|
2002
|
|
|
Hala ere, egileak bertan adierazi nahi zuen tesia, Euskal Herria salbatzeko euskaldunok batu egin behar dugula, nabarmenegia suertatzen da irakurketan. Rojoren iritziz, eleberriak abenturazko nobela politizatuaren itxura du eta
|
ez
dago historiaren, pertsonaien eta tesiaren artean orekarik.
|
|
|
Historiari dagokionez, Voltaire-k eta bestek erudizioa eta diskurtsoabereizi zituzten. Erudiziorik gabe
|
ez
dago historiarik, baina historia batez ere diskurtsoa dugu. Literatura lanak, fikzio edo poema lanak, adibidez?
|
|
|
Dena den, unibertsitate bakoitzaren ikasle kopurua, Historiarekin lotutako ikasketak, irakasle kopurua eta bitartekoak aintzat hartzen baditugu, nagusitasun hori murriztu egitenda. NUPean adibidez,
|
ez
dago Historia lizentziaturarik, eta unibertsitate osoan 10.000ikasle inguru daude. EHUren seitik bat?; baina lau tesi irakurri dira. Bigarrenondorioak lotura dauka aurreko iruzkinean azaldutakoarekin.
|
|
2003
|
|
|
Euskaldun kultura ez zen maila idatzira heltzen. Eta jakina, idatzirik gabe
|
ez
dago historiarik. Eta hori izan da, hain zuzen, euskaldunen gainean mendetan zehar mantendu den topiko ohikoenetako bat:
|
|
|
–Nik ez dut uste lan mota hau, sintesi lana, mezprezia daitekeenik, ikertzaile batzuek egin izan duten bezala. Zalantzarik gabe, ikerkuntza zuzena funtsezkoa da, hori gabe
|
ez
dagoelako historiarik, baina sintesi lanen garrantzia ez da txikiagoa. Kapitalismoaren funtzionamenduaren ezagule onenetarikoa den Bob Sutcliffe ekonomilariari entzun nion behin berarentzat ez dagoela ikerketa mota bakarra, bi baizik:
|
|
|
Mayans y Siscar, JoaquÃn Traggia  eta beste zenbait hizkuntzalarik gogor erantzun zioten:
|
ez
dago historiatik kanpo dagoen hizkuntzarik, eta denak aldatu eta egokitu ohi dira inguruko hizkuntzekin harremanetan jartzean. Larramendik entzungor egin eta bere horretan setatu zen:
|
|
2004
|
|
|
Eta horregatik,
|
ez
dago historiaren amaierarik. Hoberako bidean al dago, beraz, gizakia?
|
|
2006
|
|
|
Ez naiz historialaria. Eta barkatukodidate historialariek, baina literaturaren bidez idatzita
|
ez
dagoen historia bat, herribatek idatzi dituen fikziozko liburuek berez azaltzen ez duten historia bat, alferrikakoa da. Ez dugu idatzi otsailaren 23ko estatu kolpeari buruz, Lasa eta Zabalariburuz, ez diogu lur bat jarri gure minari.
|
|
|
Batetik, XXI. mendearen hasiera bizi dugun honetan badirudi
|
ez
dagoela historiaren amaierarik. Aitzitik, errealitatea eraldatzea (eraldatze partziala ala orokorra) bilatzen duten mugimendu, erakunde eta talde berriak agertu dira.
|
|
|
ez dago ez lege historiko onik (hoberako biderik) ezta txarrik ere (txarrerako biderik). Lilura galdu duen munduan
|
ez
dago historiaren hariak mugitzen dituen indar txar zein onerako lekurik.
