|
2000
|
|
|
egunkarietan agertzen diren artikuluakzein eremuri loturik dauden, beti ere Euskal Herriarekin zerikusia duten artikuluenartean. Horrela, ikus dezakegunez, SUD OUEST egunkariak euskal errealitateaz argitaratzen dituen albiste ia guztiak (%93, 3) Ipar Euskal Herriarekin soilik dute zerikusia, eta
|
ez
Hegoaldearekin. Era berean, oro har Euskal Herriaz ari direnean, Hegoaldekoegunkariek ia ahaztuta dauzkate Iparraldeko herrialdeak.
|
|
2001
|
|
|
Ohitura bihurtu den moduan, Herri Urrats jaia Senpereko lakuaren inguruan ospatuko da beste behin ere, beti leku berean eta jende berberak Seaskak, eta
|
ez
Hegoaldean bezala lekuan lekuko ikastolak antolatzeak dakartzan abantailekin, eta aurtengo leloa" Doinuz eta Hitzez" izango du. Hortaz, egitarau orokorrak beste urte batzuetakoei jarraikiko die, eta jaiak berak ez du aldakuntza nabarmenik jasango.
|
|
2002
|
|
|
Lapurdi eta Ipar Euskal Herri osoan elizak eta hilerriak bata bestearen alboan egon ohi dira. Beraz, jendeak bere hildakoak gertu mantentzen ditu, herriaren erdian,
|
ez
Hegoaldean askotan gertatzen den bezala, ahalik eta urrunen. Barrualdean XVII. mendeko erretaula urreztatua dugu, eta zurezko zutabek eutsitako hiru galeria.
|
|
2008
|
|
|
–Mesede bat eskatuko dizut, Regina, hala ere, erantzun zion markesa andereak?. Pasatuak pasatuta gero, senarrak eta biok hemen igaro nahi dugu uda, inora irten gabe, ez iparraldera
|
ez
hegoaldera, gauza bakoitza bere lekuan, aspaldiko partez. Zera esan nahi dizut, alegia, hurrengo hilabeteak ezin garrantzitsuagoak izango direla senarra eta biontzat?
|
|
|
Beraz, XIX. mende bukaera aldera, lore jokoen bidez eta haiekin lotura estua zuten Iruñeko Revista Euskara() eta Donostiako Euskal Erria() moduko aldizkari foruzaleen bitartez, elitetxo euskaltzale baten artean zazpi probintzien ideia gero eta ezagunago bihurtuz zihoan89 Baina inondik ere hirurak bat edo laurak bat formulak ordezkatu gabe, baizik haien osagarri gisa. Azken finean Hego Euskal Herriko euskaltzale eta foruzaleentzat, erradikalizatuenak izanik ere, zentzu politiko erreala zuen eskabidea hiru edo lau probintzien jarduera bateratua zen (Madrilen aurrean foruak elkarrekin eskatu ahal izateko); eta, aldiz, zazpiak bat formulak ez zien eskaintzen,
|
ez
Hegoaldeko foruzaleei, ez Iparraldeko euskaltzaleei, mugaz gaindiko lore joko eta elkartasun aldarrikapen sentimentaletatik haratago inolako proiektu politiko edo kultural konkreturik. Baina egia esan, ez zen denbora luzea igaroko zazpiak bat ideal politiko gisa aktibatzen hasi arte.
|
|
|
–Mesede bat eskatuko dizut, Regina, hala ere –erantzun zion markesa andereak– Pasatuak pasatuta gero, senarrak eta biok hemen igaro nahi dugu uda, inora irten gabe, ez iparraldera
|
ez
hegoaldera, gauza bakoitza bere lekuan, aspaldiko partez. Zera esan nahi dizut, alegia, hurrengo hilabeteak ezin garrantzitsuagoak izango direla senarra eta biontzat... horregatik nahi baitzintuzket etxean, gure zerbitzuan, hain da handia senarrak eta biok zugan dugun konfiantza –eta, Reginari irri bat eskaintzen ziola, jarraitu zuen–:
|
|
2010
|
|
|
–Konpromisoa izan zen Estatuaren erakundeek errespetatu egingo zituztela euskal herritarrek beren etorkizun politikoaz hartutako erabakiak, betiere erabakiak hartuko zirela indarkeria adierazpenik gabe eta egungo marko demokratikoaren arauak errespetatuz. Hau da,
|
ez
Hegoaldeak osotasunean, baizik eta egungo esparru juridikoek, Euskal Autonomia Erkidegoak batetik, eta Nafarroak bestetik, baina betiere pentsatuz eta onartuz etorkizunera begira hori aldatua izan zitekeela?.
