|
2000
|
|
|
Gero eta ozenago dator deiadarra, gaztelania santu horren aldamenean bestelakorik egongo ez bailitzan. Euskara ez omen da zilegi eta legezko, folklore hutsezko kontuetan
|
ez
bada. Unibertsitateko curriculumak, ogibide alorrekoak... oro dira deusezak erdaraz gauzatu ez badira.
|
|
2001
|
|
|
Ni neu, ordea, egia esan, aipaturiko horiez gehienez ez naiz batere fidatzen, eta hobe oker banengo. Hain euskaltzaleak izan badira, ez dakit zertan ibili diren orain arte vasquista horiek noizik behin" bai baina" aspergarri eta hutsalak esateko
|
ez
bada. Ez ditugu sekula ikusi euskararen edo euskal kulturaren aldeko ekitaldi, jai edo bileretan, ez eta gure hizkuntzaren aurka, Nafarroan edo Frantzian adibidez, egiten diren erasoengatik inolako protestarik egiten.
|
|
|
Hortxe zegoen Egigurenen txosten sonatua, berez aski txepela, baina Redondok horren puntu" istilutsuak" kentzea lortu duenetik, eztabaidarako gaiak ere saihestu dira. Beraz, ez dago ezer aztertu eta aldatu beharrik, norbere zilborra ederresteko
|
ez
bada. Ostrukaren joko horregatik, ez dut askorik espero PSEko sozialisten neguko biltzarretik, aldez aurretik, nabigatzaileentzako abisu argi gisa Estatutu eta Konstituzioaren esparrutik ez direla irtengo lau haizeetara aldarrikatu baitute, Dantek infernuaren atean ezarri zuen lasciate ogni speranza haren antzera.
|
|
|
Gizakia ren baitan horren luzaroan eta horren bizirik dirauten joera eta sentipenak, ordea, txikitan
|
ez
bada gaztetan sortutakoak izan ohi dira, eta Zavalaren txikitako kontuak aipatuz hastea erabaki nuen elkarrizketa.
|
|
|
Hasteko, hilabete besterik pasa ez denean, nabari da dagoeneko jendea bidaiatzeko beldur dela, batetik bestera joan eta gauza eta jende berria ezagutzeko beldur; nabari da, halaber, askatasun zibilen defentsa gero eta zailagoabihu rtzen ari dela, segurtasunaren aitzakian; nabari da oso zaila dela, xehetasun eta txikikeriatan
|
ez
bada behintzat, guztien gainetik gailentzen ari den pentsamendu bakarr aren kontrako ahotsek behar bezalako oihartzuna jasotzea. Eta horrek, noski, ez gaitu Akademiaren garaietara itzuliko, ez gaitu Nafarroako Gorterik ilustratuenaren garaietara eramango, ezta Florentziako Berpizkundeko giro oparoraere.
|
|
|
Mari Karmen Garmendiaren agintaldi luzearenondo ren, pentsatzekoa da Azkarate andreak, Ibarretxek izendatu zuenetik, udako hilabeteak 2002 urteko aurrekontuak prestatzen pasako zituela, horixe izango baita bere politika propioa aurrera ateratzeko tresna garrantzitsuena. Momentuz, ordea, ezer gutxi jakin da datorren aurrekontuei buruz, non eta Zenarruzabeitia andrearen ohizko zuhurtziaren zipriztinak Gobernuaren sail guztietara zabalduko direla
|
ez
bada.
|
|
|
Tesi honek sakon jotzen du hizkuntz politika, hedapena ukatzen baitio, legitimitatea. Guztientzako
|
ez
bada pribatua da aukera, norbanakoarena azken batean, eta hizkuntz politikak ez du zereginik.
|
|
|
Euskal Herria da, beraz, duten arazo garrantzitsuenaespainol proiektua estabilizatzeko. Katalunia, Aragoi, Galizia errejionalismoaren mugetan kudeatu daitezke, ez diraarriskutsuak (potentzialki
|
ez
bada). Nondik dator desestabilizazioa?
|
|
|
Dena den,
|
ez
bada hizkuntza baten prestigiodun ingurua sortzeko ahaleginik egiten, zaila izango da hizkuntza honen iraupena eta transmisioa familia barnean, zaila izango da irakaskuntzan hizkuntza horri dagokion eredua aukeratzea, beraz, azkenean, heriotza ailegatuko zaio.
|
|
2002
|
|
|
Zeren, adibidez, laugarren eta azkenargitaraketan atera dituen nahikoa ondo ezagutzen nituen poeta eta lagun biren kaierak irakurrita, horixe baita sentitu dudana. Eta zer senti daiteke ondoko poema eder bi hauek irakurtzean, Te re Irastortza rena lehena (a) eta LuigiAnselmirena bigarrena (b), plazer hutsa
|
ez
bada?: a) Bizitzen segitzea erabaki orduko hizkiak, hitzak edo esaldiak elkarlortzea keinu hutsala da.
|
|
|
Bizitzen segitzea erabaki ondoren ez daiteke atzera idatzi
|
ez
bada bat itsasoaren erdian lo dagoena bezalakoa. b) Ispiluaz bestaldean usoak beltzak dira, beleak dira txuri, lehoia umil, ardiak krudel eta otsoa otzana. Ispiluaz bestaldean tximeleta zoroak suaren adarretan pausatu egiten dira eta armiarmek dituzte ferekatzen euliak.
