|
2000
|
|
|
edo ez genituen puta haiek salatzen, zeren ezein salatzailek ez baitzuen nehor salatzeko eskubiderik, baldin berak ere salatua izaitea merezi bazuen, nola izan baitzen gure kasuan, etxe galdu hartan fornikatzen harrapatu gintuztelako; edo, egitekotan, uko egin genion nork bere poltsaren jabetasunari, puta haiek ezin pobreagoak zirenez gero, beren seme alabei jaten emaiteko sos erdirik ere ez zutenak, eta hargatik ebatsi zizkigutenez gero, hain zuzen ere, diru poltsak, nezesitate handian zeudelako. ...tu hartarat iristen zela, guardia buruak erran zigun are boz sendoagoaz ezen kontent ere egon gintezkeela, zeren, alde batetik, hagitzez ere hobe baitzen gure diru haiek bide onetik bideratzea, nola egin baitzuten puta haiek, beren ohoinkeriaren fruitua karitatezko edo miserikordiazko obretan enplegatzen zutela, beren seme alaben mantenuan, gizalegeak eta Jainkoaren legeak manatuaren arabera; ezen
|
ez
bide gaixtotik, nola izan baitzen gure asmo ezin lizunagoa; eta zeren, bertzetik, puta haiei zorren ordaina barkatzea izan baitzitekeen gure bekatuaren kulpa eta hobena ordaintzeko modurik egokiena; eta akabatzeko erran zigun ezen, baldin, halarik ere, justiziak haiek harrapatzea nahi bagenuen, uste genuelako ezen gure eskubidea zela, lasai egon gintezkeela, zeren segur baitzegoen berant baino le... gaur izen bat dute, bihar bertze bat; gaur iduri bat dute, bihar bertze bat..."
|
|
|
Haren aho itxiaren paretaren kontra egin zuen talka nire eskari isilak. Nik baizik
|
ez
bide nuen solasa hiltzera ez uzteko nahikeria.
|
|
|
Bisaiak salatzen zuen: Ximurrari
|
ez
bide zitzaion inoiz halakorik gogoratu. Ximurrak imajinazio eskasa zuen.
|
|
|
Bertzea falta zitzaion, beso osoarekin batean. Unairi
|
ez
bide zitzaion inportik: esku bakarrari eragiten zion, erakusten zidan bitartean.
|
|
|
Ttipik berak ere sobera unatua iduri zuen, edo joegia, bere zorroztasunari bide emanen zion muturren baten xerka hasteko. Ni baizik
|
ez
bide nintzaion Ximurraren mintzoari erreparatzen ari.
|
|
|
Josuren mintza doinu betiere neutroak begiak bihurrarazi zikidan, hain juxtu neskak kikara betetzen zidan unean. " Mila esker" edo erran nion, baina hark
|
ez
bide zuen aditu. Lehen hurrupadarekin, bihotzerreak eraso egin zion nire urdail hutsari.
|
|
|
Honenbertze, ikasle baten gaineko informazioagatik; halako bi, argibidea irakasle bati bazegokion, eta bider bortz, txosten osoa eta zehatza galdatuz gero. Eskaria
|
ez
bide zen tikia, dirua zeukala eman baitzioten Ingeniaritza titulua.
|
|
|
" Haiek", itxuren arabera hildakoaren ordenagailua norbaitek manipulatu zuela ziotek; hiretako ez zuan ordenagailurik izan. " Haiek" bala baten zorroaren berri ematen ditek; hik
|
ez
bide huen bala zorrorik ikusi. " Haiek"...
|
|
|
Zailagoa izan zen haurtzaina horretaratzea. Bikini gorrian eder eta mutur beltzean zatar, Maite, nire andrearen lehengusina gaztea,
|
ez
bide zen fido, zinema estakuru, bere begirapean utzitako haurra bahitu eta Ameriketaratuko ez ote nion. Filme sobera ikusia bera.
|
|
2001
|
|
|
Kotxeak ere ugari ikusi zituen bidean. Berak kotxeak maite zituen (ez trenak eta tranbiak beste), baina gaztetako bizikleta ikusten zuen begi urdinez, aldi berean, lagunekin eta Rosarekin, eta batez ere Rosarekin(
|
ez
bide hartan, bide berdeago batean), eta kotxeak maite bazituen ere bizikletak zeuzkan gogoan.
|
|
2003
|
|
|
Hilketa bakoitzaren diseinua interesatzen zitzaion, ez exekuzioa, eta inoiz, bilera osteko txolarteetan, hizketan uzten genionean, gauzatu gabeko krimen handien aipuak egitea gustatzen zitzaion, zeren literaturaren historian libururik gabeko idazleak dauden bezalaxe (Sokrates esate baterako), krimenaren analetan ere ba omen daude, zioenez, odol tantarik isuri gabe (tinta tantaren eta odol tantaren arteko simetria topikoa guztiz atsegin zuen) sekulako hiltzaile gradua lortu dutenak. Nik
|
ez
bide nuen askorik ikasi maisu handi horiengandik.
