|
2008
|
|
|
artikulua. Testu horretan ere, Oteizaren helburua zen azaltzea nondik nora
|
garatu
behar zuen eskulturak. Horretarako, ordu arteko bere lau lan eta beraien inplikazio kontzeptualak aztertzen zituen16 Testu horretan bere lanaren eta ideien inguruko hausnarketa bat eginez, hurrengo eskulturetan hain garrantzitsua izango zen beste ondorio batera iritsi zen, zeina oraintxe aipatu dugun ezabaketarekin estuki loturik zegoen:
|
|
|
Bestetik, boterearen natura gatazkazalearen edo kontsentsuzalearen inguruko hausnarketatik abiatuta, enpoderamendu hori nola
|
garatu
behar den ulertzeko ideia garrantzitsuak atera ditzakegu. Alde batetik, gizarte batean dagoen boterearen batura aldakorra dela suposatzen badugu, eta uste badugu berau haz daitekeela baldin gizarteak bere osotasunean helburu komunei jarraitzen badie, orduan, aurretiaz baztertuta dauden pertsonen enpoderamendua gizartearen ordena sozial horren baitan gerta daiteke boteretsuenen boterean inongo kalterik edo murriztapenik suposatu barik (Mayo eta Graig, 1995).
|
|
2009
|
|
|
Esan nahi dut, Euskal Herrian garatzen diren politikak Europako politikaren norabidean garatzen dira eta, oro har, politika horiek aipatutako hiru ikuspegietatik egiten dira[?] Hasteko, herriaren garapena ziurtatu nahi badugu, bere azpiegituren egituratzeari erantzun behar diogu, herria bertebratu behar dugu, alegia. Euskal Y edo AHT herri hau antolatzera eta garatzera dator, eta proiektua ez dator Europatik, proiektua Europarekin batera
|
garatu
behar dugu. Europako garraio sistema jasangarriarekin bat egiteko proiektua da euskal Y, lehenago aipatutako irizpide horien barruan garatua izango dena.
|
|
|
Ikasketa planetan aurreikusten diren aldaketa guztietan komuneko ideia bat ageri da: ikasleek esperimentatzen eta egiten ikasi behar dute, eta Goi Hezkuntzak bizitza osoan
|
garatu
behar den heziketa pertsonala eskaini behar du. Argi dago, hezkuntza kontzeptu hau parekagaitza dela aurrekoarekin, askoz ere teorikoagoa eta pasiboagoa.
|
|
2010
|
|
|
Irakasleak hasierako eta etengabeko prestakuntzan komunikazio gaitasuna
|
garatu
behar du, berau baita izango dituen lanak eta enkarguak era egokian betetzeko oinarrizko konpetentzia.
|
|
|
Hortaz, irakasleak argi izan behar du komunikazio gaitasuna ez dela gaitasun linguistiko hutsa, lan honetan zehar aipatutako zenbait ikerketek ere hala erakutsi digute (Canale eta Swain, 1983; Bachman, 1990; Celce Murcia, Dörnyei eta Thurrell, 1995; Europako Erreferentzi Marko Bateratua, 2002). Hau da, sistema linguistikoa maneiatzeko bestelako trebetasunak (soziolinguistikoa eta pragmatikoa Europako Erreferentzi Marko Bateratuak dioenari jarraitzen badiogu) ere
|
garatu
behar ditu, hau era egokian erabili arte. Betiere, sistema linguistikoaren zati diren elementuak sistema komunikatibo oso baten barruan ulertu behar ditu.
|
|
|
Betiere, sistema linguistikoaren zati diren elementuak sistema komunikatibo oso baten barruan ulertu behar ditu. Beraz, adierazitako gaitasun linguistikoaz gain gainerako trebetasunak eta estrategiak
|
garatu
behar ditu egoera jakinetan komunikatzeko beharra sortzen zaion bakoitzean, ahalik eta era egokienean hizkuntza, ikuspegi zabal batean ulertuta, erabili ahal izateko.
|
|
|
Ikus entzunezkoetan
|
garatu
beharreko gaitasuna definitzeko, honako lerro eta ardatz nagusi hauetaz balia gaitezke7:
|
|
|
Lengoaia. Mundu garatuan bizi den herritarrak ikus entzunezko lengoaiaren osagaiak identifikatzeko gaitasuna
|
garatu
behar du, bai eta tresna komunikatzaile berrien artean hedatzen diren era guztietako mezuen eta egitura narratiboen zentzua eta esangura analizatzekoa ere. Horretan, gai izan luke komunikazio generoak desberdintzeko, marra argiz banatuz fikzioa eta errealitatea.
