|
2000
|
|
|
Egun, museo hori da Euskal Herriaz gelditzen den azken aztarna. Baina museo hau ez da nolanahikoa, bertan zenbait ezusteko
|
gertatuko
baita. Adibide nagusia, bere alaba galduaren bila dabilen pertsonaia nagusia dugu, Bill eta Maryri nola galdu zitzaion erakutsiko diena.
|
|
|
Telebistarena izaten da beren kexu nagusienetakoa, hor ez dituztelako beren euskalkiak ikusten. Liburuetan, umeentzako testuetan eta, beste horrenbeste
|
gertatuko
dela uste dut. Laburtuz, batetik, tradizioa ez da denondako berdina izan; bestetik, batasunerako egin den aukera egin da, eta gainetik, ezinbestekoa den aukera horri geuk erantsitakoak dira.
|
|
|
Nik galdera bat egin nahi nuke. Zer
|
gertatuko
litzateke prozesu horretan, euskara batua indartu eta euskalkiak desagertuko balira?
|
|
|
Esan nahi nuen, ez ote den
|
gertatuko
geure artean beste hizkuntza handi batzuetan gertatu dena. Adibidez, euskalkien erabilera idatzia desagertu, hizkuntza bera indartu eta ñabardurak fonetikan eta horrelakoetan azaleratu.
|
|
|
Holako egoerak ez dira bakarrik gurean izango, ezta? Kontuan hartuta, gutxienez hiru estatutan aleman estandarra dela hizkuntz ofiziala, han ere
|
gertatuko
dira antzerakoak. Hara joan eta akademian ikasitako aleman estandarra erabiltzen hastean, Suitzara zoaz eta ulertu egiten dizute, baina badira gauzak desberdin esaten dituztenak, antzagatik konturatzen zarela.
|
|
|
Dena dela, esaten duzue, batua eta euskalkien gerturatze bat egon behar duela. Denborarekin ez al da
|
gertatuko
guztiak berdin izango direla eta berbak eta formak nahasian erabiliko direla. Hau da, testu berean barik, bederen, delakotz, at, beheiti, erran...
|
|
|
Liburuan 1630 arte heldu zara. Iturbideko Mikelena laster
|
gertatuko
zen. XVII. mendean erresistentzia berria atzeman zenuen?
|
|
|
Balorazioak balorazio, ezin esan HBk ezustekorik hartu duenik Ibarretxeren erabaki horregatik. Inork ez du ezustekorik hartu, eta eragin duenak ere bazekien
|
gertatuko
zela, seguruenik, iragarri ere hala aurreiragarri zaiolako. Presoen gose greban izango duen eragina ere ez da izango hari oihartzun handiagoa emateko; nola hartu parte, atzamar artean urtzen ari den prozesu zehazkabetu batean?
|
|
|
Oraindik ikusteke dago zer
|
gertatuko
den. Gaia nahiko geldi dago eta hasieran jarritako epeak ez dira betetzen ari, beraz lanak atzeratuta doaz.
|
|
|
|
gertatuko
zitzaion
|
|
|
Ibarretxek bertan behera utzi zuen duela gutxi EHrekiko akordioa. Diputazio eta udaletxeetan berdin
|
gertatuko
da?
|
|
|
Itxura berria hain isilpean gorde ondoren, asko beldur ziren betiko txantxangorria desagertu egingo ote zen, baina ez. Zer
|
gertatuko
zatekeen txoria kendu izan balute eta txapel bat jarri. Orduan piztuko zen zalaparta!
|
|
|
Kubatarrek ez dituzte beltzak begi onez ikusten, Miamin dauden kubatar gehienak zuriak dira-eta. Hispano City bihurtzeko beldurra dago, baina hori ez da
|
gertatuko
, sistema eginda dagoelako. Europan ostera, magrebiarrak bigarren gutxiengoa bilakatuko dira laster.
|
|
|
Itsasoko konponketen eta laguntzaileen sektoreko enpresak biltzen dituen ADIMDE Gipuzkoako Itsas Industrien Elkarteak proiektu honen aldeko jarrera erakutsi du dagoeneko, bere ustez honelako zentro bat onuragarria
|
gertatuko
litzatekeelako untzigintzaren industriarako eta itsas sektoreko eraikuntza eta laguntzaileen esparrurako. Elkarte hori guztiz jabeturik dago ekimen hau gauzatuz gero, itsas sektoreko euskal industriaren lehiakortasunak gora egingo lukeela.
|
|
|
Behin galdegin zidaten ea kritika bat egin nahi nuen, eta nik, ezetz erantzun, objektiboa izatea ia ezinezkoa iruditzen zait-eta. Zuri ere
|
gertatuko
zaizu, zeharo ezberdina da elkarrizketa hau niri egin edo Nuria Espert i egitea. Programatzaileei dagokienez, nahiz eta nahiko adituak izaten diren, egia da batzuetan publikoaren izenean baztertzen dutena aitzakia izaten dela zure obra ez programatzeko.
|
|
|
Laburbiltze aldera, bi multzo nagusitara ekar daitezke orain arte erabilitako argudio sendoenak: kultur ekoizpenak guztiz berezkoak dituen ezaugarriak ahaztuta, jokabide makroekonomiko neoliberalak lehenetsi izana, batetik, eta, bestetik, gezurra dela, Erresuma Batuan eta Frantzian aspaldian frogatu zenez, kontsumitzailearentzat onuragarria
|
gertatuko
denik Espainiako gobernuak aitzaikia horrekin bultzatutako desregulazioa.
