo elkarrizketa sail hutsa, berak han bizi izandakoez erabat baitago liburua bustia (nire aleari ere hogeigarren orrialdetik aurrera hasi nintzen ron usaina hartzen). Venezuelako gaztelera bereziaren ñabardurak azaltzen zaizkigu, idazleari
|
gertatutako
pasadizoak (gurasoak agurtu ondoren aita biblia irakurtzen geratzen deneko pasartetik hasi" Aitak hegazkina erori ez dadin egingo du erregu; amak, gainera, Venezuelatik emakume txarren bat ekar ez dezadan" eta Hugo Chavezekin topo egin asmotan Mr. Beanen larruan sentitzen den pasarteraino).
|
|
|
Estatu espainiarrean
|
gertatutako
aurrerapen digitalaren abiapuntua bilatzeko 1995 urtera jo behar dugu. Baliabide telematiko berrien informazio uholdea egunkarietako erredakzioetara ailegatzen den heinean, kazetariak behartuta sentitzen dira erantzun bat ematera.
|
|
|
Erroma bera ere, handia izateko jaioa eta zelanbait esateko, betiereko hiria izateko xedatua, ez al zen berehalakoan konturatu lege horien askiezaz? Haren ohituretan oharkabe
|
gertatutako
aldaketok, ez al zituen legerian arin arin ezagutarazi. Ez ote zuen goizetik hasi Zuzenbide idatzia zuzenbide ez idatzitik bereizten?
|
|
2001
|
|
|
Argia itzali da. Briggittek, Susannek, Rainerek edo Ingek ez dute Alemanian
|
gertatutako
genozidioarekin zerikusirik baina badute zerbait komunean: errudun jaiotakoak dira.
|
|
|
Harremanetaz ari garela, bada zure liburuan somatu dudan beste joera bat. Gudari zaharrak beren bizitzan
|
gertatutako
gauzarik gogoangarriena, hau da, gerran bizitakoa kontatzen hasten direnean, belaunaldi berriek beti eteten diete jarduna. Zer esan nahi duzu horrekin?
|
|
|
Pixkanaka hiltzen joatea da. Albiste agentziatik iristen zaizun informazioa ez duzu kontrastatzen, ez zara albistea
|
gertatutako
lekura joaten... Material trinko eta ia kalkatu horretan, hurrengo eguneko egunkarietan batetik bestera aldatzen dena finean titularra da, titularra eta kazetariak zerbitzen duen komunikabide horren ideologiak egiten duen balorazioa.
|
|
|
Polizia etxean hainbat ordu izan ostean, anarkistak bere buruaz beste egiten du seigarren solairutik jauzi eginez. Poliziaren arabera, ezustean
|
gertatutako
heriotza da. Betiere, poliziaren arabera izaten baita.
|
|
|
Aitor Mazo sartuko da eroaren larrutan eta egun batzuk lehenago bertan
|
gertatutako
heriotza argituko du beste pertsonaia guztiei ziria sartuz eta botereak egiten dituen gehiegikeriak salatuz. Kike Diaz de Radak jokatzen du komisarioaren rola eta Asier Hormaza eta Ramon Ibarra dira Pisani eta Bertozzo inspektoreak, hurrenez hurren.
|
|
|
Foro Nuclear ek Kalifornian
|
gertatutako
itzalaldiak zekartzan gogora, eta, «Kalifornian gertatutako moduko krisialdi bat gertatzea zaila» dela aipatu arren, «honelako arazorik ez izateko, eta prezio igoerarik izan nahi ez bada, garaiz ibiltzea komeni dela» ohartarazi zuen.
|
|
|
Foro Nuclear ek Kalifornian gertatutako itzalaldiak zekartzan gogora, eta, «Kalifornian
|
gertatutako
moduko krisialdi bat gertatzea zaila» dela aipatu arren, «honelako arazorik ez izateko, eta prezio igoerarik izan nahi ez bada, garaiz ibiltzea komeni dela» ohartarazi zuen.
|
|
|
" Nouveau Roman" delakoaren errelebua 60ko hamarkadan jazo zen Nobela Estrukturalista deiturikoaren (edo Ricardou ren hitzetan," Nouveau Nouveau Roman" delakoaren) eskutik. Esan daiteke garai horretan izango dela jadanik Arte mailan aspaldian pintura abstraktuan
|
gertatutako
aldaketaren edota Hizkuntzaren Filosofiaren baitan Ludwig Wittgensteinen eskutik gauzatutakoaren denaren islarik bortitzena.
|
|
|
Haurrentzat bereziki diseinaturiko segurtasun sistemak egoki erabiltzeak haurren heriotzaren %75 eta trafiko istripuen ondorioz
|
gertatutako
kalte larrien %90 saihestuko luke.
