|
2000
|
|
|
Neure buruarekiko konfiantza sendotu ahala, konplexuak ere astinduz. Jende aurrean naturaltasun osoz igeri eginez, plazan, abenidetan, hipermerkatuan; noiz crawlez, noiz biz  karrez edo bularrez; beti gizalegez eta inor hartxintxarrez edo lauza txikiz edo belar izpiz zipriztindu gabe; umeen aurrean, buruz behera inoiz jauzirik egin gabe; Udalak (baina
|
ez
soilik Udalak) eman zizkidan aginduak (xelebreak gehitzekotan ibili naiz, baina eutsi diot tentaldiari) estu estu betez; alegia, nire garraiomodu ez ezik bizimodu ere bilakatu dena ahalik eta erarik arruntenean aurrera eramanez, inon enbarazurik edo ezustekorik sortu gabe, eskatzen zaizkidan erakustaldiei gogotsu erantzunez, baina muga jakin ba  tzuk sekula gainditu gabe; beti oharkabean eta is...
|
|
2001
|
|
|
molde honetako gertaera batean suertatu diren errugabeei laguntzeko eskubidea edo, hobe esan, obligazioa. (...) Inolako bermerik ez du, batzuek esaten duten bezala, Segurtasun Indarrei laguntzea autozen  tsuratzea dela dioen argudioak(...) kazetariok askatasun guztiak defendatu behar ditugu,
|
ez
soilik informaziorako askatasuna. Halatan, askatasun horiek kendu nahi dizkigutenen aurka borrokatu behar dugu.
|
|
2002
|
|
|
Alde horretatik, eta Umberto Ecoren nomenklatura erabiliz, integratu bat naiz (dena dela, masa kultura guztiz arbuiatzen duten apokaliptikoentzat, aurkitu dut kontsumoko literaturara  hurbiltzeko gonbit moduko bat: Giuseppe Tomasi di Lampedusa idazle italiarra, Il Gatoppardoren egilea, irakurle amorratua zen, antza, eta denetik irakurtzen zuen,
|
ez
soilik  goi literaturako lanak, baita bigarren eta are hirugarren  mailakoak ere. Horretaz galdetzen ziotelarik, hauxe eran  tzuten omen zuen:
|
|
2003
|
|
|
Hain zuzen ere, horixe da Euskal Herriko lehen karlismoaren ezaugarria: Espainiako beste tokietan ez bezala, hemen Erregimen Zaharraren defentsan herri xehearen gehiengoak ere parte hartu zuen, eta
|
ez
soilik noble txikien multzo batek. Orain ere, matxinadetan bezala, nekazariek azken finean jatorrizko ordena berrezarri nahi dute, besterik gabe.
|
|
|
Cruz Mundetek Errenteriako kasuan ederki asko aztertu duen bezala (1991), hondamendi egoera horretan, kargudun aberatsak oso abilak izan ziren
|
ez
soilik gerra horiek beren patriketatik ez ordaintzeko, baizik eta, gainera, etekin ederrak ateratzeko. Frantsesen aurkako Independentzia gerratean, Errenteriako udalbatzak âauzoei elkartasun eta batasun deiak eginezâ gerra horrek eragindako zor guztiak kitatzea erabaki zuen.
|
|
2005
|
|
|
Eta orain hau egina nuen: motorraren galgak laxatu, ea bazterra jo eta garbitzen zen; neure kabuz egin nahi nuen justizia, edo, areago, mendekua behar nuen,
|
ez
soilik Adelari egin zionagatik, baita haur txikia nintzela etxeordean egin zidanagatik ere. Orain, urrundik, pentsatzen dut ez nuela hala jokatu behar.
|
|
|
min egiten dizutenei gorroto diezu; jokabide ia automatikoa da gizakiaren psikean, batik bat min handia egiten dizutenean, ahulen zauden lekuan gaiztoz jotzen zaituztenean. Batzuetan, gorrotoa zure baitan geratzen da, ezkutuan, urtetan eta urtetan, eta hori da gorrotorik arriskutsuena, Senekaren ustez; izan ere, gorroto horretatik, egunen batean munstro bat jaio liteke, min egingo diena
|
ez
soilik zu zauritu zintuztenei, baita hartan zer ikusirik izan ez zuten askori ere.
|
|
|
Gainera, informaziorako, partaidetzarako eta justiziaren aurrean eskubide horien alde egiteko ekintzaren bidea jorratzeko eskubidetik abiatu behar dugu. Aipatutako mundu mailako goi bilerak hainbat printzipio programatiko edo tipo ideal finkatuz joan dira, eta horiek lagundu egin dute garapen iraunkor baten aldeko argudio ildo nagusiak finkatzen,
|
ez
soilik natur ingurunera mugatuz baizik eta terminoaren gizarte alderdiak ere bere baitan bilduz. Funtsean, gizarte global iraunkorrago bateranzko abiapuntuak erakusten dizkigute, helmuga puntuak berak baino gehiago.
|
|
|
Konparazioa, ordaintzen ez diren etxeko lanak, gehienak?, batez ere emakumeek eginak, ez dira BPGan sartzen, baina ezinbestekoak dira gizarteak behar bezala funtziona dezan. Ordaindu gabeko beste zenbait zerbitzu, aipatuak bezala funtsezkoak halaber eta
|
ez
soilik gizartearen funtzionamendu onerako baizik eta gizartea bera eraikitzeko, ez dira BPGan jasotzen.
|
|
|
Gobernamenduak, horrela, gobernagarritasunari, hots, bere eginkizunak modu eraginkorrean betez gobernu batek bere erabakiak legitimatzeko duen gaitasunari? halako ukitu demokratiko bat ematen dio, baldin eta demokrazia kontzeptuaz ulertzen badugu herriaren interesen eta estatuaren jardueren arteko halako oreka maila bat prozesu politiko guztietan, eta
|
ez
soilik alderdi sistemak eta boto emateak ukitzen eta itxuratzen dituzten eremuetan.