|
|
|
" Epistemologia konjeturalaz" mintzo zen eta" kalean aurkitutako ile bakoitzaren enigma argitu edo ahots anonimo bat entzute hutsarekin jabearen nortasuna azkar aurkituko duten profesionalak formatu" behar zirela zioen, beste gauza askoren artean. Bere buruzagiei
|
ez
bide zien grazia handirik egin proposamenak eta, zigor bezala, gure herrira bidali zuten, ile eta ahots anonimoen jabeak deskubritzeko gai baldin bazen, obra garrantzitsua argitaratua duen idazle anonimoaren nortasuna aise deskubrituko zuela esanez. Horrela osatu genuen batzordea, komisarioaz gain ikerlaria ere tartean zela.
|
|
2004
|
|
|
Eta, jakina, batez besteko erdalduna gai baldin bada eskakizun horri aurre egiteko, zertan dira, bitartean, euskaldunaren izaera eta neurri linguistikoa bere berezko hizkuntzan? Xabier Letek, adibidez,
|
ez
bide daki euskaldunaren euskaltasun izaera hori nola bizi duen gaur egungo euskaldunak: –Zer nolako atxikimendua du euskal herritar jendeak Euskal Herriari buruz?
|
|
|
Ondoren ikusi ahal izango dugunez, euskaltzale batzuentzat bai, beste batzuentzat berriz ez. Euskalgintzaren gizarte kemena edo ahulezia
|
ez
bide dugu neurtzen adierazle eta zantzu berberen arabera. Abiapuntuko irizpideetan egon ohi da horrelakoetan batzuen eta besteen arteko aldearen gakoa.
|
|
|
Ez nahitaez. Gatazkaren bidea, Fishmanen arabera, zuri beltza edo gazi gozoa suerta lekiguke, baina nolanahi ere, gatazkaren biderik gabeko hizkuntza normalkuntzarik
|
ez
bide dago: –Gatazka aurrera joateko modua da.
|
|
|
Joxemari Iturraldek
|
ez
bide dauka zalantzarik Mitxelenaren zorioneko edo zoritxarreko esaera hura bere egiteko. Dena dela, mezu horren zenbait erabilera modu kritikapean jarriko lituzke, euskararekiko begirune zipitzik ez duen jendearen aho lumetan betetzen duen funtzio ideologikoari kezkagarria baiteritzo.
|
|
|
Euskararen gaitasun auziak jasan duen higadurak
|
ez
bide du harresirik eta bertsolarien munduan bertan errotzen hasia omen dago.543 Xabier Euzkitze behinik behin iritzi horretakoa dugu, bertsolari gazte batzuen aho mihietan dabilen euskarak ez bide du eredu baliorik: –Bertsolari artean darabilgun euskararen maila arras jaisten ari da, euskara degradatzen, zabartzen, erosionatzen ari da eta erremedio bat jarri behar zaiola pentsatzen dut?. 544 Ahozkotasunaren iturri joriena agortzen hasita baldin badago, zer ez da gertatuko alde guztietatik erdal munduaz itota bizi den hiztunaren kasuan?
|
|
|
Euskararen gaitasun auziak jasan duen higadurak ez bide du harresirik eta bertsolarien munduan bertan errotzen hasia omen dago.543 Xabier Euzkitze behinik behin iritzi horretakoa dugu, bertsolari gazte batzuen aho mihietan dabilen euskarak
|
ez
bide du eredu baliorik: –Bertsolari artean darabilgun euskararen maila arras jaisten ari da, euskara degradatzen, zabartzen, erosionatzen ari da eta erremedio bat jarri behar zaiola pentsatzen dut?. 544 Ahozkotasunaren iturri joriena agortzen hasita baldin badago, zer ez da gertatuko alde guztietatik erdal munduaz itota bizi den hiztunaren kasuan?
|
|
|
Gazte askok euskarari bizkarra eman izana, haatik,
|
ez
bide datza gazte horien jarrera atxikimenduan. Aurrekoaren antitesia dakarkigu hain zuzen Iñaki Gamindek:
|
|
|
Mikel Ugalderen iritziari bagagozkio, berriz, legeak
|
ez
bide du akatsik, eta administrazioko langileen esku omen dago egitasmoaren arrakasta maila neurri handian: –Izan ere legeak argi eta garbi dio euskarak zerbitzu hizkuntza ez ezik lan hizkuntza ere behar duela izan Administrazio barruan.
|
|
|
Irudipena dut, eta ez bakarrik administrazioaren alor honetan, euskalgintzaren alorreko egitasmoetan faktore subjektiboak ez ote ditugun sobera balioesten. Antza denez, faktore objektiboak horren makurrak izanda,
|
ez
bide dugu beste aterabiderik ikusten; nolabaiteko konpentsazio mekanismoen bila gabiltza beti. Egoera soziolinguistikoan sumatzen ditugun malkarrei aurre egiteko, militantziaren premia aldarrikatzen dugu.
|
|
|
Oker egon ninteke honetan, baina isuri egingo dut, edozein baieztapenen mamian dagokeen zalantza zantzuarekin. Berriki esan dudanez, abertzale gehienek
|
ez
bide daukate herri honetan gertatu den etnozidioaren kontzientziarik. Hori horrela izatea, gabezia hori eragin duen kausaren sakontasuna arakatzeak argi dezake.
|
|
|
Gizarte bizitzaren bihotzean integratzeko indarrik ez duen hizkuntzarekin zer egin behar da? Zeren, irakurlea ondo ohartuko zen moduan, bitasunaren estrategiak berak ere
|
ez
bide du aukerarik eskaintzen euskararen erabilera bermatzeko. Identitatearen ideologiak euskaldun izatearen kontzientzia garbirik sortarazten ez duenean, dirudienez, elebidun izatea alferrikako tasun linguistikoa da euskararen erabilera egia bihurtzeko.