|
|
|
Behin eta berriro, Ortega-ren analisi eta kritika guztietan –historiko, politiko, literario, artistiko, sozialak–, azkeneko arrazoia beti arraziala da. Arraza espainola hirotua delako, ez dago eliterik,
|
ez
dago historiarik (ezta gainbeherarik ere), ez dago jarraikitasunik arte eta literaturan, etc. Arraza da beti arazoaren maratila. Arraza espainola inpurua da:
|
|
2007
|
|
|
795 OC, II, 545(. Sobre la muerte de Roma?, 1926). Determinismo hori ez da erremedio gabeko ab solutua (bestela
|
ez
legoke historiarik, mekanika hutsa legoke), baina patu arrazialaren bestelakatze edo gainditzeak ez dirudi erraza, baizik ere kasik mirari historiko baten antzekoa: –la salvación sólo podría si en un cierto momento esa raza tuviese la clara conciencia de su limitación y se esforzase en corregirla con heroico denuedo, tanto más heroico cuanto que habría de ejercitarse sobre su propio ser?.
|
|
|
mundua barne indar biziek bizitua bihurtu da. Herder-engan ez dago, Montesquieu edo Voltaire-rengan
|
ez
dagoen historiaren interpretazioko elementurik, bat bakarra: bakarrik, orain dinamismo ikaragarrian ikusia dago dena.
|
|
|
sexu bat ala bestekoa da, arraza bat ala bestekoa, etab., eta, arima natural? honen estudioa antropologiari dagokio (natur zientzia bati, alegia, Hegel-ek garaiko antropologia hala ulertzen duenez) 505 Bestela esan, ni hori
|
ez
dagokio historiari eta ez filosofiari, giza jardun espezifikoen estudioari. Baina, bestalde, historia ez da hori gabe egiten (instintoak, grinak, herri baten karaktere naturala, etab.) 506 Arima behere hori, natur izpiritua?
|
|
|
Baldintza geografikoen garrantzia azpimarratzeko adibide onak dira Ekialdea, Egipto, Grezia, Venezia. Baina geografia berdinean herri guztiek ez dute berdin jokatzen; bestetik, geografia ez da aldatzen, eta herriak
|
ez
daude historian beren goreneko momentuan beti: zer jazotzen da gero?
|
|
|
O. Spengler entzat() gizadirik ez dago bat, eta
|
ez
dago historia bat unibertsalik: historian dagoena da arimak eta arimen historiak elkarrekin loturarik gabe.
|
|
|
mundua barne indar biziek bizitua bihurtu da. Herder-engan ez dago, Montesquieu edo Voltaire-rengan
|
ez
dagoen historiaren interpretazioko elementurik bat bakarra: bakarrik, orain dinamismo ikaragarrian ikusia dago dena.
|
|
2008
|
|
|
ez dit dohainik ematen ondorioztatzeko etorkizunean ere horrela izanen denik beti, halako legea izanen bailitzan. Horrexegatik miresten ditut pazifistak, sinetsita daudelako
|
ez
dagoela Historia legerik, sinetsita daudelako Historia bera ere, Historiaren ibilbidea, alda dezakegula, etorkizun izan dezakegun garai batean gatazkak eta istiluak, guztiak, konponbiderik izanen dutela gerra bideetatik kanpo. Utopia halakoa, zinez miresgarria!
|
|
2009
|
|
|
Hirugarrenik, zientzia positibotasunaren kritika egiten du —" zientzia alemaniar" orokortzailearekin bat egiten du eta—, horren ordez, ordea, bilakaeretara, eragozpenetara eta joeretara daramatzaten legeak azpimarratuz, nabarmenduz. Marxen baitan, horretaz,
|
ez
dago historiaren filosofia, baizik eta borroka sozialaren eta munduaren eraldakuntzaren teoria kritikoa. Hori guztia frogatzeko, Bensaidek liburua hirutan banatu du.
|
|
2010
|
|
|
Paddy Woodworthek, paseoan dabilela bere Dublingo auzo zaharrean barna,
|
ez
dagoela historiari eta nortasunezko auziei itzuri egiterik ikusten du; nahiago du, aldiz, oroitarrien azpian giza bihotzen taupaden oihartzuna entzun, eta oraindik ere begiari atsegina ematen dioten paisaiak gogoratu.