|
|
2006
|
|
|
Alferrik. Ez nintzen kontzentratzen, eta
|
ez
soilik liburu asko eta asko erlijioari buruzkoak edo elizaren historiarekin zerikusia zutenak zirelako. Baziren bestelakoak ere, amonak bisitatutako hiri eta lurraldeei buruzkoak batez ere:
|
|
|
Nire kasuan, urtetan ehundutako aita uzkur baten asmazioak hartu zuen garaiz kontatu ez zidaten gertakari benetako baten tokia: horren inguruan josi nuen
|
ez
soilik aitari buruzko ustea, baita judua nintzela jakin aurreko bizitza guztiaren ehundura ere.
|
|
|
Umbertok Triesten eta Ãchlerrek Parisen neure buruarenganako estimua eskuratzen lagundu zidaten. Ez zen egun batetik besterako kontua izan, belarra ere ez dugu hazten ari dela sentitzen, baina gero eta konformeago nengoen neure buruarekin, eta
|
ez
soilik jada ez nintzelako nire judutasuna aitor  tzeko lotsa. Pasaporteek eta jaiotzak esan zezatela nahi zutena.
|
|
2009
|
|
|
–Zahartzen ari naiz, bai, esan zuen Elinorrek, Darioren protestak geldiaraziz?, primeran konturatzen naiz, eta
|
ez
soilik hemen ikusten dudalako, gehitu zuen ispilutxoa erakutsiz?. Aspertu egiten nau honek guztiak.
|
|
|
Gainera, Dariok aurre egin behar zion medikuek, isilpean nahiz agerian? bere kontra hartutako jarrera oldarkorrari, haien metodoak plagiatzea eta inoren sineskortasunaz etekina ateratzea leporatzen baitzioten, eta
|
ez
soilik mediku frantsesek, baita atzerriko psikiatrek ere. Baina alde egin zion edo abandonatzen zuen gaixo bakoitzeko beste asko etorriko zitzaizkion.
|
|
|
Nola miresten zuen Sylvie Wardes! Nola gorteiatzen zuen, liluratuta,
|
ez
soilik haren aberastasuna zela-eta, baita ordura arte izenez baino ezagutzen ez zituen beste ondasun haiengatik ere: duintasuna, eskuzabaltasuna, heziketa bikaina, urguilua, gaitzari muzin eginez desagerrarazten duena.
|
|
|
Horren bila joan zen Europara, esaten zion bere buruari Dariok. Horixe bilatzen zuen, eta
|
ez
soilik dirua edo arrakasta, ez soilik bizimodu erosoagoa, ohe bigun, arropa ona eta eguneroko janaria. " Bai, zuei guztioi, mespretxatzen nauzuen horiei, frantses aberats, frantses zoriontsu horiei:
|
|
|
Horren bila joan zen Europara, esaten zion bere buruari Dariok. Horixe bilatzen zuen, eta ez soilik dirua edo arrakasta,
|
ez
soilik bizimodu erosoagoa, ohe bigun, arropa ona eta eguneroko janaria. " Bai, zuei guztioi, mespretxatzen nauzuen horiei, frantses aberats, frantses zoriontsu horiei:
|
|
|
Hantxe lurrean zegoen zaurituak erabilitako labana ere, zabalik artean, eta baten bat haren orriaren gainetik pasatzen zenean ebakia egiten zuen eta, oinazez oihu eginik, urrunera bidaltzen zuen ostikada emanda; hain interesatuak zeuden denak ikuskizunarekin inori ez baitzitzaion bururatzen zauritua handik jaso eta norabait eramatea. Errusiarren berezko oparotasunez, argi guztiak piztu zituzten,
|
ez
soilik saloikoa, behinolako argi armiarma handia, hiru ilarakoa eta hautsez betea, baita mahai gainekoak eta aldameneko geletakoak ere, guzti guztiak. Leihoak itxita zeuden; itogarria zen giroa.
|
|
|
Gauza arraroa zen: Dariok, ez baitzion inoiz Elinorri emakume gisa begiratu, halako erakarmen handi bat sentitzen zuen orain harenganako, eta
|
ez
soilik interesak sortua, baita halako jakin min bitxi batek ere. Orain, hain zegoen itsututa amodiozko desioarekin, ezen emakume guztiek pizten baitzioten halako gogo bizi bat, bere buruari ahalmena erakutsi beharra.