|
|
|
Epaitegi horrek ahalmena du 1994an Ruandan
|
gertatutako
delituak eta hilketak epaitzeko, bestelakotarako ez. Hori da epaitegi horren muga.
|
|
|
Sarri askotan
|
gertatutako
erroreak ditugu aurrekoak. Ulermena lantzen ariginelakoan, etengabeko ebaluazioan jarduten genuen, trebetasuna garatu gabe, ulertu duten ala ez behin eta berriro egiaztatuz.
|
|
|
Alde batetik, igeltsero galiziarbatek aseguru etxeari idatzi ei zion gutuna dugu (euskaratuta, jakina). ez zuen sinesten nonbait, igeltseroaren lesio guztiak istripu laboralarenondorio izan zitezkeenik, eta hori argitzeko asmoz, gizonak
|
gertatutako
guztiaazaltzen zuen gutuna idatzi zien.
|
|
|
Azken finean, honelako zerbait adieraztera datoz Atxaga eta Sarrionandia: aizue, nobelak modu temoso batean saiatzen dituen giza patu intrantzendente horiek, ez al dira astunegiak eta prebisibleegiak gertatzen imajinazioa astintzekoorduan? Flaubert-en L. Education sentimentaleko heroiaren epikotasun osoa besterik ezean putetxe bateko atarikora errenditzen bada, bizitzan
|
gertatutako
gauzarikhoberentzat gogoratzen duelarik gainera Frederik Moreau-k pasadizo hori, zerxarma eskaintzen dio horrek imajinazioari?
|
|
|
Ikerketa horienhelburua euskararen bilakaera noranzkoa den esatea eta neurtzea da, baina ez ikusle gisa soilik, bilakaeran eragiteko asmoarekin baizik. Ikerketa mota hauek bilakaera nola gertatzen den azpimarratzen dute, zein prozesuren bitartez esplikadaitezkeen
|
gertatutako
aldaketak, alegia, horrela euskararen plangintzez arduratzendirenei argibideak proposatu ahal izateko. Arduradun horiek ikuspegi teorikoagoadute, gertaerak eta portaerak prozesuen bitartez aztertzen dituztelako.
|
|
|
Usaina hartzeko ahalmena da animalien eta gizakiaren garapenean
|
gertatutako
–aurkikuntza, zaharrenetarikoa.
|
|
|
Gai guztiak irakurri ondoren irakurlea usainak eta perfumeak osatzen duten arlo liluragarriaz txundituta geratuko delakoan nago, erabat erakargarria baita. Ez da batere harrokeria, egileari
|
gertatutako
egia biribilaren egiaztapena baizik.
|
|
|
Laneko Osasuneko arduradun sindikala, Joaquín Nieto, kezkatu egin zen; izan ere, duela bost urte Arriskuen Prebentzioari buruzko Legea indarrean sartu zenetik, laneko baja eragin zuten istripuen kopurua %51, 79 igo da, “herrialdeko ekonomia baino hiru aldiz gehiago”, eta azpimarratu zuen laneko segurtasunik eza “Espainiako irakasgai nagusia dela oraindik”. Bestalde, iaz
|
gertatutako
1.891 istripu hilgarrietatik 758 bidean gertatu zirela adierazi zuen. 1999an, 462 ezbehar izan ziren.
|
|
|
1999an, 462 ezbehar izan ziren. Eta lantokian
|
gertatutako
1.133 heriotzetatik, gehienak, 491, garraio adarrak estatistika tamalgarrietan aurrera egiten duen zerbitzuetan gertatu ziren. Hala ere, gehien kezkatzen duen sektorea 296 hildako eta aurreko urtean 289 izan ziren.
|
|
|
Haragiak hiltzeko eta giza kontsumorako duen gaitasuna albaitaritzako ikuskapenaren bidez egiaztatzen da. Produktuak ez du inolako aldaketarik izan behar, nahiz eta onartu egin behar diren hil aurretik
|
gertatutako
lesio traumatikoak edo malformazio edo alterazio lokalizatuak, baldin eta zehazten bada ez dutela untxi kanala edo giza kontsumorako edo osasunerako egokiak ez diren edo arriskutsuak ez diren hondakinak. Hilketaren ondorengo garraioa higiene baldintza egokietan egin behar da, legez zehazturik, kutsadura edo kalteak saihesteko.
|
|
|
Senarra itsasontzitik keinuka heldu zitzaion. Biak joan ziren etxera,
|
gertatutako
gauzak bidean elkarri kontatuz. Etxeratu eta, irabazitako dirua, ontzian ezarri zuten.