|
|
|
Ideologia eta balioak. Ikus entzunezko komunikazioaren aurrean, gizaki modernoak
|
garatu
behar du bere irakurketa gaitasun kritikoa. Antzemateko kontsumitzen duen horretan igorleak utzi dituen munduaren ulerkera ideologiko, etiko eta estetiko berezituak.
|
|
|
Dimentsio estetikoa. Esan nahi baita ezen herritar modernoak gaitasun berezitua
|
garatu
behar duela eduki sinbolikoak interpretatzeko baita alderdi estetikotik ere. Ikus entzunezkoetan alfabetatutako gizakiak jakin behar du antzematen eduki sinboliko horiek dakarten berrikuntza, dela formala, dela tematikoa.
|
|
|
Ikerketa talde honen aburuz, ikus entzunezko komunikazioaren aurrean, gizaki modernoak
|
garatu
behar du bere irakurketa gaitasun kritikoa, antzemateko kontsumitzen duen horretan igorleak utzi duen berniz ideologikoa, etikoa zein morala.
|
|
|
Herritar modernoak gaitasun berezitua
|
garatu
behar du ikus entzunezkoen eduki sinbolikoak alderdi estetikotik analizatzeko eta interpretatzeko. Zero eta hamabost puntu bitarteko ebaluazioa planteatu da gazteen gaitasun estetikoa baloratzeko, erantzun irekia eskatzen zuen galdera baten bidez. Galde sorta betetzen hasi aurretik erakutsitako iragarkietan ainguratu zen itauna.
|
|
2012
|
|
|
Enpresek hondakinak sortzeak (arriskutsuak izan edo ez) ingurumenean eragin negatiboa izateaz gain, Estatuentzat kostu ekonomiko handia suposatzen du. Europar Batasunak azpimarratu duenez, ingurumen politikak hondakinen artean eginiko hierarkiaren ikuspegitik
|
garatu
behar dira, hau da, hondakinak eragotzi lirateke, eta eragotzi ezean, ahal den neurrian berrerabili, birziklatu edo errekuperatu egin liratekeela adieraziz (Europar Komunitateetako Batzordearen Jakinarazpenak (COM (2005), 666) baliabideen kontsumo arduratsuan pauso bat aurrera eman du: hondakinen prebentzio eta birziklapenari buruzko estrategia zehatza sortzea, hain zuzen ere).
|
|
|
Maidagan Gerra Zibilaren biktimatzat hartu izan da, bere bokazio artisti koan eduki zuen eraginarengatik. Gerra hasi zenean, Euskal Artisten Erakundeko promesa gaztea zen, baina gerraren ostean beste lanbide batzuetan jardun behar izan zuen biziraupena ziurtatzeko, eta lan horiei denbora kenduz edo zituen aisialdi momentuak baliatuz
|
garatu
behar izan zuen bere lan piktorikoa. Hori horrela izanik ere, bereak kalitate handiko lanak direla esan beharra dago, nahiz eta gure artean gaur egun ere ez den oso ezaguna.
|
|
|
2 Emozioak benetako aktibo produktiboak dira enpresarentzat; gizakiarentzat, ordea, hori baino askoz gehiago dira, emozioak «giza garapen integralaren» funtsezko osagaiak baitira. Giza garapen integralak inplikatzen du jendearen gaitasun fisiko, intelektual eta emozionalak haien potentzialtasun maila gorenera
|
garatu
behar direla, eta garapen horrek nazioarte osoa elkartasunez besarkatu eta denboran zehar, belaunaldiz belaunaldi, iraunkorra izan behar duela.
|
|
|
Hizkuntza ekologiarentzat hizkuntzen aniztasuna aberastasuna da. Hizkuntza aniztasuna onuragarria bada, hizkera aniztasuna ere hala da; Koldo Zuazoren esanetan, bere osotasunean landu eta
|
garatu
behar da hizkuntza, bere hizkera guztiekin, sendo eta osasuntsu egongo bada (2005). Hizkera diogunean, egoera bakoitzean baliatzeko erregistro bereziez ari gara.
|
|
|
Sadikoak ere, autoritatea den neurrian, menderatzailearena egin arren, masaren edo komunitatearen beharra du, masokistarik ez balego, ez legokeelako sadikorik, menderakuntzak subjektu aktiboak zein pasiboak behar ditu?. Sadikoak, bere boterearen bitartez, menderakuntza harremana egonkorra egiten duten lotura psikologikoak
|
garatu
behar ditu nahiatez, harremana legitimoa bihurtu; lotura psikologikoa ezinbestekoa da autoritatea egoteko.