|
|
|
Kultura bakarra omen dugu hemen bizi garen guztiok, baina
|
ez
bide ditugu eskubide eta aukera berberak.737 Hemen hori ez dakit non hasi eta non amaitzen den, egia esan. Bidasoa ibaia ibai hutsa ote da idazle erdaldun hauentzat?
|
|
|
Alabaina, urteen joanean, plazarik distiratsuena ere iluntzen hasi zaigu erdal kulturak egiten dion itzala dela medio. Erdal kulturaren hegemoniak
|
ez
bide dio lekurik apalena ere opa euskarazko kultur esparrutxoari.
|
|
|
Jose Ignacio Ruiz Olabuenagaren ikerketa taldeak orain dela hogei bat urte egindako lanean ondo islatzen da euskaldun berrien arazo latza. Gauzak ez dakit zenbat aldatu diren, baina orduan behintzat euskaldun berriaren ezpainetan euskararik
|
ez
bide zen aditzen. Euskaldun zahar eta berrien euskara erabilera gisa honetakoa omen zen:
|
|
|
Orain, goazen auzigai honen inguruko beste alde batera:
|
ez
bide dugu euskaltzale guztiok, hizkuntza botereaz dihardugunean, gauza bera ulertzen. Eztabaida honen funtsa, beharbada, honetan datza:
|
|
|
Emen ere ez dago EZER asmatu bearrik. Alere,
|
ez
bide da erraza jakiten euskeraren joskera jatorra zein dan.
|
|
|
Nere aberkide batzuk, beti pikuan egoki,
|
ez
bide dute hau ulertu nahi. Eskuindar batzuen ustez, hizkuntza folklorekeriaren aurpegi bat besterik ez da:
|
|
|
Edozein lanetan, autsi edo aaztu ezin ditezken bete bearrak dira asteko arauak. Onetan ordea,
|
ez
bide dago ezer askatasun eroa baizik.
|
|
2005
|
|
|
Ametsek
|
ez
bide ditu hitzok ulertu, klasean jokoz kanpo harrapatutako umeak bezala begiratu dio. Naroa haren belaunetan jesarri da, lehengusuaren ilea nahasten diharduela, orrazten baino gehiago.
|
|
|
Ez, aurpegi haiek
|
ez
bide dute ezer ulertzen. Azalpenak eman behar, beste osasun sistema bat... zer da hori guztia AEBko buru batentzat?
|
|
|
Naroak, zer egiten ari den pentsatzeko astirik barik, berokia jaso, leihora jo, ireki, eta gertu dagoen belartzara jauzi egin du, justu justu atea danbada bortitz batez irekitzen sentitu duenean. Erasotzaileak
|
ez
bide zuen Amets topatzea espero, eta lipar batez zalantzatan geratu da, baina berehala ukabila altxatu eta haren bururantz zuzendu du. Ametsek beso eta gorputzaren mugimenduaz erasoa bildu, erasotzailea desorekatuta aurrerantz makurrarazi eta, besoa honen kokospetik altxatuz, zintzur aldean jo eta lurrera bidali du.
|
|
|
Eta inor
|
ez
bide zen konturatu. Ezta konturatuko ere, nire ahotik!
|
|
|
Baina inork
|
ez
bide du entzun.
|
|
|
Arrantzarik
|
ez
bide dago urtegian. Ez dut uste, behintzat, oraingoz bederen ezer dagoenik.
|
|
2006
|
|
|
herri ezhistoriko horiek, esango digu Ortega-k, lurraren produktuak dira zinez, eta ez lurra aldarazi eta ez historia egiten dute; hots, natura dira, ez izpiritu, ik." Abenjaldún nos revela el secreto", Oharrok, Ortega-rengan usu bezala, irakurketa berri baten karietara paratuak, Afrikako historiaren teoria saio bat dira, Ibn Haldun en() historiaren filosofiari buruzko aitzakiatan, Erdi Aroko historialari islamiar handiaren ideiak bere eskemetara ekarriz. Erromatarrekin hasi eta, Ipar Afrika okupatu izan duten herri konkistariek(" pueblos superiores"," razas egregias"," cada gran nación colonizadora"), bakoitzak bere irudipenarekin alde egin du handik, eta Afrika zer den eta han zer gertatzen den, inork
|
ez
bide du tutik ulertu481. " Pues bien; la obra de Abenjaldún nos enseña que la aparente baraúnda de acontecimientos africanos se reduce a uno sólo:
|
|
|
Beharra eta alaitasuna
|
ez
bide dira gustura ezkontzen ordea. Unamuno espainolista porrokatua zen.
|
|
|
Hurrengo goizean ez zen ezer ikusten:
|
ez
biderik, ez ehizarik... Wulff ez zegoen espedizio buru izateko moduan.
|
|
|
Migel Mailuk, berriz, beretako haizea norabidez aldatua zelako markatzat hartu zuen proposamena: Nafarroa Behereko instituzio gorenean inork
|
ez
bide zuen ezbairik bere atxikimenduaz Albretarren aldera. Geroago jakinen zuen Antonio Agaramontek aholkatuta hautatu zutela diputaziokide.