|
|
|
EZ da, beraz, arazo ekonomiko hutsa: testu liburuaren kalitatea da, lehenik eta behin, Espainiako gobernuaren erabakiak eraso duena, ez baita bideragarria izango, aurrerantzean, testu liburua egiterakoan ezinbestekoa den lan profesionala era duinean ordaintzea, eta, are gehiago, nolako testu liburuak behar diren ere ez da irakaskuntzaren eta argitaletxeen alorrean erabakiko, horien iritzia baino askoz ere eraginkorragoa
|
gertatuko
baita oligopolioen etekin azkarraren egarria.
|
|
|
Hortxe hasi zen ereiten, 1999aren lehen egunetan, Erromeria Eguna izeneko proiektua. Lehenengo saiakera arrakastatsua gertatu zen antolakuntzarentzat, eta jai giroak erakarrita hurbildu zirenentzat, eta aste honetan bertan bigarren ahalegina
|
gertatuko
da. Helburuak lehenengo urtekoak dira eta ekitaldiak ere ildo berari jarraituko dio.
|
|
|
Azkenik, bat egitea onartu behar duen Espainiako Gobernuak eragiketa honen inguruan erantzun beharreko galdera bat hauxe da: bi enpresa horien arteko bat egitea gauzatzen denean, zer
|
gertatuko
da Administrazioak, sektorearen liberalizazioaren konpentsazio gisa, enpresa elektrikoei joan den urtean" opari emandako" bilioi eta erdi pezetarekin, kontuan izanik kopuru horren ia hiru laurdenak bi enpresa horien artean banatu zirela. Bat egitea gauzatzen bada, zentzuzkoa litzateke Iberdrolari eta Endesari egokitu zitzaien kopurua altxortegi publikora itzultzea berriro.
|
|
|
Eta horien artean zenbat dira on samarrak? Neurri berean
|
gertatuko
da idazketa tailerrekin ere. Ezberdintasuna da, irakaskuntza arautu normaldua ez den aldetik beti master moduko gauza bat dela.
|
|
|
Ikuslea errege bihurtuko da eta eskaintza merkatutik eskaeran oinarritutako merkatura igaroko gara. Telebistan hitzorduaren kontzeptua galduko da, albistegiak bederatzietan direla esaterako; aurrerantzean albistegiak ikusleak nahi duenean izango dira, eta gauza bera
|
gertatuko
da beste edozein programarekin. Ekoiztetxe guztiek egokitu dute aldaketa hauetara.
|
|
|
Denetan hautsak harrotu dituzte bere adierazpenek, beti modu interesatuan eta bere berbak elkarrizketaren testuingurutik aterata. Baina bera ere
|
gertatuko
denaren jakitun da eta, seguruenik, egin ere asmo zehatzez egingo ditu: EAEko hauteskundeak, Europa mailako oihartzuna, sozialistekiko negoziaziorako lerro gogor bat markatzea...
|
|
|
eta epaituak ere, ez ote ziran era berean
|
gertatuko
–".
|
|
|
Sarrionandiaren narrazioaren indarra deskripzioetan dago eta ez
|
gertatuko
denaren suspentsea edo estrategia narratibo korapilotsuen erabileran. Egoerak bere zertzelada adierazgarrienetan azaltzen ditu, eszenifikatu egiten ditu eta elkarrizketak ere labur laburrak izaten dira.
|
|
|
itsasoa. Zenbait ipuinetan kontatzen den istorioa itsasoan barrena
|
gertatuko
da, beste hainbatetan istorioa lurrean bertan jazotzen bada ere, itsasoaren presentzia nabarmentzen da (Jimenezen ipuingintzan bezalaxe). Lutxo Egiak dioen bezala," narrazioen lokarria itsasoa bada ere, ezin esan itsasaldi berekoak direnik" (Deia).
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan bi hizkuntzak ofizial izanik, euskalduna euskaraz epaitzeko eragozpenak badira, zer ez da
|
gertatuko
Europako Kontseiluak prestaturiko Eurogutuna onartzerik nahi ez zuen Frantziapean dagoen Euskal Herrian. Orain Frantziak Eurogutunari sinadura eman nahi omen dio, baina bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu gabe.
|
|
|
Baina, hara hor, Frantziako Estatu Kontseiluak bere esku du hizkuntzei dagokien arazo hau eta bera da Europako Batasunean hizkuntza gutxituen aldeko gutunari betoa jarri diona, bere Konstituzioaren 2 artikuluaren kontrakoa omen dela eta. Orain onartu duelarik, zer
|
gertatuko
ote bere Estatu barnean?
|
|
|
ez da derrigorrezkoaCSAren aurretiazko frekuentzien zehaztapena. Berdin
|
gertatuko
da irratien kasuan. Aldi baterako zerbitzuhauetarako, gainera, fundazioek ere egin dezakete emakida edo baimenaren eskakizuna.
|
|
|
Lehen eredua estatuaren eta kultur taldearen mugak berberak direnean
|
gertatuko
litzateke (1A irudia; esate baterako, Japonia); kasu honetan estatua kulturabereko herritarrez dago osatuta. Bigarren eredua, kultur taldearen mugak estatutikkanpo daudenean gertatuko litzateke (1B irudia; e.b., Alemania, Korea).
