|
2000
|
|
|
Krimen gaiaren esparruan, legea, lekukoen froga onartu ezean, zigortu nahi duen krimena bera ezagutzeko ezinean legoke; krimenetan idatzizkoa zeharka baino ez baitago eta hori ere, gutxitan eta bakarka; hala ere, egitate hutsak ezin daitezke frogatu lekukoen bitartez
|
ez
bada. Lekukoen frogari ematen zaion harrera, krimen horien ikerketa eta epaiketan, premiatik bertatik dator.
|
|
|
Alboko senide zahar eta gaixo hori, ez al da iraungiko, baliabiderik eta laguntzarik gabe, inguratu dezaketen horiek oinordetzarako igurikimenik ñimiñoena ere ez badute? Zer izango da gradu urruneko senidetasun lotura hori, bestelako loturarik
|
ez
bada. Irabazpidea, sarri askotan gizakiak eurak aldatzen dituena, ez al da profitatu behar, ahal dela, gizakiak gerturatu eta bat egiteko?
|
|
|
Horiei adi egon behar du legegileak, berak ezarritako erakundeak lur gaineko euskarrietatik bakartuta ikusi nahi ez baditu. Berezko harreman horiek ahalbideratzen dute herri baten nortasuna eta eitea ez galtzea, herri hori azkendua edo hori baino makurragoa dena, beheratze maila espantagarrian amildua izan
|
ez
bada. Lar hobetsi ditugu garaiotan aldaketa eta erreformak; hartara, erakunde eta legeetan, ezjakinaren mendeak abusuen lekukoak badira ere, filosofia eta argien gizaldiak sarriegi izan ohi dira soberaren eszenatokiak.
|
|
|
Schlicken ustez, ‘emandakoaren’ aurrean jartzen garenean ez dugu ezagutzarik lortzen; honek, ezagutza izan dadin, kontzeptuaren baitan edo, zehatzago, emandakoa transzenditzen duen esanahia daukaten funtzio kontzeptualen baitan erori behar du. Hau da, pentsamendua
|
ez
bada tartean sartzen, ez dago ezagutzarik; asko jota, emandakoaren inpresioak jaso guran, sentimenen erabilera bat agertuko zaigu, ez besterik. Baina hau patata zomorroari ere gerta dakioke.
|
|
|
Perpaus egiazkoren osotasuna natur zientzia osoa da (edo natur zientzien osotasuna)). Proposizioak ongi eratuta baldin badaude, hau da, logikaren arabera, orduan esanahia dute; logika hori ‘berezia’ bada,
|
ez
bada ulertzen, ez bada objektiboa, orduan absurdua agertzen da eta, orobat, filosofoaren berezko metafisika erakusten du:
|
|
2001
|
|
|
Adierazle eta esanahiaren bereizketa hau, nahiz eta guretzat arrunta izan daitekeen, berebiziko gertakaritzat hartu behar dugu: hizketan hitzek sakratu izateari uzten diote, eta esanahiak eta hizkuntza manipula eta kontrola daitezkeen zer edo zer bihurtzen dira (zer da hau, logikaren oinarria
|
ez
bada?).
|
|
|
Irudimenaren eta adimenaren arteko harreman askea edonorengan suposatzen dugu; ahalmen hauen akordio prelogikoaz hitz egin dezakegu. Gustamen estetikoa, beraz, adigaietan oinarritzen
|
ez
bada ere komunikagarria da. Kantek zera dio, adigairik gabeko eskematizazioa ematen dela bertan.
|
|
|
Giza askatasun handiena sustatuko duen konstituzioa ideia soil bat da, esan genezake, baina: ideiak aurkezten duen ‘maximum’ hori
|
ez
bada lortzen ere, egokia da gizakien legeen egitura pixkanaka bere betegintzarrera hurbiltzeko; hor gainera ez dago mugarik, askatasuna baita autua.
|
|
|
Eta, nik uste, Kantek berak ere ziurtasun natural hori erabili zuela,
|
ez
bada gizakiaz kanpo dauden gauzen izaera arakatzerakoan, baina bai norberaz kanpo dauden beste gizakiak nolakoak diren onartzean. Beste gizakiei buruzko bere ezagumena fenomeno hutsetara mugatzen dela onartuz gero, gauzei buruz bezalaxe, luke esan bere moralari buruzko azterketan gizakia legegile kide dela beste gizakiekin batera; edo inperatibo kategorikoak gizaki guztiak behartzen dituela.
|
|
|
Bestearen egia niretzat
|
ez
bada egia, horrek zera erakusten dit: lehenbizi, nire ezagumena mugatua dela, baita ere nire besteari eta bestearen esanei buruzko ezagutza ere mugatua dela.
|
|
|
Hala edo hola izanik ere animalien gurariei buruz eta bestelako fenomenoetan, gizakiaren kasuan gizakiaren maitemina, gizakia den sena da onaren, egiaren, ederraren adierazle bakarra. Bere gogoko baldin bada, nahigarria edo guragarria ez bada ere, ona da, maitagarria da; bere gogoko
|
ez
bada ez da maitagarria, guragarria edo erakargarria izan arren askotan. Hor dago-eta gizaki eta animaliaren arteko aldea:
|
|
2002
|
|
|
Ikuskatzailearen esku geratzen da irizpide horiek erabiliz egin beharreko banaketak burutzea. Oso izango da baldarra ikuskatzailea, baldin eta denbora laburrean bere kargupean dauden presoak sakon ezagutzeko gai ez bada; oso baldarra izango da, halaber, baldin eta espetxe barruko sozietatean industria eta menekotasun egokiak ezartzeko gai
|
ez
bada.