|
|
2013
|
|
|
–Lege kooperatibo bat
|
garatu
behar den bakoitzean ezin da ahaztu sistema ekonomikoa ez ezik, arau morala ere badela kooperazioa.
|
|
2014
|
|
|
Gure ustetan, Preskill eta Torres (1999a eta 1999b), Preskill eya Boyle (2008), edota McDonald, Rogers eta Kefford en antzera (2003), besteak beste, ikaskuntza kultura bat sortze bidean erakundeen ebaluatzeko gaitasuna
|
garatu
beharrean oinarritzen da, ebaluatzea, esperientziatik ikastea bezala ulertuta etorkizuneko jarduera hobetze aldera. Zentzu horretan, gainera, azpimarratu behar da testuinguru likido honetan ikaskuntzek duten behin behinekotasuna eta, ondorioz, kritikotasuna edozein esku hartze politikoren efizientzia baloratzerako garaian.
|
|
2015
|
|
|
Atzerakargaren ondorio bat da hainbat aldiz irakurleak atzera itzuli behar duela eta erranaldia berriz irakurri behar duela. Horrela, kontuan harturik euskarak bizi eta
|
garatu
behar duela ingurune gero eta eleaniztunago batean (Lasagabaster, 2000; Gorter et alii, 2014), euskararen lehiakortasuna ttikitu egiten da, zeren komunikazioaren ikuspuntutik efizientzia txikiagokoa gertatzen baita inguruko hizkuntzak baino (ikus, adibidez, Aristegieta, 2009; Amuriza, 2012). Bertzela erran dezagun:
|
|
2016
|
|
|
Era horretan, irakaskuntzan ikuspegi berri bat sortzen da, non ikasleek euren ikaskuntza prozesuan erantzukizun gero eta handiagoa duten; kontzeptuen arteko loturak eta arazoen soluzioak ikasleek, irakasleen beharrizanik gabe,
|
garatu
behar dituzten prozedurak dira. Hau da, ikasleek ez dute irakaslearen esku egon behar jakintza lortzeko, baizik eta bizitza akademikoan independenteak izatea lortu behar dute, arlo profesionalean gertatuko den bezala.
|
|
|
– Barrows eta Kelson (1995) eta Morales eta Landa (2004) egileen lanei dagokienez, irakasleek gaian (Kontabilitatea gure kasuan) adituak izan behar dute, ikasleak gidatzeko planteatutako arazoaren soluzioaren bilaketa prozesuan; halaber, ikasleen jarrera aktiboa
|
garatu
behar dute, arazoaren konponbidean etengabe parte hartzera bultzatuz.
|
|
2019
|
|
|
Ildo horretatik, ikasketaren ardatz diren diskurtsoak eraikitzekotan, irakasleen galderek ikasleen jakinduria ebaluatzetik harago, ikasprozesua gidatzeko eta jakintza eraikitzeko bide eman behar lukete (Mercer, 2003). Are gehiago, irakasleek ikasleen berbaldian sakontzeko bestelako estrategiak
|
garatu
behar lituzkete. Toughek (1989) zehazten duenaren harira, estrategiok lau motatakoak izan daitezke:
|
|
|
Horrela bada, informazioa birformulatzeko bide eman diezaiekegu. Era bertsuan, estrategiok garatzeko eta ezagutzak sozialki eraikitzeko, irakasleak isiltasuna kudeatzeko gaitasuna
|
garatu
behar du.
|
|
2020
|
|
|
• Testuinguruan
|
garatu
behar dute programa irakasle hasiberriek, eta mentoreak haien ezagutza arlo berekoa izan behar du.
|
|
|
Beraz, irakasle berriei ez ezik, ikastegi, sail eta unibertsitateari berari ere eragingo dien testuinguru berria sumatzen da epe laburrean. Hortaz, egoera horri erantzuna emateko sortutako programa da iRAKER, unibertsitateko irakasleek
|
garatu
behar dituzten hiru arloetan zentratuz: irakaskuntza, ikerketa eta konpromiso publikoa (SAE/ HELAZ, 2018), eta betiere unibertsitateak duen IKD (Ikaskuntza Kooperatiboa eta Dinamikoa) hezkuntzaereduari jarraituz (Alkorta, 2019). iRAKER programa Hezkuntzarako Laguntza Zerbitzuaren (SAE/ HELAZ) eta ikerkuntzarako zerbitzu orokorren (SGIker) eskutik iristen da irakasleengana.