|
|
|
Nafarroan, berriz, bake saindua. Frantziako erresumaren mugaren muga hau
|
ez
bide zen hain munta handikoa Frantziskorendako. Henrikeren armagizonek ezpatak herdoiltzera ez utzi nahi eta sar atera azkarretan neurtu zituzten etsaiaren indarrak.
|
|
|
Denen kontua egiteko, gutixko ziren Etxeberrirekin ikasi numeroak. Hala ere,
|
ez
bide zuten beren indarretan fidantza handirik. Erreginaren soldaduak murruen atzera itzularazi, bertze lanik ez zuten hartu, murru horiexen oinpean zati zati eginak utzi beharrean.
|
|
2007
|
|
|
Baina emigrazioa gaitzesteko hitzik
|
ez
bide du aurkitzen bere hiztegian:
|
|
|
Zorizko erreferentziak ukigaitz zaizkigu. Eta Koperniko
|
ez
bide dugu osotara sinetsi?
|
|
|
Zaharrak gehienak. Eta horien artean 50 bat besterik
|
ez
bide daude maiztasun handikoak.
|
|
|
Baduke bere eragina topatzeko erabiltzen den teknikak berak. Metodo horiek finduko eta bestelakotuko ez direno,
|
ez
bide dugu exoplaneta, normalagorik, hautemango.
|
|
|
Baina Lucy hura, ikertzaile guztiek (Arsuagak barne) adierazi dutenez,
|
ez
bide da, gure, australopitekoa.
|
|
|
australopitekoa. Arrazoi tekniko mordo batengatik, gizakira eraman duen australopitekoa
|
ez
bide da Lucyren leinukoa. Australopithecus afarensis izenekoa ez da gure arbaso zuzena.
|
|
|
Australopitekoen harri tresnetan ageri da geldotasun hori (oso aspaldiko australopitekoek
|
ez
bide zuten harriz tresnarik batere moldatzen, nahiz eta agian harri koskorrak hautatu eta erabili, gaur egun txinpantzeek egiten duten bezala).
|
|
|
Baina neanderthaldarrak
|
ez
bide ziren Europan eta Ipar Kaukasoan orain dela 30.000 urte arte osotara suntsitu.
|
|
|
Baina gu gogoeta horiek harroxko burutzen ari ginelarik,
|
ez
bide geunden beltz haiengandik uste bezain urruti.
|
|
|
Izan ere,, patologia nazionalistaren? J. Juaristi-ren kritika psikologistek
|
ez
bide dute aski sakoneraino jotzen, eta zinez, una base sólida en una confrontación argumentativa racional, edukitzeko euskal nazionalismoaren aurka,, disponemos en la actualidad de un marco teórico más afinado, en mi opinición, de lo que puede ser la teoría psicoanalítica para comprender los mecanismos cognitivos subyacentes a la ideología nacionalista [h. d.,, los fundamentos cognitivos del nacionalismo y su despliegue discursivo?].
|
|
|
Chamberlainek esplikazio historiko, artistiko, politiko luzeak ematen ditu, ezin hemen dena bildu; ardura berezia Dante-ren germaniartasuna frogatzen hartzen du. Haren familiako izena, Alighieri,
|
ez
bide da Aldiger deitura gotikoaren korrupzioa baino858; haren profil fisionomikoa, germaniar petoa hazpegi bakoitz eta guztietan: inolako antzik ez begitarte heleniar edo erromatarrarekin, are gutxiago musaje asiar edo afrikarrekin.
|
|
|
Autokontzientzia falta total honekin, itxurazkoa da Afrikan despotismoak agintzea. Beltzek
|
ez
bide dute beraiek pertsona diren, kontzientzia ez ezik, sentimendurik ere. Euren erlijioa ere, fetitxista, infantila da.
|
|
|
Eta berriro Zaitegi eta Orixe ere ez aipatzeko, antigualeko Kreta lurpetik atera duen Evans arkeologo ingelesak bere indusketen emaitzak irudi ez gutxiago idealizatu batzuetan aurkeztu ditu XX. mendean. Haren entusiasmo idealizatzailea jarraitu du, hasi Kretan bertan Kazantzakis ekin eta Amerikan Henry Miller enganaino, hainbat idazlek literaturan, artistak Art Nouveau an, masa turismoak zer esanik ez, eta
|
ez
bide du berak gutxi lagundu zenbait jendetan kulturaren hatseko matriarkia baten edo Jainkosa Handi edo Zuriaren fedea indartzeko ere (antza, zientzia baino gehiago mitologia berri edo moda: R.
|
|
|
Tamalez, darrai berak? ikerketa hauek soziologoari
|
ez
bide diote oraindik laguntza aski ziurra ematen. –Tendrá que ser precisamente uno de los temas de todo trabajo sociológico e histórico descubrir en la medida de lo posible las influencias y conexiones causales explicables de modo satisfactorio por el modo de reaccionar ante el destino y el medio.
|
|
2008
|
|
|
Abertzale gehienak
|
ez
bide dira ohartu oraindik, euskara nazio hizkuntza egiten duena ez dela erdaraz mamitutako jardun politiko, sozial eta kulturala. Gogora diezaiegun halere, horrek ezer askotarako balioko ez badu ere, euskaraz jardunda bihurtzen dugula euskara Euskal Herriaren nazio hizkuntza.