|
|
2003
|
|
|
— Eta esaten da beren buruaren erdiaren bila aritzen direnak, horiexek maitatzen dutela. Nik diodana berriz ez da maitasuna erdiarena ala osoarena dela, berau nolabait ona izatea
|
ez
bada egokitzen behintzat, adiskide, gizakiek beren oinak eta eskuak ere mozteko prest baitaude txarrak direla iruditzen bazaie. Norberak ez baititu, nik uste, bereak maite, batek ez badio behintzat onari berezko eta berea deitzen eta txarrari arrotza.
|
|
|
lege natural eta aldaezina da etxearen gaineko jabaria ugazabari dagokiola, ugazaba horrek jabaria bere borondatez kentzen ez duen bitartean edo jabari hori bide zuzenak eta legezkoak erabilita kentzen ez zaion bitartean. Halaber, lege natural eta aldaezina da, edukitzaileek ezin dezaketela betiko bereganatu norbaitek euren edukitzari kalte egiteko arriskua, eta denbora luzez etxearen edukitzaile izan dena, azkenean etxe horren ugazaba bihur daitekeela; egin eginean ere, gizakiak berezko joera du berea dena inoren esku ez uzteko, eta edukitzailea ezin daiteke usurpatzailetzat hartu, horren inguruko frogarik
|
ez
bada.
|
|
|
Bigarren adiskidetasun horrek pizgarri bat falta du; pizgarri horren eretzean, adiskideen arteko loturak on gorena du helburu. Pizgarri hori izan ezean, beste ondasun batzuei erreparatu behar zaie, eta ondasun horiek ezin dira maitatu, nork bere burua maitatzearen indarrez
|
ez
bada. Gauzak horrela, norbaitzuek on gorenari zor zaion maitasuna alde batera utzi eta euren lagunak maitatzen badituzte, badirudi lagunok maitatzen dituztela euren merituengatik edo haien nolabaiteko mesedea egiteagatik.
|
|
|
aurrenekoa, elkarrekikotasuna; eta, hurrena, bera eratzeko askatasuna. Adiskidetasuna elkarrekikoa da, ezin delako izan elkarrenganako
|
ez
bada. Eta askea da, ezin delako inor behartu beste norbaiten adiskide izatera, horrek ez badu dohainik adiskidetasun horri eusteko.
|
|
|
Adierazgarria iruditzen zait ados gauzkan puntu hau alde batera uztea Kuhnek, eta berehala zetorrenari ekitea. Horrek argi erakusten du liburu bat ez dela sekula irakurtzen edo ulertzen norberaren gogoan dauden itxaropenen laguntzari esker
|
ez
bada. Den dena aldez aurretik pentsatutako teoria baten arabera aztertzen dugu nire tesiaren ondorioetako bat bezala onar daiteke hura.
|
|
|
Ez dago lekurik presentziaren metafisikarentzat, egia ukiezinentzat. Gizakia da ororen neurria, eta ezerk ez du gizakia neurtzen, gizakiak berak
|
ez
bada: bere ustezko egiak, gertakariak, bere usteak, faltseriak eta eratzen dituen munduaren kontzeptu mapak.
|
|
2004
|
|
|
Zalantzan jar dezakegu ingurukoen artean berrehun edo bostehun metrora dagoen pertsona gure ezagun jakin bat den ala ez, baina ea nork jarraitzen duen gauza bera esaten behin gure parera heldu dela: " itsua hago ala?", entzungo dugu berehala erantzun modura, handiagoren bat
|
ez
bada. Benetan arrazoi mamitsuak emanda ere ez dakit nik oso sanotzat hartuko duten ingurukoek, ez dakit nik ez ote duten erabat erotzat joko horrelako zalantzazko jokoetan sartzen dena.
|
|
|
Egia esan, ez dugu haustura garbirik igartzen bi egoeren artean, iratzargailuaren hots gogaikarria
|
ez
bada; eta, egia esan, hau ez da askotan nahikoa muga garbia izaten eta, gainera, ez dut uste Descartesen garaian existituko zenik horrelako trasterik, oilarraren kantua ez bazen; eta badakigu, gainera, ez ziola berak jaramon handirik egiten doinu horri. Gainera, lotan gaudela segurtasuna dugu bururatzen zaizkigun irudiez, esnatzerakoan segurtasuna dugun bezala hautematen ditugunez.
|
|
|
Argudiapen honen mamia izango da baieztatzen dela adigai horretan ezinbestean bat egiten dutela esentziak eta existentziak. Hau da, Jainkoaren ideian bilduta egongo da bere existentzia; da Jainkoa definitu, ezta bururatu ere, bere existentziari lotuta
|
ez
bada. Ez dago zalantzarako lekurik hemen.
|
|
|
Gauzak horrela, pentsa dezakegu berriro hasten dela Descartes lehenago landu duen arazo berari bueltaka, gu zorabiatzeko beste asmo barik, baina hemen helburua beste bat da. ...n egia bilatzeko bide egokia, eta gutxiago oraindik Jainkoaren eta Nire buruaren ezagupenera heltzeko, eta, azken batean, ez dutela balio orokorketa maila bat biltzen duten kontzeptuen ezagupena bermatzeko; orain, berriz, mundu fisikoaz izan beharreko ezagupenaz dihardu Descartesek, eta bere galdera izango da ea balioko duten, gutxienez, mundu fisikoaz egia gureganatzeko, neurriren batean besterik
|
ez
bada.