|
|
|
Azkenik honakoa azpimarratu nahi genuke: honelako unibertsitatea ez da posible izango baldin eta zuzenki nahiz zeharka berau ahalbidetu behar duen pertsonala, hau da, irakaskuntzan eta ikerketan diharduen pertsonala hala nola administraziokoa eta zerbitzuetakoa, euskaldundu
|
ez
bada. Beraz, langile guztien euskalduntzea —ezagutza eta gaitasuna— bermatu da, hizkuntz normalkuntzaren egitasmo integralak bultzatuz eta bere garapenerako beharrezkoak diren baliabide ekonomikoak ezarriz.
|
|
|
goi mailako guneetan erabiltzen den euskara ulergaitza da, ez da funtzionala, bere hizkuntz eredua desegokia delako. Areago," [euskara idatzia](...) modu funtzionalean
|
ez
bada erabiltzen, luzarora gabe, ez dagoela etorkizunik" ohartarazten zuen Garziak.
|
|
2003
|
|
|
Orain arte, esklusio sistema erabilita bakea
|
ez
bada lor tu, aurrerantzean ez da esklusio sistemarik erabiliko bakea lortzeko.
|
|
|
Izan ere, R. Mackenney k ondo adierazi zuen bezala, garai hartarako Erreforma aurrera aterea zen ez Aita Santuaren itzalagatik, ez bada ere Aita Santuaren aurkako joeren erdian, protestantismoak erakutsi zuen aniztasunaren eta iritzi malgutasunaren ordez, Eliza Katolikoak autoritatez ezarri zituelako bi
|
ez
bada hiru dogma. " Argi geratu zen —dio— protestantismoa heresia zela eta deserrotu eta hondoratuta geratu behar zela, 1564an —hara zein aldea protestanteekiko— ez zegoen zalantzarik kristau batek sinistu behar zuenaz."
|
|
|
Hezkuntza munduko kontuen berri dakien hainbat eragilek bazekien, aspalditxotik, joera nabarmen horren berri. Kontu berria
|
ez
bada ere azeleratu egin da, ordea, azken urteotako joera. Esplikazio luzeagoak (nagusiki koiunturalak) lituzkeen motiboak direla tarteko, hezkuntza alorreko bezeria klasikoak (irakastordu barneko ikasketari jendeak) behera egin du nabarmen.
|
|
|
Espainiakoa/ Euskal Herrikoa sentitzea. Euskaldunen artean nagusiki Euskal Herrikoaksentitzen direnak %84 dira eta erdaldunen artean %33; beste muturrean, gehienbat Espai niakoa sentitzea euskaldunen artean
|
ez
bada aipatzen, erdaldunen %16k horretan kokatzen dute beren burua.
|
|
|
Nago, pesimistegi izan gabe ere, euskarak berak, euskal produktu askok ez dutela garai bateko (edo nahiago bada, oraintsu arteko) tirarik jendearen aldetik. Sektorez sektore joaten bagara, gehienetan edo beti ageri da joera hau, atzerakada
|
ez
bada gerakuntza. Batzuetan besteetan bainonaba rmenago (edo ageriago, berdin ez dena).
|
|
|
Honen atzetik hipotesi edo galdera potoloagoak egon daitezke: euskara zertarako ikasi, baldin gero ikasteko eta lanerako behar
|
ez
bada. Geure etxean ere euskara baino" interesgarriagoa" bada ingelesa?
|
|
|
Lakuaren kasuan zalantza dena, ordea, ebidentzia da Nafarroako Gobernuaren kasuan. Beste behin ere, Expolanguesen ez da agertu ere egin Nafarroako Gobernua, euskararen kontra ekindako politikari tinko eutsiz, eta eroso gainera, inork ez baitio konturik eskatu (ez dakit ba, sikiera Parlamentuan galdera xixtrin bat, Sanzi
|
ez
bada ere Laguna kultura kontseilariari). Baina FITUR horretara bai, horra joan da Nafarroako Gobernua, turistak erakarri nahian.
|
|
2004
|
|
|
Euskara Biziberritzeko Plana, Kultura Sail berak atondua, erdizka eta gaizki bete da; Osakidetzan eta Ertzaintzan euskara, kultura plan berri honetako ardaztzat aitortua, missing dago, 25 urteko autonomia aroan abertzaleak omen direnak sail bi horietan arduradun egon ondoren. Esperantza konfiantzaren etsai baita gehienetan, etaabertzale izateak deus gutxi bermatzen baitu euskarazko kulturan, diskurtso politiko boto biltzailea zabaltzea
|
ez
bada.
|
|
|
kanpotik datorren batek herri haien esku bitartekoak uztea edo bertakoek eskuratzea, sortzea eta garatzea. Kanpotik datorrenak, borondate onenarekin badabil ere, ez du kultura txikiari dagokion berezkotasuna behar bezala ulertuko; bertakoak, ezinbestean, zuzendu behar izango du ahalegina, berriro ere lehen bezain antzua edota kolonizatzailea izatea nahi
|
ez
bada behintzat. Aspaldidanik teorizaturiko" kolonizatuaren begirada" litzateke helburua.
|
|
|
Ez naiz hasiko hemen administrazioaren eta" ente" publikoaren aurka. Azken finean bi hauen magalean
|
ez
bada hemen ez delako nikristo mugitzen. Subentzionaturiko kultura batean bizi gara.
|
|
|
Sentipenak nagusiki esperientziape rtsonaletan oinarritzen badira, subjektibotasun gehiegizkoak eta azterketa ezak eraman dezakete jopuntua erratzera. Honela, azterketarako irizpidea
|
ez
bada norberarengandik kanpo kokatzen, injustizia txikiak estal dezake injustizia handiagoa.
|
|
|
Bere legitimazioa(...) sistemaren, eraginkortasunaren, ekintzak optimizatzea izango litzateke. Aplikazioa ez da lortzen beldur pittin bati esker
|
ez
bada" (Lyotard 1987: 10).
