|
2000
|
|
|
Lexikoan bakoitzak berea du, hor egon daitezke azpieuskalkietan dauden hitz bereziak, baina horiek erakustea besterik ez da, eta arazo bakarra da forma hori justu nola idazten den. Jakina, bizkaieraz ari
|
garen
honek, berdin balio du gainerako euskalkiendako.
|
|
|
Ahanzturaren kontu honetan nonnahi aurki ditzakezu alarmak pizteko moduko egoerak, eta ez naiz orain dela laurogei urte gertatutako ez dakit zeri buruz ari... Kultur komunitate
|
garen
neurrian, behartuta gaude azaltzera nola heldu garen gauden egoerara, mitoen eta oskurantismoaren aurreko jarrera bat, eta ez inoren aurrean ezer justifikatu beharrik dagoelako, oraina hobeto ulertzeko baizik. Zor diogu hainbeste gure memoriari.
|
|
|
Ahanzturaren kontu honetan nonnahi aurki ditzakezu alarmak pizteko moduko egoerak, eta ez naiz orain dela laurogei urte gertatutako ez dakit zeri buruz ari... Kultur komunitate garen neurrian, behartuta gaude azaltzera nola heldu
|
garen
gauden egoerara, mitoen eta oskurantismoaren aurreko jarrera bat, eta ez inoren aurrean ezer justifikatu beharrik dagoelako, oraina hobeto ulertzeko baizik. Zor diogu hainbeste gure memoriari.
|
|
|
Bai, asko aurreratu da mendebaldeko euskararen erabilera eta prestijioari dagokionez. Dena den, uste dut hizkuntzari kolorea eman beharrak mugiarazi gaituela denok, baina beldur naiz ez ote
|
garen
jarrera inmobilista berri batean eroriko. Erregistroz aberasten segitu beharra dugu, beste euskalkien ekarpenekin, hizkuntza mailak desderdintzen, gaztelerazko argotaren menpetik askatzen...
|
|
|
Atotxako frontoiak berebiziko garrantzia dauka. Ez da orain jorratzen ari
|
garen
eremu geografikoan, Urumea bokalean, bakarrik nabarmentzen. Euskal pilota beraren sorreran eta bilakaeran giltzarri izan da Atotxako frontoia.
|
|
|
ETA desagertzen den unetik etorriko zaizkio aukera handienak Euskal Herriari: euskal abertzaleok zentzuzko gauzak elkarrekin egiten hasten
|
garen
unetik, gizarteari bere interesak hobekien defenditzen ditugunak gu garela erakusten diogun unetik...
|
|
|
Ausardia HBn, gero eta gehiago kanpora begira zein ezker abertzale barrura begira, gero eta gehiago ahots propioz joka dezan, aipatu den autonomia gero eta egiazkoagoa izan dadin. HB HB da eta ETA ETA, zalantzarik ez, baina denok dakigu zertaz ari
|
garen
. Ezker abertzalearen aparato politikoek, kirtena kontrolatzen dutenek, erabaki behar dute Lizarra Garaziko erresoluzio eskemari bene benetan heldu nahi dioten, horrek esan gura duen guztiarekin.
|
|
|
Iritzi bakanak utzita gure burua irakurleagotzat jotzen dugu idazle baino. Gazte
|
garen
heinean ikasteko sasoian gaude. Denborak ipiniko gaitu bere lekuan.
|
|
|
Eta Pantzo Hirigarai baldin bada sukaldaria, askoz hobeto. Ea behin gertatu dena, berriro errepikatzen zaigun, eta, hortaz, euskaldun guztiok irabazle irteten
|
garen
, bai beraiek eta bai zain gaituzten Iparralde eta Hegoaldeko abertzale guztiok. Richar, presta ezazu bazkari hori lehenbailehen!
|
|
|
Ibiltzen
|
garen
moldean ez, eta ez da gobernuaren nahia ere. Legearen aldaketarik gabe nahi lukete halako aterbe bat atzeman inmersioko irakaskuntzarentzat.
|
|
|
Lankidetza hori bideratzeko lehenengo urratsak ematen hasita gaude: dagoeneko proiektua landuta daukagu eta inguruko udaletara jo dugu horren berri emateko euskararen onerako den lehentasun honetan bat etorriko
|
garen
esperantzarekin.
|
|
|
Eta osasuntsua izan zen, baina oreka hori lehenxeago bilatu izan bagenu, nik, adibidez, en nukeen sufritu nuena sufrituko poesiara iritsi nintzenean. Liburu guztietan sartzen dut erreferentziaren bat nongoak
|
garen
, zer kezka ditugun igarri dadin. Erreakzioa gehiegizkoa izan zen, baina badirudi, apurka apurka, oreka topatzen ari garela.
|
|
|
" Zertan gabiltza? Denak ere zein ezberdinak
|
garen
...". Eta, hala ere, belarrira berdin ematen zuten.
|
|
|
Besterik ez: ez dakit luzaroan geratu
|
garen
, ala aitaren batean abiatu.
|
|
|
Baietz uste dut, nonbait Iparraldeak zuen handiena. Orain
|
garen
belaunaldiko bertsolariak ez bagina azaldu, bai gu, bai gure atzetik datozenak, hurrengoak ere ez ziren etorriko, etenak etena ekartzen duelako; eta egoera horretatik ateratzea ez da erraza.