|
|
|
Ni izango naiz mundu sentigarriaren euskarria, sentimenduena, ametsena... Azkenean, bada, mugapen fisiko guztiak alde batera utzita, segurtasuna barruko instantzia batean aurkituko du, kanpokotasunarekin inolako harremanik gabe bururatu behar dena eta edozein motatako agintetatik (Jainkoa, eliza, filosofia zaharra) aparte legokeena, teorian besterik
|
ez
bada.
|
|
|
Ez zuen arrazoi falta, ezen errealitatearen berri ematerakoan hizkuntzarekin egiten baitugu topo ezinbestean, gogoz nahiz gogoz kontra. Nola eman errealitatearen berri hizkuntzaren bidez ez bada, perpausen bidez
|
ez
bada. Dakigunez, hizkuntza, edozein hizkuntza, perpausetan banatzen da, perpausen osagai nagusiak izenak eta aditzak direlarik.
|
|
|
Ezagumenaren beraren ahaltasun baldintza. Mundua ezin daiteke mundu bezala ezagutu hizkuntzaren bidez
|
ez
bada. Hizkuntzarik ez balego mundua ez litzateke mundu izango, anabasa baizik, kaos hutsa alegia, Leibniz, Kant eta Hegelek maisuki azpimarratu zutenez.
|
|
|
Jakobson, Lacan eta besteren lanetan oinarriturik esan daiteke hizkuntzaren figura erretoriko guztiak metafora eta metonimian bil daitezkeela eta are metafora datekeela figura guztien ama. Hartara, zer ote da metafora hizkuntzaren irudikagarritasunaren ispilu eta adieraz bidea
|
ez
bada. Prozesu hau inkontzientearen oinarrizko mekanismoetan ere ageri da, Lacanek erakutsi zuenez:
|
|
|
Talentu, bertute eta fortunaren dohainak oro oso onak izan arren, kaltegarri eta are gaizto bilaka daitezke borondate txar baten esku, ohartarazten digu jarraian filosofoak. Orobat gerta dakioke" zoriontasunari" borondate on baten esku suertatzen
|
ez
bada. Aristotelesen eta Eskolastikaren etika eudaimonistari kritika diskreto bezain zuzena egiten dio Kantek liburuaren hasieratik.
|
|
2005
|
|
|
25 Egiatik urrun dago zenbaitzuek uste dutena, hots, zuzenbide orok men egiten diola gerrari; gerra bera ere ez dela hasi behar zuzenbidea erdiesteko
|
ez
bada eta gerra hasitakoan, zuzenbidearen eta uste onaren bidez eraman behar dela. Demostenesek egoki azaldu zuen hori.
|
|
|
Desiragarri izan zitekeen, ordea, hori egitea. Are gehiago, heraldoen zuzenbideari buruz antzinako erromatarrek idatzi zituzten liburuek (De iure feciali) ez ziguten ezer ere ondorioztatu, izena bera
|
ez
bada. Kontzientzia deituriko kasuen summa k egin zituztenek gerrari buruzko kapituluak idatzi zituzten, bai eta hitz emate, zin egite eta errepresaliei buruz ere, beste gai batzuen artean.
|
|
|
2 Okerretera ari dira, bestalde, judegu batzuk, Trifon bera ere barne, Justinorekin eztabaidan diharduela, arrotzak euren burua salbatu nahi izanez gero, lege hebertarraren mendean egon behar dutela sinesten dutenean. Legeak ezin ditu behartu menpeko ez dituenak, horientzat ezarri
|
ez
bada. Norentzat ezarri zen ere, legeak berak dio:
|
|
|
[...] Nondik hasiko gara, hasieratik bertatik
|
ez
bada. Lehen erregela gorena, horren gainean besterik ez dagoela, hauxe da:
|
|
|
Izan ere, legea da gizartearen euskarri nagusia, eta, epaia, ezinbestekoa egiten duena, hau da: ez dezala herritarrak eskura bere eskubidea beste herritar baten aurka, epaiaren bidez
|
ez
bada.
|
|
|
Eta, zure eskura dagoen neurrian, okerrera doan mende honen kontra egiten duzulako. Zuzena zara, eta, aldi berean, errukitsua, zure mendekoei ez diezulako ezer kentzen, nahiz eta mendekook, zure ontasunaren berri izan gabe, euren eginbeharraren mugak urratu, bekatu egiteko askatasuna
|
ez
bada. Halaber, ez duzu indarrik egiten, Jainkotasunari buruz Zuk ez bezalaxe uste dutenen gain.
|
|
|
[...] Nondik hasiko gara, hasieratik bertatik
|
ez
bada. Lehen erregela gorena, horren gainean besterik ez dagoela, hauxe da:
|
|
|
Hitz bat ez da inoiz era berdin berdinean jasotzen gizabanako ezberdinen irudikapenetan, gutxienez hura
|
ez
bada bakarrik eta une batez bere kontzeptuaren zeinu material bat bezala erabiltzen.149
|
|
|
...stiko honen" helburu nagusia", egiaz, hizkuntza guztiekin eta bakoitzarekin aritzeak dakarren onura erakustea izango litzateke eta, honekin, jarduera hori" interes orokorreko estudio garrantzitsu bat" bezala aurkeztea161 Hasieratik kontuan hartzekoa da, baina, ez dela posible era honetako helburu batera iristea, baldin eta hizkuntza bera ulertzeko eta baloratzeko tankera zuzena
|
ez
bada. Honengatik hark, batetik, ezinbestekotzat du" aniztasun linguistikoa, kulturarentzako oztopo kaltegarri bezala, eta hizkuntzen ikaskuntza, hezkuntzarako beharrezko gaitz bezala" 162 ikusten duen hizkuntzaren kontzepzio oro alboratzea.