|
|
|
Kanal ertainetan, ordea, oso txikia da euskararen lekua, %10ekoa batez beste, nahiz eta ezberdintasun inportanteak dauden telebista batzuetatik bestetara, %60tik gora euskaraz emititzen duen Urdaibai TBtik, adibidez, %15era baino heltzen ez den Durango TBra, hain zuzen ere —nahiz eta azken hauek ere ahalegin handiak egiten ari diren euskarari leku zabaltzeko— Handietan eta katean jarduten duten ertainetan, berriz, ia ikusezina, edo hobeto esanda, entzunezina da euskara. Batzuetan euskara ez da aintzat hartua izan ere egin, hala nola, Vocento Correo taldearen telebistetan edota Local Mediarenetan(
|
ez
bada hamaikagarren aldiz Bai horixe aspaldiko saioa emateko). Localiarenetan, jarrera ezberdinak dituzte:
|
|
2005
|
|
|
ez da gauza bera zirimolak bere baitan duen indarra, eta horrek sor dezakeen eraginen kalkulua. Egiaztatu ahal izan dugu itsaso zabalean dagoen bitartean haizeteak kalterik ez dakarrela,
|
ez
bada untziren bat edo beste hondaratzen duelako. Jendeen bizitokietan jotzen duenean, orduan bai triskantza handia.
|
|
|
Edozein modutara, erretorika renerroan itxura egitea dago, rol bat antzeztea, aktore modura jardutea, simulakroa, eta hori da neurri handi batean, ez osoan, bertsolaria: aktore bat, hizkuntzaren teknika batzuk ongi menderatzen dituen artisaua, entzuleentzako" gauza ederrak eta zirigarriak" izango direnak esateko prest, entzulea psikologikoki bereganatzeko asmoa duena (psikagogia edo erretorika psikagogikoaren helburua), nahiz eta itxura egilearena egiten jardun eta, beharbada, bertsotzen duena ez zinez sinetsi, momentuko sinesmena
|
ez
bada. Osoan ez dela esan dut," egiantzekotasunaren bertsolaritza" tik haratago bai baitago" egiaren bertsolaritza", egiaren bila doana, alegia.
|
|
|
Jaungoikoa bada ere, ea gurekin harremanik ba ote duen. Ze arduraguri Jaungoikoaz, Bera gutaz arduratzen
|
ez
bada?
|
|
|
Eta nire lantokia beti sukaldea. Ez naiz inoiz logelan egoten, lo egiteko
|
ez
bada. Zeregina eramaten dut, esaldi hauek eta besteak nola esango zituzketen galdetzeko, halako edo honelako atsotitz edo esapidea erabiltzen dutenentz.
|
|
|
Beti gauza bera esan ohi dut holakoetan: urte bateko datuak deus gutxi balio duela hurrengo urteetan finkatzen
|
ez
bada.
|
|
2006
|
|
|
mailegu bidezko doakotasunak sekulako jipoia emango dio. Epe motzera
|
ez
bada epe ertainera, zenbait editorialek ikasmaterialgintza utzi egin du, errentagarritasun faltaz.
|
|
|
Eta Durangoko uholdearen ostean, nork berreskuratu behar ditu ito aurretik, urak jaisten direnerako, Uxue Apaolazaren (Umeek gezurra esaten dutenetik, Erein, 2005), Juan Kruz Igerabideren (Hauts bihurtu zineten, Alberdania, 2005) edota Koldo Izagirreren (Sua nahi, Mr Churchill?, Susa, 2005) liburuak, kritikak
|
ez
bada?
|
|
2007
|
|
|
Kultura politiko historikoan oinarritzen ziren oposizio politikoko nahiz sindikalisten alderdiak; sindikatuak desagertzear zeuden 1951rako eta haien eragina nekez ikus zitekeen gizartean. Errepresio bortitza jasan ondoren, haien esparru publikoa (termino horren erabilera, diktadura frankista odoltsu hartan, lelokeria
|
ez
bada) ez zen existitzen, erregimen diktatorialaren garaipen borobila izan baitzen justu hamarkada honetan zehar. Anarkistak eta errepublikarrak ia erabat desagerturik, euskal nazionalistak, sozialistak eta komunistak oso ahul, bazirudien oposizio klasiko edo historiko horren papera historiara pasatuko zela eta diktadura aldiz ukiezina bihurtuko zela eta urte askotan iraungo zuela.
|
|
|
Gura badu goizero bezala kioskora joan beharra dauka, besteak baino garestiagoa den euskarazko egunkaria badauka. Oztopoak oztopo erosiko du, kiosko honetan
|
ez
bada bestean. Metroa hartu aitzin, bihurgunea hartu du euskarazkoa eskuratzeko.
|
|
|
Hiru: denbora kontua baino ez da; gurean ere best sellerismoa (eta hori euskaraz
|
ez
bada gertatzen, erdaraz gertatuko da) esparru gero eta zabalagoak bereganatzen joango da (badakizue: entretenimendua eta emozio fuerteak).
|
|
|
Liburu orok du bere orritxoa Gara eta Berria n, ia liburu guztien egileei —nahi izanez gero behintzat— egiten dizkiete elkarrizketak Euskadi Irratian eta Herri Irratian. Nor ez dute noiz edo behin Sautrela tik deitu elkarrizketatzeko
|
ez
bada erreportajerako. Ia denok agertu gara idazle gure ingurukoen begietara.
