|
2001
|
|
|
2. Etsaitasunezko giro desorekatzaile batek, batik bat botere publiko aren aldetik politika murriztaileetan gauzatzen denean, eragin negatibo handia izan dezake, eta dauka, euskararen orainari eta
|
geroari
dagokienez. Errefe rentzia puntutzat Nafarroa hartuko dut, hori baita, hainbat ikuspuntutatik, lurralderik sentiberena.
|
|
2010
|
|
|
Ikusi besterik. Eta beste zentzu batean ere bai, herrigintza lanean alegia, Euskal Herriaren nortasun eta
|
geroari
dagokionez hain zuzen. Ez dakit iragan gerra aurretik nola izango zen, baina egun sekulako olatu zabala altxatzen ari da herri hau, politiko eta agintariak, polizia eta epaileak albo batera utzita, eta aldi berean, goiko guztiok dantza nahasi batean ezartzeraino, hala fede.
|
|
2011
|
|
|
esplikazio hipotesiak bat baino gehiago izan litezke: ...a zer den esan beharrik ez dagoelako, argiaren argiaz; c) momentuz ez dagoelako hartan pentsatzeko ere aukera praktikorik eta, beraz, horretan jardutea une uneko eginbehar larriei ihes egitea delako29 zail da, artikulua idatzi eta handik 34 urtera, errenteriarrak orduan esan zuena zergatik esan zuen erabat argitzea. kontua da aukera posible bi, ez hiru, ikusten zituela berak irispidean, euskararen
|
geroari
zegozkionetan: purgatorioa batetik, eta infernua bestetik.
|
|
2012
|
|
|
Orainari begira, humanizazio politikak landuko ditu, elkarbizitzarako kultura berri bat bultzatuko du eta espetxeetako arloari ekingo dio. Azkenik,
|
geroari
dagokionez, gizarte, hezkuntza eta politika eremuetako prebentzio jarduerei buruzko ekintzak aztertuko ditu.
|
|
2015
|
|
|
pertsonaietan apaiz gazte bat zegoela gogoratzen naiz, Xabier Euzkitzek antzeztea nahi zutena, eta ETAn ibilitako norbait (bi zertzelada hauek pentsarazi didate 98 hondarreko edo 99 hasierakoa behar duela: su etena indarrean sartu eta gero, baina Sorginen Laratza hasi baino lehen); horiez gain dozenaka pertsonaia zeuden, noski, lehen eta bigarren mailakoak, eta haien artean josten ziren trama eta korapilo ugari; auzi nagusia bakarrik oroitzen dut ordea, herriaren
|
geroari
zegokiona: meatzari izandako herri bat zen Arralde berri hau, mea aspaldi agortu bazen ere.
|
|
2021
|
|
|
36.7.3c Partizipioarekin eginiko forma horien aldean, bestalde, erabilera urriagoa du adizki jokatuko n ondoan formak. Aspektu burutuko adizkiekin (Etxera joan da, unatu den ondoan); berdin, perpaus nagusiak errepikatzea edo ohitura adierazten duenean (Eskola finitu den ondoan bilkura egiten dute egunero irakasleek); edo
|
geroari
dagokionean (Eskolatua izan den ondoan, ederki mintzatuko da); geroari dagozkionetan, mendeko aditza subjuntiboa (eskolatua izan dadin ondoan) nahiz ke duna (hori egin duketen ondoan) izan daiteke. Hala ere, esan bezala, perpaus hauek usuago ematen dira partizipio soilarekin.
|
|
|
36.7.3c Partizipioarekin eginiko forma horien aldean, bestalde, erabilera urriagoa du adizki jokatuko n ondoan formak. Aspektu burutuko adizkiekin (Etxera joan da, unatu den ondoan); berdin, perpaus nagusiak errepikatzea edo ohitura adierazten duenean (Eskola finitu den ondoan bilkura egiten dute egunero irakasleek); edo geroari dagokionean (Eskolatua izan den ondoan, ederki mintzatuko da);
|
geroari
dagozkionetan, mendeko aditza subjuntiboa (eskolatua izan dadin ondoan) nahiz ke duna (hori egin duketen ondoan) izan daiteke. Hala ere, esan bezala, perpaus hauek usuago ematen dira partizipio soilarekin.
|
|
|
‘Noizdanikoaren’ egiturari jarraitzen ez zaizkion perpausak ere azalpenezkoak dira; hala gertatzen da mendekoa ezezkoa denean, uneko gertakaria adierazten ez duen neurrian (Entzulerik etorri ez denez gero, bertan behera utzi dugu hitzaldia), edo uneko irakurketa nekez duen egoera adierazten duena (Jakintsua denez gero, harengana jotzen dugu aholku eske); gauza bera gertatzen da nagusia iraupenekoa ez denean (Eguna argitu duenez gero, lanera joan da —ikus, aldiz, iraupenekoa izanik denborazkoa ere izan daitekeen Eguna argitu duenez gero, lanean ari da perpausa—). Perpaus nagusia
|
geroari
dagokionean ere kausazkoa izan ohi da (Eskatu didazunez gero, emango dizut aholkua; Ingalaterrara joan zarenez gero, balia ezazu aukera ingelesa ondo ikasteko). Aldiz, mendekoa galdegai denean denborazkoa da, azalpenezkoa perpausaren kanpoko osagarria baita, ez galdegaia (Eguna argitu duenez gero ari da lanean, ‘noiztik’ alegia).