|
|
|
Lehen eredua estatuaren eta kultur taldearen mugak berberak direnean gertatuko litzateke (1A irudia; esate baterako, Japonia); kasu honetan estatua kulturabereko herritarrez dago osatuta. Bigarren eredua, kultur taldearen mugak estatutikkanpo daudenean
|
gertatuko
litzateke (1B irudia; e.b., Alemania, Korea). Hirugarrenerlazioa, estatua kultur talde desberdinen kokagunea denean agertuko litzateke, baina talde horietariko batzuk bakarrik egonik estatuaren mugen barnean (1C irudia; e.b., Zelanda Berria, Maori & Pakhearen taldeekin).
|
|
|
Perls enaekarpen handia izan zen psikoterapiarako. Fantasiak lantzeko egitura berberadenez, lagungarri
|
gertatuko
zaigu adibide gisa.
|
|
|
Ordura arte ikuspegi indibidual batean zentratu ziren jokaerarenzientziak, Europan jaioa izan arren Estatu Batuetan garapen handia izan zuenPsikoanalisiaren eraginez. Gainera, Psikiatrian
|
gertatuko
zen desplazamenduaerraztuko zuten diziplina berrien, antropologia, soziologia, garapena gertatuzen; ia psikebarneko gertakarietan bakarrik zentratzetik, etagizarteko gertakarietan gero eta arreta handiagoa jartzera gertatu zen desplazamendu hori.
|
|
|
Oinarrizko baieztapenarenarabera, errealitatea ez da existitzen, hura aurkitu nahirik gizabanakoak hurbildukolitzaizkiokeen egia absolutu modura; aitzitik, gutako bakoitzak eraikitzen du beregizarte testuinguruan. Jadanik alferrikakoa
|
gertatuko
den modu batera jokaerasintomatikoa birdefinituko duen errealitate berri bat eraikitzen saiatuko denbatasun bat eratzen dute Familiak eta Terapeutak (Keeney eta Ross, 1987, Watzlawick eta besteak, 1988).
|
|
|
Bestalde, hain zuzen ere, eszenak garatzeak eta eszena horietan gertatutakoinprobisazioek subjektuari berari buruzko gauzak ezagutzea ahalbidetzen diote, bestela zaila
|
gertatuko
litzaiokeelarik. Gainera, gure iritziz, ezaugarri honek talde psikoterapia ere ahalbidetzen du, eta berez ez da psikodramaren berariazkoezaugarria.
|
|
|
Bestalde, ametsetan bezala, eszenaratzeko aukeratutako gaian, dramatizazioakaskatzea ahalbidetuko duen gaien pilaketa
|
gertatuko
da (Bermejo, 1986). Zentzuhonetan psikodrama analitikoa taldeetan egiten denean, taldeak eszenenasoziazioekin egindako lana bilakatzen da (banakako psikoanalisian ideien asoziazioa egiten den bezala).
|
|
|
Oro har, hizkuntz gobernabide instituzional hau ez zitzaion Gobernuari eramangarria
|
gertatuko
, eta, bere amore emateekin ere, urrunegi uzten zuen elizetako hizkuntzbizitza gobernari frankistentzat onargarria izan zitekeen hizkuntz politika eredutik.
|
|
|
deituriko musikaz aparteko balioztapenak egitea, bere izaera errituala azterketatik at lagatzea, haren inguruan sortzen diren sentierak, berezitzat? jotzea etaharen inguruan osatzen diren iritziak (erlijiosoak nolabait, sentimenduan eta hizkeran) apartekoak edo beste fenomeno musikal eta kultural batzuetan
|
gertatuko
ez bailireniriztea. Fenomeno sozial gisa hartuta eta argudio abduktiboak erabiliz, alabaina, proposamen honen egiatasuna ala egiatasun eza frogatu ahal izango litzateke 11.
|
|
|
Zerk, beraz??. Gauza bera
|
gertatuko
zaio Dauzat ahotanhartzen duenean ere: –Dauzaten ustez, noski, < ospea> da kakoa:
|
|
|
Eta, teknologia berrien? etorrera bera ere hainbat eta hainbatezaugarri funtsezkoren apurtzaile masiboa
|
gertatuko
zen apurka apurka.
|
|
|
Harrapakaritzakozibilizazioak ez salatzeko, zeren beldur dira? Harrapakaritza sistema suntsituz gero, desintegrazioa
|
gertatuko
litzaiekeela beldur ote. Badirudi harrapakaritzarik gabebizitzen ez dakigula eta, harrapakari jarrera muin muinetan ezarria dugularik, boterearen zibilizazioari kritika egiteko gauza ez garela.
|
|
|
Audientzietan segmentazio prozesu esponentziala
|
gertatuko
da: horma hilobien agertzea (nitxoak) deritzona.
|
|
|
Gaur egun Mendebaldeko Europan estatistikek dioskute entzuketa higikorraren indizea ehuneko 20 ingurukoa dela (Martínez Costa, 1997, 84) eta espero izatekoa da datozen urteetan gure kontinente zaharrean kopuru horrek goraka egitea. Eta hori zenbait faktoreren eraginez
|
gertatuko
da; besteak beste, telebista digitalak eragina edukiko du populazioaren irrati eta telebista entzuketa indizeetan, autoprogramatzeko aukera, programa aniztasuna, home cinema eta horrelakoak jendearentzat oso erakargarriak bilakatuz. Gainera, ibilgailuetarako irrati hargailuen prezioak ere behera egingo du, hainbat jenderi aukera emanez irrati digitalaren soinuak jasotzeko.