|
|
|
Alegia, indarkeriaren arazoari irtenbide eman nahian betebehar eta denbora gehiegi eskaintzen dio gaurko zeregin politikoak. Politikoen erronka nagusia arazoa konpontzeko gai
|
garen
erakustea da, antza. Eta, oraindik hastapenean baino ez garela pentsatzen badugu, bada, pena da.
|
|
|
Frustraziotik jalgitzeagatik ez da bortxazko ekimenik egin behar. Alde horretatik sofritzen dut, ikusiz nola erdi hilak
|
garen
eta halako urguilu handi batekin oldartzen garen bizitzan. Umiltasun gehiagoz joan behar dugu munduan, Zuberoan, Iparraldean eta Euskal Herrian orobat.
|
|
|
Frustraziotik jalgitzeagatik ez da bortxazko ekimenik egin behar. Alde horretatik sofritzen dut, ikusiz nola erdi hilak garen eta halako urguilu handi batekin oldartzen
|
garen
bizitzan. Umiltasun gehiagoz joan behar dugu munduan, Zuberoan, Iparraldean eta Euskal Herrian orobat.
|
|
|
Zenbat ote gabiltza faltsifikatuta! (Abizena aitarena, baina benetan haren semea
|
garen
jakin gabe...) Pertsona hobea egiten al du nortasun agiri batek, edo nongoa den esateak, edota koloreak?
|
|
|
Ez dut uste horregatik asko alda dezakegunik. Bizitzen ari
|
garen
errealitateari buruz gogoeta bat egingo dugu. Testuingurua aldatu zaigu berriro ere, eta hortaz, gauza batzuei buruzko balorazioak egitean egokitze bat izango da.
|
|
|
Hemen batzuek eta besteek esaten dute EAJk aukeraketa bat egin behar duela, abertzaleen erregistroetan edo espainolen erregistroetan sar gaitezen behingoz. HBk dioenez, EAJk azalpen bat eman behar du PSOErekin zertan ari
|
garen
argitzeko, eta ez dugula Vatikanora joan behar mirarien bila. Miraria, baina, ez dago Vatikanon HBren esku baizik.
|
|
|
Aldaketa handiak izan dira gizarte honetan; okerreko aldaketak, jakina. Demokrazia lehen baino urriagoa da, hiltzeko arriskuan bizi
|
garen
pertsonak lehen baino gehiago baikara. Demokrazia falta honen aurrean aldaketa koantitatibo handirik emango ez den arren, aldaketa koalitatibo bat eman dela uste dut, eta aldaketa koalitatibo honek beste alderdi osaketak ekar ditzakeela.
|
|
|
EAJ aspalditik baitabil EAEn El Correori aurre egingo dion komunikazio proiektu enpresariala antolatu nahian, baina ezin esan, orain arte behintzat, arrakasta handia izan duenik horretan. Zurrumurruek, hain zuzen ere, hemen kokatzen dute aipatzen ari
|
garen
albistea: Prisaren laguntzarekin EAE mailako telebista eta irrati sare konpetitiboak antolatu nahi omen ditu EAJk, horretarako Canal Bizkaia eta Canal Gasteiz baliatuz, baina baita bere inguruko enpresariek kontrolatzen dituzten zenbait FM ko frekuentzia ere, hauen bidez, trukean, Canal Dial emango litzatekeelarik.
|
|
|
Egoera berri honek Iparraldean ere bere eragina izan zuen; ordurarte sobera urtetan bata bestearengandik urrunduta egon
|
garen
abertzale familia desberdinen arteko elkarrizketak abiatu ziren.
|
|
|
Baina hori baino gehiago ere bada eta sustatze lanen bitartez geure babesa ere eman nahi izan diegu, beraien lana ezinbestekotzat jotzen dugulako. Herrietan sustraituta daude eta, esaterako, aurrera eramaten ari
|
garen
irakurzaletasuna bultzatzeko programan lagungarri dira.
|
|
|
Batzuk isilpean mantendu nahi dutenaz informatzeagatik, eta Espainiako eta Frantziako estatuek ezkutatu nahi dutena mundu zabalari azaltzeagatik edo Euskal Herriko herri mugimenduetan inplikatzeagatik besteak. Eta guztiak, menpekotasunean bizi nahi ez dutelako eta euskaldunak gure orain eta geroaren jabe izango
|
garen
Euskal Herria aske eta subirano baten alde egiten dutelako.
|
|
|
Gogoratzen naiz 90eko hamarkadan aparra gora zioanean, elkartekoak ginela lehenengoak erreflexioa egiten: kontuz, ea komeni ez zaigun neurri bat hartzen ari
|
garen
, hau faltsua da eta bereahala behera joango da. Dena den, ordua da errebindikatzeko sorkuntza inprobisatua (bai ahozkoa, bai musikazkoa, bai pinturazkoa) hor dagoela, eta beste estrategia bat dela, ez dituena lortzen landuaren emaitza berak, baina tira.
|
|
|
Espainiari buruzko irakasgaiek balio akademiko handiagoa izan ohi dute Euskal Herriari buruzkoek baino, zergatik? Euskal Herrian bizi
|
garen
unetik ez al genuke gure Herriko jakintzetan sakondu behar besteetan egiten dugun legez?