|
|
|
giza ezagutza zientifikoa, honen arabera, antropologia orokor baten abiapuntua izango litzateke, eta giza-ulermen humanistikoa, berriz, antropologia horren helmuga. Gizakiaren errealitatea biltzea eta deskribatzea, batetik, zeregin garrantzitsu eta ezinbestekoa da, zalantzarik gabe, baina zeregin honen esanahia ez da inoiz osoa izango baldin eta lortutako ezagutza hori funtzio humanizatzaile baten zerbitzuan jartzen
|
ez
bada. Pertsonaren humanizazioa kontsideratzea eta bultzatzea, bestetik, gizakiaren gizatasunarekin bat egiten duen zeregina da, bai, baina zeregin hau abstrakzio hutsean gera ez dadin halabeharrezkoa da gizabanako bakoitzaren errealitate historikoa hasieratik aintzat hartzea.
|
|
2006
|
|
|
Horrenbestez, ezin dugu pentsatu, ez bazaigu anitza ematen eta ez badugu ugaria jasotzen. Ordea, dagoena ezin da ugaria izan, ezin da bere baitan bereizi, espazio
|
ez
bada edo espazioan ez bada: bi puntu geometriko berdin, ez daitezke elkarren artean bereiz, ez bada espazioan duten kokagune desberdinagatik; eta espazioa ez da beren baitan guztiz berdinak diren eta hala ere elkarren artean berex diren puntuen multzo mugagabea baizik.
|
|
|
Horrenbestez, ezin dugu pentsatu, ez bazaigu anitza ematen eta ez badugu ugaria jasotzen. Ordea, dagoena ezin da ugaria izan, ezin da bere baitan bereizi, espazio ez bada edo espazioan
|
ez
bada: bi puntu geometriko berdin, ez daitezke elkarren artean bereiz, ez bada espazioan duten kokagune desberdinagatik; eta espazioa ez da beren baitan guztiz berdinak diren eta hala ere elkarren artean berex diren puntuen multzo mugagabea baizik.
|
|
|
Ordea, dagoena ezin da ugaria izan, ezin da bere baitan bereizi, espazio ez bada edo espazioan ez bada: bi puntu geometriko berdin, ez daitezke elkarren artean bereiz,
|
ez
bada espazioan duten kokagune desberdinagatik; eta espazioa ez da beren baitan guztiz berdinak diren eta hala ere elkarren artean berex diren puntuen multzo mugagabea baizik. Haatik, ezagutu ahal izateko, aniztasuna bildu edo identifikatu egin behar da:
|
|
|
‘Zaldi’ kontzeptu edo adierak, berbarako, zaldi enpiriko guztiak biltzen ditu. Eta, gizakiontzat, anitza ezin da berdindu edo identifikatu
|
ez
bada denboran.
|
|
|
Erretiratu egingo da zenobio batera eta ez du gizarte gorabeheretan esku hartuko. Beste platoniko bakartiekin ere ez du harremanik izango,
|
ez
bada haiekin Dialektika praktikatzeko. Baina Dialektika hau soilik estasi bakarti eta isilera iristea ahalbidetuko dion heinean erabiliko du.
|
|
|
Halatan, esan litzateke islak edo iritziak ez duela gauza, gertakizuna edo gogoeta galbideratzen
|
ez
bada hauen erreprodukzio erabat perfektua den heinean. Eta horrelako bitxikeriarik ez diezu entzungo ez egungo hedabideen etsaiei ezta Platoni ere; izan ere, ezin onartuko luke honek zenbat perfektuagoa izan edertasunaren isla munduan, hainbat lasterrago eramango gintuzkeela dandarrez putzura.
|
|
2007
|
|
|
...teresgarria iruditzen zaigu, lehenik, Humboldten lekukotza jasotzea, hain zuzen, 1800 urte inguruan Euskal Herrira birritan etorri zen pentsalari ospetsu horrek euskal nazioari eta hizkuntzari buruz etengabe hitz egiten baitu bere idazlanetan200 Esan dezagun, hasteko, Humboldtentzat" nazioa" eta" hizkuntz komunitatea" ia sinonimoak direla, eta bereziki horregatik —bakarrik
|
ez
bada ere— euskaldun guztiak nazio baten eta beraren kide bezala atzematen dituela.
|
|
2008
|
|
|
Substantzia, gutxienez, lau zentzutan esaten da bereziki, zentzu gehiagotan
|
ez
bada. Izan ere, gauza bakoitzaren substantzia esentzia (to ti en einai), unibertsala (to katholou) eta generoa (to genos) omen dira, eta laugarren zentzuan, subjektua (to hypokeimenon) (VII 3, 1028b33).
|
|
|
— Eta alde horretatik predikatu espekulatiboa esakunearen formaren arabera, eta ez adigai eta zerizan gisa, ulertzeko ohituran datzan oztopoa handitu edo txikitu daiteke azalpen filosofikoaren erruz. Aurkezpenak, espekulatibo denaren izaeraren ulermen sakonari leial, forma dialektikoa mantendu behar du, eta ez du ezer jaso behar,
|
ez
bada aditzen eta adigaia ez bada.