|
|
|
Uneko predikatuekin erabiltzen dira, ohi denez (sartu arte, etxea garbitu arte). Partizipioarekin egina da maizenik erabiltzen den forma —aditzoina erabiltzea horren ohikoa ez bada ere, ikus arte bezalako esaldietan bederen ageri da—, baina adizki jokatuko n arte forma ere ohikoa da (Zain egon gara, laguna etorri den arte);
|
geroari
dagozkionak subjuntiboarekin ematen dira maiz (Ez zara joango, lan guztia egin dezazun arte) nahiz eta orainaldi burutugabea, burutu markatua edo, maila jasoan, ke duena ere erabil daitezkeen (egiten duzun arte, lan guztia ondo egin duzun arte, eta egin dukezun arte, hurrenez hurren).
|
|
|
Lapurrak etxean sartu zirelarik, baratzean ginen gu. Gertakari errepikatuak adieraz ditzake aldaera honek, ohi bezala, eta baita
|
geroari
dagozkionak ere: Oporretara joaten delarik, beti ekartzen digu oparitxoren bat; Goazen, ez gaituzte hemen ikusi behar, atzarriko direlarik.
|
|
|
Aukera biak dira, halaber, errepikatzea edo ohitura adierazten denean ere (Partida bat amaitzen zuteneko, beste bati ekiten zioten eta Uda heltzen deneko, prest izaten ditugu hondartzako zerbitzuak, hurrenez hurren). Perpaus nagusia
|
geroari
dagokionean, geroaldikoa edo agintera delako, mendekoa aspektu burutugabean eman daiteke: Lagunak etortzen direneko, han izango gara gu.
|
|
|
36.5.2b Orduko postposizioarekin eginiko{ n ∼ tu} orduko formak ere bietara erabiltzen dira. Berehalakotasuna adierazten dute perpaus nagusiko gertakaria unekoa denean (Ohera orduko hartu zuen loak; Zezena agertu zen orduko hustu egin zen plaza) —inoiz berehala adberbioa eta guzti (Sartu orduko, berehala hasi zen kantari) —; berdin errepikatzea edo ohitura adieraziz (Argitu orduko, lanari ekiten diote egunero), eta
|
geroari
dagokionean, adizkia aspektu burutugabean dela (Jaikitzen den orduko, etor dadila nigana). Jadaneko egoera nahiz jarduera adierazten du, berriz, bistan da, perpaus nagusiko gertakaria iraupenekoa denean (Medikua iritsi orduko, jaikita zegoen gaixoa).
|
|
|
Sartu den bezain laster hasi da hizketan; Partida hasi bezain laster sartu dute gola. Aditz nagusia
|
geroari
dagokionean, mendeko jokatua adizki burutugabean eman daiteke: Jaikitzen zaren bezain laster joan zaitez lanera.
|
|
|
Hemen egongo da[...] ni etorri bitartean (Altzaga). Subjuntiboarekin,
|
geroari
dagokionean: Axularri dagokionez, ez gaude horren egoera onean, Aita Villasantek hasi duen lan ederra buka dezan bitartean (Mitxelena).
|
|
|
Halere,
|
geroari
dagokion murriztapen hori ez da erabatekoa, testuetan bestelako jokabidea erakusten duten zenbait adibide berezi aurkitzen baitira. Holakoetan, perpaus erlatibo jokatugabeetan aipatzen diren gertakarik, geroan jazotzekoak izanagatik, gertakari bururatu gisa aurkeztuak dira, ondoko adibidean bezala:
|
|
|
Beste batzuetan, ordea, kausazko adiera nagusitzen da. ..., ezin baitira denborazkoak izan (Europarra denez gero, pasaporterik gabe ibil daiteke Europa guztian); berdin uneko irakurketa nekez duen egoera adierazten dutenak (Jakintsua denez gero, harengana jotzen dugu aholku eske), edo ezezkoak (Entzulerik etorri ez denez gero, bertan behera utzi dugu hitzaldia); orobat, perpaus nagusia iraupenekoa ez denean (Eguna argitu duenez gero, lanera joan da), edo
|
geroari
dagokionean (Eskatu didazunez gero, emango dizut aholkua; Londresa joan zarenez gero, balia ezazu aukera ingelesa ondo ikasteko).
|