|
|
|
Demokrata batek justizia Irakeko Kurdistanentzako eskatzen du, eta ez Espainiako euskal lurrentzako. Baina bereizketa hori nork egiten du ‘demokrata’ espainiar batek
|
ez
bada... Hori guztia albo batera utziz ere, Artetak ez ote dauka ezer esateko homogeneizatze linguistikoak lortzeko estatuak leku guztietan jokatu duen paper erabakigarriari buruz?
|
|
|
Nazio edo etnia bakoitzak bere estatua aldarrikatzeak mundu hau, gehiago oraindik, korapilatzea eta soluziobideak zailtzea suposatuko luke, esaten du Artetak. Espainiarrak, hortaz, ez dira euskaldunak kaiolatzen ari, mundua kaosetik libratzeko
|
ez
bada. Tamainako eskuzabaltasun desinteresatua!
|
|
|
ez dut neure buruaz hitz egin behar. Literaturgintzaren urteotako ibilbidea ondo samar ezagutzeak ematen didan talaiatik, gizonezkook ia inoiz aipatzen ez dugun kontu bat ekarriko dut lerrootara, atrebentzia
|
ez
bada: euskal emakume idazleak.
|
|
2008
|
|
|
Orain atzera begira jarri izanak arrazoia
|
ez
bada aitzakia badu: 30 urte dira Jakin eko orri hauetan liburuak biltzen eta aztertzen hasi nintzela.
|
|
|
Gerta daiteke etorkinekin hitz egitea soilik ezinbestekoa baldin bada... Edo gerta daiteke langile gehienak edo talde handi bat etorkinak izatea eta gaztelania edo katalana [edo euskara] behar ez izatea haien ugazabekin
|
ez
bada... Eta supermerkatura joateko ez dira diskurtso luzeak behar.
|
|
|
Egin duguna adina baikara egiteko duguna, eta bost urte dituztela dioten agure guztiak ez daude alzheimerrak jota. Bihur bekizkit hesteak harri hori
|
ez
bada horrela.
|
|
|
Askok emergentismoaren kontzeptua erabiltzen dute hori azaltzeko. Ikuspegi horren arabera, osotasuna
|
ez
bada ere bere zatien batuketa xinple bat, bere izaera ulertu liteke baldin eta zati horien ezaugarri eta portaera eta zatien arteko interakzioen legeak ezagutzen baditugu. Neurona bakarra, berez, ez da ezer askotarako gai izango; gauza miresgarriak ekoitz ditzakeena, haietako askoren aktibazio koordinatua izango da.
|
|
|
Bere azterketa egiterakoan ohizkoa izan da berarekin zerikusia duten prozesuak ikertzea, arreta, oroimena eta pertzepzioa batez ere, garuneko esplorazio teknikak eta neurologia klinikoaren emaitzak baliatuz. Baina prozesu horien izaera ondo ezagutzera iritsita ere, posible da kontzientziaz ezer asko ez jakitea baldin eta
|
ez
bada argitzen nola eta zein neurritan eragiten duten haietako bakoitzak horren gain. Kritika horien karietara, David Chalmers ek kontzientziaren azterketan" arazo errazak" eta" arazo zailak" bereiztea proposatu du.
|
|
|
Zergatik? Gaixotasun hori duen haur jaioberriari ez zaio ezer nabaritzen, besterik gabe ezin da jakin feniltzetonurikoa izango dela, eta
|
ez
bada ezer egiten, handik denbora gutxira gaixotasun hori pairatzen hasiko da. Haurrari ez bazaio dieta berezi bat ematen, gaixotasunak ez du atzerantz egingo, atzerapen mentala garatzen hasiko da eta handik denbora batera haurra hil egingo da.
|
|
|
Gizon askori ere gauza bera gertatzen zaie" emakumeen umorea" entzuten dutenean. Jakina, gizonezkoen umorea (eta arazoak, eta kezkak, eta desioak, eta asmoak...) unibertsala dela erakutsi baitzaigu, baina zer da umorea nork bere kontraesanei eta minei aurre egiteko tresna
|
ez
bada. Munduan daukagun posizioa eta gure jarrerak onartzeko behar dugu umorea eta, posizio guztiak ezberdinak direnez, nork bere botika behar.
|
|
|
Horrekin batera, beharrezkoa da eleaniztasun planak indartzea. Izan ere, mugikortasuna eta atzerriko unibertsitateekiko harremanak ez dira benetan sendotuko, ingelesez eta atzerriko beste hizkuntzetan eskaintzen diren ikasgaien kopurua handitzen
|
ez
bada.
|
|
|
Jendeak erabakiko du bere botoekin zer egin eta nor nahi duen agintean; EAJk 30 urtez eutsi baldin badio botereari, horri esker izan da (beraren bertuteek edo kontrakoen akatsek izan duten zerikusi gehiago, axola ez zaigun auzia da eta objektiboki argitu ezin dena); beste 30 urte ere iraun lezake, orain arte bezala batarekin edo bestearekin aldian aldiko itunak eginez, horretarako abilezia ere erakutsia baitu (anbiguotasuna, pragmatismoa, botere gosea... bakoitzak aukera dezala nahi duen arrazoia, baina funtsean egoera blokeatu bateko erdigunea izaten asmatzea dagoela esango nuke nik). Eta hala ere, errepikatzen dut, noizean behin gelak egurastea komeni den bezala, oposizio aldi bat ez litzaioke txarto etorriko akaso Alderdiari, higieneagatik besterik
|
ez
bada.
|
|
|
Ez dut ulertzen sumisio politika hori, frankiziak guggenheim izena badarama ere. Erantzuna suma daiteke, noski, baina ez du zerikusirik kulturarekin (oso zentzu zabalean hartzen
|
ez
bada). Zergatia ekonomiko hutsa da.