|
|
|
‘Gure herritxoaren berri ez zen egunkarietan azaltzen, ez telebistan. Agertzekotan, Espainia iparraldean edo Frantzia
|
gertatutako
hilketen berrietan igarri behar zen gure geografiaren mamua... ’
|
|
|
Jaits gaitezen, azken buruan bada ere, honek arras gogoko ez zuen Izpirituaren erresumatik eta bazka ditzagun begiak, ez liburuetan, inguruan dugun mundu urrikigabe honetan baizik. Hemen indartsuak, zentzuz dihardutenak,
|
gertatutako
dira garaitzaile, ez amesgileak eta pentsalari" sakonak".
|
|
|
gogora dezagun Juan Goytisolok Espainiako prentsa arloko literatur kritikari buruz argitara eman zituen hitz gogorrak, El Pas, I, eta, orobat, ondorengo polemika guztia). Gainera, azken hamabost edo hogei urteetan zehar euskal kulturan
|
gertatutako
aldaketek, eta ekoizpenaren hazkundeak berak, horretarako tartea lagatzen dutela uste dut (hutsuneak eta arriskuak asko direla ahaztu gabe, jakina). Alde horretatik, eta Pako Aristiren iritziaren aurka, kritika serioa eta anitza egiten ahalegintzen den saio batek, are telebistakoa bada ere, gehiago egiten du irakurzaletasunaren alde, ohiko hamaika iruzkin zuri eta (elkarren artean) kalkatuk baino.
|
|
|
– Hortaz,
|
gertatutako
guztia alferrik izan zen?
|
|
2002
|
|
|
Lan honetan aztertzen diren gaien artean, besteak beste, honako hauek daude: esklabotza zergatik sortu zen, Grezian zein Erroman emandako esklabotza mota, Afrika Mendebaldeko esklaboen salerosketa, Mendebaldeko Indietako esklabotza, kotoia eta Ipar Amerikan
|
gertatutako
esklabotza, Britainia Handiko abolizioaren aldeko mugimendua, Ameriketako Estatu Batuak deiturikoan sortu zen abolizioaren aldeko mugimendua, sexismoa eta emakumezko esklaboen bizipen gogorrak, beltzak sezesio gerran, jabe ohien eta esklabo ohien arteko harreman zailak, esklaboen salerosketa arabiarren esku," Arazo beltza" AEBetan eta esklabotza gaur egun.
|
|
|
Bizkaian, 2000n baino %20 langile gehiago hil zen 2001ean. Araban, %63, 16 jaitsi zen heriotzen kopurua; Gipuzkoan, %38, 71; Nafarroan, berriz, %50 Ondoko taulan jaso ditugu Hego Euskal Herrian 2001ean
|
gertatutako
lan istripuen gaineko datu ofizialak. Espainiako estatuan, 1.021 lagun hil ziren laneko istripuetan, 2001 urtean, Hegoaldeko lau lurraldeetako ezbeharrak barne.
|
|
|
Heriotza kausa nagusien zerrendan aldaketa txikiak gertatu ziren iazko urtean. Esate baterako, aurreneko aldiz agertzen da Alzheimerra, adibidez, gaixotasun hipertentsiboen lekua hartuz 16 arrazoi garrantzitsuenen artean (5.084 heriotza erregistratu ziren zuzenean kausa horrekin, nerbio sistemako gaixotasunen eraginez
|
gertatutako
% 49,4ko zaku handi horren barruan). Beste alde batetik, trafikoko istripuen ondorioz gertatutako heriotzak behera egin zuten iazko urtean
|
|
|
Esate baterako, aurreneko aldiz agertzen da Alzheimerra, adibidez, gaixotasun hipertentsiboen lekua hartuz 16 arrazoi garrantzitsuenen artean (5.084 heriotza erregistratu ziren zuzenean kausa horrekin, nerbio sistemako gaixotasunen eraginez gertatutako% 49,4ko zaku handi horren barruan). Beste alde batetik, trafikoko istripuen ondorioz
|
gertatutako
heriotzak behera egin zuten iazko urtean
|
|
|
Mirasolgo kondea, besteak beste, Espartero jeneralaren ordezkaria izan zen Lehen Karlistaldian, eta biak izan ziren garaituak Zumalakarregi jeneralaren indarrengatik Deskargako goietan. Baina liburu honetan Gipuzkoan egon zen garaiaz mintzo da kondea, 1837an Donostia aldean gerra bukatutzat eman zenean
|
gertatutako
liskarrez. Soldaduei ordaintzeko dirurik eza, Legio Britainiarrekoen errebolta, Hernaniko matxinada...
|
|
|
Halakoa da drogaren atzaparretan eroritako neska baten nahia eta ezina, eta gurasoen sufrimendu jasangaitza islatzen dituen liburu hau. Gainera, «Olga»n agertzen dena ez da asmakizun bat, benetan
|
gertatutako
historia baten kontakizuna baizik.