|
|
|
Josep Martí irakasle katalanak (1996) iragarri bezala, irratiguneen audientzia handien amaiera etorriko da, horma hilobiak agertuz entzuleen nahiak asetzeko. Batzuetan hiperespezializazioa
|
gertatuko
da, digitalizazioari esker, ditugun entzuleei buruzko datuak hobeto ezagutuko ditugulako. Irrati estazioen muntatzeak merkea izaten segituko du eta irrati berri horrek kazetari gutxiri emango dio enplegua, orain arte bezalatsu, Espainia mailan urteroko 1.500 lizentziatu langaberen kopuru horri traba ipini ahal izan gabe.
|
|
|
Estatua ezin daiteke elementu artifizialetan oinarritu; beraz, naturala den nazioaren oinarria behar du. Baina hau ez da automatikoki
|
gertatuko
, eta, horregatik, hezkuntzaren beharra azpimarratuko du: –hay que empezar por formar y por educar a la nación con vistas a ese Estado? 9 Kedourie k. Discours, etako Fichte-ren hitz hauek jaso ditu nazio alemaniarraren etorkizunaz:
|
|
|
Garai honetan, irakaskuntzaren bigarren mailan eta unibertsitatean
|
gertatuko
ez zen bezala, oinarrizko irakaskuntzak ez zuen aurrera egin. Edozein eratan. Université impériale, k XIX. mende osoan irakaskuntzaren antolakuntza baldintzatu zuen koadro juridiko administratiboa ezarri zuen.
|
|
|
Ondorio gisa edo, Moyano legearekin administrazio publikoko erakunde espezializatuak sortu eta indartu zirela esan daiteke, Medina rekin196 batera. Esan beharrik ez dago administrazio mailako funtzioak betetzeko, Estatuaren izugarrizko enplegatu piloaren sorrera ekarri zuela horrek, nolabaiteko administrazio ejertzito zibilaz funtzionario armada hitz egin daitekeelarik197 Bestalde, beste arlo guztiekin
|
gertatuko
zenaren antzera, administrazio egiturei zegokienez ere, lege honek hezkuntza sistema liberalaren ezaugarri nagusienetariko bat indartu zuen; hots, zentralizazioarena. Horrela administrazio egitura uniformea ezarri zen, non adar guztiak, antolaketa hierarkikoaren barruan noski, zentrotik eraikitzen zen enbor sendoari lotuta zeuden.
|
|
|
Bere ikaran oiloak esnatu zituen, eta ondoren kortako hiru behiak, zeinak lo sakonean baitzeuden, minutu gutxiren buruan
|
gertatuko
zen hondamendiaren berri jakin gabe. Oilarrak keinuz aitortu zien gertatuko zena, munduaren akaberaren aurrean zeudela eta jateko, jateko gogoz, behintzat tripa beteta hil zitezen, eta agur esan zien hegoekin, heriotza gauza luzea da lagunok esan nahi izan zien, eta gauaren ondorengo amildegian ahalik eta duintasun handienarekin eror zitezen eskatu zien oilar izutuak.
|
|
|
Bere ikaran oiloak esnatu zituen, eta ondoren kortako hiru behiak, zeinak lo sakonean baitzeuden, minutu gutxiren buruan gertatuko zen hondamendiaren berri jakin gabe. Oilarrak keinuz aitortu zien
|
gertatuko
zena, munduaren akaberaren aurrean zeudela eta jateko, jateko gogoz, behintzat tripa beteta hil zitezen, eta agur esan zien hegoekin, heriotza gauza luzea da lagunok esan nahi izan zien, eta gauaren ondorengo amildegian ahalik eta duintasun handienarekin eror zitezen eskatu zien oilar izutuak. Hilda gaude, hilda gaude!
|
|
|
" Gertatu zena da IRAk jakin zuela, nola edo hala, kontaktu hori
|
gertatuko
zela, eta ondorioz justizia bere esku hartu zuen: bost hildako egon ziren Lahinchen gertatutako tiroketan, denak protestanteak.
|
|
|
Banekielako
|
gertatuko
zela, horregatik ekarri dut etxetik musika kasete hau. Antonio Breschiren" Mezulari" diskoa, hain zuzen.
|
|
|
Batzuetan Ralph izaten dut aurrean (edo gainean, edo...), baina besteetan Jabi ikusten dut nirekin. Ez dakit zer
|
gertatuko
den amets hau egun gutxi barru amaitu eta Euskal Herrira bueltatu dudanean. Zer edukiko dut orduan buruan?
|
|
|
Gehienek baietz esan zuten, eta momentu batez ezezkoa eman zutenei begira geratu naiz, euren taldean sartzeko tentazioarekin, hain nekatuta bainengoen. Baina beno, argi zegoen azkenean zer
|
gertatuko
zen, ezta. Parrandazaleen taldean sartu eta goizeko ordu bietan heldu gara gure logeletara.
|
|
|
Nire askatasuna deskubritu dut, baina askatasun hori ez da kabitzen loturaz jositako munduan. Zer
|
gertatuko
da?
|
|
|
Zer
|
gertatuko
da jende honekin egia aitortzen dudanean. Bizitza berri bati ekin diot, inork ezagutzen ez nauen hiri handiren batean?
|
|
|
Baina hori laster
|
gertatuko
zen, etorkizun hurbil batean. Orain Derryko liburutegian zegoen, esku urduriz urtebete lehenagoko egunkarien orrialdeak pasatuz.
|
|
|
Lekua, eguna, mutilaren izena eta, gutxi gorabehera, aurreko orduak. Baina ez nuen oroitzen sentsazio hori, alegia,
|
gertatuko
dela jakin eta hala ere denbora joaten uztea, denborarekin jolastea. Ez nuen oroitzen, beharbada hau izan delako musuaren zain lasaitasunez itxaron dudan lehen aldia, gertatu behar zuenak ordutegi jakinik ez zuela ulertu dudan lehen aldia.