|
|
|
Eta historiaren filosofia hau bururatzean nik ez dut ahazten ezen hasi naizela hipotesis batekin, eta hori garatu dut. Nahikoa simplea da nire hipotesia, baina garbi daukat ezen
|
ez
nagoela historia universala erabat esplikatzeko moduan. Baina argi piska bat badut eman.
|
|
2012
|
|
|
Gaur eguneko orainaldi honetan bezalaxe. Eta" suerta (tu)" diot nahita, zoria ere
|
ez
dagoelako historiatik kanpo.
|
|
|
Hasteko,
|
ez
gaude Historia Sozialaren barruan koka daitekeen lan baten aurrean. Aitzitik, elite politikoen gaineko ikerketa bat egitea da helburua eta, ondorioz, ez du Euskal Herriko errealitate osoaren argazki bat eskaini nahi; areago, funtsean XIX. mende luzean() garatzen den gatazka politikoa xehe xehe arakatzen duelarik, elite politikoaren asmoak eta ekintzak dira aipatzen diren bakarrak, ia salbuespenik gabe.
|
|
2013
|
|
|
Hasieran, Triestetik zetorrela kontatzen zuen, eta Trieste Austria Hungariako Inperioko hiri izan zela, Esloveniarekin muga egiten zuela eta balkaniarretik gehiago zutela italiarretik baino, 1941ean batu zela hiria Italiara. Baina, normalean, jendea
|
ez
dago historia lezioak entzuteko prest norbait ezagutzen duenean. Horregatik, segituan nazkatu zen azalpen haiek ematen.
|
|
2014
|
|
|
–Antropologoentzat arrazak zoologian ematen zaion zentzu bera dauka? 1806 Antropologoek ikertzen dutena gizadiaren hastapen zoologikoa da, kalkulaezinezko antzinatearen ilunpetan, kulturaren, zibilizazioaren eta hizkuntzaren hastapenak baino askoz antzinago. Aro horretan ez arraza ariar, turaniar eta semitarik dago, are gutxiago germaniar edo zeltarik; hots, oraindik
|
ez
dago historiarik. Lehen arraza haiek arraza nahastuak ziren jada, historiaurrean berean?, eta arrazen nahasketa horretatik atereak dira orain, historian?
|
|
|
dago (gure sentimendu moralei kontraesaten badie ere: historia ezin da irizpide moralez epaitu) 406 Historia gidatzen duen Probidentzia naturgaindikorik ez dago; alegia,
|
ez
dago historia eta gainera Jainkoa, ez dagoen bezala Natura eta gainera Jainkoa: historian, historia bera da bere buruaren, eta zuzentasunaren?
|
|
|
Probidentzia407 Gertatu dena, gertatu delakoxe, arrazoizkoa da, eta beraz bidezkoa408 Historian ez dago desegigorik, edo desegigoak diruditenak berak osotasunaren barruan itzulinguruak baino ez dira, gertakari positiboak eta garaipenak dira beti helburuari buruz, Naturak halaxe nahitakoak, ibarrean soro zelaiak ureztatzen dituen ibaiaren sigi sagen antzera. Zinezko atzerakadarik edo jausirik
|
ez
dago historian, gehienez ere atzerapausoak jauzi handiagoa egiteko. Augustoren Erromarekin alderaturik Erdi Aroak beldurgarrizko erorikoa ematen du, baina historiaren indarbiltze bat besterik ez da jauzi handirako moderniara:
|
|
|
Historialari dagokionez, momentu honetan farmakologia historia (Osakidetzak norberari errezetatu dizkion botikak) eta txertoen historia kontsultatzeko parada ematen du Osasun Karpetak: botika aginduak edo txerto aginduak kontsulta daitezke, indarrean dauden tratamenduen orria deskarga daiteke, norberak hartu dituen txertoak ikusi… Hori bai,"
|
ez
dago historial kliniko osoa", ohartarazten du Jimenezek; izan ere, denbora batetik atzerako datuak ez daude digitalizatuta eta ez dira Osasun Karpetan agertuko. " Gutxi gorabehera, orain dela lau urtetik honako datuak agertuko dira", azaltzen du Carmen Jimenezek.