|
|
2009
|
|
|
Ez omen dakigu sakonera iristen azalaren bidez
|
ez
bada. Liburu dendan sartu eta liburu bakoitzak bolumen diferentearekin esaten omen digu:
|
|
|
Iragarpenak iragarpen, abiada bizkortu ala moteldu egingo den ez dakit jakin, baina liburu digitala etxeko dugu eta ez da desagertuko, guztiz nagusitzen
|
ez
bada. Gaur gaurkoz, liburu digitalak ez du tronutik bota paperezko anaia zaharra.
|
|
|
Baina sektorea mesfidati dago, eszeptiko, ez baitu ikusten nola aurrera egin eta iraun doaneko sistemarekin. Egileari ordaintzen ez bazaio, autoreak idazteari uko egingo dio, gaur
|
ez
bada bihar. Ezetz, diote beste batzuek, autoreak ez direla hortik bizi eta idazten jarraituko dutela, orain arteko huskeria kobratu gabe ere.
|
|
|
Editoreari gauza bera gerta dakioke, eta horrek ere ez luke deus kobratuko nahiz eta berak idazleari egina dion jada ordainketa. Liburu dendak ikusiko du berak dendan daukan liburu bera han dagoela, eta merkeago edo doan
|
ez
bada.
|
|
|
Gure ustez, moralaren funts bakarra, labur esanda, giza natura da. Noski, giza naturan oinarritzen den morala ez dago inon idatzita, ez dago inoren esku, gizakiaren beraren esku
|
ez
bada. Areago, giza naturan oinarritzen den morala munduaren edo errealitatearen gaineko ezagutza ahalik eta egokienari edo doienari lotu behar zaio.
|
|
|
Normalizazio prozesu bat koxkortuko ote da horren ostean, ilegalizazioen fasea gainditzeko modua ekarriko duena? Ezkerraren eta autodeterminazioaren aldeko sentsibilitate guztiak edo gehienak batuko lituzkeen hauteskunde marka bat sortuko ote da gero hortik, beste alderdi batzuekin lehiatu ez ezik, haiekin akordioetara iristeko modua izango duena eta, gobernutik
|
ez
bada oposizio serio batetik, aginteguneetan eragitekoa. Bortxa politikoaren ondorio makurrak amaituko ote dira berauek sufritzen dituzten guztientzat?
|
|
2010
|
|
|
Zertan datzan kezka? Datu batek, kopuru jakin batek, deus gutxi balio du dagokion ingurumarian kokatzen
|
ez
bada. Kontestualizatze hori bikoitza da, sinkronikoa eta diakronikoa.
|
|
2011
|
|
|
Beti izan dut joera, nonbait, kasurik txarrenean jartzeko, eta orduan ere halatsu pentsatu nuen: ados, KAS alternatibarekin hobeto, baina lortzen
|
ez
bada zer. Eta, inportanteagoa, bitartean zer?
|
|
|
berez ez gara ezer, egiten duguna baizik, alegia, egitea erabakitzen duguna izango gara. Bestalde, Marx ez dugu inon ikusten, aipatu autoreen begietatik pasatuta
|
ez
bada. Aldiz, subordinazio kontzeptuaren agerpenak adierazten digu Sarrik pentsamendu posmodernoaren iturrietatik ere edan duela.
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, zer da legea, denen onespenarekin baldintzaturiko eta testu abstraktu batean jasoriko indarkeria hutsa
|
ez
bada. Zer da zigor penala, ez bada kondenatuarengan zorroztasun handienarekin erortzen den gizartearen indar guztia zigor batean kontzentratua?
|
|
|
Euskararen ofizialtasuna —edo koofizialtasuna, nahi bada— aldarrikatuko eta xedatuko duen lege bat premia gorrikoa da, zeren eta horrelako baliabiderik gabe odol isurtze itzelari odol berritze xiringatze txikiekin aurre egiten jarraitu besterik ez baitugu. Alabaina, euskararen lege bat egotea ez da nahikoa, lege horren gauzatzea eta bideratzea
|
ez
bada hemen bertan egiteko eskuduntzarik, hots, Ipar Euskal Herriaren beharrei egokitutako aginte politikorik ez bada. Euskararen babesteko soilik ez, baita sustatzeko eta garatzeko eskubiderik eta ahalmenik ere emango dion lege bat eta Ipar Euskal Herriarentzako estatutu politiko eta egitura instituzional egoki bat:
|
|
|
Euskararen ofizialtasuna —edo koofizialtasuna, nahi bada— aldarrikatuko eta xedatuko duen lege bat premia gorrikoa da, zeren eta horrelako baliabiderik gabe odol isurtze itzelari odol berritze xiringatze txikiekin aurre egiten jarraitu besterik ez baitugu. Alabaina, euskararen lege bat egotea ez da nahikoa, lege horren gauzatzea eta bideratzea ez bada hemen bertan egiteko eskuduntzarik, hots, Ipar Euskal Herriaren beharrei egokitutako aginte politikorik
|
ez
bada. Euskararen babesteko soilik ez, baita sustatzeko eta garatzeko eskubiderik eta ahalmenik ere emango dion lege bat eta Ipar Euskal Herriarentzako estatutu politiko eta egitura instituzional egoki bat:
|
|
2013
|
|
|
Zergatik bai euskeraz? Zertan desberdin, analfabetismoaren mailan
|
ez
bada? " Aberastasuna" esan ohi den saltsa nahaspila hori, ez ote da, ordea, beste akats sakonago baten oihartzuna?