|
|
|
Makina bat idatzi da trena ardatz harturik. Zela trenaren historiaz, trenbidea eraikitzeak erakarri zituen aldaketa izugarriaz, trenean bertan
|
gertatutako
egiazko edota fantasiazko gorabeheraz, ala trenean joan zitezkeen bidaiarien konportaeraz, gauza da trenaren inguruko lan ugari eta oso ezberdinak plazaratu direla. Eta horren adibide garbia ditugu Seve Callejak osatutako antologia honetan agertzen diren hamazazpi kontakizunak, Zane Greyk, R.
|
|
|
Zer nahi dudan ere ez dakit, neroni nago korapilo bat eginda. Gero eta egun gutxiago falta dira, eta alde batetik gogoa dut txakurrari kasu egiteko, eta udalekutan
|
gertatutako
dena kotorreatuz gurasoak metrailatzeko. Baina bestetik, laster banatu egingo gara eta orain gauero bukatzen dugu erdi negarrez, lagunak kontsolatu ezinda.
|
|
|
Prestigekoa gertatu eta gero, kazetari batek, kalera aterata, galdetuko balio jendeari ia zer pentsatzen duen ezbehar horretaz, ez dago dudarik denek, edo ia denek, ekologiaren aldeko hitzak esango lituzketela, ama lurraren defentsaren aldekoak, eta itsas fauna zaintzeko aldarriak. Are, balizko kazetari horrek jendea taldeka elkartuko balu bere galdera egiteko, egingo nuke kasik lehiaketa moduko bat sortuko litzatekeela jendearen artean, nor nor baino itsaszaleago eta faunazaleago den erakusteko, nork nork baino gehiago deitoratzen duen
|
gertatutako
hondamendia.
|
|
|
Beraz, nire kasuan, bi bokazioak nahastuta joan dira, baina, praktikan, nik uste bereizten ditudala, idazten hastean ez naiz kazetariaren mentalitatearekin hasten baldin eta kazetari mentalitaterik baldin badago, biak oso nahasiak agertzen zaizkidan arren. Batean benetan
|
gertatutako
gauzez ari naiz eta bestean askoz sormen zabalagoarekin. Lan egiteko erak ere ezberdinak dira.
|
|
|
Ez duk erraza, konpai! (Susa, 1995) Kuban
|
gertatutako
euskal afro abentura dela esan izan da. Erdi kronika erdi eleberri den obra honetan, autorearen konpromiso politikoak markatzen du unibertso ideologikoa.
|
|
|
Autorearen asmo nabarmena eleberri urbanoa egitea zen, eleberri beltzetik hurbil zegoen planteamendu estetiko batekin eta egungo euskal gazteriatik gertu dauden musika erreferentzia sorta batez atondua. Bilbon
|
gertatutako
lapurreta batek zehazten du eleberriaren hari narratiboa. Polizi eleberria izan ez arren, Speed gauak eleberriak intriga dosi handiak ditu, hilketa bat argitzen baita bertan.
|
|
|
Baina, gainera, bilduma honetan agertu zen estreinako aldiz Urturi herria, Ajea du Urturik bere eleberriaren muinean egongo zen topos narratiboa. Uholde baten ondoren herri horretan (Euskal Herriaren sinbolo argia)
|
gertatutako
erreakzioak kontatzen ditu eleberri horrek. Herria eleberriko pertsonaia kolektiboa da (ik.
|
|
|
Azpimarratzekoak dira, beren karga sinbolikoarengatik, urte eta hilabete desberdinetako 13 egunean
|
gertatutako
eszena guztiak: 1936ko irailaren 13an erreketeak Donostian sartu ziren; 1996ko irailaren 13an obraren protagonistak elkarrekin haserretu ziren, eta senarrak Violeta, maitale izango zuen emakumea, ezagutu zuen; 1936ko otsailaren 13koa da protagonistaren aita eta Mikele de Abando agertzen diren argazkia; 1936ko uztailaren 13an hil zuten Calvo Sotelo.
|
|
|
1977an Irun Hiria Saria irabazi zuen Esku leuna eleberriarekin (Kutxa, 1978). Polizia nobela da hau, eta bertan Jon Bidart detektibeak (Dupin, Sherlock Holmes, Maigret, Marlowe eta Poirotek hasitako tradizioaren jarraitzaile garbia) Donostian
|
gertatutako
hilketa bat ikertu behar du. Detektibearen ikerketek Donostiako goi burgesia erretratatzen digute eta asasinatzea eragiten duen interes borrokan sartzen gaituzte.