|
|
2015
|
|
|
Ez bakarrik zeharo ezgauza dira kulturarik apalena ere sortzeko, ezpada besteren laguntzaz zibilizatuak ere ezin dira izan, kulturarik irakatsi ere ezin zaie egin. Jaun kolonialen morroiak izatea edo/ eta esterminatuak izatea beste zereginik
|
ez
dagokie historian. Bitarteko arrazena da bigarren maila:
|
|
|
Uste dut oroimenak horren aise engainatuta ez izateko balio duela. Oroimenik ez dagoenean, jakina,
|
ez
dago historia kolektiborik; baina historia pertsonalik ere ez dago. Gero eta gazteago garelarik heltzen zaigu Lotsaren Adina, hots, iraganaldi bat dugula gogoratu nahi ez izateko adina.
|
|
2016
|
|
|
Eraikinek ere dotoretasunez janzten dute Monumentu Multzoa. 1742an eraikitako udaletxea edota Arrue Barrena etxeari erreparatzea besterik
|
ez
dago historiaren lekuko izan den herri bat dela jabetzeko. Hala dio bigarrenaren armarriak:
|
|
|
Duela gutxi kontatu nizun kezkatuta zein zaila zitzaidan idazten ari nintzen zure historiaren amaiera irudikatzea, eta puzzlearen pieza hura barik aurreko ezerk ez zuela zentzurik;
|
ez
zegoela historiarik. Biharamunean deitu zenidan berri on bat eman guran:
|
|
|
Lotsatuta eta amorruz beteta, heroi izan nahi duen batentzat
|
ez
baitago historiaren hitzordura berandu iristea baino zoritxar handiagorik, Parisera ihes egitea erabaki zuen eta han, egunkariak eta aldizkariak irakurriz hasi zen Erresistentziako balentrien berri ikasten, eta hain zinez ikasi zituen, non gertakari horietan parte hartu balu bezala hitz egiten zuen erresistenteen bileretan. Kargu garrantzitsu bat eman zioten, kolaboratzaile ohien iragana aztertzen egin zuen lan, baina, gizon baten biziaz erabaki beharra iritsi zitzaiolarik, utzi egin zion bere komedia antzezteari.
|
|
|
...u dena kontatuko, ordea, ez dugu dena oroitu nahi; edo, hobeto esanda, oroitzapenen gaia erabili egin behar da, manipulatu, hitz horrek beldurra ematen badu ere, gertakarien baso sarrian, gogorapenen oihan hertsian ez baitago bestela biderik topatzerik, aukera egin behar da, adarrak inausi eta kimatu, sasia moztu, bidea ebaki, osterantzean ez dagoelako istorio bat behar bezala kontatzerik, bestela
|
ez
dagoelako historia bera behar den bezala ulertzerik ere. Egin dezagun ba jauzi bat:
|
|
|
Pasa ditzagun bada azkar antzean Parisko eguneroko bizitzaren lehenengo hilabeteak, ez interesgabeak direlako, baizik haien interesa
|
ez
dagokiolako historia orokorrari, ez gure istorio partikular honi; beren etxe berrira, hiri berrira, ia ia aberri berrira egokitu zirenerako jakin zuten, 1939ko udaberrian, apirilaren 1ean historia liburuek diotenez, Errepublikak bere erabateko porrota onartu eta sinatu zuela, eta horrenbestez faxistak zirela nagusi Espainian; ez zen ustekabekoa izan, egia esan, aspaldidanik ikusten baitzen gerrar... tristatu, Euskadiren galerarekin eta beren erbesteratu beharrarekin tristatu ziren batik bat, eta ondoko derrota hau bestearen berreste eta korolario gisa ikusi zuten, jadanik etsia hartua dagoenaren fatalismoarekin, alabak matxinadaren sua sentitzen bazuen ere, berandu baino lehen mendekoen mendekua etorriko zelako segurtasuna; eguneroko zereginetan lana handitu zitzaien aita alabei, errefuxiatu euskaldunak eta haien zailtasunak ugaldu ahala, eta Marceau karrikako gobernuaren egoera ere ahulago bihurtu zen, barne gerran zebilen Errepublikako organo izatetik atzerriko oposizio huts izatera igaro baitzen, nazioarteko diplomazietan horrek dakartzan estatus aldaketa, ezin konta ahala traba, eta zailtasun ekonomiko guztiekin batean.