|
|
|
Ongizatearen Estatua hondoratu dute, mass medien espektakuluak jadanik ezin du ustelkeria estali (orain horretaz elikatzen da gehienbat, egia esate aldera), zenbait lekutan Emmanuel Todd frantziar politologoaren profezia betetzen ari da: hau da, esan zuen laster udal hauteskundeetan bakarrik eman ahal izango dugula bozka; begiratu Italia, larri ibili Espainian
|
ez
bada laster gertatzen Raxoi kendu eta teknokrata bat ipintzen duela Europar Batasunak... Eta kezka gutxi, total, hauteskunde merkatuan ez dago aukera asko eta.
|
|
|
Pekin eta hiri handietan kutsadura horren handia da, ezen umeak maskaraz ateratzen baitituzte kaleetara, eta haurtzaindegi eta eskoletan ez baitira inoiz teilatu azpitik ateratzen. Bestalde, egia da orain Txina kapitala zirkulatzeko eta inbertitzeko zentroa dela, kapitalismoaren azken, edo azkenetako, esperantza
|
ez
bada; Mendebaldeko burtsak erori egiten dira ekialdeko erraldoian krisia ager daitekeela susmatzen den bakoitzean... Eta normala da.
|
|
|
Ekonomia errealak eskatua
|
ez
bada —eta kasu honetan, ia beti bezala, ekonomia errealetik tiratzeko estrategia da, hutsala izan daitekeena—, azpiegituretako gastua, ustelkeria berotzeaz aparte, geroko hondamendiak bultzatzeko estrategia epe laburrekoa da. Eta adi, oso erraza da Castellon dagoen hegazkinik gabeko aireportuari buruz barre egitea.
|
|
|
Zahartzarora helduta, orainalditik iragan hurbilerako bidaia da Teresa, Martiña eta Eulali protagonistek proposatzen digutena, Kantoietan elkarrekin igarotako bizitza osoko oroitzapenen bidez. Era honetan, konturatu barik kasik, hiru pertsonaien memoria intimoaren eskutik, Kantoietako jendearen historia kolektiboan murgiltzen gara. Istorio partikular askoren kateatzeak, herrikide gehienak kontakizunean nahasten dituen heinean, Istorio handi bat du ondorio; nondik edaten du historiak bestela, garai eta toki jakin bateko bizipenak eskuzabalki guztiokin partekatzen dituen subjektibitate multzo baten iturritik
|
ez
bada?
|
|
|
Gurean kostako da aldaketa ikustea; autoritate nagusiek oraindik Abiadura Handiko Trenaren aldeko erronka eroari eutsi nahian, eta, agian, ezinean, segitzen dute —kosta ahala kosta, istripuak istripu, gastua gora eta gora—, eta alternatiba omen direnek ere bizikleta ez omen dute maite, Tourrean ikurrina astintzeko
|
ez
bada. Begira Donostian, bidegorri kilometro gehien duen euskal hiria, kaleetatik txirringa gehien, alde handiz, ikusten dena.
|
|
|
Horrek zer nolako aldaketak eman liratekeen aurreikusteko elementuak agertzen zituen; izan ere, egungo baldintza soziolinguistikoekin euskararen erabilerak goia jo du, eta hobekuntza tarterik ez da egongo hiztunen kopuruak nabarmen gora egiten ez badu, eta hiztun berriei euskarazko harremanetan txertatzeko aukerarik eskaintzen ez bazaie. Izan ere, erabilerak ezin dezake gora egin elebidunen masa soziala eta euskararen erabilera ahalbidetzen duten sareen zein guneen kopurua handitzen
|
ez
bada.
|
|
2014
|
|
|
Ez dago ahaleginaren eta emaitzaren arteko proportzio egokirik, ahalegin horretan ari den edo ahalegin horretaz kontzientea denaren ikuspegitik behintzat, horretaz ohartu ez denak ez baitu proportzioekin arazo handirik izanen. Lorpen eta irabazi handi eta txiki askoren ondoren, balantze soziolinguistikoa ez da bereziki azpimarragarria, ez dugulako lortu euskara berme egoera batera ekartzea, besterik
|
ez
bada nolabaiteko konfortera ere ekartzea. Ahalegin ikaragarria, eta 0tik 10erako eskala batean 2,5etik 3rako borroka batean gabiltza, edo 1,5etik 2rakoan, berdin dio.
|
|
|
Alberto Barandiaranek gai zentral bati heldu dio, estatugintzaren bidea aurre urratzen ari garen honetan diskurtsiboki besterik
|
ez
bada ereeuskarak albora egin behar duela diotenei erantzuteko.
|
|
2015
|
|
|
Ederraren eder hori pentsa daiteke, eta beti pentsamenduan izatea komeni da, kantiarki gure jokamoldea gidatzeko Ideia arauemaile gisa, inoiz ez errealitatearen forma bezala. Terrorean amaitu gura
|
ez
bada. " Le mieux est l’ennemi du bien" esan ohi da Voltairerekin.
|
|
|
Nagusi den identitatea hiper identitate bihurtzen da, bere burua unibertsaltzat harturik eta bere eremuan beste ‘identitate kolektiborentzako’ lekurik utzi gabe,
|
ez
bada sub identitatearen mailan. Euskaldunen identitate kolektiboa, edo amazigena, inkonpatiblea da halako hiper identitate batekin, sub identitate izaera ametitzen ez duten artean behintzat (488; Estatuaren ‘antietnizismo’ horretaz, ik. gehiago in 380).