|
|
|
Bada besterik ere nazio identitatearen irispena dela-eta. Han hemenka aditzen eta irakurtzen ditugunak irakurrita,
|
ez
bide dago nazio identitate inpliziturik: alegia, gure bizitzaren dimentsio nazionala modu kontzientean bizi ezean, gure bizimoduak ez bide du zerikusirik norberaren izaera nazionalarekin.
|
|
|
Han hemenka aditzen eta irakurtzen ditugunak irakurrita, ez bide dago nazio identitate inpliziturik: alegia, gure bizitzaren dimentsio nazionala modu kontzientean bizi ezean, gure bizimoduak
|
ez
bide du zerikusirik norberaren izaera nazionalarekin. Haatik, nazio identitatearen irispena zenbateraino hel litekeen azpimarratzeko, honako zehetasun hau egingo digu Ulises Moulinesek:
|
|
|
–Molieren erregeren zaldun burgesari gertatu zitzaion bezala, hark
|
ez
bide zekien hitz lauz mintzo zela harik eta esan zioten arte; era berean, jende askok ez daki nazio bateko partaide denik jakinaren gainean jartzen duten arte; hala ere, jakina, horrek ez du esan nahi aurretik nazio horretako kide ez zenik?.
|
|
|
hain zuzen ere, Txikiaren ondoko hitzok aski adierazgarriak iruditzen zaizkit garai hartako erakundean nagusi ziren hizkuntzak jakiteko. Langile borrokaren hitza
|
ez
bide zen orduan ere euskal hitz nazionalaren lantegikoa.
|
|
|
Egia esan, esku artean darabilgun auzian hil edo biziko garrantzia izan dezake puntu honek. Hizkuntza mintzatuak idatzi ezean
|
ez
bide dira nazio hizkuntzak, azken honetarako behar luketen gaitasuna kode idatziari zor zaiolako.
|
|
|
Den denak euskal ontzian sartuta, euskal itsasoan barrena, euskal haizearen abaroan, euskal portuaren bila dabiltza Lehendakari abertzalearen printzipioak lematzat hartuta. Bidean
|
ez
bide du aurkitzen ekaitzik, ez erauntsi espainolistarik. Euskal identitatearen itsasbidean batera ari dira arraunean, denak bat, herri euskaldunaren alde, euskal hizkuntza eta kultura goiburu dutela.
|
|
|
Orduko Hazparne hura
|
ez
bide zen Frantzia. Beharbada, hala eta guztiz ere, bere buruari nortasun eta kontzientzia nazional euskaldunik aitortzen ez zioten herritarrez osatua egongo zen.
|
|
|
Ongizateaz ari ginen, eta abertzale gehienak
|
ez
bide dira ohartu norberaren hizkuntzan bizitzea dela ongizatearen adierazle nagusi bat. Hizkuntzaren auzia bizi kalitateari estuki loturik dagoela.
|
|
|
bat emateko. Alienazioaren arazoak
|
ez
bide dauka konponbiderik harik eta kanpoko etsai hori bere baitan dagoela jakin arte. Hitzez hitz aditzera emanik:
|
|
|
Politikaren eskuak errealitatearen alde oro eraldatzeko gaitasuna omen daukan bitartean, kulturalismoaren ekimen ahulak
|
ez
bide dauka halako ikuspegi holistikorik. Holismoaren talaia bide dauka kide politikoak; zati iritzia besterik ez berriz euskaltzaleak.
|
|
2009
|
|
|
(Das Ressentiment im Aufbau der Moralen, 1912), eta kritikatu zuen Max Weberrek teoria lauegia bezala fenomeno bihurdikatu batentzako(. Erlijio unibertsalen etika ekonomikoa?, Sarrera, 1915). Nietzscheren begi zorrotzak zorrotzik bada
|
ez
bide zuen erreparatu, dio Max Schelerrek, ez zela kristautasuna Tertuliano erremindu bat bihurtu zuena, baizik eta haren bere bere erresumina zela bere kristautasuna ere mendekati bihurtu zuena (geroago, kristautasuna utzi eta, montanista bilakatu da, berdin erresumindu jarraituz). Eta San Tomas?
|
|
|
Elorri n maiz aurkitzen dugu poeta tristerik, baina ez dakigu zergatik. Berak ere
|
ez
bide daki. Narritaturik edo amorruz, aldiz, inoiz ez.
|
|
|
Madrildarrontzat euskal arazorik ez dago, ez dute ikusten. Beste arazo asko ere
|
ez
bide dute ikusten (UBM, 54, 57). Orain egunotan denak dira betidanik demokratak eta sozialak eta kritikoak izanak, baina Gandiagak konformista askoak ikusi ditu:
|
|
|
Baroja kantiar edo Kant zaleak(, yo, como hombre de inclinaciones kantianas?) Kant
|
ez
bide du tutik ulertu. Gizon emakumeak, Naturan legeak eta, beraz, Natura bera, ipini?
|
|
|
hori txokokeria ei da, eta Barojak irekitasun unibertsala maite dizu. Bestetik, abertzaletasun euskalduna eta katalana
|
ez
bide dira besterik Bartzelonaren harropuzkeria handinahia eta Bilboren harropuzkeria handiustearen putza baino. Baroja erregenerazionista espainola da.