|
|
|
Euskaldunak
|
garen
aldetik, hizkuntza eskubide besterenezinak ditugu, eta haiekiko begirunea eta babesa eskatzen da, gizalegean eta nazioarteko legedian oinarritua. Exigentzia hau euskaldun garen neurrian eta dagokigun lurraldean egiten dugu.
|
|
|
Euskaldunak garen aldetik, hizkuntza eskubide besterenezinak ditugu, eta haiekiko begirunea eta babesa eskatzen da, gizalegean eta nazioarteko legedian oinarritua. Exigentzia hau euskaldun
|
garen
neurrian eta dagokigun lurraldean egiten dugu. Ez doa gazteleradunen hizkuntz eskubideen aurka.
|
|
|
Gaztelerak duen leku bera nahi dugu euskararendako. Hiritarrak
|
garen
aldetik legitimitate osoa dugu Administrazio eta Zerbitzu Publikoen alorrean aldarrikapen hau egiteko.
|
|
|
Hiri edo herri konkretu batzuen izenak aipatzen diren arren (Bartzelona,...), desiraren inguruko gorabehera nagusienak non gertatzen diren ez da zehazten. Izan ere, lerindarrak" desioen hiria guztiok bizi
|
garen
hiria" dela diosku, (Elizondo, Edurne: Egunkaria VII) eta horretarako, kronotopoa zehazteke utzi du.
|
|
|
Ez dago zalantzan jartzerik Pirinio gehienean, hemendik Kataluniaraino, ugari direla euskarazko sustraiak dituzten toki izenak. Ezpairik gabe esan nezake mendi horietan hainbeste ibili
|
garen
euskaldunontzat ez dela horretaz zalantzarik. Baina, zerbait sakonago jakin nahi dutenek, arren, jo dezatela Joan Coromines en Estudis de Toponímia Catalana() bilketa oparo eta ikerlan bikainera.
|
|
|
Batetik planteamendu bera ezbaita gertatzen herrialde penintsularrekin: Hegoaldeko herrialdeek ere beren albistegiadute, baina horrek ez du ekiditen, aztertzen ari
|
garen
albistegietan herrialde horietangertatzen direnek agerpen garrantzitsua izatea (Nafarroaren agerpen txikiari, geroxeagoerreparatuko diogu). Bestetik, argudio horrek baliorik izatekotan, euskarazko kanalerako balioko luke, ez gaztelaniazko kanalerako, azken honetan Iparralderako albistegirikeskaintzen ez dela kontuan izanda.
|
|
|
Eta ondorioz, nola baldintzatzen edomugatzen dute Euskal Herriko komunikazio esparrua? Hauexek dira atal honetanerantzuten saiatuko
|
garen
galderak.
|
|
|
Lege berri honeksistemaren liberalizazioaren bigarren fasea zabaldu zuen (TF kate publikoaren pribatizazioa eta katepribatu estatal berrien zabalkuntza. M6 eta LaCinq?), eta, horrekin batera, azken hamabost urteotanFrantziako irrati eta telebistaren funtzionamendua ordenatu duen oinarrizko marko juridikoa eta instituzionala ezarri zuen. Lerro hauek idazten ari
|
garen
unean, marko horren eraldaketa prozesu sakon etaluzea amaitu berria da. Hain zuzen ere, ekainaren 28an onartu du azkenean Asanblada Nazionalak duelabi urte, 1998ko azaroaren 10ean Ministroen Kontseiluak proposatutako Lege proiektua 86 Legeaeraldatzeko.
|
|
|
Baina horiekin batera, eta hemen jorratzen ari
|
garen
ikuspuntutik, Euskal Herrikobalizko komunikazio esparruaren ikuspuntutik alegia, sistemaren deszentralizazio modua eta ahulezia dira agian horren hutsunerik nabarmenenak. Komunikazio askatasunaren legearen eraldaketak erreferentziak egiten dizkie frantsesaz aparteEstatuan hitz egiten diren beste hizkuntzei, bai eta, modu orokorrean bada ere, horiekbabestu beharrari ere.
|
|
|
Mapak Munduari buruz daukagun kontzeptzio abstraktua eta ideala gidatzen du.Mundua bere osotasunean ikusterik eta ezagutzerik ez dugunez, zerbaitek irudikatubehar dizkigu bizi
|
garen
lur eta itsaso eremuak, non garen eta zein leku betetzendugun jakin dezagun; erakusle hori, normalean, mapa da, kartografia.
|
|
|
Mapak Munduari buruz daukagun kontzeptzio abstraktua eta ideala gidatzen du.Mundua bere osotasunean ikusterik eta ezagutzerik ez dugunez, zerbaitek irudikatubehar dizkigu bizi garen lur eta itsaso eremuak, non
|
garen
eta zein leku betetzendugun jakin dezagun; erakusle hori, normalean, mapa da, kartografia.
|
|
|
Ondoren, mundializazio prozesuak ekonomian, gizartean eta kulturan izandezaketen eragina aztertu dugu. Esan beharrik ere ez dago, zientziaren eta, batezere, teknologia berrien garapen itzelak modu erabakigarrian eragin duela behin etaberriz aipatzen
|
ari
garen, burujabetza, kontzeptuaren debaluazioa.