|
|
|
Santiago Cervera PPko buruzagi ohiak halaxe deskribatzen du Nafarroako politika hankaz gora utzi eta UPNren nagusitasuna kolokan jartzeko erabakigarria izan den alderdiaren agerpena. Inork ez zuen iragarri haren sarrera agertokira,
|
ez
baitzegoen historia garaikideko liburuetan ez analistarik zorrotzenen kalkuluetan. Eta, bat batean, mugiezina zirudien jokaleku politikoan, inork espero ez zuen zisne beltza agertu zen.
|
|
2017
|
|
|
Euskal historiografia berritu zenetik gizarte historiak eta historia politikoak bereganatu dute gure arreta. Uztaroren diziplinartekotasunak eragina izan du kultura gaien hautaketan, baina oso esanguratsua eta kezkagarria da, nire ikerketa eremua izan ez arren, ia
|
ez
egotea Historia postmodernistaren arloko lanik, ez eta apenas emakumeen historia lantzen duenik ere.
|
|
2019
|
|
|
Ez da eskaintzen baliabiderik, eta
|
ez
dago historia bera, lorpenak eta mamia bilduko dituen ikuspegirik. Frontoiak itxita, frankismoak neurriak hartu zituen erraketisten partidak bertan behera uzteko.
|
|
2020
|
|
|
Europako herrialde gutxi batzuetan eta epe mugatu baterako garatu den formula horrek arazo ugari ditu hainbat ikuspegitatik: egitasmo koloniala izan da (eraiki da munduko beste lurralde batzuetako baliabide material eta energetikoen fluxu eskergari esker); antiekologikoa izan da(
|
ez
dago historian haustura sozioekologiko handiagoko sasoirik, eraiki zen muga biofisikoen batere noziorik gabe); patriarkala da (Bigarren Mundu Gerraren osteko ordena sozioekonomikoa ‘familia fordistan’ oinarritu zen: gizona fabrikan, etxekoandrearen eta umeen hornitzaile); eta, finean, aurrerantzean gauzaezina da (hazkunde ekonomiko etengabea eta horrek politika publikoetarako utzitako hondarraizan da bere premisa nagusia, dagoeneko agortuta dagoen oinarria).
|
|
2022
|
|
|
Zaplazteko handi bat, larru jotze bat, Garik berak orgasmo esan zion sentitzen ari zenari. Ba nostalgia honek molatzen du, material ona daukagu nostalgiarako, han geunden eta
|
ez
geundenen historia musikalean hori egotea ordainezina da. Inoiz ikusiko ez nuela uste nuen klasiko bat ikusi nuen, oso bizirik, eta nire ustezko zorroztasuna txikitu zuten.
|
|
|
Zirkulua maite dugu, errepikapen itxura ez duen errepikapen ziklikoa gara, horregatik datza gure etorkizuna izan ginen zarataren metamorfosi dramatikoan. Dramarik gabe ez baitago poesiarik, poesiarik gabe
|
ez
dago historiarik. Historiarik gabe ez gara nor, ez gara non, ez gara nondik, ez dugu nork.
|
|
|
Fikzioa baino ez du euskarri Ardi galduak, gutunak bidaltzen diren herrietako izenak salbu. Berdin Latsibin, jazoeren tokiekin, baina aurrenekoan
|
ez
zegoen historia osagaia eransten du. Historiagile baten aipamena ez ezik, bi pertsonaia historiko barneratzen ditu, horietako baten izena aldatzen badu ere istorioan.
|