|
|
|
zure aita beste gizon guztiak bezalakoa zen, bazituen grinak, ahuleziak, denok bezalako egoa, besteok ez bezala mozorrotua agian, inozoak liluratu eta bereganatzen baitzituen; galdetu al diozu inoiz zeure buruari ea benetan hilik ote duzun ama, ez ote zuen ihes egin senarraren etengabeko desleialtasun" mistikoak" jasan ezinik, beharbada Aurovillen ere efeboak eta dontzeila samurrak limurtzen ibiliko zen yoghi zintzoa. ...satzen duten zorakeria hori ere errespetatuko dut, muga bateraino behintzat, baina aldi berean ni neu izan nahi dut, jende guztiak bezala gozatu sexuaz, larrua aurretik eta atzetik jotzen didazula sentitu, zergatik da hori zikina, orgasmoak izatea, gozamenez eztanda egitea, zure sabelaren gainean lokartzea eta esnatzean zakila miazkatu eta berriro gure gaztetasunaren sua berpiztea, ekin, bizi, eta
|
ez
soilik zure zakila barruan dudala geldirik iraun, tantra meditazioan, otoitzean, eta garbiketa praktika amaigabeak eginez larrutan egin behar dugun bakoitzean, pentsatuz ez dakit zer eroriko zaigula zerutik, gauzarik ederrena balitz ere ez leukake zertan ito gure grina eta gure egoa, bai, egoa, Ananda, ni neu izan nahi dut, ego hutsa; zu zeu, Sara, zu zeu, zeurekeria horretan itoko zara, ez duzu ... Gogamen lohia duzu, Sara, ez zara konturatzen haizeak nondik jotzen duen ere, zertarako landu ditugu hainbeste yoga liburu, honetarako?, ez duzu zipitzik ere ulertu; zeu zara, Ananda, ezer ulertzen ez duena, yoga liburuek ezin dituzte ezabatu sentimenduak eta giza grinak; horixe da, ordea, kontua, Sara, egoaren uholdeei eusteko sortua baita yoga; baina, Ananda, nola sinets ditzakezu oraindik horrelako asmakeriak, gertatu den guztia gertatu eta gero, zer uste duzu, liburu horiek maitagarrien ipuinak direla?, eta zure aita sentimendu ororen nagusi, ipotxen errege balitz bezala?; berriro iraintzen nauzu, Sara, eta nire aita ere bai, hura gizon betea zen, behin eta berriz erakutsi zuen hori; ez dizut esaten hala ez zenik, Ananda, baina hark ere zakil tentekorra zuen, ar gehienek bezala, eta neska eta mutil gaztetxoak atsegin zituen, pederastiaren mugaraino, eta ez dakit zuon bion arteko harremana bera ere oso sanoa izan ote zen, intzestuaren usaina hartzen diot...; urde halakoa, zerria, zerria, zure gogoa gorotzez beterik dago, berriro iradokitzen baduzu aitak bortxatu egiten ninduela, hil egingo zaitut; nik ez dut halakorik esan, Ananda; hil egingo zaitut, Sara, jainkoa, zer gertatu zaigu, hain ondo zihoan dena; ez mehatxurik niri, gero, Ananda, dena ondo zihoan nik guztiari men egiten nion bitartean, baina ni neu izan nahi dut orain, eta begira zer esango dizudan, prest nago yogaren bidean sakontzeko eta Iñigok eta Xabierrek proposatzen duten zorakeria hori ere errespetatuko dut, muga bateraino behintzat, baina aldi berean ni neu izan nahi dut, jende guztiak bezala gozatu sexuaz, larrua aurretik eta atzetik jotzen didazula sentitu, zergatik da hori zikina, orgasmoak izatea, gozamenez eztanda egitea, zure sabelaren gainean lokartzea eta esnatzean zakila miazkatu eta berriro gure gaztetasunaren sua berpiztea, ekin, bizi, eta ez soilik zure zakila barruan dudala geldirik iraun, tantra meditazioan, otoitzean, eta garbiketa praktika amaigabeak eginez larrutan egin behar dugun bakoitzean, pentsatuz ez dakit zer eroriko zaigula zerutik, gauzarik ederrena balitz ere ez leukake zertan ito gure grina eta gure egoa, bai, egoa, Ananda, ni neu izan nahi dut, ego hutsa; zu zeu, Sara, zu zeu, zeurekeria horretan itoko zara, ez duzu ikusten lakioan erortzen ari zarela, ez duzu ikusten liluramenduaren infernura arrastatzen nauzula; eta gustura asko irristatzen zara nirekin batera, memelo alaena, baina onartu egin behar duzu, obsesionaturik bizi zara, naturalago jokatu behar dugu, normalago, Ananda, hainbeste nahasmen mistikorik gabe; nahasmen mistikoa diozu, milaka urtean milaka pertsona zintzok eta hainbat santuk ondutako jakintzari nahasmen mistikoa deritzozu; beharbada ez dira irakaspen okerrak, Ananda, agian dena egia da, baina gu hemen eta orain bizi gara, geure gurari eta ametsekin, eta ezin dugu amildegian behera bota geure nortasuna, ez iezadazu eskatu ni neu izateari uko egiteko, hori inoiz ez, izan ere modu ezkutu bat baino ez da emakumearen zapalkuntza puta hau luzatzeko, ulertzen, polit horrek?; zeu zara, Sara, ezer ulertzen ez duena, emakumearen zapalkuntza diozu benetako askatasun osoa eskaintzen ari natzaizularik, bai baitakit nora noan, behin izan nintzen-eta hantxe, Kailas mendian, nire izatearen gailurrik gorenean, nortasun oroz harago, eta gailur hura bion artean iraunkor bihur dezakegu, hantxe geratu betiko, eta handik euskal arraza berria hedatu mundura, eguzkiaren errainuen antzera, fida zaitez nitaz; erabili egin nahi nauzu, Ananda, igo zaitez zeu bakarrik mendi arraro horretara, behin han izan bazara berriro ere igoko zara, nahi duzun denbora guztian geratu, lagunduko dizute Iñigo eta besteek euskal zera horretan, eta ni hemen behean zain geratuko natzaizu, bihotz zabalik, ez zaitut gorroto, Ananda, nire bizitzako gauzarik onena zara, baina ezin dizut jarraitu amildegira; amildegi deitzen diozu gailurrari, burugabe horrek, baliteke bakarrik berriro igotzea lortzea, baina zuri loturik nago, zutaz maitemindurik, eta nuke bakarrik egin bidaia hori zurekikoa eten gabe, zu nire bizitzatik ezabatu gabe, eta ez zaitut galdu nahi, maite izan dudan emakume bakarra zara, eta bizitza osoan dudan bakarra; hori desira da, Ananda, hara; ez, Sara, maitasuna da; desira, Ananda, ego hutsa, niri aurpegiratzen didazun berbera.