|
|
|
askatasun horretan gal ez gaitezen ondo aukeratu behar dugu zein denguri gehien interesatzen zaigun filosofia egiteko modua. UEUko Filosofia Sailean, adibidez, euskarazko filosofia praktikoa aukeratu dugu filosofia egiteko modutzat.Horrela, Euskal Herriaren beharrei begira Euskal Herritik egiten den filosofia bilatzen dugu batez ere, zer
|
garen
eta zerk inguratzen gaituen, apurka apurka eta guztion artean problematikotasun bihur dezagun.
|
|
|
Ez gara zaldunak. Egunero ikusten dugu batek bestea, zertxo
|
garen
. Halakoxeadaukagu hemen historia ere atzean.
|
|
|
Ez dut uste puntu honi ezezko biribilik emateak ondoren datozen ideien ukazio erabatekoadakarrenik. Hala ere, hemen lantzen ari
|
garen
gaia gainditu arren, eztabaidagai interesgarritzat jotzendut, filosofiarako eduki ditzakeen ondorioak kontuan harturik.
|
|
|
Hain zuzen, eta estatuaz harago Europar Batasunaren modukoegiturak abian badira ere, azken finean hiritartasuna, subiranotasun nazionalareneremu ukiezina" baita (Brubaker 1992: 3). Lerro hauek idazten ari
|
garen
bitartean, iraila eta urria bitartean desobedientzia baketsuan dihardutenen artean burutu berri diren atxiloketek eta horien inguruko adierazpenek nabarmen erakusten dute zein mailataraino diren garrantzizko, izan ere, Garzon epaileran autuaren arabera,, jadanikmartxan dagoen estatuparalelo baten aurrean, baikeundeke (El Pais).
|
|
|
ikusten dute. Gestalt Terapianmezua existentziala da, norberaren existentziaren natura, hots, nola existitzen
|
garen
.
|
|
|
Izan ere, espainiar estatuaren gidaritzapean, euskaldunen integrazioa da goitik behera inposatu nahi izan zaigun kontsentsua, Espainian, eroso? bizitzeko kontsentsua, kultura espainolaren kolonizazioaren kontsentsua, gaztelaniaren inposizioaren kontsentsu linguistikoa, diglosia egoera demokratikokibetikotzeko kontsentsua, demokrazia espainolaren pisu maioritarioaren kontsentsua, zeinean euskaldunok beti ere minoritarioak izango
|
garen
–, Espainiako konstituzioaren batasun apurtezin eta sakratuaren barneko kontsentsua... Nori burura dakiokeTxillardegi kontsentsu horren alde agertzea, kontsentsu horri men egitea?
|
|
|
Baina garrantzi handiko gauza damitoen aldagarritasuna, aldaketa txikietarik handietara pasatzen baita mailaka eta, istorio beraren bertsioz bertsio ibiliz eta zubirik zubi aitzina jarraikiz, posible da edozeinmitotatik abiaturik edozein mitotara heltzea, haustura sobera bortitzik egin gabe. Ez daerraz muga ematea eta zuzen erabakitzea, noiz arte gauden mito beraren aldaki bateaneta noiz hasten
|
garen
beste mito desberdin batean sartzen: hori da sailkapen etakatalogo egileek aurkitzen duten oztopo handia.
|
|
|
Baina genoma norbanakoaren kodea izanik (milaka datuz osatutako kodea), Herri baten nortasunak nolakokonplexitatea duen (eta, halaber, datu konkretuetan datzala) adierazteko baliagarriazaigulakoan nago. Bide batez, Herria ote
|
garen
eztabaidatzen ari diren haientzat, kodegenetikoa osatzeko adina datu ditugula geure kulturan, erantzun zuzena proposatzekoasmoz.
|
|
|
Sabino Arana, bizkaitarra, etaArturo Campion, nafarra. Errealitate eta fikzio artean bizi
|
garen
honetan, SabinoAranak, bi muturrak besarkatu nahian arraza, euskotarren arraza, batetik, eta J.E.L. (Jaingoikoa eta Lege Zaharrak) bestetik, uztartu zituen Euskal Aberriaren oinarri.Pasa diren 100 urte hauetan biologiaren eta espirituaren kontzeptuak aldatu egin dirazeharo. Biak izan dira argudiatuak eta eraberrituak.
|
|
|
Esana da, ezagutzen duguna garela?. Gure atarramentu propioaz zuzen zuzenean edo besteengandikjasotako informazioaz dugu
|
garen
nortasuna. Ahalegin neketsuen bitartez, arreta jarriz.Animaliek jaiotzez ekartzen dute bizirik irauteko aski izango zaien sena edo instintua.Gizakiak, kultura?
|
|
|
euskalduna, espainola eta frantsesa. Hiru eredu Herri baterako, edoHerri honen segun eta zein lur eremuz ari
|
garen
, ehuneko zati batendako behintzat.Horietako bik kultur ardatza Madrilen edo Parisen dute. Hemengo kultur gaiak, hemengo errealitateak, osagarri modura hartzen dituzte Espainiako edo Frantziakobeste osagarri anitzekin batera.
|
|
|
Baita euskaldun gisa pentsatu nahianespainolen edo frantsesen eran pentsatzen dugunok ere, horrela pentsatzen dugunbakoitzean. Zeren eta, zoritxarrez, kultura menperatuko herrietan sortu garenok, ezinditugu erraz baztertu heziak izan
|
garen
kultura eta ezagupen moldeak. Euskaldunonauzia dugu, izenez ala izanez izango garen euskaldun.