|
|
|
Hori barneratu ezean zaila izanen zaigu arazoaren muinera iristea. Euskarak ez badu aitzina egiten, eskolan egin lana gizartean luzatzen
|
ez
bada gizartean transbertsaltasunik ez daukalako da, eta ondorioz goitasun sozialik hartzen ez duelako: eskolaz kanpoko jardun guztiek osatzen dute gazteen gizartea, eta eskolaren munduak baino indar handiagoa dauka gizarte horretan eskolaz atekoak, familiaren jarrera linguistiko leialak baino familiaz ateko giroak indar handiagoa daukan era berean.
|
|
|
AEBetan 2025erako ohikoak izan daitezke, eta 2030erako, aldiz, orokortzen hasi. Datuak AEBetarako dira, eta datuak datu, errealitate izan daitekeen eszenatoki bat jartzen dute mahai gainean, 15 urtera
|
ez
bada 25era.
|
|
|
Baina guk geuk, hirirako saltoa eman genuenetik, ukazio batean bizi dugu kultura hori, eten bat gertatu da, eta hortik zabortegian pilatzen zaigun letra eta liburu sorta andana hori. Sekula ez diot erreparatu mitologiaren gaiari,
|
ez
bada umetan. Orduan kontatzen zizkiguten kondairak ere lauso antzera ditut gogoan, eta, harrez gero, gutxi izan dira gai horretara hurbiltzera eraman nauten bideak, ezjakinak bihurtu gara gai honen bueltan.
|
|
|
Eta guk pentsatu genuen: " Martin
|
ez
bada gurekin jan egingo gaituzte". Martin kenduta beraiei askoz errazagoa egiten zitzaien beraien tesi nagusia esplizituki jendearen aurrean uztea, alegia, hori ezker abertzalearen proiektu bat zela.
|
|
|
Zaintza hori frankotan sentitu daiteke, hain zuzen, baita publiko diren ekimenetan. Ekimena
|
ez
bada ofizialki euskarazkoa bezala aurkeztua izan (antzerki bat edo beste), edozein mementotan, euskaraz hasten denak ez badu abisatzen itzulpena izanen dela, edo euskaraz gehiegi luzatzen bada batzuen usteetara, beti norbait hasiko da publikotik ohar baten egiten. Ez duela deus konprenitzen aski ozenki erranen du, edo" En français!" (frantsesez!) oihukatuko du, edo ezinegon bat sortuko, edo hasiko da solasean aski azkar beste batekin, euskaraz adierazia denaz bost axola duela argi izan dadin.
|
|
2016
|
|
|
Ondorioz, ekidinezinak dira gatazkak, gutxiengo boteretsuaren eta gehiengo zapalduaren arteko lehia sozioekonomikoak. Halaxe da, egituraz, ezin da bertzela izan... sistema aldatzen
|
ez
bada.
|
|
|
Lehia sektorearen prekarizazioarekin bat dator: sistema neokapitalistaren bortizkeriak arteak tresna modura erabiltzen ditu irudiak sortzeko, baina horiek esplotatuz, onura ekonomiko gutxi eskainiz salmenta tartean
|
ez
bada. Egun, gutxi dira EAEn profesionalki bizi daitezkeen artistak, eta antzeko egoera dago idazle eta arte eszenikoetako artisten artean.
|
|
|
Menderatuari, kasu honetan, mutua dela sinetsarazi dio menderatzaileak, ez daukala beste aukerarik isilik egotea baino. Menderatuari ez dio inork esplikatu hitz egiteko gai
|
ez
bada hizketarako gaitasuna garatzea ukatu diotelako dela.
|
|
2017
|
|
|
Idaztea hartu dudanez zeregintzat, nahikoa dut horretarako gela bazter bat lasai esertzeko, eta ja, idatz dezaket. Gustura egoten naiz idazten,[...] baina ez dakit zertarako azaldu behar dudan nik prentsan,
|
ez
bada liburu bat azaltzeko edo.
|
|
|
Gazteak, ai, gazteak. Zergatik ez ote dira libururik argitaratzera animatzen tartean bekarik
|
ez
bada. Gazte antolakundeek eta estatistika institutuek behin eta berriro kontatu digute prekario direla gazteak oro har, neoliberalismoaren erauntsi honetan.
|
|
|
51 Durangoko Azokako Gogoetaren Plazan Marijo Deograciasek gidatutako ‘Telebista, gaur eta bihar’ mahai inguruan, ekosistemaren ideia behin baino gehiago erabili zuen Andoni Aranburu EiTBko Estrategia eta Komunikazioko Zuzendariak, baina harrigarria egin zitzaidan ekosistema gugandik (kasu honetan EiTBtik) kanpoko zerbait bezala adierazten zela," merkatu" edo" inguru" edo" eguraldi" esan ohi dugun zentzu horretan. Gure eraginetik eta eragiletzatik at dagoen zera kanpotiar hori, alegia, aitzakia edo arrazoi iturri bezala funtzionatu dezakeena, baina non guk berez ez dugun ekintzarako gaitasun handiegirik,
|
ez
bada erreakzioarena eta ozta ozta bizirautearena.
|
|
|
Charlie Hebdoren atentatuko irudiak nekez ikusi zituzten Estatu Batuetan. Atzera begiratu genuke, besterik
|
ez
bada 11Sri. Zenbat gauza aldatu diren ordudanik!
|
|
2018
|
|
|
Serieak, bai luze, bai labur, egunetik egunera gehiago kontsumitzen diren garaian gaude. Eta nork egingo ditu gureak, guk
|
ez
bada. Oportunitateak, aukerak eta plataformak baditugu.
|
|
|
Zertarako gure kaleetako plaza, parke eta bazterrak, Zertarako ditugu kultur etxe, antzeztoki eta auditoriumak? Zertarako gure kaleetako plaza, parke eta bazterrak, bertan denok, baita profesionalek ere, egindako kulturaz gozatu eta elikatzeko
|
ez
bada bertan denok, baita profesionalek ere, egindako kulturaz gozatu eta elikatzeko ez bada?