|
|
|
— Eta alde horretatik predikatu espekulatiboa esakunearen formaren arabera, eta ez adigai eta zerizan gisa, ulertzeko ohituran datzan oztopoa handitu edo txikitu daiteke azalpen filosofikoaren erruz. Aurkezpenak, espekulatibo denaren izaeraren ulermen sakonari leial, forma dialektikoa mantendu behar du, eta ez du ezer jaso behar, ez bada aditzen eta adigaia
|
ez
bada.
|
|
2009
|
|
|
Burgesa bere merezimendu historikoez baliatzen da eta bere ausardia finantzarioaz ospea bereganatzen du. Burokraziak, aldiz, ezin du boterea erabili usurpazioz, delegazioz, enkarguz baizik
|
ez
bada. Burokrazia estatuaren zentzu eta zerbitzuaren tolesturan estalita gordetzen da.
|
|
|
Estatua bezala, Zuzenbidea ere, eremu instituzional berezia den heinean, da dekretuz abolitu. Zuzenbidea, morala, erlijioa," kontzientzia forma horiek ez dira osorik desagertuko klaseen arteko antagonismoaren desagertze osoarekin
|
ez
bada", gizarte komunistaren horizontean35 Bitartean," berdintasunezko" zuzenbideak ezin du indibiduo konkretuen arteko benetako berdintasuna gauzatu, beren determinazio sozialen multzo orokorrean harrapatuta baitaude. Neurri berdinez neurtu ahal izateko, indibiduo bakoitza abstrakzio juridiko batera murrizten du, alokairugoak lan zehatza lan abstraktura eta lan indarra merkantziara murrizten dituen bezala.
|
|
|
Aurrerapenaren ameskeria berri horrek, egiantzekotasun guztien aurka, berehala omen datorren oparotasuna eta bakegintza iragartzen ditu,
|
ez
bada gertatzen planetaren ustiaketa, bizitzaren merkantilizazioa, tribalismo eta fanatismoen arteko talkak, luxuzko eta bazterturiko nomaden arteko onartu ezineko desberdintasunak direla medio mundua biziezina bihurtzen dela.
|
|
2010
|
|
|
Bestalde, arrazoinamendu horri dagokionez, badirudi ez dagoela desberdintasunik manuaren eta aholkuaren artean, aholkua eskaintzen duenak ere arrazoinamendua egiten duelako, aholkupeko ekintzaren inguruan. Horregatik, Jainkoak halako arrazoinamendua bakarrik adieraziko balu, ez luke legerik emango, aholkua baizik, baldin eta kontrakoa egitea
|
ez
bada berez txarra.
|
|
|
10 Zernahi gisaz, borondate zeinuari modu metaforikoan borondate deitu arren, zeinu hori benetako borondatearen adierazpen ere izan behar da, nahitaez. Bestela, zergatik deitzen zaio horrela modu metaforikoan, benetako borondatearekin zerikusia duelako
|
ez
bada. Edozein kasutan ere, zeinu hutsa izateagatik, borondate zeinu deritzo.
|
|
|
Nondik nahi begiratuta ere, ezjakintasunik egon ezean, harako bi asmoak bateraezinak dira, eta kontraesana dakarte, baldin eta lehenengo asmo hori botoa egiteko asmoa bada, edota benetan agintzeko asmoa, eta ez itxuraz bakarrik; izan ere, agindu nahi izatea, behartu nahi izatea da, edota, gutxienez, behartzeko borondatea ezagutaraztea, eta gauza bera gertatzen da botoarekin. Aitzitik, lehenengo asmoa
|
ez
bada halakoa, baizik eta kanpotik agindu edo botoa egitea, orduan ez da ezer egiten: ez benetako legea, ezta zinezko botoa ere.
|
|
|
Hauxe da euren baieztapena: printzearen borondatea ez da nahikoa legea sortzeko, borondate hori zuzena
|
ez
bada; lege hori ekitatezko eta neurrizko arrazoinamendu baten ondorioz sortu behar da, eta arrazoinamendu hori borondatearen aurrekoa denez, ez da legea. Horien aburuz, beraz, legea da arrazoi zuzena, sustrai gisa ikusita; ildo bertsutik, Zizeronek baieztatu zuen, dohaina dela bizitzaren arrazoi zuzena.
|
|
|
3 Norbaitek esan dezake baldintza hori horrela ulertuz gero, San Isidorok kapitulu berean jasotako beste baldintza baten barruan egongo litzatekeela, legea zuzena eta zintzoa izatearen baldintzaren barne, alegia, eta ez da halakoa izango, guztion onerako
|
ez
bada.
|
|
|
Manuren batean
|
ez
bada gauzatzen betekizun hori, manu hori ez da legea, eta norbaitek legetzat hartzen badu, izango da betekizun hori agertzen delako, aldez edo moldez. Orokortasun edo unibertsaltasun horrek dakar, bestalde, legea orokorrean eman behar dela, gogoeta pertsonalik edo salbuespen ez zuzenik gabe, Dekretaletan esaten den moduan.