|
|
|
Ez nuen oroitzen, beharbada hau izan delako musuaren zain lasaitasunez itxaron dudan lehen aldia, gertatu behar zuenak ordutegi jakinik ez zuela ulertu dudan lehen aldia. Presarik gabe, gure helburuan sekula pentsatu gabe, helburua zela ere jakin gabe,
|
gertatuko
zen ziurtasunaz eta, bien bitartean, gure arteko begiradekin gozatuz.
|
|
|
Eta zure orrietan idatzi nuena ez zen gezurra: ohetik jaiki eta egunean
|
gertatuko
zitzaidana ia minutuz minutu ezagutzen nuen. Banekien ze arropa jantzi behar nuen, termostatoak hamar minutu behar zituela ura berotzeko, Seat zaharra estarterraren bidez jarri nuela martxan, inork errespetatzen ez duen stop seinalea ehun metro harago zegoela, bariante berria, bihurgune baten atzetik osaba Pedroren baserria.
|
|
|
–Bai. Zuei ere
|
gertatuko
zitzaizuen antzeko zerbait, noski.
|
|
|
Beno, bai, guretzat kolpe izugarria, ezta?, baina azkenean datu bat baino ez da izango istripu hau, puntu beltz batean hildako beste gidari bat. Horrela gertatu zen, eta bihar beste familia bati
|
gertatuko
zaio, eta ezin da pentsatu istripu horiek egoera psikologiko jakin batek sortu dituenik.
|
|
|
Pena, ordea, horretaz berandu ohartu izana, aterpetxera bueltatzeko ordua gainean nuenean egin baitut aurkikuntza hori. Baina ez zait gehiago
|
gertatuko
. Eta hala ere pozik nago.
|
|
|
Beharbada azkenik hemen nagoelako, beharbada etxetik, herritik alde egin dudalako, beharbada hiri honek itsatsi egiten dituelako bidaiariaren arropetan Liffey ibaiaren marroia, hodeien mehatxuzko karga eta pub en inguruetako zerbezaren usain beltza. Ez zait berriz
|
gertatuko
. Eta hori esatean nire gidari ari natzaio begiratzen.
|
|
|
" Lasai, Kosme, zeren etxeko jauna ehizarat joan duk, eta ez duk berant arte itzuliko. Badakik, bertzalde, ezen deus ere
|
gertatuko
balitz, nihaur nintzatekeela kulpant bakarra. Eta, orain, hoa kanporat, eta egon adi, badaezpada ere...".
|
|
|
Bai, badakit oso liburu diferentak direla, konparaezinak eta juntaezinak alde batetik, jeneroetarik hasi eta prosaren azken gorabeheretaraino; baina, bertzetik, zalantzarik ba ote dago, batari zein bertzeari darion spirituaz denaz bezainbatean, ezen Gero k ez duen zabaltasuna eta irekitasuna duela Heptameron ek, gizarte libreago eta permisiboago baten aieru eta seinale...? Eta ez al zaizu iduritzen, ildo beretik, ezen mosen Bernat Etxepa reri ere neke eta gaitz
|
gertatuko
zitzaiola egun hainbat poemaren skribatzea, nola skribatu baitzituen bere denboran?
|
|
|
Eta nola, beraz, kontradikzioneak, hartaraz gero, itxurazkoagotzat jotzen ditudan egiazkoagotzat baino, zer
|
gertatuko
litzateke, baldin, zuk gutunean erraiten zenidan bezala, Giordano Brunoren ideiak aintzakotzat hartu eta are urrunago joanen bagina. Izan ere, mundu honetaz eta bertzeaz mintzatzen gara franko, baina zer, mundu hau eta bertzea bat eta bera balira?
|
|
|
Ez zenekien, ez, zuk orduan ezen antzeko zerbait
|
gertatuko
zitzaizula zuri ere, jaun André! Zeren, nola Bidarrain jaio arren, Urdazubin bizi izan baitzinen umetan, hala hartu zintuzten frantsesek espainiartzat, noiz eta zutaz goganbehartsu eta fidantzia gabeko agertu baitzitzaizkizun, Mathalasen kontu harekin... eta espainiarrek frantsestzat, noiz eta Salamancan gauzak okertzen hasi baitzizaizkizun, Paristik igorri zenidan lehen gutunean kontatu bezala.
|
|
|
" Joanes: Felisaren ipuinak sinesteari utzi eta apez horren ipuinak sinesten hasi behar al duk orain...?", baina jakinik, halaber, alferrikakoa
|
gertatuko
zitzaidala ihardeste hura, zeren eta, nik osabari buruaz ezetz erran niezaiokeen arren, ez nituela ipuin haiek sinesten, neure buruari galdezka segituko bainuen: " Eta aita Bartolomek dioena egia balitz eta ez metafora edo ipuin hutsa...?", ene zalantzen argibidea beldurrak edo eraginikako bertze zalantza hura balitz bezala.
|
|
|
Berori beti hain argia! Gainerat, esker oneko ere egon genuke, zeren heriotzak konfesaturik harrapatu baitu, eta jakin nahi nuke zer
|
gertatuko
zitzaion, baldin bertze itsas portu horietan harrapatu izan balu...