|
|
|
papar zurian barkamenaren eta eskuzabaltasunaren pentagramak idatziak zituztèn paperezko txori bi, aurkako norabidean zihoazenak, bai, baina puntu inmaterial beraren xerka: puntu hura, bide eta norabide guztiak biltzen zituena,
|
ez
biderik ez norabiderik ez zuen arren; puntu hura, non iraganaren zama astuna ezabatu eta oraina baizik ez baitzen zutik geratzen, bere baitan etorkizun ederrago baten promesaren hazia ereinda zuena, paperezko txori bi, paradisuko hegazti bi?; aireak airea besarkatu zuen, beraz, baita lurrak lurra ere jarraian, agurra bukatu bezain laster Gabino eta Felipe elkarrengana bildu baitziren, aurkako nor...
|
|
|
Eta senarrari besotik heldu, gelatik irten, eta halaxe heldu ziren Rakelen gelara, non zabalik aurkitu baitzuten atea, Rakel nagusien zain balego bezala, Nazariok eta Reginak haren arreta pizteko moduko ezer egin ez bazuten ere, ez soinurik atera. Reginak arrastaka zeramatzàn txapinen soinu isila izan ezik?
|
ez
bidean hitz egin; alabaina, etxekoandreak neskameari eguerdian bere agindu zorrotzak eman zizkionetik, zain zezala haurra bertatik bertara eta ez ziezaiola inori barrura sartzen utzi, Nazariori eta Ernestinari izan ezik?, erne zegoen Rakel, ateari eta inguruko hotsei adi, nornahi hurbil baitzekiokeen edonoiz, nagusien seme alabetako bat, esate baterako, eta orduan zer?; egoera berriak, gainera, e... entzumena entzumenago ere bai, gela hartan itxia zegoena, itxia zegoelako, hain zuzen?
|
|
|
Poloniaz eta poloniarrez gaizki erranka egin zuen bidearen zatirik handiena. Eguraldia, jauregiak, jatekoak, edatekoak, emakumeak, gizonezkoak, nekazariak, soldaduak... gauza edo lagun bakar bat ere
|
ez
bide zuen erresuma hartan laket izan. Gutiena, nobleak.
|
|
|
Larri gorritik ateratzean ere, bertze horrenbertze denbora behar izan zuen, iduriz, arruntik ongitzeko eta lehengoratzeko. Denbora horretan guztian
|
ez
bide zen atera Jean de Beaumanoirren jabegoetatik. Henrikeren laguntzan Senaren ertzean agertu zitzaizkigunetarik zen Lavardingo markesa.
|
|
|
Katalinaren aginduz, Henrikeren inguruko inork ez zuen ni ikusteko eskubidea. Charlotte de Beaune
|
ez
bide zen horien artekoa. Vincennesera ailegatu berritan gertatu zen dorre nagusiko nire gelan.
|
|
|
papar zurian barkamenaren eta eskuzabaltasunaren pentagramak idatziak zituztèn paperezko txori bi, aurkako norabidean zihoazenak, bai, baina puntu inmaterial beraren xerka: puntu hura, bide eta norabide guztiak biltzen zituena,
|
ez
biderik ez norabiderik ez zuen arren; puntu hura, non iraganaren zama astuna ezabatu eta oraina baizik ez baitzen zutik geratzen, bere baitan etorkizun ederrago baten promesaren hazia ereinda zuena, paperezko txori bi, paradisuko hegazti bi...; aireak airea besarkatu zuen, beraz, baita lurrak lurra ere jarraian, agurra bukatu bezain laster Gabino eta Felipe elkarrengana bildu baitziren, aurkako n...
|
|
|
Eta senarrari besotik heldu, gelatik irten, eta halaxe heldu ziren Rakelen gelara, non zabalik aurkitu baitzuten atea, Rakel nagusien zain balego bezala, Nazariok eta Reginak haren arreta pizteko moduko ezer egin ez bazuten ere, ez soinurik atera –Reginak arrastaka zeramatzàn txapinen soinu isila izan ezik–
|
ez
bidean hitz egin; alabaina, etxekoandreak neskameari eguerdian bere agindu zorrotzak eman zizkionetik –zain zezala haurra bertatik bertara eta ez ziezaiola inori barrura sartzen utzi, Nazariori eta Ernestinari izan ezik–, erne zegoen Rakel, ateari eta inguruko hotsei adi, nornahi hurbil baitzekiokeen edonoiz, nagusien seme alabetako bat, esate baterako, eta orduan zer...; egoera berriak...
|
|
2010
|
|
|
emakumea hutsaren hurrengotzat zuenez, ni neu hartzen ninduen jendeak gazteentzat; gazteena izatea, ordea, zaharrena izatea bezala, berezitasun bat zen, aurkako bi berezitasun, ezaugarri kontrajarriak zituztenak: ...ederki saiatu nintzen berezitasun hura neure nortasunaren alde garatzen; berezia nintzen, etxekoen zentroa ere banintzen maila batean, eta ederki baliatu nuen gainerakoek zor zidatèn babesa nik neurea egiteko eta gero eta zentroago bihurtzeko, ez apeta apetatsuaren bidez, nik neure begiak nituen eta argi eta garbi ikusten nuen etxekoei kalaka ematea, hau nahi dut eta hura nahi dut, ez zela modua
|
ez
bidea, etxekoak aspertu nahi ezean?, baizik eta apeta fin eta sotilago baten bidez: berezia eta originala nintzen, bai, eta gero eta bereziago eta originalago egingo nintzen, besteen arreta erakartzeko; esan nahi dizudana zera da, ez antzezlan handirik ez txikirik jokatu ez dudan arren, ez nintzela antzezle txarra bizitza erreala agertokitzat zuèn teatroan?