|
|
|
Gogamen lohia duzu, Sara, ez zara konturatzen haizeak nondik jotzen duen ere, zertarako landu ditugu hainbeste yoga liburu, honetarako?, ez duzu zipitzik ere ulertu; zeu zara, Ananda, ezer ulertzen ez duena, yoga liburuek ezin dituzte ezabatu sentimenduak eta giza grinak; horixe da, ordea, kontua, Sara, egoaren uholdeei eusteko sortua baita yoga; baina, Ananda, nola sinets ditzakezu oraindik horrelako asmakeriak, gertatu den guztia gertatu eta gero, zer uste duzu, liburu horiek maitagarrien ipuinak direla?, eta zure aita sentimendu ororen nagusi, ipotxen errege balitz bezala?; berriro iraintzen nauzu, Sara, eta nire aita ere bai, hura gizon betea zen, behin eta berriz erakutsi zuen hori; ez dizut esaten hala ez zenik, Ananda, baina hark ere zakil tentekorra zuen, ar gehienek bezala, eta neska eta mutil gaztetxoak atsegin zituen, pederastiaren mugaraino, eta ez dakit zuon bion arteko harremana bera ere oso sanoa izan ote zen, intzestuaren usaina hartzen diot...; urde halakoa, zerria, zerria, zure gogoa gorotzez beterik dago, berriro iradokitzen baduzu aitak bortxatu egiten ninduela, hil egingo zaitut; nik ez dut halakorik esan, Ananda; hil egingo zaitut, Sara, jainkoa, zer gertatu zaigu, hain ondo zihoan dena; ez mehatxurik niri, gero, Ananda, dena ondo zihoan nik guztiari men egiten nion bitartean, baina ni neu izan nahi dut orain, eta begira zer esango dizudan, prest nago yogaren bidean sakontzeko eta Iñigok eta Xabierrek proposatzen duten zorakeria hori ere errespetatuko dut, muga bateraino behintzat, baina aldi berean ni neu izan nahi dut, jende guztiak bezala gozatu sexuaz, larrua aurretik eta atzetik jotzen didazula sentitu, zergatik da hori zikina, orgasmoak izatea, gozamenez eztanda egitea, zure sabelaren gainean lokartzea eta esnatzean zakila miazkatu eta berriro gure gaztetasunaren sua berpiztea, ekin, bizi, eta ez soilik zure zakila barruan dudala geldirik iraun, tantra meditazioan, otoitzean, eta garbiketa praktika amaigabeak eginez larrutan egin behar dugun bakoitzean, pentsatuz ez dakit zer eroriko zaigula zerutik, gauzarik ederrena balitz ere ez leukake zertan ito gure grina eta gure egoa, bai, egoa, Ananda, ni neu izan nahi dut, ego hutsa; zu zeu, Sara, zu zeu, zeurekeria horretan itoko zara, ez duzu ikusten lakioan erortzen ari zarela, ez duzu ikusten liluramenduaren infernura arrastatzen nauzula; eta gustura asko irristatzen zara nirekin batera, memelo alaena, baina onartu egin behar duzu, obsesionaturik bizi zara, naturalago jokatu behar dugu, normalago, Ananda, hainbeste nahasmen mistikorik gabe; nahasmen mistikoa diozu, milaka urtean milaka pertsona zintzok eta hainbat santuk ondutako jakintzari nahasmen mistikoa deritzozu; beharbada ez dira irakaspen okerrak, Ananda, agian dena egia da, baina gu hemen eta orain bizi gara, geure gurari eta ametsekin, eta ezin dugu amildegian behera bota geure nortasuna, ez iezadazu eskatu ni neu izateari uko egiteko, hori inoiz ez, izan ere modu ezkutu bat baino ez da emakumearen zapalkuntza puta hau luzatzeko, ulertzen, polit horrek?; zeu zara, Sara, ezer ulertzen ez duena, emakumearen zapalkuntza diozu benetako askatasun osoa eskaintzen ari natzaizularik, bai baitakit nora noan, behin izan nintzen-eta hantxe, Kailas mendian, nire izatearen gailurrik gorenean, nortasun oroz harago, eta gailur hura bion artean iraunkor bihur dezakegu, hantxe geratu betiko, eta handik euskal arraza berria hedatu mundura, eguzkiaren errainuen antzera, fida zaitez nitaz; erabili egin nahi nauzu, Ananda, igo zaitez zeu bakarrik mendi arraro horretara, behin han izan bazara berriro ere igoko zara, nahi duzun denbora guztian geratu, lagunduko dizute Iñigo eta besteek euskal zera horretan, eta ni hemen behean zain geratuko natzaizu, bihotz zabalik, ez zaitut gorroto, Ananda, nire bizitzako gauzarik onena zara, baina ezin dizut jarraitu amildegira; amildegi deitzen diozu gailurrari, ...satzen duten zorakeria hori ere errespetatuko dut, muga bateraino behintzat, baina aldi berean ni neu izan nahi dut, jende guztiak bezala gozatu sexuaz, larrua aurretik eta atzetik jotzen didazula sentitu, zergatik da hori zikina, orgasmoak izatea, gozamenez eztanda egitea, zure sabelaren gainean lokartzea eta esnatzean zakila miazkatu eta berriro gure gaztetasunaren sua berpiztea, ekin, bizi, eta
|
ez
soilik zure zakila barruan dudala geldirik iraun, tantra meditazioan, otoitzean, eta garbiketa praktika amaigabeak eginez larrutan egin behar dugun bakoitzean, pentsatuz ez dakit zer eroriko zaigula zerutik, gauzarik ederrena balitz ere ez leukake zertan ito gure grina eta gure egoa, bai, egoa, Ananda, ni neu izan nahi dut, ego hutsa; zu zeu, Sara, zu zeu, zeurekeria horretan itoko zara, ez duzu ...
|
|
|
Baina noizbehinkako seinale haiek egun batean iritsiko zena iragartzen zuten: infernu bat, bien arteko amildegi bat, gero eta sakonagoa, hasieran umekeria hutsa zirudien bortxakeria hura, masailean emandako kolpetxoak, balizko ukabilkada basatiagoei eutsiz...; baina, kolpetxoek gero eta bulkada gogorragoei eusten zieten, eta Sara izutu egin zitzaion,
|
ez
soilik egunen batean bortxa osoa leher zitekeelako, baizik eta buru egoera gero eta nahasiagoa sumatzen ziolako; Ananda erotuko ote zen beldur zen Sara, eraikitzen hasiak ziren bizitza zoragarri hura gainbehera etorriko zitzaien beldur; eta prest zegoen edozertarako halakorik gerta ez zedin.
|
|
|
Nolanahi ere, badirudi globalizazio garai honetan depresioak planeta osoan hartu nahi duela ostatu. Gaitz globala bilakatzen ari da,
|
ez
soilik" aberatsona". Munduko Osasun Erakundearen arabera, munduan ia 400 milioi lagunek nozitzen dute depresioaren zartada.
