|
2007
|
|
|
Galdegaiek, nahiz eta osagai bakarrez egon osatuta, gehienek hautsi egiten dute legea,
|
ez
daude aditz aurrean, ezpabere, atzean.
|
|
|
Perpaus horretan galdegaia
|
ez
egoteaz gain aditzaren aurrean, ez dago ezta aditzaren hurrengo lekuan ere, ezpabere, aditzaren ondorengo bigarren lekuan. Ipin dezagun galdegaia aditz aurrean:
|
|
|
Hor ere ez da betetzen galdegaiaren legea. Gainera,
|
ez
dago aditzaren hurrengo lekuan, hurrengoaren hurrengo baizik. Hona hemen zelan geratuko litzatekeen perpausa galdegaia ipiniz gero aditz aurrean:
|
|
|
Ikusten denez, 9 hasiera perpausetatik 7tan galdegaia
|
ez
dago aditzaren ezkerretara, Altuberen legeak agintzen duenez. Urruzunoren adibideetan ageri badira perpausak aditza dutenak lehenengo kokalekuan, Duvoisinen adibideetan ez dago perpausik hasten denik ez aditz sintetikoz ez aditz perifrastikoz.
|
|
|
Hurrengo perpausean, hirugarrenean, aditzaren ondoren dago galdegaia, perpaus konpletiboa. Gainera, perpaus mendekoa
|
ez
dago aditzaren hurrengo lekuan, ezpabere bigarrenean. Gaur egun, perpaus osoa honela dabil nagusiki:
|
|
|
Bigarren perpausean galdegaia
|
ez
dago aditz aurrean, baizik eta ostean. Hirugarren perpausean ere aditz ostean dago galdegaia (arrantzarat).
|
|
|
Agerian dagoenez, lehenengo testu bietan juntagailuaren osteko perpausek aditz ostean dituzte galdegaiak (bazter batean eta iruten). Erreparatzen badiegu zein kokalekutan dauden, bata zein bestea
|
ez
daude aditzaren hurrengo kokalekuan, ezpabere, bigarrenean. Erabiliz gero galdegaiok aditz aurrean, berari inkatu inkatuta, honela geratuko lirateke lehenengo testu biok:
|
|
|
Hasiera perpaus horretan ere galdegaia (beltzezkoa edo beronen zati bat)
|
ez
dago aditz aurrean, ezpabere, gibelean, baina ez aditzaren hurrengo lekuan, baizik eta hurrengoaren hurrengo. Gehienek honela emango lukete:
|
|
|
Hasiera perpausean galdegaia
|
ez
dago aditz aitzinean, gibelean baino, gibelegi, askoren ustez. Hauek honela ipiniko lukete perpausa (galdegaia, jakina, aditz aurrean):
|
|
|
Hasiera perpausa osatuta dago hiru perpaus juntatuz, eta hirurotan galdegaia
|
ez
dago aditz aurrean, atzean baino. Gaur egun gehienok honetara edo idatziko genuke:
|
|
2010
|
|
|
1278. " Historian
|
ez
dago aditz erregularrik", idatzi zuen Edward Palmer Thompsonek, metafora ederra formulatuz, Leszec Kolakowskiri gutun irekian. Berdin esan daiteke etorkizunean ere ez dagoela aditz erregularrik.
|
|
|
1278. " Historian ez dago aditz erregularrik", idatzi zuen Edward Palmer Thompsonek, metafora ederra formulatuz, Leszec Kolakowskiri gutun irekian. Berdin esan daiteke etorkizunean ere
|
ez
dagoela aditz erregularrik. E.P. Thompson, The Poverty of Theory and Other Essays, Merlin Press, London, 1978.
|
|
2017
|
|
|
Bestalde, ote extraposizioan agertzen den kasuetan bestelako analisia proposatzen dut, batetik, sintaxiaren aldetik ote a partikularen eta (e) n menderagailuaren ostean agertzen baita eta, bestetik, prosodikoki izaera askea bide baitu; ezaugarri bi hauek ezin dira Monforteren (2015) analisiaren bidezazaldu. Horrelako kasuetan perpaus amaieran agertzen da eta, prosodiak erakutsi bezala, partikulaindependentea da,
|
ez
dago aditz jokatuari lotuta; izan ere, zubereraz azterbide honen aldekotestigantzak topatzen dira. Euskalki honen azentubidea, oro har, paroxitonoa da; Larrasqueten (1931) eta Euskaltzaindiaren (2016) lekukotasunetan ikusten den bezala, azentuak ez du kokagune bera otekohiko kokagunean agertzen denean eta extraposizioan dagoenean:
|
|
2019
|
|
|
Bietan errespetua igual igual agertzen da; baina, hala ere, kortesia dela-eta, haien arteko aldea deigarria iruditu zaigu. Aldea
|
ez
dago aditz jokoen erabileran, bietan zuka tratamendu neutroa baita; aldea, erreginarekin erabili zuen umildadea eta, kontrastean, euskaldunekin erabili zuen" harrotasuna", bi jarrera horien artean dago:
|
|
2021
|
|
|
galderari erantzuten dio; eta perpaus nagusiaren barneko kontuei dagokie. Baina adjuntu funtzioa betetzen zuten moduzko perpausetan ez bezala (§ 40.4.1), nola orain
|
ez
dagokio aditzari bakarrik (irten nola): subjektuari ere badagokio (Jon nola); gehiago subjektuari aditzari baino, negarrari eutsi ezinekoa ‘irteteko era bat’ baino gehiago baita ‘Jonen egoera bat’ Perpauseko bigarren osagai bati buruzko (Jon) predikazioa dago hor, eta bigarren mailako predikazioa dagoela esan ohi da; ‘negarrari eutsi ezinik’ bigarren mailako predikatua edo osagarri predikatiboa izango litzateke.
|
|
|
Gelara sartzean negarrari eutsi ezinik aurkitu nuen Ane. Kasu honetan ere nola
|
ez
dagokio aditzari bakarrik (aurkitu nola); objektuari ere badagokio (Ane nola); negarrari eutsi ezineko egoeran Ane dago. Batez ere objektuari dagokio, gainera:
|
|
|
Zehar galdera orokorretan ere esan dugu batzuetan agerian behintzat
|
ez
dagoela aditz gobernatzailerik: Ea zer pasatzen den (P.
|
|
|
De Rijkek dio (2008: 845) horren arrazoia, beharbada, izan daitekeela molde honekin galdetzailea
|
ez
dagoela aditzaren aurre aurrean, lehenengo juntagaia baita. Aldiz, galdetzailea eta x motako segidekin indar berezia edo enfasia ematen da, harridurazko perpausak osatuz:
|