|
|
|
Zeren eta, zoritxarrez, kultura menperatuko herrietan sortu garenok, ezinditugu erraz baztertu heziak izan garen kultura eta ezagupen moldeak. Euskaldunonauzia dugu, izenez ala izanez izango
|
garen
euskaldun. Sakonean, ez da arazo politiko administratiboa, kulturala baizik.
|
|
|
Kulturan, gure bigarren naturan, aldiz, jaiotzearekin batera sortuak
|
garen
giltzabiologikoa genomatik bideratuta eta irentsita eutsi eta gureganatu ondoren ogiegituraturik, jasotzen ditugun sentsazioak eta haiek bidalitako mezuen ezagupenakmetatzen hasten gara. Lana egin behar du gure gorputzak horretarako.
|
|
|
Hurrengo belaunaldiko gizon emakumeek badugu, nahi izanezgero, argitasun nahikoa egia eskuratzeko. Baina joan diren mendeko oroitzapenetanurruneratzen
|
garen
neurrian, gero eta ilunago geratzen zaigu herrialde bakoitzakaurreiritzietan finkatutako sinesmena aldatzeko argia. Nafarroako Erresuma nork sentitzen du bere, gaur egun?
|
|
|
Itxuraz erabat erraza dirudi, zintzo jolas egin? esaldia gauzatzea; hau da, lagunartean argi adierazi genuke zein den jolasten ari
|
garen
jolasa, zeindiren jolas arauak, zein baldintzatan ari garen, zenbait gai ukiezin edo izendaezinzergatik diren... Bestalde, nekez onartuko du gutariko edonork, bultza egiten dugula, ahulen dirudiena, gutxietsiena edo elkartasun handiena erakusten duena erabiltzenditugula.
|
|
|
Itxuraz erabat erraza dirudi, zintzo jolas egin? esaldia gauzatzea; hau da, lagunartean argi adierazi genuke zein den jolasten ari garen jolasa, zeindiren jolas arauak, zein baldintzatan ari
|
garen
, zenbait gai ukiezin edo izendaezinzergatik diren... Bestalde, nekez onartuko du gutariko edonork, bultza egiten dugula, ahulen dirudiena, gutxietsiena edo elkartasun handiena erakusten duena erabiltzenditugula.
|
|
|
Laburbilduz, azentuerari dagokionez, sistemak era bitako mugak dauzkala esandezakegu; batetik azterketa morfosintaktikoa egiteko sistema bat ez edukitzea eta, bestetik, arautegi finkorik ez egotea. Lehen muga gainditzeko bidean gaude, IXAtaldearekin batera (Informatika Fakultatea, UPV/EHU) garatzen ari
|
garen
ikerketaproiektu baten bidez. Bigarrenari dagokionez, hamalau urtegarrenean Txillardegirenberbak dakartzagu gogora: –Arauak eman behar ditugu?
|
|
|
Alor honetan garatzen ari
|
garen
lanak honako hauek dira:
|
|
|
Kontuan hartu beharra dago, azken hogei urteotan (biok batera heziketa zereginetan ibili
|
garen
haietan) pedagogiaren mundua etsipenak jota egon dela. Funtsezkoakizan zaizkigun egileek (Basil Bernstein, Michael Apple edo Pierre Bourdieu eta JeanClaude Passeron1) irakaskuntzak indarrean zegoen gizarte mota iraunarazteko besterikez zuela balio zioten.
|
|
|
Euskal Herriaren historia eta gaurko egoera Herri konkistatua
|
garen
aldetik begiratubehar direla deritzot. Azken bi mila urteotan zehar, biribil hitz egiteko, Euskal Herriosoa ez bada, gure Herriko lurralderen bat bederen, ia eten gabe konkistapean izan da.Beraz, konkista egoera jasan beharra, aspalditik da gure Herriko ezaugarria.
|
|
|
Horrela, zaila da borroka nazionalaren estrategia zuzenaeratzea. Gizakiok ekonomiaren, gizarteko klasearen, sexuaren eta etniaren eraginpeanizanik ere, ez gara ez, homo ekonomicus, ez homo socioekonomicus, ez homo sexualis, ez homo etnicus?; adar horiez eta besteez osaturik
|
garen
pertsonak baizik.
|
|
|
Garrantzizkotzat jotzen dut euskaldunok zer borroketan ari
|
garen
jakitea: harrapakaritza, injustizia guztiak beraz?
|
|
|
Irratsaioen ordenaketatik eta planifikaziotik egitura sortzen da, hau da, saioen arteko erlazioa, hemen aztertzen ari
|
garen
programazioaren kontzeptuari izaera ematen diona. Programatzaile edo emisoreak egiten dituen zenbait galderatatik sortzen da programazioa, hau da, lan honek dakartzan itaun batzuetatik.
|
|
|
errentagarritasuna (publizitaterik eza). Gazteei zuzenduriko albisteak, esaterako, ez dira inon aurkitzen, nahiz eta III. milurtekoan irrati estazio tematikoen aroan sartu
|
garen
.
|
|
|
Edonola ere azken orrialdeetan azaltzen saiatu
|
garen
egoera, hezkuntzak Estatu nazioarekin, eta honekin bat egiten duen nazionalismo motarekin, duen lotura zertxobait argitzeko baliagarria izan badaiteke ere, Estaturik ez duten nazioen kasuan bere zeregina zein izan daitekeen argitzeke dago oraindik.