|
|
|
Ordea, XIX. mendeko bigarren erdiaz geroztik, etabereziki XX. mendean, lurraldearen antolaketak, hirigintzaren altzoa utzita, izatepropioa hartu zuen; kontuan izan garai hartan Industria iraultzaren hainbat ondoriolatz nabarmentzen hasi zirela, giza jarduerek lurraldean eragindako kalte anitzbistaratuz, besteak beste hiri batzuen gehiegizko hazkundea edota zaharkitze etaporrota, landa eremuetako gabeziak, hirien eta landa eremuen arteko desorekak, garraio arazoak, kutsadura... Horrek guztiak gailurra jo zuen XX. mendeko 6070eko hamarkadetan, II. Mundu Gerraz gerora, 25 urtez edo, nazioartean
|
gertatutako
hazkunde ekonomiko izugarriaren ostean. Aurreko atalean aztertu dugunez, aipaturiko hazkundeak kalte itzelak sorrarazi zizkien lurraldeari berari oro har, zeiningurumenari zehazki; honela, eta orduz geroztik, kontzientzia ekologistarekinbatera, lurraldea modu orekatuan eta bere osotasunean (hirigintza hutsaz haraindi) ordenatuko lukeen plangintza baten premia gero eta nabariago sumatzen hasi zirenbai gizartea eta bai agintari politikoak.
|
|
|
1991 urtean Nafarroako Gobernuak PRINA (Plan Regional de Investigacionde Navarra) onartu zuen tarterako, «zientzia eta teknologia sistemaekintza bateratuan biltzeko helburuarekin, horrela, Foru Erkidegoko I+G modu ordenatuan garatzeko». Hala ere, plana ez zen abian jarri; izan ere, Nafarroako Legebiltzarrak bertan behera utzi zuen, orduko hauteskundeetan
|
gertatutako
indar politikoen nagusitasuna aldatzean.
|
|
|
Kronologikoki lan honek Aro Berria izango du garaitzat, baina, esan beharrekoa da, hitzarmen horiek Erdi Aroan dutela jatorria, zehazki Behe Erdi Aroan, Gaztela, Nafarroa, Frantzia eta Ingalaterraren artean
|
gertatutako
liskarren testuinguruan, euskal lurraldeen eta beste batzuen artean sinatutako bake hitzarmenetan.Dena den, nahiz eta Aro Berriaz jardun, adierazi beharra dago hitzarmen horiekXVI eta XVII. mendeetakoak direla, XVIII. mendean ez baitzen gehiago hitzarmenik sinatu, geroago aipatuko diren arrazoiengatik.
|
|
|
–Nuevo Teatro? zelakoan, gaur Principal Antzokia?, zahartzaroaren omenez egindako ekitaldian
|
gertatutako
guztia ezagutu ahal izan zuten gasteiztarrek lehen irratsaio hari esker3.
|
|
|
Aurrerapenak aurrerapen eta eszeptizismoak eszeptizimo, 1844 urteko maiatzaren 24an argia ikusi zuen Washington eta Martimore bitarteko kable bidezko lerro telegrafikoak, Morse ren eskutik; kablea 40 milia luze zen. Inpultsu elektrikoei esker, albisteak igorri zitezkeen distantziara,
|
gertatutako
unean bertan.
|
|
|
Besterik ezean, ekoizleak bere produktua kaleratu behar duenean, sarritan aurkezten ditu inkestak edo bezeroen adierazpen trukatuak. Zerbait espontaneo gisa aurkezten dena, estudioan
|
gertatutako
ipuina izaten da. Era horretako sondeoak gezurrezkoak izateaz gain, lotsagarriak ere badira.
|
|
|
Gainera, telekomunikazioetan
|
gertatutako
aurrerapen izugarriak eragin duen Internet fenomenoak, areagotu egin du hizkuntzaren tratamendu automatikoaren beharra; interesatzen zaigun informazioa ondo selekzionatzeko, esaterako, tratamendu linguistiko lagungarria ezinbestekoa baita.
|
|
|
Etxetresna elektrikoak. Gailu elektrikoren bat erabiltzen ari den bitartean tresna horrek funtzionatzeari uzten badio, normalean, barne mekanismoan, lokarrian edo sarearekin kontaktua duen larakoan
|
gertatutako
akatsen ondorioz gertatzen da. Azken kasu horretan, baliteke matxurak etengailu orokorra deskonektatzea; beraz, konektatu aurretik, etxetresna elektrikoa deskonektatu behar da, eta, martxan jartzean, korrontea berriz galtzen den egiaztatu.
|
|
|
Europako Espazio Agentziaren basean, Kurun (Guayana frantsesa), denak funtzionatu zuen aurreikusitakoaren arabera. Joan den uztailaren 13an Ariane 5 jaurtitzailean
|
gertatutako
akats batek Artemis telekomunikazio satelitea orbita egokira iristea eragotzi ondoren, Europako Espazio Agentzian (ESA) guztiek atzamarrak gurutzatu zituzten. Ezerk ez zuen huts egin oraingoan.