|
|
|
3 Egia hori begi bistakoa da berez, Jainkoaren legeetan, eta, horregatik, ez du egiaztapenik behar. Zin zinez, Jainkoaren legeak Jainkoaren ohorerako daude emanak (Jainkoak ez du besterik nahi eta ezin du kanporantz jardun, bera
|
ez
bada horretarako arrazoia); alabaina, Jainkoaren legeek ez dute berezko onuragarritasunik nahi, baizik eta gizakien ona eta poztasuna. Eta, Jainkoaren obrak guztiz perfektuak eta egokiak direnez gero, Jainkoaren legeak erkidego zehatz batentzat ematen direnean, erkidego horri poztasuna eta guztion ontasuna ekartzen dizkiote; hori indukzio bidez atera daiteke, nahiz lege naturaletik, nahiz Jainkoaren lege positiboetatik.
|
|
|
Arean ere, legegilearen asmo maltzur hura pertsonala besterik ez da, eta ez du eraginik, egintzaren gainean, egintza horren proiekzioa baita guztiontzako onuragarri izatea. Orobat gertatzen da epailearen asmo gaiztoarekin; asmo horrek ez du epaiaren baliozkotasuna baldintzatzen, baldin eta epai hori
|
ez
bada ekitatearen aurkakoa. Era berean, ministro sakratuaren asmo gaiztoak ez dio ezertan kalterik egiten sakramentuari, sakramentu horren izaeraren aurkakoa ez den heinean.
|
|
|
elizan, Aita Santua; aldian aldiko erresumetan, erregea; modu aristokratikoan (hots, euren kabuz) gobernatzen diren errepubliketan, erkidego osoa. Ezin daiteke egon buru gabeko gorputzik, moztuta ez badago edo nazkagarria
|
ez
bada. Buru horren inguruan dio San Tomasek, herriari dagokiola, alegia, buru horrek zein erkidego ordezkatu eta horri dagokiola.
|
|
|
Hortaz, ez da beharrezkoa orain berriz gai hori sakontzea, lehen esandakoaz aparte eta betiko legeaz esan behar duguna ahantzi gabe. Egia esateko, animaliek ere ez dute legerik esangura hertsian, ez baitute arrazoimenik, ezta askatasunik ere; hori dela eta, ezin zaie animaliei lege naturalik aplikatu, esangura metaforikoan
|
ez
bada behintzat. Izatez, animalien eta bizirik gabeko izakien arteko desberdintasuna da animalien gidalerro bakarra ez dela naturaren indarra; horrekin batera, animalien gidalerro dira ezagutza eta sen naturala —sena, animalien kasuan, lege antzekoa da, eta, ildo horretatik, neurri batean behintzat onar daiteke legelarien bigarren adiera— Edozein kasutan ere, interpretazio hori guztiz metaforikoa da, eta, hein handi batean, analogoa ere bada; eta, horregatik, une honetan alde batera utziko dugu.
|
|
|
Horren inguruan, hauxe gaineratzen du: Jainkoak hitz egiten du arima guztien kontzientzian; nork idazten du, bestela, lege naturala gizakien bihotzetan, Jainkoa
|
ez
bada. Eta San Isidorok, argiago oraindik, Jainkoaren lege esaten dio horri.
|
|
|
elizan, Aita Santua; aldian aldiko erresumetan, erregea; modu aristokratikoan (hots, euren kabuz) gobernatzen diren errepubliketan, erkidego osoa. Ezin daiteke egon buru gabeko gorputzik, moztuta ez badago edo nazkagarria
|
ez
bada (De legibus, 1 lib., VIII. kap., 9).
|
|
2011
|
|
|
Beraz, izate kategorial (mugatu, ontiko) hori baino lehenagoko izate bat pentsa liteke (ontologikoa), ezer —konkretu— izatearena gabe izatea huts hutsik dena, mugagabea, a) gauzei euren izatea berak ematen diela, edo b) gauzek haren izatean parte hartzen dutela, izateko. Lehen Izate huts edo" Deus" (euskaraz nahiz latinez) horri buruz hitz egin asko egin liteke menturaz, filosofia guztiak eta Heideggerrek ere nahikoa egin du, baina esan seguruenik ezin da esan askorik (teologia negatiboaren antzera
|
ez
bada). Izatearen planteamendu horretatik filosofia nahitaez teologiara pasatzen da.
|
|
|
Hura Frantziak nolanahiko arma eta jeneral eta hiltzaile nazional hilezkorrenentzat aparte daukan parabisuan dago, jade eta urre inperialezko kupulak koroaturiko Les Invalides panteoi handiosoan. Ez diot inori bisita gomendatzen (bidaiatuz nazionalismotik sendatzen omen delakoa gezurtatzeko
|
ez
bada). Estatu modernoek beren hilondoa, memoria dute, hiritarrei inposatzen zaiena; euren" bizitzaren zentzua", ez dakit zergatik ez dena erlijioa (zibila) kontsideratzen.
|
|
|
Non dira gurdizain hilezkorrak, non behorrak, non bide betierekoak non gizakien ohiko ibilbidetik haragokoak? Nola begiratu agerian ez dagoenari haztamuka
|
ez
bada?
|
|
|
Logika aristotelikoak bere hiru printzipioekin ekarri digun ikuspegian ez dago lekurik osotasunarentzat; zentzu komunaren eta heziketaren eraginez, ikuspegi hori onartu da hautemate ohituraren oinarritzat, erreal osoak mila ahoz hitz egingo ez baligu bezala, nahiz eta guk ezin dugun bestela ulertu entzuten duguna arreta osagaiaren bidez
|
ez
bada. Beste era batera esanda, paradigma holografikoak diosku ezen erreala eta harekin egiten duguna itzulpen ekintza baten mende daudela; zentzu komunak eskaintzen digunaz harago, dena bildurik legoke, osorik azaldu gabe, eta hartara jotzen dugu, unean berean eta modu berean elkar/ elkarrekin sortuz.