|
|
2012
|
|
|
Diotenez, Anton Abadia gero ibili omen zen Xilabaren finalean; eta hunkituta aditu zituen Odei Barroso gaztearen bertsoak: «Eta guzion kaltean/ ezin naiz egon bakean/ barnean utzi ditudan hoiek/ atera artean». Orobat, Emil Larrek erran zuelarik egun horretan ikasi zuela ez dela ez Iparralderik,
|
ez
Hegoalderik bertsolaritzan, irribarre egin zuen Anton Abadiak, berak ere ikusi eta ikasi duelako preso eta iheslarien aldeko sostenguan ere ez dagoela mugarik. Anton Abadiaren armarrian «Izana eta ez izena» dago jasota; izena ez da garrantzitsuena, behar den orenean eta behar den tokian izatea da garrantzitsuena; horregatik izenen eta siglen gainetik presoen eta iheslarien eskubideen alde Anton Abadia ere Baionan izan zen.
|
|
|
Azterketa hori egin ondoren adoretsuago nengoen, eta hurrengo goizean lehenengo itsasaldiarekin abiatzea erabaki nuen, eta gauean, aipatutako longain handiaz estalita, kanoan atseden hartu ondoren, abiatu nintzen. Itsasoan barrena tarte batean iparralderantz abiatu nintzen, ekialdetik zetorren ur lasterraren abantaila sumatzen hasi arte, eta indarrez eraman ninduen, baina
|
ez
hegoaldeko ur lasterrak aurrekoan eraman ninduen adina, alegia, txaluparen gidaritza galarazi gabe. Orduan, arrabari gogor eragin, eta bizkor joan nintzen itsasontzi hondoraturantz, eta bi ordu eskasetan ontzi gainera igo nintzen.
|
|
|
Iparraldean idatzizko tradizio luzeagoa izan dute, eta hura erroagoturik dago; hala ere, erlijio testuak eta literatura sormena lantzen zituzten batik bat. Zer esanik
|
ez
Hegoaldean, literatur lanak alde batera utzita, eskasa baino eskasagoa izan baitzen XIX. mendeko hango euskarazko ekoizpena: kristau ikasbideak, gramatikak, ipuinak eta ezer gutxi gehiago.
|
|
|
Nuptse, hegoaldetik, bost kilometroko zabalera duen horma da, oso bestelako bost tontor dituena, guztiak 7.700 metrotik gorakoak. Tontor nagusia 6 aldiz igo da soilik, eta behin baino
|
ez
hegoaldeko hegaletik, euskal espedizioak helburutzat jarri duen bidetik. Jatorrizko zailtasunez gain Iñurrategik, Vallejok eta Zabalzak alpetar estiloak dakartzan mugak gehituko diote erronkari (oxigenorik gabe, garraiatzailerik gabe, soka finkorik gabe eta altuerako kanpamentu egonkorrik gabe).
|
|
2013
|
|
|
Legeak betiko lege berak. Frantziaren eta Espainiaren jarrera aldatu gabe ezin daiteke Euskal Herriaren egoera aldatu, ez Iparraldea
|
ez
Hegoaldea. Gehiengoa izanik ere, zer egin dezakegu?
|
|
2014
|
|
|
Baina, Euskal Echeako euskal izpirituan? ¡ Ahora no hay más Pirineos!? ez zegoen iparraldekorik,
|
ez
hegoaldekorik, euskaldunak baino. Gerra egoera horren aurrean, Aita Soloetak eta beste hiru fraidek euren Aita Jeneralari idazten diote Erromara, baimena eskatuz Europako frenteetara joan ahal izateko, euskal soldaduak laguntzera.
|
|
2015
|
|
|
syllaba, synthesis, telephono, adibidez. Leizarraga alde batera utzita, Euskal Herrian ez zaio sekula bide horri jarraitu;
|
ez
Hegoaldean, ez Iparraldean.
|
|
|
Jarraitu zuen, poliki, bere idatzietan inor erasotu gabe, gazte batek idatziko zituzkeen lanak sortuz, ipuinak, antzerkiak. Hau, gerla baino lehen, gure bigarren gerla, 1939an hasi zena,
|
ez
Hegoaldekoek ezagutzen duten 1936ko gerla. Azken hau, haatik, ezagutzen joan zen seminarioan zegoelarik, bertara errefuxiatzera joaten baitziren Hegoaldeko apezak.