|
|
|
Edonola ere, esandakoaz gain174, behin eta berriro azpimarratzen saiatu izan
|
garen
moduan, arreta berezia merezi duen arloa administrazio egiturei zegokiena dela iruditzen zaigu, honek osatuko baitzuen eraiki nahi zen hezkuntza sistemaren oinarrizko zutabea. Ondorio gisa edo, hona hemen guztiz adierazgarriak diren momentu hartako protagonista izan zen Gil de Zárate ren hitz hauek:
|
|
|
Bestalde, atzokoak atzean utzita, aipa dezadan non aurkitzen
|
garen
: Clifden hiriburutik hamar bat kilometrora (Euskal Herriko herririk txikienak baino biztanle gehiago izango ez duen arren, Connemarako hiriburua da Clifden), aterpetxea ez den etxe batean.
|
|
|
Eiderri musu bi eman zizkion masailetan," pozten naiz zu ezagutzeaz" esan ondoren; Txemari, berriz, agur esan zion eskuarekin. " Ea laster aurkitzen
|
garen
berriro", bota zien segituan," bariantea egin baino lehenago behintzat". Berriz egin zuen agur eskuarekin, eta tabernako atetik desagertu zen.
|
|
|
Zeren eta, zalantza ororen gainetik, Kristoren Pasionean baitzuen bere sineste osoa, halako moldez, non, bere gurutze hari beha, erraiten baitzidan: " Nik ez zekiat salbatuko
|
garen
, baina Kris toren Pasioneak salbatuko gaitik", eta sineste hark eta konfiantza hark emaiten zioten bertze anitz jendek izaiten ez zuten libertatea, bide bati zein bertzeri ekiteko erabiltzen zuena. Eta, bide haietan barrena, protestantismoaren inportantziaz baino areago, zientziarenaz aritzen zitzaidan behin eta berriro.
|
|
|
Denboraz eta eternitateaz mintzo gara, baina zer, biak bat eta bera balira? Baina eternitatea denbora balitz eta denbora eternitate, mundua Jainkoa bezain betidanikoa izanen litzateke; eta materia eta spiritua bat balira, Jainkoa eta mundua bat lirateke, eta, halatan, sainduen komunionea kreazio osoaren eta bertan bizi
|
garen
izaki guztien komunione jainkozko bihurtuko genuke. Zeren, Jainkoaren baitarik Jainkoaren baitarako bidean, Jainkoaren baitan baikeundeke jadaneko...
|
|
|
Baina, geometriatik gramatikarat gatozela, ezagutzen ote duzu euskal berboaren struktura... eta sinetsiko ote didazu ezen struktura horrek pentsarazten didala ezen euskara zinez izan zitekeela Paradisuko lengoia? Izan ere, jauregian urteetan izan dugu gizon jakintsu bat, jaun Marcel Dibarsoro zeritzana, duela hilabete guti batzuk hil zena, goian bego...; bada, jaun Marcel gure etxeko mutilen prezeptorea izan zen, eta hark irakatsi zidan euskal berboak gordetzen duen altxorra; eta harrigarria da, zeren eta, euskaraz mintzatzen
|
garen
bakoitzean, logika eta matematika mintzatzen ari baitzaizkigu bide batez, ezkutuan bada ere, berboaren baitarik eta berboaren muinetik... Baina hori ere irakats diezazuket, nahi baduzu, bertze egun batean...
|
|
|
Vanitas vanitatum et omnia vanitas. Zeren, nola denboraren seme alabak
|
garen
, eta hitzak, orobat, gure seme alabak diren, hala, denboraren bilobak dira haiek —eta denboraren menekoak, beraz, gu bezalaxe—, baita hitzik handiusteenak eta ustez handienak ere; eta nola, bertzalde, gorputz orok bere baitan duen ereinik denboraren harra, denborarekin indartzen eta bortizten dena, kementzen eta adoretzen, halako suertez, non, lehenago edo berantago, gorputza bera ere g... Zeren eta hitz bakoitzak ere bere gorputza baitu, bere baitan eta bere gerizpean har ttipi ikustezin bat aterbetzen duena, eta handituz eta handituz joan daitekeena, baldin hitzak, hanpatzearen hanpatzeaz eta erabiltzearen erabiltzeaz, higatzerat eta galtzerat egiten badu.
|
|
|
Eta ote da zeren azkenean hobe izan baitaiteke loturik dauden gertakiak loturik emaitea, egunen gainetik eta urteen gainetik, gertakien arima eta aroma hobeki eskuratu ahal izaiteko, aitzin-solasean erran dizudan bezala? Eta ez al da egia, bertzalde, ezen atzo, gaur eta bihar, hirurak ere nahasten direla anitzetan gure memorian, eta sori eta zilegi izan daitekeela —baita biziago eta eraginkorrago ere— nahasmendu horretarik mintzatzea, kaosaren edo anabasaren ekiditeko gai
|
garen
neurrian?