|
|
|
Holderlin aitzakia bat da, estalki bat, baliabide literario erosoa batez ere, Alemaniaren eta alemantasunaren sakralizazioa, nazionalismo itsusia, tonu liriko edo mitiko heroikoan" poetikoki" pasarazteko. Heidegger sinis sinistuta dago, Nietzsche legez bestalde, mendebaleko gizakiak etorkizunik ez duela, iragan greko kristauarekin zeharoko eten batez
|
ez
bada. Eta eten hori Alemaniak bakarrik eragin lezakeela.
|
|
|
Abereek ez dute egiten alferrikako lanik. Gizakiak egiten duen guztitik gehiena alferrikakoa da (bere buruaren ezagutzarako
|
ez
bada behintzat). Bizidunaren beharrizanen, behar fisiologikoen, oso gainetiko ahalak dituen biziduna da gizakia; ez bere beharretatik, bere kreazio libreetatik bizi da.
|
|
2012
|
|
|
Badiou platoniko berezia da. Platonen mundu filosofikoa materialista bihurtzen du," Platon bera jadanik materialista
|
ez
bada". Adornok Ilustrazioaren dialektika ulertzeko Ulisesen erreferentzia hartzen duen bezala, Badiouk Platonen filosofiara jotzen du gaurko materialismo demokratikoa gainditzeko.
|
|
|
" Egia orok gertaera batean du bere jatorria. Beraz, inork ezin du egia bat asmatu... ezer gertatzen
|
ez
bada..." (Badiou 2006a, 24).
|
|
2014
|
|
|
Agian, Wagnerrentzako jatorrizko hondamendia ez da maitasuna boterearengatik traizionatzea, baizik eta zirkulazioaren arau edipikoa. Eta Wagnerrek erorketa gisa ikusten duena berez
|
ez
bada salbazioa, baizik eta eztanda irekiera bat, gizakien askatasunaren agerpena bera bada. Eta zentzu horretan interpretatu genituzke Hagen errehabilitatzeko saiakerak?
|
|
|
Baina aipa dezakegu XIX. mendean jada bereizketa argi bat ezartzen dela operako konposatzailearen eta gainontzeko konposatzaileen artean. Operako konposatzailea gizartean integratua dago; ohorez eta aberastasunez estaltzen da; aditu bat da gainera, operak ez diren lanak egiteko astirik ia ez duena,
|
ez
bada marjinalki, denbora pasa gisa, sinfoniaren bat, edo laukoteren bat gainontzeko artistei erakusteko operara lerratu bada gustuarengatik izan dela, baina beste edozer egiteko gai dela, eta karreraren amaieran Requiem bat.
|
|
|
Tokiz tokikoaren eta mundu mailakoaren arteko harremana, jarraipenaren eta etenaldiaren arteko harremana, trantsizioen natura, afera garrantzitsua da filosofiaren adar guztietan eta zehazki bide batez esandapolitikan. Etenaldia
|
ez
bada politikoki, hain justu, iraultzaren figura tradizionalaren bidez adierazten, nola adieraziko da. Ondorioztatuko dugu orduan ez dela posible etenaldirik (historiaren amaierak proposatzen duen irakurketa hori da gutxi gorabehera)?
|
|
2016
|
|
|
Inor ez da pertsona izatera bera bakarrik ailegatzen, pertsona bilakatzea bera obra kooperatiboa da. Kooperatibisten obligazioa da, nik uste, lantegietan teknologia berritzea bezalaxe, langileengan espiritua berritzeko formula egokiak aurkitzea, sua betiko itzaliko
|
ez
bada.
|
|
|
...geroago, Dawkinsek kulturaren ahal salbagarrian usteon gehixeago duela ematen du gure kultura kutsadura erlijioso orotik desintoxikatua eta soil zientziak argitua izateko baldintzarekin behintzat (Natura eta kultura kontrakatzen jarraituz). 274" Gene berekoia liburuaren mezu nagusietako bat da agertu du ohorezko birrargitalpenaren atariandarwinismoak ez duela izan behar gure balioen sorburu,
|
ez
bada zeinu negatibo batekin[...]. Gure gene berekoien aurka jaikitzeko gaitasuna emateraino eboluzionatu dute gure garunek" (15). 275 Tenore horretan
|
|
2017
|
|
|
Nik ezin dut izan ni objektutik bereizten nauen ezerez hori, ezen ni naizen objektuaren presentazioa gertatu behar baita. Horregatik, ezin diot nire buruari ezaugarririk aitortu
|
ez
bada ahalmen objektibatzaile baten bitartekotzaz, baina ez dena nire ahalmen propioa eta ezin dudana nik simulatu eta sortu. Zalantzarik gabe, auzia ez da gaurkoa:
|
|
|
Eta Beste horren zenbait jarreraren kausaz, nire ‘begiratua izatea’ atzematen hasten naiz, lotsaz, atsekabeaz, eta abar. ‘Begiratua izate’ hori agertzen da hori konkretu hori izateko dudan probabilitate hutsa bezala, ezin duena probabletasunaren izaera eta zentzua atera
|
ez
bada oinarrizko ziurtasun batetik non eta Bestea beti zaidan niri presente ni beti Bestearentzako naizen heinean. Nire gizaki izatearen esperientzia, beste gizaki bizidun guztientzat objektu, borroka plazara jaurtia milioika begiradapean eta nigandik ihesi milioika aldiz, konkretuki bizi dut nire unibertsoan objektu bat agertzen denean, baldin eta objektu horrek aditzera ematen badit probablea dela presentean ni kontzientzia batentzat objektu izatea hori nabarmendu gisa.