|
|
|
Hori da ebaluazioaz hitz egiten hasi aurretik aintzat hartu beharreko ideia. Esan nahi baita, aurreikusitako xede, helburu eta edukiekin lotura izan behar duela ebaluazioak, alde batetik, eta, bestetik, proposatzen diren aktibitateen arabera
|
garatu
behar dela.
|
|
|
Horretarako, ezin dugu ahaztu eskolaren egunerokoan ikasleen ikasketaprozesurako eta irakasleen irakaskuntzarako ezinbestekoak direla gizarteeragileak; eskolak, familiek eta komunitateek elkarrekin lan egiteko asmoak eta proposamenak
|
garatu
behar dituztelakoan gaude. Elkarrizketa, hitz batean.
|
|
2021
|
|
|
helburu sozialak lortzeko bitartekoak dira helburu ekonomikoak. Helburu sozioekonomiko horiek lortzeko (bai ekonomikoak, bai sozialak), ESEek ohiko kudeaketa prozesu enpresarialak
|
garatu
behar dituzte: planifikazioa, kudeaketaren kontrola eta erabakitze prozesua.
|
|
2022
|
|
|
Gure aitona amona pobre eta inkultoek Espainiari eta Frantziari aurre egiteko oinarrizko tresnak
|
garatu
behar zituzten. Logika horretatik Euskal Unibertsitatea irudikatzen hasi ziren, euskara babestu eta garatuko zukeen erakunde gisa.
|
|
|
Wikipediako sarrera batek biltzen duen informazioa ulertzera iristeko estrategiak eta modu tradizionalean" paperean" idatzitako testu batenak ulertzeko behar direnak ez baitira berdinak. Lehen Hezkuntzako ikasleak estrategia jakin batzuk
|
garatu
behar ditu Wikipediako testu baten (estekak dituena, dituena, irudiak, taulak) kudeaketarako; eta kudeaketa maila horretara iristeko, irakurriaren ulermen maila ona izatea ezinbestekoa bada ere, ez da nahikoa (Garci' a & Salmeron, 2018).
|
|
|
Egungo ikasleek konpetentzia digitala
|
garatu
beharra dute ezinbestez, eta LOMCE legearen webgunearen arabera (Ministerio de Educacion y Formacion Profesional, d.g.), curriculumeko konpetentzia gakoetako bat da konpetentzia digitala:
|
|
2023
|
|
|
Jelonek eta Urbaniec (2019) autoreek enplegagarritasunerako zehar konpeten tziak goi mailako hezkuntzan garatzearen garrantziaz hitz egiten dute. Konpetentzia horiek ezinbestean etorkizunari eta gizarteko erronka handiei begira egon behar dutela diote, eta horretarako, lan merkatuko langileengan balio, jarrera, gaitasun, ohitura eta jokabide zehatzak
|
garatu
behar direla. Horregatik, lan merkatuan jarduteko beharrezkoak diren jasangarritasunerako zehar konpetentziak zehazten dituzte:
|
|
|
Proiektuan enplegagarritasunaren lanketa helburu esplizitu batean eta lehenengo planoan ez dagoela pentsatzen duten arren, ikasleek uste dute lanketa hori egiteak garrantzi handia izango duela haien etorkizuneko lanbidean. Lana aurkitzeko eta bertan aritzeko beharrezkoak diren konpetentziak
|
garatu
behar direla uste dute goi mailako hezkuntzan.
|
|
|
Parte hartzaileen ahotsek erakutsi dute Ocean i3 proiektuan enplegagarritasu nerako zehar konpetentzien garapenaren helburua inplizituagoa edo bigarren mailakoa dela. Hala ere, elkarrizketatuak ados daude konpetentzia horiek goi mailako hezkuntzan
|
garatu
behar direla, ondorengo irudian agertzen diren bost arrazoiak izanik ikuspegi hori babesten duten arrazoiak:
|
|
|
da bizitzeko, jarduteko eta pentsatzeko moduak aldatzeko ikasleak kalitatezko hezkuntzan
|
garatu
behar direla (Nazio Batuak, 2015). Honenbestez, kalitatezko hezkuntza helburu bat da, baina baita beste helburu guztiak lortzeko bitartekoa ere, garapen jasangarriaren zati integrala da eta garapen horren bideratzaile giltzarria (UNESCO, 2017).
|
|
|
Prozedura horien elementu nagusiak azpimarratu ziren: epaitegietatik kanpo sortu eta erabiliak, alderdien borondatearen autonomian izan behar zuten oinarri (consensus decision making) eta erregela malgu eta informalekin
|
garatu
behar ziren, herritarrei justiziarako sarbidea bermatuz eta gatazkak alderdi bien onuran konponduz (win win) 16.
|