|
|
|
Baina, horrekin batera, ez legoke gaizki ohartzea ekintza kolektiboak eta dimentsio komunitarioak duten garrantziaz. Erresistentzia molde kolektiboak garatu beharraz ari naiz,
|
ez
soilik indibidualak; konpromiso sozialak eta espazio publikoa sendotu beharraz; lokarri eta sare sozioafektiboak sustatu beharraz; gure psikismoaren jatorri soziohistoriko eta eratze politikoa nabarmendu beharraz, angustia pribatizatu beharrean. Gaurko sufrimendu psikiko jeneralizatua ezin da soilik terapia indibidualen bidez konpondu.
|
|
|
Gauzak horrela, Estatuaren subiranotasunaren muina izan direnak (dirua, ekonomia, defentsa...), goragoko instantzietan dira delegatuak; zati batean, behinik behin. Eta estatuen arteko integratze prozesuak kontinente guztietan gertatzen ari dira,
|
ez
soilik Europan. XIX. mendean estatu nazioak eraiki ziren, eta, XX. mendearen bigarren erdialdeaz geroztik, bestelako arkitektura politikoak gorpuzten ari dira:
|
|
|
Gauzak horrela, baleak salbatu behar genituzke,
|
ez
soilik baleak salbatzearren, ezpada baleok salbatzeko bulkadarekin garatuko ditugulako geure buruak salbatzeko ditugun tasunak, logikak, paradigma berria. Halaxe arrazoitzen zuen Mac Millan izeneko ekologista amerikar batek, XIX. mendean, abisuak uste baino aspaldikoagoak dira.
|
|
|
Zinez interesantea izango da etorkizuna, bertan ikusiko baitugu sekula izan ei den izakirik adimentsuenak zelan egiten dion izkin bere autosuntsipenari. Bide horretan, hedabideak humanizatzeaz gain, tokikotasuna indartu behar genuke,
|
ez
soilik arrazoi ekonomiko edo ekologikoengatik, baita arrazoi moralengatik ere. Nago on egingo ligukeela tokiko ekosistemak ahal den guztietan zamatzeak, ekintza moral arduratsua sendotzeko ahalmena baitu.
|
|
|
Kapitalismoa toxikoa baita,
|
ez
soilik ikuspegi sistemikotik, baita ikuspegi psikikotik ere: estruktura emozional gaixoan oinarritzen da, bizitzaren likidazioan.
|
|
|
Mirande, Aresti, Lekuona... Oihenart dugu, ordea, bide horren aitzindari, eta
|
ez
soilik erritmoaren peskizan silaba gutxiko hitzen apustua egin zuelako. Euskarak poesia egiteko dituen ezaugarri eta kosketan begia jarririk, Oihenart izan zen proposamen praktikoen hausnarketa egin zuen lehena (bada geure literaturatik harago ere mauletarraren aurrerakoitasuna deigarri egiten duen beste zerarik:
|
|
|
Ez gara liburuzaleak izan, eta
|
ez
soilik oraintsu arte analfabetoak izatera kondenatu gaituztelako. Gure memoriak liburutegi galduen berri gehiago du, liburutegi zaindu eta gordeena baino.
|
|
2010
|
|
|
Ahal zuen guztia egingo zuen Akiles gazte arinak bere lehiakide mantso eta esanekoa gaindi zezan eragozteko. Eta
|
ez
soilik aitonari atsegina emateko. Baita bere maisu poetari atsegin emateko ere.
|
|
|
Gure lurralde hau, pasalekua da, hona etorri edo hemendik autoz, hegazkinez, trenez edo itsasontziz igaro nahi duenarentzat. Hemen ditugu munduko hedabide guztiak eta
|
ez
soilik Madrilgo irrati, telebista edo prentsaren bidez; gaur edozeinek dauzka ateak zabalik mundu osoan, bere ordenagailuaren bidez ibiltzeko. Gure finantza, industria, salerosketak mundu osoarekin dira.
|
|
|
Irakastea da nire ustez edozeinek bere bizitzan egin dezakeen lanik ederrenetakoa. Hedabideen munduak badu, zalantzarik gabe bere garrantzia eta profesional onak ezinbestekoak dira horretarako, alegia, ekintza hori bihotzez, bokazioz maite dutenak eta
|
ez
soilik ogibide horrekin soldata bat irabazi nahi dutelako. Benetako kazetaritzak asko eskatzen du sarritan, kazetariak, bere aurrean gertatzen direnak aukeratu, ezagutu eta hausnartu baititu, gero horien berri emateko.
|
|
2011
|
|
|
Jesuita batek idatzia izanagatik ere, zaila zela marxismoaren halako deskribapen zabal zorrotzik ematea. Eskuetatik erori zitzaidan, eta
|
ez
soilik liburuak dituen ia zortziehun orrialdeen pisuagatik: astunak egin zitzaizkidan bertako fraseologia, lexikoa, kontzeptuak.
|
|
|
Sukarraldi batean. Bertan agertzen den Agustin ez naiz ni, eta
|
ez
soilik izen hori nik jarria delako eskuizkribuan ageri den nire izenaren ordez. Liburuko Agustin ez naiz ni, ez behintzat bere osoan.
|
|
|
Gogoan iltzatuta geratu zitzaidan zuk jarritako adibidea, eta
|
ez
soilik harrigarria zelako zu putak eta apaizak lotzen entzutea. Arrazoi zenuen:
|
|
|
Momentuz bederen, zientzian ez omen dago krisi energetiko zein klimatikoari erantzuteko gaitasunik, auskalo bihar etzi. Kontu egin era guztietako zientzialariak direla (biologo, geologo, paleontologo, kimiko, ingeniari, fisikari...), eta
|
ez
soilik azken orduko profeta iluminatuak, hitz egiten ari direnak hondamendiaren probabilitateaz. Arrazionaltasun zientifikoa da larritasuna garraiatzeaz arduratu dena, ez gabiltza arrazionaltasun magikoaren indarraz.
|
|
|
Gero eta hedatuago dago honako ikuspegia: ongizate osoa?