|
|
|
Zertarako gure kaleetako plaza, parke eta bazterrak, Zertarako ditugu kultur etxe, antzeztoki eta auditoriumak? Zertarako gure kaleetako plaza, parke eta bazterrak, bertan denok, baita profesionalek ere, egindako kulturaz gozatu eta elikatzeko ez bada bertan denok, baita profesionalek ere, egindako kulturaz gozatu eta elikatzeko
|
ez
bada?
|
|
|
Bestalde, adituek emigratu beharrak hutsuneak sortzen dizkigula ohartuta behar genuke dagoeneko: egingo al da euskaraz film dokumental, labur ala luzerik, edota marrazGure kulturak sor ditzakeen ikus entzunezkoak nahi ki bizidunetako filmik, Euskal Herrian egiten
|
ez
bada. Nork kontatuko ditu gure istorioak?
|
|
|
Duela gutxi ‘gogaikarria’ ere badela gogorarazi digute Nafarroako Parlamentuan: " Zertarako ari zarete euskaraz, molestatzeko
|
ez
bada?". Eta Kortatuk abesten zuen esaldi hau biziberritu genukeela pentsatu dut:
|
|
|
Azpimarratu nahiko nuke euskal kultur kontsumoaren nukleoa hain txikia izanik,
|
ez
bada handitze prozesua martxan jartzen, egoera larrian egongo direla eta garela kultur eragile asko; eta are egoera larriagoan, egoera horri eransten bazaio kultur kontsumoan gertatzen ari den aldaketa azkarra. Liburugintzari dagokionez, irakurle faltak produkzioa txikitzea ekarriko du eta euskal enpresek zail izango dute inbertsioak egitea, errentagarritasun faltagatik.
|
|
|
Kultura eta hizkuntza dira euskaldunoi izateko motiboa ematen digutenak. Horregatik, nekez ulertzen da gure ongizatea bermatu nahi duen industria estrategia bat garatzea, haren eskutik kultur estrategia bat garatzen
|
ez
bada. Eta horretan, nire ustez, bide luzea dugu egiteke.
|
|
|
Tira, eman dezagun zenbakiak premiazkoak ditugula gure kulturaren zati baten egoerari neurria hartzeko, azaleko erradiografia bat egiteko besterik
|
ez
bada.
|
|
|
Zelan hil aita edo ama, norbera aitaren edo amaren besaulkian laketzeko tentazioan jausi gabe? Zertarako hartu boterea, boterea borrokatzeko
|
ez
bada. Jaka horia janztea bakoitzak bere burua ikusteko modua da, batez ere.
|
|
|
Iaz, Eusko Jaurlaritzak eta Berria k izenpetu zuten finantzaketa itun bereziak zein EHUk UEUrekin itxitako akordioak errekara bota zuten eraikuntza nazionalaren urratsean herren zetorren paradigma zaharkitua. Haatik, bizitza ziurtatzeak bizitzea arriskutsu bilakatzen du, aski baita pragmatikoa jaka horiz beztitzea erradikalak bere jaka erantzi nahi izateko, eta, halaber, pragmatikoak ez dio muturrekoari eskurik luzatzen denak berdin jantzita joateko
|
ez
bada. Horrenbestez, ideologikoki antipodetan egon arren, nola ez du udalak gaztetxea babestuko berak eskaintzen ez duen zerbitzu publikoa herritarrei bermatzeko bidea bada?
|
|
|
Alta, lurrean topatutako gomuta zatiak testigu, buztinezkoa da memoria ikasmateriala legebiltzarreko korridoreetan idazten denetik, post egia denbora izoztuta memoria urtu eta egia lurruntzea baita, ez mendekoa mendekatzea. Irabazleak ez du nahikoa garaitu izana, erru guztietatik libre eta etikoki zuzenaren bandoan agertu nahi du historiaren aurrera; zertarako dira banderak konplikatua sinplifikatzeko
|
ez
bada?
|
|
|
Zertarako dira, bestela, urteurren ospakizunak, egia bat are hondorago sustraitu ala beste bat gainetik landatzeko
|
ez
bada. Gerra Handiaren bukaeratik ehun urtera, berak irabazi balu legez jokatzen du Macronek, baina gidoiaren eskakizunei men eginez, Putinen bosteko irmoak itotzen du Errusia komunistari buruzko aipamen oro.
|
|
|
Museoko zuzendariak martxan jarri duen Star System aren barruan Alicia Koplowitz eta bere bilduma ezin baitira beste modu batera definitu, artearen munduko izar gisara
|
ez
bada, modu honetako erakusketa bat komisariatzeko ere ezin atzean gelditu, eta euskal kulturako izarretako baten aldeko apustua egin zuten: Kirmen Uribe.
|
|
2019
|
|
|
Alegia, izakiz, materiaz eta abarrez osatutako sare moduan ez bada? Pentsa al daiteke orain dela gutxi arte eredugarria izan den gizonezko bertsolaria,
|
ez
bada emakumezkoek ‘utzitako’ hutsune hori gabe. Hutsune horrek adierazten duen hori guztia gabe?
|
|
|
Parisko giltzarrapoen zubian, Pirinioetako goi gailurretan, itsasoan sartzen ari den eguzkiari begira edo ilargi betepean egindako argazki maitakor eta ederrekin erromantizatzen dijokatuz. Non ikasi dugu muxu ematen
|
ez
bada zineman, tugu geure harremanak eta hala erakusten besteei.
|