|
|
|
Gure haragi puska aingeru bat da!?; banuen, ustez, argudio hura, neure baitan aspaldi errotua eta neure buruari mila bider errepikatua, baita askotan lagundu izan zidana ere, tuberkulosia izan nuèn garaian zer esanik ez: mihi puntara ere etorri zitzaidan esaldi hura, baina, esatera nindoàn mementoan doi, atzera egin zidan mihiak, nik amestutako aingeru guztiak, bat batean. Benjamin Maria hil zenean ere antzeko zerbait gertatu zitzaidan, baina esperantza berreskuratu eta gogor berrekin nion geroztik esperantzaren bideari?!?, kartoizko bihurtu balitzaizkit bezala,
|
ez
biderik ez esperantzarik: kartoizko aingeruak, izotzezko hegoak zituztenak, kraskatzetik gertu, hegoen lehenengo astinaldian; hara, bada, zertan geratu zen zurekin izan nuen elkarrizketa:
|
|
|
National Geographic ekoek
|
ez
bide zuten berriro erreportajea egiteko gogorik agertu. Prentsan agertutako zalantzak?
|
|
|
gazteena, berez, Benjamin Maria genuen, baina hura hil eta mundu honetatik joan zen, badakizu; Ada ere, berez, ni baino gazteagoa zen, baina urte haietako gizarteak —baita gaurkoak ere, beste maila batean, Elizak zer esanik ez— emakumea hutsaren hurrengotzat zuenez, ni neu hartzen ninduen jendeak gazteentzat; gazteena izatea, ordea, zaharrena izatea bezala, berezitasun bat zen —aurkako bi berezitasun, ezaugarri kontrajarriak zituztenak: ...ki saiatu nintzen berezitasun hura neure nortasunaren alde garatzen; berezia nintzen, etxekoen zentroa ere banintzen maila batean, eta ederki baliatu nuen gainerakoek zor zidatèn babesa nik neurea egiteko eta gero eta zentroago bihurtzeko, ez apeta apetatsuaren bidez —nik neure begiak nituen eta argi eta garbi ikusten nuen etxekoei kalaka ematea, hau nahi dut eta hura nahi dut, ez zela modua
|
ez
bidea, etxekoak aspertu nahi ezean—, baizik eta apeta fin eta sotilago baten bidez: berezia eta originala nintzen, bai, eta gero eta bereziago eta originalago egingo nintzen, besteen arreta erakartzeko; esan nahi dizudana zera da, ez antzezlan handirik ez txikirik jokatu ez dudan arren, ez nintzela antzezle txarra bizitza erreala agertokitzat zuèn teatroan...
|
|
|
Gure haragi puska aingeru bat da!"; banuen, ustez, argudio hura, neure baitan aspaldi errotua eta neure buruari mila bider errepikatua, baita askotan lagundu izan zidana ere, tuberkulosia izan nuèn garaian zer esanik ez: mihi puntara ere etorri zitzaidan esaldi hura, baina, esatera nindoàn mementoan doi, atzera egin zidan mihiak, nik amestutako aingeru guztiak, bat batean —Benjamin Maria hil zenean ere antzeko zerbait gertatu zitzaidan, baina esperantza berreskuratu eta gogor berrekin nion geroztik esperantzaren bideari...! —, kartoizko bihurtu balitzaizkit bezala,
|
ez
biderik ez esperantzarik: kartoizko aingeruak, izotzezko hegoak zituztenak, kraskatzetik gertu, hegoen lehenengo astinaldian; hara, bada, zertan geratu zen zurekin izan nuen elkarrizketa:
|
|
2011
|
|
|
Saguak heltzerakoan gizakumeek ez zuten hainbesterako defentsarik. Antigoaleko otoitz eta madarikazio guztiak
|
ez
bide ziren aski, baina gizarte modernoetako pozoi eta tranpak ere alferrekoak dira. Defendatu edo ez, izurriteari atakatu nahiz ez, urtaro bat edo biren buruan saguok ia berez desagertuko dira, agertu ziren bezalako manera harrigarrian...
|
|
|
Zelai berde eta zabal batean daude bi lagunak, ikusten ez den etxe baten atzealdean. Dauden lekutik ez da
|
ez
biderik ez bidexkarik ikusten, baina biok dituzte begiak aurreko zelaiaren zerumugan. Harantz egiten du eguzkiak bere bidea, eta ezkutatzeko zorian dagoenean esaten du Amak zain dagoen bitartean kuluxka bat egingo duela, eta hantxe hartzen du lo, zelai gainean, kuzkurturik, amapola odoldu bat gari berdearen artean.
|
|
|
Ametsetan jausten diren Atxagaren beste pertsonaiak bezala, ez dirudi Triku, behin amildu ondoren, berriro hegaldatu eta igo denik. Erori izanaz ohartzeak dakarren erruak eta damuak
|
ez
bide diote ostera igoaldi alaiari ekiten utziko. Ametsetan amiltzeak lorratz ezabagaitza utziko du Carlosen zein Trikuren bizitzetan.