|
|
|
...onetaz denaz bezainbatean, goganbehar naizen aspaldiko egiak asmatzen ibili ez ote natzaizun usu—, ene memoriatik eta ene kontzientziatik mamituak eta hautemanak, zuk hainbat gutunetan adierazia abiapuntutzat harturik, baina egizu kontu ezen uste eta aburu horiek ez dutela ene konfesionearen etorkiko intentzionea hondatzen ez zapuzten, zeren, bertzeez ari garelarik ere, nola geure burutik ari
|
garen
, geure buruaz ari baikara aldi berean eta ezinbertzean, eta zeren hurkoaren arima beti ere baita ispilu eta mirail bat, non, ageriago edo gordeago, geure burua islaturik ikus daitekeen.
|
|
|
Eta zer bertzerik gara, bada, bizitzak astindu eta inarrosten gaituenean, ustekabeko baten aitzinean, edo azken orenean...? Erortzen dira, halakoetan, maskarak, eta
|
garen
bezalakoak azaltzen gara, orain guztiz irrigarri, orain guztiz nigargarri, gure zinezko neurria neurri orotarik apart balego bezala.
|
|
|
—Mundua egunoroz hasten da eta egunoroz akabatzen
|
,
egunoroz jaiotzen garen bezalaxe eta egunoroz hiltzen...
|
|
|
—Berak ere gisako bat behar lukeela eta hirira noiz joanen
|
garen
erostera.
|
|
|
—Ez —zuhur—, baina Urtxipiaren ordenagailuko unitatearen edukia aztertzen hasiak ote
|
garen
jakin nahi baduk, erantzuna baiezkoa duk.
|
|
|
Horren ordain, lehengo zakarkeria desagertua zitzaion Ximurrari, izebarekikoetan bederen. Munduan
|
garen
gizakiak oro, are Ximurra ere, muda gaitezkeen seinale.
|
|
|
Errua nirea zen, hein batean. Paper mordo hori egunez egun moldatzera lehiatzen
|
garen
guztiok doako harpidetzari esker izaten dugu goizero, bakoitzarendako ale izen deituraduna etxeko postontzian sartuta. Alabaina nik ez nuen lantokian helbide aldaeraren berri eman.
|
|
|
Hala ere, emakumezkook jeneralean ez gara horretaz ohartzen beste urtebete bat igaro arte eta, horrenbestean, lau urteren buruan amaitzen dugu harremana. Bikotean gehiago irautea, usadioa eta aldagai kulturalen eraginez gertatzen omen da, baina gero eta gehiago gureganatzen ari
|
garen
burujabetasun ekonomikoak, etorkizunean geneak indartsuago agerraraztea ekarriko omen du.
|
|
|
Danek telefonoaz nazka nazka egina egon behar du. Kaliforniako bidaia agentzikoekin hitz egitea lortzen duenean, Madrilekoekin harremanetan daudela erantzuten diote eta, beraz, oraingoz ez dakitela Chicagon non ostatatuko
|
garen
. Eta hori dioskun bakoitzean, taldekideak sumindu eta oldartu egiten zaizkio (Jordi askojakinak beti iraganeko pasadizoak kontatzen dituenez, bidailagunek Preterito deitzen diote aurpegira esan digu behin gizon batek bere burua altzairuzko upel batean bota zuela urjauzietan behera, pipiritaka; eta pentsa  tzen dut Dan gizon haren antzera sentituko dela hotelaren kontua hizpidera ekartzen duten bakoitzean).
|
|
|
Gero, denok berriro elkartu eta pizzeria batera afaltzera joan garenean, jendeak zein atrakziotan ibili
|
garen
jakin nahi izan du, eta gure sentsazioei light egi iritzi diete. Baina nik esan dezaket ez direla hain txepelak izan; are gehiago:
|
|
|
Ez dakit zenbat denboran egon
|
garen
lurrean etzanda, baina altxatu bezain laster zer gertatu den ikustera gindoazela, edozer izanik ere, azkenean larrialdietako telefonoa erabili genuela pentsatu dut. Eta zer gertatu den ikusteko puska bat atzera egin dugunean, Karmelo eta beste gizon bat Tom lurretik altxatzen ikusi digutu.
|
|
|
Harrigarria bada ere, irudipena dut, urteen poderioz, elkarrentzat ezagun bilakatu
|
garen
neurri berean bilakatu garela ezezagun ere: alde batera ezagun, urte askoren egunerokotasun kasik beti batean oso ongi jakin dugulako elkarren berri; bestera, ordea, ezezagun, galdu egin dugulako hasi berritan genuen komunikatzeko grina.
|
|
|
". Bai, seme, euskaldunok zein independienteak
|
garen
erakusteko...".
|
|
|
Badakit ez duzula halakorik entzun gura, baina niri hala iruditzen zait eta halaxe diotsut. Amaitzeko, eta Rakelentzako mezuren bat idaztea erabaki baduzu, hona hemen Las Vegas en egongo
|
garen
hotelaren izena: Best Western Inn.
|
|
|
Dan. Bera ez ezik, furgoneta berean New Yorketik San Frantziskora joatekoak
|
garen
gainerako bidailagunok ere hantxe ezagutu genuen elkar (falta den hamahirugarrena Bostoneraino ez omen zaigu elkartuko) eta, kasualitatez, hegazkinean nire alboan etorri zen mutil adeitsu eta, nola esango nuke, erakargarria, Karmelo, bidaia hau bera egitekoa da. Eta, ez dut ukatuko, pozten naiz.