|
|
|
Guztiz zentzugabeak diren 65 km”. Tarte horrek ez iparraldean
|
ez
hegoaldean inongo loturarik ez duela gaztigatu digu. Horregatik, AHTren kontrakoek “zentzugabekeria” gelditzea espero dute.
|
|
|
Baina
|
ez
hegoaldekoak. Orain aurkitu egin behar dituzte.
|
|
2017
|
|
|
Eite edo irudi horiek ez dira kolektiboak, ordea. Ez Iparraldean
|
ez
Hegoaldean ez dago Euskal Herri osoko irudi kolektiborik. Abertzaleek Euskal Herri osatua xede dutenek, dugunok Euskal Herriaren irudia eraikitzen jardun dute azken 60 urteetan ETA jaio zenez geroztik, baina urte aldi hori ez da aski izan, historiatik jaso dugun ilusioa" irudikeri kolektiboa" izateaz harago iristeko.
|
|
|
Aldiz, armagabetzearen gaian epizentroan ginen: ETAren armategia Pirinioen iparraldean zen,
|
ez
hegoaldean. Baketzearen korapiloa Pirinioen bestaldean da.
|
|
|
...armenak ez zitzan globalki zehaztu herrialde bakoitzak bete beharreko BG isurien mugak, baizik herrialde bakoitzak ezar zitzan bereak, hortaz, beti nahiago izan du hitzarmena borondatezkoa izan zedin?, eta, beste alde batetik, saiatu da ez zitezen Iparralde Globaleko herrialdeak soilik engaiatu klima aldaketaren kontrako borrokan, nahiz eta historian herrialde horiexena izan den erantzukizuna, eta
|
ez
Hegoalde Globalekoena?, argudiatuz ezen Txinak, Indiak eta gorabidean diren beste herrialde batzuek erantzukizun handia dutela, gaur egun egiten dituzten isuriak direla eta. Beraz, AEBek Kyotoko Protokolo huts egina baino akordio simetrikoago bat lortu dute oraingoan, hark Iparralde Globalari baino ez baitzion exijitzen BG isuriak mugatzeko, bide batez esanda, AEBek ez zuten berretsi protokolo hura?.
|
|
2018
|
|
|
Foruekin, boluntarioak bakarrik joaten ziren gerrara, baina haiek galdu ondoren (1876), kintoak tiratzen hasi ziren hegoaldeko lau probintzietan, hau da, gizon gazteak soldaduska egitera (eta gerrara joatera) behartu zituzten. Eta ez zen gerraren faltarik izan,
|
ez
hegoaldeko euskaldunentzat, baina ezta iparraldekoentzat ere: Kubako Gerra(), Filipinetakoa(), Lehen Mundu Gerra(), Afrikakoa edo Rifekoa(), Espainiakoa(), Bigarren Mundu Gerra(), Aljeriako Independentzia Gerra() …
|
|
2019
|
|
|
Bistakoa da, ezta? Dana dala, hori bere ikertu da, ze ez da Afrika iparraldekoa
|
ez
hegoalde ingurukoa; ez dot sekula hain aurpegi gozo eta berezirik ikusi. Halandaze, itxaron behako dozu.
|
|
2020
|
|
|
Azken denboretan euskarak toki gehiago hartu du Enbata n, nahiz ez aski. Orokorki euskarak ez du behar lukeen tokirik euskal politikan, ez Iparraldean,
|
ez
Hegoaldean. Etsenplu txarra politikarien aldetik dugu, ahalegin eskasa, koherentzia guti.
|
|
2021
|
|
|
Duda barik, gogorrak izan ziren lehen minutuak, orduak, egunak eta asteak. Gizarte osoarentzat, ezin uka, eta zer esanik
|
ez
Hegoaldean egiturazko bizimodu prekarioa aspalditik daraman sektorearentzat. Baina gizakiak beti bilatzen du zailtasunetan bere burua moldatzeko bidea, eta Interneten aroan online emanaldiak sortu eta ugaritu ziren —adibidez, BERRIAk Berria Aretoa plataforma atondu zuen, eta Donostia Kulturak Antzokia Etxean izenekoa—, eta pantaila bidezko antzerkia ugaritu egin zen.