|
|
|
lehengoan tigreak morroia akometatu zian, eta iduri hori geratu zaik gogoan; gero, badakik ezen, lotan gaudela, ez garela geure buruaren jabe, eta halatan nahasten zaizkigula iduriak nahi bezala, edo nahi ez bezala. Baina hiri ez zaik deus ere gertatu... ezta
|
gertatuko
ere!
|
|
|
—Aitaren eta Semearen...! —protestatu zuen amak, ohi baino sutsuago eta beroago— Eta zerbait
|
gertatuko
balitzaio berorri.... Ez al zion medikuak erran, bertzalde, ezen bihotza zaindu eta begiratu behar zuela?
|
|
|
—Zaude lasai, zeren eta ez baitzait deus ere
|
gertatuko
...
|
|
|
" Eta liburu hori Biblia balitz, zer...? Zeren nik, bi aldiz irakurriz gero, bi Biblia irakur baditzaket, zer ez litzateke
|
gertatuko
baldin bi gizon diferentek irakurriko balute...?" Eta oharkabean otu zitzaidan: " Luthertarra duk, osaba Joanikot bezala...!
|
|
|
Pierre Gassendiren erranetan, berriz, bazegoan Cesare Cremonini zeritzan bertze gizon jakintsu bat —Galileoren laguna, nahiz eta ideietan etsai eta izterbegi—, teleskopiotik behatzerat ere ausartu ez zena, sinesten zuèn mundua irauli eta uzkailiko ote zitzaion beldur. Baina nagok ezen, behatu izan balu ere, bertze hogei haiei bezala
|
gertatuko
zitzaiola, eta Alessandrok bezala erranen zuela: " Ez dut ulertzen!
|
|
|
" Pena bakarra dut, jaun dukea, zeren, Rabelaisek bere Gargantua n dioena egia bada, antzarakume lumatsuak bailirakete uzki garbitzailerik onenak, eta zuek, aldiz, oihal eta hosto horiekin konformatu behar izan duzue..."; eta dukeak, zeinak guztirako baitzuen errepuestaren bat, halaxe erran zion, irritsu: " Ordea, zer
|
gertatuko
litzateke, baldin uzkia garbitzen hasi orduko, antzara hegaldatuko balitz, eta gu haren gainean.... Baina, oker ez banago, oraino ez dut zerurat joaiteko eguna..."; eta, haren ondotik, bertze mila laudorio egin zizkion dukeak osabari... ez dakit osabaren asmakizun hura zinez laket izan zuelako edo berrikuntza hutsagatik, zeren eta ohikoarekin gogaitzen denak —nola gogaitzen baitzen dukea, dukeak berak bizpahiru aldiz aitortu zigunez— izan ohi baitu gauza berrien premiarik.
|
|
|
Baina Pedrok orduan erraiten zioan: " Haatik, zer
|
gertatuko
litzateke, baldin biharko egunean Rafael, Botticelli edo Velázquez bezalako pintore handi bat banintz...?" Harik eta egun batean, Pedro frogatu nahian edo, aitak erran zion arte: " Ordea, hi izanen haiz herederoa, eta, beraz..." Baina Pedro orduan ere ez zuan isildu eta, aitaren aitzinean belaunikatzen zelarik, hala ihardetsi zioan:
|
|
|
Eta burua goitik behera higitu nuen, adierazteko ezen ulertzen niola... eta sosegatzerat ere egin nuen, baina ez gehiegi, zeren eta egun osoan ezin kendu izan bainuen burutik bertze galdegite hura: " Eta, baldin kasualitatez
|
gertatuko
balitz, orduan zer...?"
|
|
|
Eta zalantzaz zalantza gabiltzanok, eta ihardesterik gabeko galderak argibide ditugunok, gauaren besoetan itzali hurran den eguzkia horizontean, zer...? ...si dut ezen anitz direla naturalezak eskaintzen dizkigun bozak, eta boz batzuk ozenak eta kolore bizikoak direla, eta bertze bazuk, isilagoak eta kolore apalagokoak... eta nik gero eta maiteago ditut boz isilak eta kolore apalak, zeren ukituaren eztiaz babesten nauten larrukiak baititut laket, untxi larruz edo azeri larruz eginak, eta ez zaurtzen nautenak... edo zaurtuko ninduketenak, hobeki, nola
|
gertatuko
bailitzaidake baldin neure burua sagarroi larruki batez estali nahiko banu.
|
|
|
" Eta aita Bartolomek dioena egia balitz eta ez metafora edo ipuin hutsa...?" Eta nahi nuelarik ezen aita Bartolomek zioena egia izan zedila... eta zerbait sinetsi ere egiten nuelarik —zeren eta, anitzetan erran dizudan bezala, pizten denean desiraren argia itzaltzen baita arrazoinarena—, ihardespen ezin zentzuzkoagoa eta ezin doiagoa ediren nion neure galdegite hari... zeren eta ez al zituen Jainkoak, aita Bartolomek ere erran zidan bezala, bekatu haiengatik Sodoma eta Gomorra sutan sutu? Eta, zer
|
gertatuko
zen, baldin Mattin eta Elbira hil izan balira joko desonest haren erdian.... Ez al ziren biak infernurat xuxen joanen... eta ez al zen, halatan, ene salatze hura, ez obra gaixto bat, baina ona, zeren eta salatze hartaz obra baitzitekeen bien salbamendua...?
|
|
|
—Eta zer
|
gertatuko
litzateke hala balitz eta, halatan, haien infernuan sartuko bagina eta handik ateratzen lagunduko bagenie.... Zeren Utopia, leku bat baino gehiago, arimaren behako hori izan baitaiteke, benturaz, munduko mesprezatuenekin bat egiterat bulkatzen gaituena, Joanes...