|
ez
soilik materiala, helburu pertsonalaren azken jomuga izateaz gain, politika publikoen muina da.
|
|
|
Jabetu behar lirateke horretaz gaurko Ongizate Estatua defenditzea helburu nagusi bihurtu duten ezkertiarrak eta herritar suminduak. Kontua ez da gehiago eskatzea, ezpada gutxiago,
|
ez
soilik eliteen kasuan. Ez dirudi proiektu hori dagoenik gizarte aberatsetako gehiengo sozialaren kontzientzian, xedean, ametsean.
|
|
|
Ezberdintasunak handitu egin dira gurean,
|
ez
soilik krisiagatik, hazkunde ekonomikoko garaiak ere ez dira berdintasun garai eztiak izan. Barne Produktu Gordina izugarri hazi zen krisiaren aurretik:
|
|
2012
|
|
|
" Hartzen dut esaldi eder bat mutturrean, miazkatzen dut goxoki bat bailitzan, xurgatzen dut pattar kopatxo baten gisa, dastatzen dut, harik eta, alkohola bezala, nire barruan disolbatzen den arte, dastatzen dut hainbeste denboraz ezen lortzen du
|
ez
soilik nire zerebroan eta bihotzean sartzea, lortzen du nire zainetan gora eta behera ibiltzea ere nire odolaren iturriraino iritsi arte". (Bohumil Hrabal, Bakardade zalapartariegia)
|
|
2019
|
|
|
Berbelitzek ez du errementariak bezain esaneko jokatuko, ez du jatorriko hutsa bere horretan utzi nahi gaztelaniazko kopian ere,
|
ez
soilik ez dagoelako autorearen purrustak entzuteko egokieran: irakurle erdaldunek ez dezatela pentsa Berbelitzek ez dakiela salvo eta además de bereizten.
|
|
|
Itzul  tzaileak ez daki definitzen. Kezkagarria da,
|
ez
soilik hizkun  tzaren eliterik teorikoki eliteenean (idazleonean) gertatzen delako, baita beste hainbat sektoretako egoeraren nolakoaz pentsatzeko atea zabaltzen duelako ere. Euskara bezalako hizkuntza batean idaztetik datozkit, agian, tonuarekiko kezka eta obsesioa:
|
|
|
Galera sentitu guztiek, baita apalenek ere, uzten dituzte arrastoak,
|
ez
soilik gure oroimenean eta gure baitan, baita eguneroko bizitzan ere. Nire koaderno urdinaren arrasto asko Literatura Unibertsala saileko hainbat liburutako hitzaurretan daude, lekuko gisa eta lapitzez azpimarratuta.
|
|
|
Galera sentitu guztiek, baita apalenek ere, uzten dituzte arrastoak,
|
ez
soilik gure oroimenean eta gure baitan, baita eguneroko bizitzan ere.
|
|
|
Galera sentitu guztiek, baita apalenek ere, uzten dituzte arrastoak,
|
ez
soilik gure oroimenean eta gure baitan, baita eguneroko bizitzan ere.
|
|
|
Haurrek telebistarik gabeko garairik imajinatu ezin dutenean bezalakoxea zen nire harridura Pedro Páramo lehendabiziko aldiz irakurri nuenean, hogeitaka urterekin: imajinatu ezinik nola bizi izan nintzen
|
ez
soilik ni, baizik, eta batez ere, literatura bera, Pedro Páramorik gabe. Badira obrak marka jartzen dutenak:
|
|
|
Hala ere, bi kontu behintzat garbi dauzkat ordutik: lehenik, geruza desberdinen existentziak ematen diola obra bati ugaritasuna,
|
ez
soilik diskurtsoaren sakonak edo kontakizunaren distirak, edo pertsonaien indarrak, elementu guztien baturak baizik. Horrekin lotuta doa bigarren deskubrimendua:
|
|
|
" Badira hogeita hamabost urte paper zaharrekin lan egiten dudala eta hau da nire love storya. ...ak, nire baitatik propio sortuak, eta zeintzuk neureganatu ditudan irakurtze hutsez, zeren egia baita bat egin dudala inguratzen nauen munduarekin, zeren nik, irakurtzen dudanean, ez baitut propio irakurtzen, baizik hartzen dut esaldi eder bat ahoan eta karamelu baten moduan zupatzen dut, likore kopatxo baten gisa hurrupatzen dut, dasta dasta egiten dut harik eta, alkohola bezala, iristen den arte
|
ez
soilik barneratzera nire zerebroan eta nire bihotzean, baizik eta joanez doala nire zainetan barrena odol zainen erraietaraino".
|
|
|
Konpetentzia kontua da. Sentipen horretan, agian, asko egongo da prebentzio psikologikotik, baina jatorri hizkuntzan konpetenteagoa izanda helburu hizkuntzan baino, aukeran nahiago ez, are gehiago oso esperientzia aberasgarria gertatu zaidalako orain arte izan ditudan bi itzultzaileekin (Jorge Giménez Bech eta Gerardo Markuleta),
|
ez
soilik itzulpenen kalitateari dagokionez, baita jatorrizko obrei egin dizkieten kritika estilistiko eta tematikoek irakatsi didatenagatik ere.
|
|
|
Montaigneri eskaini izan balio? Horrek adieraziko luke elkar ezagutu zutela; eta, seguru asko, Axularren itzalak gaur daukana baino irismen are luze zabalagoa luke
|
ez
soilik euskaldunon pertzepzioan. Baina Bordeleko mera aspaldi hila zen Axularrek Gero plazaratu zuenean.
|
|
|
Montaigne eta Axular urruti zeuden elkarrengandik,
|
ez
soilik munduari buruzko ikuskeran, baita aipuak handik edo hemendik hartzerakoan ere. Montaignek aipuen iturrietara jotzen zuen eta latinez ematen zituen, itzulpen zuzenik gabe, irakurle jantziak gogoan:
|
|
|
Ikasleak klasikoak jatorrizko bertsioan irakurtzera behartzeak oso ondorio galgarriak ekar ditzake: usuena da irakurle gehienengan atzerakoa eta arbuioa eragitea, baita gorrotoa ere, betiko uxatuz,
|
ez
soilik, klasikoetatik, baizik irakurketatik eta, azken finean, liburuetatik. Irtenbidea ez da, noski, klasikoak baztertzea ikasleen (irakurleen) formaziotik.