|
|
|
Chernobil birus ospetsua, Sobietar Batasun ohiaren instalazioan
|
gertatutako
hondamendi nuklearra ospatzeko programatu zena, segurtasun osoz agertuko da apirilaren 26an, Recovery Labs datu informatikoak berreskuratzeko enpresak jakinarazi duenez. Txernobil birusari CIH, CIHV edo CIH.C ere esaten zaio, eta, Recovery Labsen arabera, “azken urteotako birus arriskutsuenetako bat izan da, mundu osoko ordenagailuei kalte egin die, batez ere, birusen aurkako babesak ahulak diren garapen bidean dauden herrialdeetan”.
|
|
|
Horrela, aldeen artean irizpide desberdinak sortzen dira. Bada, aurreko artikuluetan azaldutakoaren arabera, badakigu bi urteko epea dugula
|
gertatutako
ezbeharra erreklamatzeko. Hori bai, erreklamazio hori modu frogagarrian egin da faxez, gutun ziurtatuz, etab. Hala ere, baliteke konpainiak isiltasunaren alde egitea eta denbora pasatzen uztea.
|
|
|
Aseguratuentzat estaldurarik nabariena duten kalteak edukitzailearen edo etxebizitzaren segurtasunari dagozkionak dira. Hau da, elementu komunetan (ateak, leihoak, lapurretak…)
|
gertatutako
ezbeharrak. Horregatik, kontu horri kasu egitea komeni da, etxerako arrisku anitzeko asegurua kontratatzean.
|
|
|
Microsoft ek dio duela hiru egun
|
gertatutako
akatsak sistema eragileari eragiten diola, eta ez nabigatzaileari.
|
|
|
CSNko kontseilariek txostenean gomendatu dute “2004 urtea baino lehen” Kontseiluari plantaren itxiera plan programatua aurkezteko. Espainian zentral nuklear bat eraisteko esperientzia bakarra oraindik amaitu ez den esperientzia bakarra Vandellós I.arena da (Tarragona); 1989an, gure herrialdean
|
gertatutako
istripu nuklearrik larriena jasan zuen, eta zazpi instalaziok dihardute lanean, bederatzi erreaktore martxan dituztela. Ministroen Kontseiluaren ondoren, Ratok azaldu zuen proposamena ezagutu berri zuela, eta “ofizialki bidaltzen zaigunean, esan bezala, Ministroen Kontseiluari egindako gomendioei jarraiki planteatu nahi dudala”.
|
|
|
“Gure aurkikuntzak ashkenazientzat balio badu ere, ondorio zientifiko garrantzitsuak ditu, kartzinoma eragiten duten mekanismo genetikoak hobeto ulertzen lagunduko digutenak”. Beste azterketa zientifiko batean, Joanna Groden ikertzaileak, Howard Hughes institutukoak eta Cincinnatiko Unibertsitatekoak, frogatu zuen Bloom en sindromearen genearen bi kopietako batean
|
gertatutako
aldaketa bat nahikoa dela minbizia izateko arriskua handitzeko, bai karraskarietan bai gizakietan. Sindrome hori populazio etniko guztietan agertzen da, baina ohikoagoa da Ashkenazi juduen artean, eta ezaugarri hauek ditu:
|
|
|
ahoz behera lo egiteak bularreko haurren heriotza arriskua areagotzen du. Guztira, 1993tik 1996ra bitartean Chicagon
|
gertatutako
jaioberrien 260 heriotza aztertu ziren, urtebetetik beherakoak. % 75 ume beltzak ziren,% 13 hispanoak eta% 12 kaukasiarrak.
|
|
|
Segurtasun Nuklearreko Kontseiluko (CSN) adituek Palomaresen (Almeria) 1966 urtean
|
gertatutako
istripuaren inguruan egindako azken txostenak erakusten duenez, gertakariak eragindako kutsadurak “ez du eraginik izan kaltetutako eremuko biztanleen osasunean”; hala ere, pertsona batzuek “barne dosiaren maila jakin bat jaso dute”, batez ere “hasierako uneetan eta exekuzioan istripuaren aerosolen eraginpean egon zirenak”. Palomares inguruko egoera erradiologikoari buruzko dokumentu hau Energia, Ingurumen eta Teknologia Ikerketen Zentroak (Ciemat), lehengo Energia Nuklearreko Batzordeak, eskatuta egin da.
|
|
|
Alde horretatik, dokumentuak azpimarratzen duenez, “plutonio oxidoaren partikulen tamaina pixkanaka murrizteak areagotu egiten du haien mugikortasuna eta berresekitzeko probabilitatea, eta, beraz, handitu egingo litzateke arnastuz gero, batez ere lur mugimenduak eginez gero”. Orain hogeita hamasei urte baino gehiago
|
gertatutako
istripuaren ondoren, bonbak erori ziren eremuan hirigintza eta nekazaritza jarduerak egingo zirela jakin zutenean jarri zen alerta Ciemat en. 1966ko urtarrilaren 17an, Estatu Batuetako Aire Armadako “B 52” batek “KC 135” hegazkin inarekin talka egin zuen Almeriako kostan, hegazkinean erregaia kargatzeko operazio batean.