|
|
|
Eta orduan bertze historia bat asmatu nuen, are harrigarriagoa zena baina honat ekarriko ez dizudana, kontu honekin gehiegi ez luzatzeagatik. Zeren eta halakoa baitzen ene injenioa eta halakoa ene imajinazinoa, Avilako santak etxeko erotzat zuena... baina jakin nahi nuke zer
|
gertatuko
zitzaion bizkaitarrari, baldin etxeko eroak asmatu izan ez balu puntu hartan erlikiaren historia hura...!
|
|
|
—Beraz, hirurak bihar goizean etorriko zarete gurekin jaun Santiago de Tapioles y Villarrínen etxalekuetarantz... baina, nola bitartean ihes egiteko tentamendua izan dezakezuen, hala pentsatu dugu ezen aterbe seguragoa izan daitekeela zuentzat guarnizinoko gartzela, Fernando Pachecoren ostatua baino, gure soldadu hauek zaintzaile ezin abegikorragoak direnez gero. Denborarik galdu nahi ez baduzue, bada, pentsa ezazue oraindanik, ez ihesean, nola pentsatzen baitute munduko preso gehienek, baina bertze zernahitan, zeren emankorrago
|
gertatuko
baitzaizue... —eta, ezin garbiago adierazi ziguna are xeheroago eman nahi baligu bezala, erran zigun—:
|
|
|
—Ez al litzateke hagitzez ere hobea zure nagusiak gai honi buruz izan dezakeen iritziaren berri jakitea, deusetan hasi baino lehen, zeren hura ez baita Avilakoa eta, dakizun bezala, giristandadean ere mundu guztia ez da erlikien aldeko itsu...? Edo, ez ote duzu pentsatu zer
|
gertatuko
litzatekeen, baldin zure nagusia akort ez balego eta iraintzat hartuko balu zure asmo ona, hain gai minberan.... Gisa horretan, bertzalde, erran zaharrak ez bezala, zeinak baitio:
|
|
|
Baina, zismatikoa haizen arren eta ni katolikoa, biok ere giristinoak gaituk, nola baita Pedro ere, eta hargatik gaituk hirurok ere anaiak, odolaren baitan ez ezik, Kristoren baitan ere". Ailitez hire hitz horiek giristino guztien bihotzean erroturik, giristinoak giristinoen kontra para ez daitezen sekula mila gerla odoltsutan, anitzetan gertatu izan den bezala, eta hemendik aitzina ere
|
gertatuko
den bezala, segur...!
|
|
|
zoro zaudenean zentzuduntzat hartzen zaituzte; zentzatuz gero, berriz, zorotzat... Eta zurekin ere bertze hainbertze
|
gertatuko
da: hatsarrean guztiak inguruan ibiliko zaizkizu, nola eulia behiaren begian, baina azkenean bakean largatuko zaituzte.
|
|
|
—Eta ez al zait neuri deus
|
gertatuko
–Izan ere, ez nuke sugeen putzuan akabatu nahi...
|
|
|
Haiek baino gutiago izan behar ote dugu guk? Bai, bazekiat ezen gure lana ez dela egun bakarrekoa izanen, zeren eta ez baitut pentsatu ere egin nahi zer
|
gertatuko
litzaidakeen, baldin mementu honetan etxean erranen banu protestant naizela... Baina, geldiro eta baratx bada ere, aitzina egin behar diagu...
|
|
|
Eta gaitz bakoitzari edireiten diogu erremedioa, eta hala egiten dugu aitzina... Baina zer
|
gertatuko
litzaiguke —galdetzen dizut—, baldin erremedio horiek arrazoinaren argitarat jarri eta ohartuko bagina ezen funtsik ez dutela, eta irrigarri ere direla hainbatetan. Zer gertatuko litzaiguke, baldin gure arrazoinak edirenen balu ezen gure erremedioek ez dutela erremediorik, eta hori dela egiaren egia erremediorik gabea?
|
|
|
Baina zer gertatuko litzaiguke —galdetzen dizut—, baldin erremedio horiek arrazoinaren argitarat jarri eta ohartuko bagina ezen funtsik ez dutela, eta irrigarri ere direla hainbatetan? Zer
|
gertatuko
litzaiguke, baldin gure arrazoinak edirenen balu ezen gure erremedioek ez dutela erremediorik, eta hori dela egiaren egia erremediorik gabea. Horregatik erran ote zuen amak ezen hobe zela egiarik ez jakitea, zeren superstizioneak zulo horiek estal baititzake, eta arrazoinak, aldiz, ez, eta arrazoinaren argiak zulo ilun handiago baterat garamatzala edo eraman gaitzakeela, azken finean?
|
|
|
Oroitzen dut, lepoan musuka ari nintzaiola, hasperen eta oihuska batzuk egin zituela Mignonek. Zer
|
gertatuko
zen, baldin istant horretan imajinatu izan banu ezen gezurretan eta engainutan ari zitzaidala, eta enekin larrua jo baino gehiago ni neu larrutu nahi ninduela, eta horregatik ari zitzaidala iduri egiten. Galduko nituen fidantzia eta segurantza, goganbehartuko nintzen, hoztuko zitzaidan hartarako gogoa eta grina, eta nork daki hondarrean egin beharrekoa egiteko gai ere izanen ote nintzen; aldiz, hasperen eta oihuska haiek aditu bezain fite, bururatu zitzaidan ezen bertze gorputz hari atsegin emaiten ari nintzaiola... eta, horrela, haren atseginak enea areagotzen zuelarik eta eneak harena, eta iduriturik ezen amorioa itsaso ezin zabalagoa zela, uhin bererat igan ginen eta, haren gainean, urarekin ur eginik, urruneko hondartzetarantz abiatu ginen, non gure gorputzak, itsasoaren azken besarkadan, osotik deusezerat egiterat baitzihoazen, gure arimek deusezetik osorat egin zezaten amoreakatik.