|
|
|
nahiz eta elkarrekin bizitzen jarraitu, etxeetan banandu egin ginela esango genuen (bakarren batek etxera deituz gero, bakoitzak bere telefono linea izatea ere pentsatu genuen), hartara ez baikenuen gogoz kontrako konpromisoetara joan, ez asteburuetan, ez ospakizun berezietara; hartara bakoitza bere gisara eta nahi bezala, nahi zuenarekin ibili ahal izango baitzen. Eta orain, familiarekiko harreman horri nolabaiteko tamaina hartua genionean, gutxien espero nuenean, hara non banandu egin
|
garen
, zinez, edo banantzekotan gauden, zinez, edo..... Eta hala ere, orain familiakoei ezin bada ezer esan, ez jakin nola adierazi.
|
|
|
Okupez ari
|
garen
honetan, bere aurreko eleberrian giro hori ezin hobeto jasotzen zuen idazle bat aipatu behar dugu orain. Kronika hau idazten ari naizelarik ez dut oraindik Juan Luis Zabalaren eleberri berria mesanotxeratu, baina Agur, Euzkadi izenekoaren gaia edo hipotesia benetan zait erakargarri:
|
|
|
edozein egitasmo edota harremanen aurrean, gizabanakoak bere" autodeterminazio" eskubideari eusten diola. Hau da, ni ak helburu oro osatu, aztertu eta berrikus dezake bere ingurunetik etengabean jasotzen duen informazio, adibide edota argudioen eraginpean, bera baita bere bizitzarekin zer egin eta berau nola gidatu erabaki dezakeen bakarra1 Goian aipaturiko liberalen arabera, beraz, autonomoak eta gure buruaren jabeak
|
garen
gizakion bizimodu on jakin batekiko leialtasuna jarrera kontingentea da, ez berezkoa (constit utive) (Larmore, 1990: 343).
|
|
|
Bakardadea, haurtzaroko munduaren nostalgia, alabaren aitarekiko harreman konplexuak, eta idazterakoan euskaldunok hain herabe izan omen
|
garen
maitasunaren esperantza dira gure poetak bere bi poema liburuetan landu dituen gai nagusiak, beti ere emetasun minduko gandu mehe baina ez ahul batek osatuak.
|
|
|
Tradizioa sortzeko aukera hori galdu izana hemendik urte batzuetara deitoratuko dugula esaten du lagun horrek. Produktuen diseinu industrialak edo lantegietako arkitektura ondare historiko artistikoaren parte direla beranduegi konturatu
|
garen
bezalaxe (apur batzuk kontserbatzerik baizik ez dugunean), irudi hori pikutara bidaltzea etorkizunerako ondarea pobretzea dela uste du nire lagunak. Arrazoia ote du?
|
|
|
Garatzen ari
|
garen
egitasmoak
|
|
|
Lehen aipaturiko elementuak (edukia, estruktura eta kontestua) modu ezberdinean eskuratzen dira. Edukia, soporte magnetiko edo optiko batean gordetako kode binarioan dagoen karaktere kate bat da; estruktura, softwarearen arabera, lanean ari
|
garen
fitxeroan edo beste batean egongo da; eta kontestua (dokumentu sortzailea, hartzailea, sinadura) zerbitzari bakoitzaren helbide liburuan, datu base ezberdinetan edo dokuBiblinleka mentu elektronikoen kudeaketa sistema korporatiboan egon daiteke. Dokumentu informatikoan disoziazioa sortu da informazioaren eta soportearen artean.
|
|
|
Bizi
|
garen
herrialde garatu honetan, teknologia berriak erabat integratuak daude gure bizimoduan, eta guretzat ona den etekina ateratzen diegun bitartean benetan
|
|
|
Egun, lehen mundua deitzen diogun herrialde garatuetan noski, arazo nagusia ez da gizakiak irakurtzen ez jakitea, edo liburutegiak erabiltzeko eskubiderik ez izatea; egungo arazo nagusi bat informazio bolumenak sortzen du, hau da, informazio ugaritasuna da arazoa. Informazioz inguratuta bizi
|
garen
gizarte honetan arazoa dugu maiz, behar dugun informazio kopurua baino gehiago eskuratzen dugunean edo/ eta sarri behar dugun informazio hori falta dugunean. Honen ondorioz gizakiok desorientazio egoera bati aurre egin behar izaten diogu behin baino gehiagotan.
|
|
|
Eta osagai horien artean, nola ez, esanahi teorikoa edo kognitiboa agertzen zen. Beraz, tesi batek esanahia duen ala ez adierazterakoan, zer motatako esanahiari buruz ari
|
garen
zehaztu behar dugu. Tamalez, filosofia eta zientziaren diskurtsoan Carnapen irekitze honek ez zuen ez eraginik ez arrakasta handirik lortu, esparru hauetan —filosofia zientifikoa bailitzan ulertuz, jakina— garrantzizkoa esanahi teorikoa bakarrik baitzen.
|
|
|
egiaztagarritasun printzipioa, alegia. Esan moduan, Wittgensteinengandik hautatu eta interpretaturiko ideia batzuen gain, egiaztagarritasunaren lehendabiziko bertsioa hemen ikusten ari
|
garen
Zirkuluaren garaian jorratu zuten. Taldea apurtu eta ‘ikusmolde estandarra’ deiturikoa finkatu eta gero, hasierako bertsio xinple eta zakar hau beste batek ordezkatu zuen, egiaztagarritasun irizpideak, hain zuzen.
|