|
|
|
Hala, ez dago ukatzerik Indiaren konkista britaniarrak haren modernizazioa eta aurrerakada ekarri duela. Progresoa, ordea,
|
ez
bide du ekarri bortxazko konkistak, horren ondorengo administrazio britaniar zuhurrak baizik. Horrela, zeharka, administrazio zuhur hori egon ahal izateko, eta beraz progresorako, aurrebaldintza ezinbestekoa bortxazko konkista zela aitortzen da.
|
|
|
Etnozidioaren sarraskia, beraz, kolonizazio garaietan ez ezik, independentzia ondoren ere gauzatu zen. Nahiz eta kreoleek independentziari esker lortutako nazio askatasuna herio-suhar aldarrikatu, askatasuna eta duintasuna
|
ez
bide ziren guztientzat erdietsi. Atzerritarrak egotzi ondorengo testuinguruan jatorrizko hiztun herrien sekulako bazterkeria ikusita, zera pentsatu beharrean baikaude:
|
|
|
Hizkuntz aniztasunaren paradisua dugu papuarren lurraldea. Bada, bere mende daukan lurralde zatiko aniztasuna larrutu arteko onik
|
ez
bide dauka Indonesiako estatu totalitarioak. Salaketaren hitza, oraingoan, Paul Kingsnorth idazlearena da:
|
|
|
Ordezkapenaren lehen urratsetan
|
ez
bide da ia inor ohartzen hondamenaren neurriaz. Jatorrizko eliteak lehenik elebidun eta gero elebakar bihurtu arren, utzikeria nagusi.
|
|
|
Aginte sistemako egiturek eta antolamenduek hizkuntza arrotzean dihardute, garai batean ez bezala; alabaina, aurrerapen materialari nork egiten dio muzin? Azken orduko herio ostikadak iritsi arte,
|
ez
bide gara sobera ohartzen hizkuntzaren benetako kinkaz.
|
|
|
Ñabardurak ñabardura, mirariak
|
ez
bide dira Israelen soilik gertatzen: –Neurri handi batean, miraria da hemen (euskararekin) gertatu dena; baina, jakina,, eta, nahikoa al da??
|
|
|
Ingelesaren eta kultura anglosaxoiaren erauntsi bortitzak, antza, estatu txikietako nazio identitate antolatuen oinarriak ere inarrosteko gai dira. Estatu txiki batzuen egitura politikoa bera ere
|
ez
bide da aski sendoa, nork bere berezitasunak zaintzeko.
|
|
|
J. Fishmanen esanari bagagozkio behintzat, hor nonbait dabil hizkuntza galerak sortaraz diezagukeen traumaren ondorioa. Gure geurezko hizkuntza etxe naturala eraitsita, etxe berrian
|
ez
bide gara eroso eta berezko sentitzen. Denboraren joanak, asimilazioaren azpilanak, ordea, bigarren hizkuntza arrotza mintzaira nagusi eta naturala bihurtuko omen du hiztunaren nortasun izaeran.
|
|
|
Balutxistanen oraindik
|
ez
bide dute lortu hizkuntza eredu estandarra finkatzea: –Balutxera arabiar persiar alfabetoz idazten da, nahiz eta diasporako idazle askok latindar alfabetoa erabiltzen duten.
|
|
|
Jokabide horren zergatia honela zurkaizten digu adituak: gizatalde etnikoetako kideek, batik bat gurasoek, jadanik
|
ez
bide dute ausardiarik eskola sistemaren barruan beren hizkuntza eta kultura estimatzeko. Ezta, halaber, programa elebidunaren egitasmoa aintzat hartzeko jarrera gaitasunik ere.
|
|
|
Ez omen da horren zaila jokabide horren arrazoia zein den jakitea. Historiaurreko monumentuak, objektu artistikoak, naturaren harribitxiak,
|
ez
bide dira inorentzat arrisku eta mehatxu politikaz ari garen bezainbatean, eta, horretaz gain, ekonomiaren aldetik eta onuragarriak izan ohi dira turismoari esker diru iturri bilakarazteko. Herri mintzaira xumeak, aldiz, arriskugarriak dira herri jakin baten kultura identitatearekin lotzen direlako, eta, horrenbestez, izateko eta bizitzeko modu ezberdin eta zehatz baten adierazpen direlako.
|
|
2012
|
|
|
Hala, ez dago ukatzerik Indiaren konkista britaniarrak haren modernizazioa eta aurrerakada ekarri duela. Progresoa, ordea,
|
ez
bide du ekarri bortxazko konkistak, horren ondorengo administrazio britaniar zuhurrak baizik. Horrela, zeharka, administrazio zuhur hori egon ahal izateko, eta beraz progresorako, aurrebaldintza ezinbestekoa bortxazko konkista zela aitortzen da.
|
|
|
Gaixoak, gauza harrigarria (de visu baieztatzen dugu), ez zuen batere oinazerik nabarmendu. Bere egoerari oraindainokoan
|
ez
bide litzaioke ezer hoberik opa. Orok ematen digu uste izateko bidea eriondoa laburra izango dela, eta nork daki jakin ere ez ote dugun, hurrengo herriko jaietan ikusiko gure Hippolyte jatorra dantza bakikoetan partaide, bestari alaien koru baten erdian, eta horrela guztien begi bistan frogatu, bere fleita eta pikoak medio, bere erabateko sendakuntza?
|