|
|
|
—eta, hatza bururat zeramala, segitu zuen—: Baina zer
|
gertatuko
litzateke, baldin dukea eta kondea lehorrak balira eta hertzeetan tapoi bana balute. Badituk, alabaina, belar eraginkorrak, horretarakotz...
|
|
|
—Fida hadi, bai, Joanes, zeren, deus ere
|
gertatuko
balitz, nihaurk defendatuko baihinduket —erran zidan ondotik, ni sosegatzeko asmotan.
|
|
|
" Lehenengoan barka, bigarrenean, urka"; eta, bertzetik, nola labana begiztatu orduko, orein eta zezen sastatuen iduriak etorri baitzitzaizkidan gogorat... hala, ihes, itzuri eta eskapatu, hirurak baterat egitea bururatu zitzaidan. Istant berean, baina, osaba Joanikoten hitzez oroiturik —" Fida hadi, bai, Joanes, zeren, deus ere
|
gertatuko
balitz, nihaurk defendatuko baihinduket" —, harenganat jiratu nintzen, eta ikusi ere nuen bere lekutik altxatu zela, hitz egiteko asmotan edo, noiz eta Villagrandeko dukearen boz ozenak durundi egin baitzuen:
|
|
|
Guztiei etorri zitzaiela harat joaiteko gogoa. Maddalenek —zeina osabaren erranetarat ari baitzen, nik orduan ez banekien ere— afariko saltsa bati baino gehiagori egotzi purgak edo haiei nahastu belar urak ere izanen zuten hartan zer erranik, zeren Maddalenek, kozinari aparta zen neurrian, baitzekien jan edanei nahastu beharreko belarren eta espezien berri, baina segur nago ezen bertzela ere berdintsu eta orobatsu
|
gertatuko
zela. Izan ere, ez ote gara, bada, halakoak, jaun André, Adan eta Ebaren denboratik, zeren zuhaitzetik ez jateko debekua jaso zutenean piztu baitzitzaien haiei ere hartarako gogoa eta desira, halako suertez, non egin behar ez zutena egin baitzuten hondarrean?
|
|
|
—Osaba—mintzatu nintzaion—, lehengoan ongi erran zenion Pedro Huiziri ezen ez dagoela desterru handiagorik nork bere etxean eta nork bere baitan aurki dezakeena baino, eta hori bera
|
gertatuko
litzaidake neuri, baldin Urbiainen geratuko banintz, zeren, alde batetik, ez baitut neure amaganik deus ere igurikitzen, eta ez nuke, halatan, haren mehatxupean bizi nahi, inkisizionea dela eta ez dela, jauregiko herederoa nihaur naizen arren, bertzalde; eta zeren, bertzetik, Urbiaingo giro hertsian ito eginen bainintzateke. Eta nik airea nahi dut eta airea behar dut.
|
|
|
Egiaren errateko, toki nabarmenegia zitzaidan Ximurraren eta Kristinaren talde ustez sekretuaren batzarrerako. Aparkalekuko auto kopuruari ohartuta, bederen, larunbat goizetan merkatu plaza ez zen hain ageriko
|
gertatuko
. Ikusiak ikusi, ordea, harrimenak ahulena egiten zuen jadanik nire zentzumenetan.
|
|
|
" Atxilotzen zaituzten egunean, inork ez dizu sinetsiko hau guztia zure kontsumorako denik", trufatzen nintzaion. Orain, eskergarria
|
gertatuko
zitzaidan Kristinaren farmazia partikularra.
|
|
|
Tarrapatan urrundu zen, eskuari eraginda. Haren zapata takoidunek erauntsia zuten lehiakide, zapla zapla, zein ozenago
|
gertatuko
karrapeko haurlauzen gainean. Biratu eta hilerrian barneratu nintzen berriz.
|
|
|
Kolorearena —eta modeloa bera—, bertzalde, hauturik errazena izan zen. Luxuzko jatetxeko kartan baino tarifa ezberdin gehiagoren artean aukeratu beharra ezin askatuzko buruhaustea
|
gertatuko
zitzaidan, hitzez hitz errepikatu izan ez banu egiteko berean baina aise ere deliberamendu handiagoz ondoan ari zen etxekoandrearena:
|
|
|
Hondartza urrunetan nahiz igerileku hurbiletan erdietsiriko kolore belztuagatik ere, bakarrik emandako ordu luzeen laztasuna salatzen zuen haren bisaiak. Kilo bat baino gehiago soberan, gerriz beheiti bereziki, inon ere deigarri
|
gertatuko
ez liratekeen blusa zabalak eta gona tolesdunak estaltzen zizkioten, lanerako lohihartzeko iduri. Irudimen apur batekin, itsusia ere ez zela erran zitekeen, gauzen izaera sobera bortxatu gabe.
|
|
|
Hortxe egonen duk, kieto, epailea etorri eta altxatzeko agindua eman arte. Eta hori ez duk berehala
|
gertatuko
. Ez ditiat nik, bada, gaizki ezagutzen birigarro horiek!
|