|
|
|
Azaroaren 16az geroztik, Galiziako kostaldean bost izurde handi eta hiru marsopa ale eta sei izurde arrunt lehorreratu dira. Ez dira kopuru handiak, eta ez dira ohiko lehorreratze kopuruak baino handiagoak, batez ere azken hilabetean
|
gertatutako
ekaitz jarraituak kontuan hartuta, Josep María Alonsok azaldu duenez, baina aldea da animaliak normalean kostaldera bizirik iristen direla eta orain erdia baino gutxiago. Txostenaren arabera, bi izurdeek beren gorputzari itsatsitako petrolio ugari aurkitu zuten, arnas zuloa, ahoa eta mukosa genitalak oztopatzen zituena, eta, beste kasu batean, dirudienez, nekropsian ikusitako lesioek adierazten dute izurdearen eta petrolioaren arteko interakzioa dela heriotzaren zuzeneko kausa.
|
|
|
2002an bidalitako mezu elektronikoen %2, 8k birus informatikoren bat zuen, batez ere ‘Klez’ harraren aldaeraren bat. Birus eta Segurtasun Informatikoari buruzko Alerta Goiztiarreko Zentroko (CAT) iturriek jakinarazi dutenez, urte horretan
|
gertatutako
infekzioen erdiak baino gehiago jaso ditu. Denbora tarte horretan, Espainian bidalitako ‘e mails’ kopurua laukoiztu egin da.
|
|
|
Petardoen eztandak eta zalaparta. Hala jakin zuten, kar kar kar, afari prestatzaileen txantxa izan zela arrantza egun isilpeko hartan
|
gertatutako
guztia. Sarritan gertatzen  direnean, izua sortzen omen dute gertakari tragikoek.
|
|
|
Eta eskua gero, argia pizteko. Arratsean
|
gertatutako
guztia ekartzen dut gogora, xehetasunik txikiena ere ahaztu gabe, den dena berritzen dut.
|
|
|
Baina zilegi bekit hemen pasadizo baten berri ematea, aspaldi
|
gertatutako
istorio baten historia, geroago etorri zitzaigunaz argia ematen baitu, nire ustetan. Ez dakit hartuko diozun azpia historia honi, baina badu, zinez, eta ez txikia.
|
|
|
Honen lekuko ditut niri neuri
|
gertatutako
zenbait pasadizo. Gogoan dut nola 1997an, unibertsitateko errektore nintzela, Korrika izeneko lasterketan eraman nuen lekukoa zati batean, Bilboko Zazpi Kaleetan, Euskaltzaindiaren izenean, zu bezalako gazteak nituela inguruan, batzuk praka motzetan, besteak kirol arropetan, eta gehienak guk gure garaian erabiltzen ez genituen bezalako apaingarriekin.
|
|
|
Baina, gutxienez, onartu dugu Euskaltzaindiak proposatu duen ereduaren interpretazio batek, Euskaltzaindiak berak inoiz ere egin ez duenak, ekarri duela gaitz hori. Hori arraitu nahi izan nuen, eta aldi berean salatu ez bainintzen batere
|
gertatutako
horrekin ados, 1994an Euskaltzaindiak Leioan egin zuen batzarrean" euskara batu idatzia" eta" euskara batu soziologikoa", ez dakit horiek diren hitzik egokienak, bereizi nahi izan nituenean.
|
|
|
Hau ez da soilik literaturan gertatzen: mugimendu orokorragoa da, beste diziplina eta medio batzuetan ere eragina izan duena; gogoan hartu, besteak beste, telebistaren munduan azken urte hauetan
|
gertatutako
aldaketak (reality show delakoen hazkundea, Anaia Nagusia eta antzeko fenomenoak), edo zineman gauzaturikoak (Dogma mugimendua, The Blair Witch Project bezalako filmak...). Literatura arloan, gugandik hurbil, hortxe dugu Javier Cercasen Soldados de Salamina nobelaren arrakastaren kasua, edo Paul Austerrek argitaratutako azken lana (I Thought My Father Was God), hiritar anonimoek bidalitako testuen aukeraketa bat, non bilduman sartzeko baldintza bakarra benetako istorioak izatea baitzen; nobela historikoaren salmenten eta produkzioaren gorakada, eta baita dibulgazioko historia liburuena ere, errealitate gose honekin lotuta daude, hein batean behintzat.
|
|
2003
|
|
|
Joan den urtean, Bizkaiko Laneko Ikuskaritzak bi zigor ekonomiko ezarri zituen, Bizkaian
|
gertatutako
laneko bi heriotzetan segurtasuneko neurri zuzengarriak aplikatu gabe zeudelako. Langileetako bat, 21 urteko Gorka del Horno gaztea, La Naval enpresan gas garraioko itsasontzia eraikitzen ari zela zendu zen.