|
|
|
Dantek xiv. mendearen hasieran idatzi zuen Komedia. Boccaccio liluratuta geratu zen eta jainkotiarra adjektiboa erantsi zion Komedia hitzari,
|
ez
soilik liburuaren eduki erlijiosoarengatik: Boccacciok obra jainkotiartzat zeukan Komedia bai Dantek italierari egindako ekarriagatik, bai halaber ars nova deituriko literatur berrikuntzaren miresmenez.
|
|
|
Gaztelania nuen nire irakurketa  hizkuntza, hitz egiten nuen erdara eta liburuetakoa nahiko bat zetozen lexikoari eta morfosintaxiari dagokionez. Euskaraz irakurtzea, aldiz, zaila egiten zitzaidan,
|
ez
soilik ohitura faltagatik: nire ahozko kodea eta liburuetakoa ez zetozen bat, eta bi kodeen arteko hurbilketa bilatzea zen, niretzat, euskaraz irakurtzea.
|
|
|
Halaber, badago aukera franko hausnarrerako: komeni da parametro estetikoetatik ere aztertzea,
|
ez
soilik linguistikoetatik, euskalki gihartsua landu izan dutenek batuarekin sentitzen duten arroztasuna, iparraldekoek bereziki: Orpustanek Proust itzultzen eginiko lan erraldoia dut gogoan.
|
|
|
Nolanahi ere, baliabide artistiko bat da aipua, metafora edo deskribapen baten izaera literarioa izan dezake, eta, ondo erabiliz gero, oso egokia da
|
ez
soilik zerbait indartzeko eta koloreztatzeko, baizik bereziki testuaren belozitatea aldatzeko, noiz erritmoa bizituz, noiz itotzeko zorian zegoen paragrafoari arnasa emanez.
|
|
|
Hegoaldeko euskaldunok Espainiako literaturari begira bizi gara, ohituraz, bizioz, nagikeriaz, ezinbestez. Saihetsezina da mimetismo hori, saihetsezina baita
|
ez
soilik hurbiltasuna, baita etxe berean bizitzea ere: lan alfer gutxi dago ebidentziak ukatzea bezalakorik.
|
|
2020
|
|
|
Mingaina birdeskubritzeko uneak ziren: aizu, listua erruz sortzeko gai nintzen, eta
|
ez
soilik jakiak mastekatzerakoan. Behin, beste eskolakide batekin herriko jaietako txosnetatik aldendu nin  tzen baratze batera...
|
|
|
Eta azalarena ez da metafora hutsa. Beorlegik (2016) aktibistei buruz esaten duena baliagarria da,
|
ez
soilik aktibista politikoentzat, ekintzaile kulturalek ere asko jokatu eta pairatu baitzuten: " Aktibistentzat, [iraultza, utopia] inoiz baino hurbilago egon zen, inoiz baino ukigarriagoa eta errealagoa izan zen, eta aukera hori desagertu izanak orbain sakonak utziko zizkien, luzaroan markatuz gorputzak, eta herrestan eramango zituen iraganeko itxaropen guztiak" (Garazi Ugalderen itzulpena, ingelesetik).
|
|
2021
|
|
|
Curriculum harrigarria osaturik zeukan; nik, berriz, zeharo zabarra; ez nintzen arduratu ere egiten egindako lanak zerrendatzeaz, eta horrek arazo administratibo bat baino gehiago ekarri zidan, baina nik ahaleginik ez nuen egiten konpontzeko, eta, interesatuei interesatzen zitzaienean, berak mugitzen ziren nire kontuak ordenatzeko, niri bertan goxo jarraitzeko aukera berrituz. Fakultatean orixetarrak eta biok topo egiten genuen bakoitzean, goitik behera begiratzen zidan,
|
ez
soilik kankailu makal horietakoa zelako, baizik eta bere kategoria ondo markatzen zuelako edonon. Bada, zutiturik eta edalontzia altxaturik, Pinpilinpauxa zoriondu zuen halako jardunaldi ausartak eta interesgarriak antolatzeagatik, eta entzundako hitzaldien goresmena egin zuen.
|
|
2022
|
|
|
" Bizirik den edozer, esan zuen bere artean marmarka?, existitzen den edozer, ez nahiz eta... baizik zeren eta. Frantzia ere existitzen den gauza bat da, zeren eta... zeren eta jasan baititu lehenago ere errebesak, porrotak; eta
|
ez
soilik bere garaipenengatik. Frantzia ez du soilik egin Vercingetorixek, Julio Zesarrek ere bai; ez du soilik egin Austerlitzek, Waterlook ere bai.
|
|
|
Hain sutsu desiratzen zuen esperantzarako arrazoi bat, non taktika hura berehala iruditu baitzitzaion
|
ez
soilik onargarria, miresgarria baizik. Barruan ito zuen gogoaren hondo hondotik xuxurlaka ari zitzaion ahots kezkatua:
|
|
|
Denera iristeko premia ikusten zen nonahi. Aldi berean, euskara errazaren mamuak grausk eta grausk flakatzen zituen liburu askoren(
|
ez
soilik umeen  tzako irakurgaien) lexikoa, sintaxia, ugaritasuna, kolorea, musika...
|
|
|
Gaur zaila da ulertzea nola egin litekeen literatura Montesquieuk proposatzen duen bidetik, ez baldin bada perspektiba historikoa errespetatuta, ez baldin bada ulertzen pentsamenduari etekin praktikoak, moralak, filosofikoak...? ateratzea zuela helburu,
|
ez
soilik legeei zegokienean, baita literatura eginez ere Montesquieuk berak egin zuen bezala Persiar gutunak harribitxian.