|
|
|
Espazioko turismotik itzultzean, Jeff Bezosek «Espaziorako errepide bat» eraikiko zutela zioen, eta nahiz eta esaldi horrek hasiera batean fikziozkoa edo Led Zeppelinen abesti klasikoaren erreferentzia bat dirudien, ziurtatzen du kapitalismoaren hurrengo helmuga, ez iparraldean
|
ez
hegoaldean, baizik eta espazioan dagoela (eta dagoeneko abian dela).
|
|
|
Foruekin, boluntarioak bakarrik joaten ziren gerrara, baina haiek galdu ondoren (1876) kintoak tiratzen hasi ziren Hegoaldeko lau probintzietan, hau da, gizon gazteak soldaduska egitera (eta gerrara joatera) behartu zituzten. Eta ez zen gerraren faltarik izan,
|
ez
Hegoaldeko euskaldunentzat, ezta Iparraldekoentzat ere: Kubako Gerra(), Filipinetakoa(), Lehen Mundu Gerra(), Afrikakoa edo Rifekoa(), Espainiakoa(), Bigarren Mundu Gerra(), Aljeriako Independentzia Gerra()...
|
|
2022
|
|
|
Ukrainako gerlak ondorio kaltegarriak ukanen ditu anitz erresumetako ekonomientzat, nola
|
ez
Hegoaldekoarentzat. Jadanik pandemiaren ondorioz garai gogorrak bizi izanik suspertzen ari zelarik.
|
|
|
Biek eta Christophe de Prada argazkilariak egin argazkiek apaintürik Züberoa Herria libürüa idatzi züen. Egünko Xiberoa agertzea helbürüa züen eta
|
ez
hegoaldean hain gustüko düen Xibero mitiko bat. Hixtoria, kultura bere aberastarzün güzieki, üsaintxak, izadia eta ondarea, artzaingoa besteak beste lantü dütüe.
|
|
|
Zu gaztea zara, baina nongoa zara? Euskalduna zara baina
|
ez
hegoaldekoa.
|
|
|
Arabako Mahastiak bultzatzen dutenek uste dute ez dutela «inolako arazorik» izango kanpoan saltzeko, nahiz eta ez den izango «estatuaren barruan sor markak izango duen izen babesarekin». Alegia, Arabako Mahastiak zigilupeko ardoa Ipar Euskal Herrian saldu ahal izango dute, kasurako, baina
|
ez
Hegoaldean izango duen sor markaren babes berarekin.
|
|
|
Arabako Mahastiak bultzatzen dutenek uste dute ez dutela «inolako arazorik» izango kanpoan saltzeko, nahiz eta ez den izango «estatuaren barruan sor markak izango duen izen babesarekin». Alegia, Arabako Mahastiak zigilupeko ardoa Ipar Euskal Herrian saldu ahal izango dute, kasurako, baina
|
ez
Hegoaldean izango duen sor markaren babes berarekin.
|
|
|
Non lortu, ordea? Ez iparraldean
|
ez
hegoaldean, ez dut liburu dendarik ikusi, are gutxiago ulertuko dudan hizkuntza bateko liburu saltzailerik. Etorkizunerako oharra:
|
|
|
–Arrastorik
|
ez
hegoaldeko hegaleko pinudietan. Zer moduz ezkerraldea?
|
|
|
batetik laikotasuna, bestetik autogestioa. 1960ean laikotasuna ez zen batere modan,
|
ez
Hegoaldean EAJren Jaungoikoa eta Lege Zarrarekin, ez Iparraldean apezeriaren indarrarekin, eta honen buruzagiek hautu hori gaizki hartu zuten. Autogestioaren xedea berriz Arrasateko kooperatibismotik abiatuz garatu genuen, Iugoslabiara ere behako bat emanez.
|
|
2023
|
|
|
Akordiorik
|
ez
Hegoaldeko gutxieneko soldatak igotzeko bileran
|
|
|
Horien artean, Elizaldea da nagusi, handiena eta garrantzitsuena, udaletxea, eliza eta frontoia baitauzka. Udalerria Pirinioen iparraldeko isurian da?
|
ez
hegoaldekoan, Nafarroa Garaiko gainetiko herriak bezala?, eta egoera horrek, biziki orografia bihurri eta gorabeheratsuan, klima hotz samarra eta euritsua eragiten du. Bertzalde, euskarari dagokionez, Luzaide nafar lapurteraren euskalkian sailkaturik dago, Garazi ibar osoa bezalaxe, Koldo Zuazo hizkuntzalariaren erranetan.
|