|
|
|
Zifra ikaragarria da hori, harrotasunerako baino lotsarako motibo nahikoa eman ligukeena. Alkoholak eragindako biktima gehienak gaixotasunen batek jota hil ziren (zirrosia, edota aho, faringe eta hestegorriko minbizia, garrantzitsuenak baino ez aipatzearren), eta gainerakoak, ia 2.500, alkoholaren eraginez
|
gertatutako
trafiko istripuetan.
|
|
|
Gauza bat baino gehiago ospatu dugu iragan berri den irailaren 11n. AEBetan
|
gertatutako
atentatuez gain, Chileko estatu kolpearen 30 urteurrena ere bazen. Baina egun horretan bertan, 1990ean, Myrna Mack antropologo guatemaldarra hil zuten hiriburuan, lantokitik etxera zihoala:
|
|
|
Salmonellak jarraitzen du germen sortzaile nagusia izaten, eta batez ere maionesa eta tortillak prestatzerakoan izaten da. Iaz
|
gertatutako
90 kasuetatik, 71tan salmonella izan zen identifikatutako arrazoia. Intoxikazio mota horietan, sukarra, gorakoak eta sabeleko mina eduki ohi dituzte afektatuek, eta sarritan bakterio horrek konplikazioak eman ditzakeenez, ospitaleratzea beharrezkoa izan daiteke.
|
|
|
Eta txapeldun
|
gertatutako
liburuaz, zer diozu?
|
|
|
Eta aldi berean, zerk ez zion egun horrezaz zeharo gozatzen uzten? Baina gauza bera zela erabakitzeko aukera eduki baino lehen, telefonoaren beste aldean zerbait entzuten hasi zen, eta irrikan zegoen
|
gertatutako
guztia kontatzeko...
|
|
|
Frogabideak proposatu ahal izango dituzte delitu egitateari buruz eta hori egitean
|
gertatutako
inguruabarrei buruz, salbu eta adingabearen psikologia, hezkuntza, familia eta gizarte egoerari dagozkion arazoetan.
|
|
|
Errusian 1917 urtean
|
gertatutako
Iraultza sozialistak aldaketa ugari ekarri zituen. Aldaketa hauek ez ziren arlo politiko, ekonomiko eta ideologikora soilik mugatu.
|
|
|
Bigarrenik, Nazio Batuek izandako protagonismoa aztertu genuke.Haien funtzionamendu sistema zaharkituak, Bigarren Gerrate Mundialaren emaitzeiegokitua, ez ditu 60 urteotan
|
gertatutako
aldaketa demografiko eta politikoak beregain hartu, eta jokaera antidemokratiko eta desorekatua mantentzen du oraindik.Hori guztia gutxi izango balitz, gaur egungo idazkari nagusia den Kofi Annanenjoera berria multinazionalei NBetako ateak zabaltzea da, munduko herrialde aberatsek beren gain nahi ez dituzten gastuei aurre egin diezaieten.
|
|
|
nolabait elkartzerik dagoen guztiekin elkar hartzea, gauza guztietan berdin pentsatzen ez badugu ere. Hortarako ez dago diferentziak eta eztabaidak lurperatu beharrik»56 Are gehiago, Euskal Herrian, aurreko urteetan
|
gertatutako
kultura mugimenduen zabaltzea eta berritzea ikusita, Azurmendik honako gogoeta hau egin zuen «espontaneismo larri hau zerbait kontrolatzen hasi beharra dago(?) Diferentziaren guzti horren erdian nukleo bat, muin edo erdiune bat finkatu beharra dago. Kontrolik gabeko diferentziapen zoroan adar berriak botatzen jarraitzea baino beharrezkoago dirudi jadanik orain arteko desarroiloaren adarrak kimatzea, xedarratzea, moztea eta arbola garbitzea»57.
|
|
|
Garapen ekonomiko izugarriak profesional gehiago eskatzen zuen. Horrekin batera,
|
gertatutako
hazkunde demografikoak eta bizitza mailaren hobekuntzak nabarmen igoarazi zuten hezkuntza eskaera. Deustuko kasuan adibidez, 1962ko 500 ikasleak 1973an 5.000 izatera pasatu ziren.
|
|
|
Hil zen gizonak gidatzen zuen autoa. Hala ere, Gorenaren aburuz, “kausa ondorio lotura egon zen Administrazioaren jardunaren eta
|
gertatutako
kaltearen artean, istripu hilgarria gertatu zen lekuari dagokionez: autobide baten irteeran, oso kurba itxian eta, beraz, arriskutsuan, non behar bezala frogatuta baitago ez dagoela udaltzainik”.
|