|
|
|
Adinean aurrera, oso sarri gertatzen da gero eta argiago izatea zer nahi genukeen jakin. Hartan, neurri prebentiboak hartzen hasten gara,
|
ez
soilik osasunari begira, eta, pixkana, aspaldiko liburuetara ere jotzen dugu. Arrazoiak asko dira pentsamenduaren atean kas kas jotzeko:
|
|
|
Aski dut hitz labur horiekin, ez dut beste argibiderik behar identitate senaren atzean dagoen beren arteko askatasunaren handia sumatzeko. Hortik aurrera, bikote maitasuneko perlek diskrezioan egiten dute distira gehien,
|
ez
soilik eguneroko bizitzan, baita fikzioan ere. Obra literario handietako protagonistek (Anna Kareninak, Pedro Paramok, Madame Bovaryk, Zivagok...) badituzte beren liburuetan kontatzen ez diren sekretuak (idazleak berak ere ezagutzen ez dituenak), horregatik dira sinesgarriagoak:
|
|
|
Lekuonak Muga beroak argitaratu zuenean (1973), Arestik kaleratuak zituen Maldan behera (1959), Harri eta herri (1964) eta Euskal harria (1967). Baina orduko literatura aztertu behar bada, aintzat har bedi orduko hartan multikopiek zuten garrantzia ere,
|
ez
soilik informazio eta formazio politiko klandestinorako, baita idazten zen euskal literatura apurra ezagutarazteko ere, eta hara non Muga beroak poema bilduma bikainaren parte inportante bat. Mindura gaur. Euskal harria baino urtebete lehenago argitaratua den.
|
|
|
euskaldun bat izan da aurten gure ordezkari Mister France lehiaketan. Euskaldun, ezen
|
ez
soilik euskal herritar, gainera Miarritzeko. Eta kirol entrenatzaile.
|
|
|
Susan Sontag, egia esan, osoki da interesantea,
|
ez
soilik faxismoari buruz idatzi zituenengatik. Gaur gaurkoa da gainera, kezka nagusi izan baitzuen lengoaiaren eta errealitatearen arteko harremana, era berean kontsolagarri eta suntsigarri izan dakigukeen lengoaia.
|
|
2023
|
|
|
Igande goizetan, usaina hartzen zien denei, ea ondo garbituak zeuden; bestela, meza aurretik etxe ondoko errekastora bidaltzen zituen; eskuila bat ekarriko diat ez bahaiz garbitzen, egiten zien mehatxu, eta burua sartzen zien uretan. Elizan, berak kantatzen zuen ozenkien, haren ahotsa miretsirik entzuten zuten beltzek,
|
ez
soilik mezatan, ahots altu hura, batzuetan beste guztien gainetik igotzen zena, denak baino ozenago, baina ez denbora luzean, berehala baretzen zen, eskuaz keinu bat eginez, eta aldendu egiten zen. Rozinaren baso amerikarrak mirariak egiten zituen:
|
|
|
Beharbada kasu askotan hala izango da. Baina, kontuz, ez du zertan beti horrela izan,
|
ez
soilik behintzat. Ez dugu zertan ate bakar bat jo.
|
|
|
Hori dela eta, gaur egungo krisia kanpo eta barne garapenaren artean sortutako desorekaren ondorioa da; kanpo garapenean(
|
ez
soilik teknologikoa, baita laborala, ekonomikoa, soziala...) aldaketa izugarria izan da, eta barne garapenean, aldiz, oso eskasa. Bi errealitate horien artean amildegi izugarria sortu da, eta gazte asko erortzen ari da amildegi horretatik behera.
|
|
|
Gero, berriro, ezer ez, hotsik ez batere. Gure belarria ez dago prestatua ezerez horretako milaka zarata entzuteko,
|
ez
soilik ultrasonikoak edo infrasonikoak direlako, baizik eta naturari kilimak egiten dizkioten intentsitate txikiko soinuak hautemateko gaitasuna galdu dugulako.
|
|
|
Beste modu batera esanda, txiro izatetik burges ttipi izatera igarotzeko aukera eskura ikusten zen. Iberdueroko akzioak erosteko mauka ere edozeinek zeukan,
|
ez
soilik aberatsek.
|
|
|
jo eta garbitu? Hezkuntza porrot egiten ari da etengabe;
|
ez
soilik natura errespetatze horretan, baita emakumeen natura errespetatze horretan ere, edo mutil sentiberen izaera errespetatze horretan ere. Porrot.
|
|
|
Lotsarik gabe egin dute dirua pandemiaren kontura,
|
ez
soilik farmazia industriek, baita gobernuei kontratu ilunak ziri sartu dizkietenek ere. Negozio txiki ugari hondoratu, negozio handiak gizendu.
|
|
|
Desobedientzia zibila erabili izan da,
|
ez
soilik inoren ondoeza adierazteko, baizik eta enperadorea biluzik dagoela ikusi uste izan denean ere bai. Gerora txalotu ere egin izan dira halako desobedientziak, baina, gertatzen ari diren bitartean, txaloak masailetan sentitzen dira.
|
|
|
Liburu artean gabiltzanok, JoaquÃn bera ere bai, pentsatzen jarrita, ohartzen gara gure liburutegiak baso direla,
|
ez
soilik baldar batzuon liburu antolamenduaren anabasagatik, baita ere apalak nahiz liburuen papera bera baso direlako. Papergintza basoen etsai bada, basoen alde liburuak idaztea contradictio in terminis izugarri bat da.
|
|
|
Ez mehatxua soilik, hilketa ere bihurtzen da askotan. Brasil omen da txapeldun basozaleak garbitzen; Amazonaseko basoetan, ekologistak ere ehizatzen dituzte,
|
ez
soilik piztiak; eta, areago, bertan mendez mende bizi izan diren tribu osoak. Ospa edo hil.
|
|
|
Okerrena da erregeuste asko dabilela basoak durduzatzen. Eta
|
ez
soilik urruneko basoak. Duela hilabete batzuk, hor irten naiz egurastera Donostiako Igara auzoan barrena, kanpinerantz, errekaren ondotik, baso freskagarriz inguraturik.
|