|
|
|
Bere baitarakoa Bestea ez den hori da ‘isla islatzaile’ modu ezereztatzailean. Bestea ez izatea ez da inoiz emana, baizik eta hautatua eta etengabe birsortua; kontzientziak ezin du Bestea ez izan,
|
ez
bada bere burua (ren) kontzientzia bezala Bestea ez izaten. Hor ere, beraz, barneko ezeztapena, munduaren aurreko presentziaren kasuan bezala, izatezko lotura bateratzailea da:
|
|
|
Ez daude hemen bi edo hainbat kontzientzia, zenbatzeak kanpoko lekukotasuna eskatzen baitu eta kanpokotasunaren egiaztapena hutsa baita. Bere baitarakoarentzat ezin da egon Besterik,
|
ez
bada ezeztapen bat bateko eta zenbaki aurreko batean. Kontzientziarentzat, Bestea norbere buruaren ukapen bezala baizik ez da existitzen.
|
|
|
Bestea bat batean objektutzat hartu eta ukatuko banu alegia, munduaren barruan existitzen bezalaez nuke Bestea ukatuko, baizik eta objektu bat printzipioz zerikusirik ez lukeena subjektibotasunarekin; babesik gabe geratuko nintzateke nire eta Bestearen arteko asimilazio erabatekoaren menpe, tentuz ez ibiltzeagatik Bestearen benetako eremua den subjektibotasunean, eta nire eremua ere badena. Bestea ezin dut distantziara eduki
|
ez
bada nire subjektibotasunari muga bat aitortuz. Baina muga hori ezin da izan nigandik etorria eta nik pentsatua, nik ezin baitut nire burua mugatu, bestela osotasun finitua nintzateke.
|
|
|
Baina kontua da, hain zuzen ere, izatez gizakiarenak direla. Ezin ditut ulertu ez bada Bestea erdigune duen tresna antolamendu batera igortzen didatela,
|
ez
bada antolamendu oso baten parte direla nik ere transzenditzen dudan helburu baterantz transzenditzen dena. Bestea makina batekin konpara daiteke, hain zuzen, makinari jada suposatzen zaiolako, gizakiaren tresna den heinean, transzendentzia transzenditu baten tankera, irundegi bateko ehungailuak eurek sortzen dituzten oihalen baitan ulertzen diren bezala.
|
|
|
Alabaina, ezin dute ez erreflexiboak ez erreflexuak ezerez bereizle hori sortu, bestela erreflexioa bere baitarako autonomo bat izango litzateke erreflexuari zuzendua, eta horrek eskatuko luke onartzea kanpoko ezeztapen bat barneko ezeztapen baten aurreko baldintzatzat. Ezin egon liteke erreflexiorik erreflexioa
|
ez
bada izate oso bat, bere ezerez propioa izateko duen izate bat.
|
|
|
Ezin da ulertu giza errealitatea
|
ez
bada Izatearen ekintzarik gabe. Izatea, izan ere, ez da, baizik eta egin egiten da:
|
|
|
Eta inuzenteki adierazten badut posible dela ni izate objektibo bat izatea ohartu ere egin gabe, horrekin inplizituki Bestearen existentzia ari naiz suposatzen: bada, nola izan ninteke objektu subjektu batentzat
|
ez
bada. Beraz, Bestea, lehenik, ni objektu naizeneko izatea da niretzat, alegia, nire objektutasuna beraren bitartez jasotzen dut.
|
|
2021
|
|
|
Falometroan ezarritako neurri arbitrarioa betetzen badu, gizon izendatuko da. ‘Behar bezain gizona’ ez bada (hots, organoa pixa zutik egiteko eta penetrazio baginalerako beharrezkotzat jotzen den neurri eta itxurakoa
|
ez
bada)," gehiegizko gizontasuna" kendu eta emakumetzat joko da (ibid.: 80).
|
|
2022
|
|
|
Baina orduan, nor naiz ni eta nola dakit ni ni naizela? Gorputza
|
ez
bada subjektu baten objektua, baizik erlazioen multzo konplexu bat, beste errealitate batzuekin jarraitutasunean dagoena, non datza gorputz bakoitza bakar eta bereizi gisa esperimentatzea ahalbidetzen duen batasuna eta singulartasuna?
|
|
|
susmoaren maisu edo, kontrara, konfiantzaren filosofo dira? Ez al ditu gizadiarekiko eta haren sortzeko, eraldatzeko eta haren burua sendatzeko gaitasunarekiko konfiantza dosi handiaren jabe egiten horrexek, ezer aurkitu espero ez izateak,
|
ez
bada jakiteko, ekiteko eta desio izateko nahia bera; ez proposatzeak nahi horiek gidatzen dituzten eta horietan aurrez aurre jartzen diren indarrak interpretatzea ez den beste eginkizun filosofikorik, eta azken buruan horiek eraldatzeko aukeren alde egiteak. Konferentzia haren amaieran transkribatutako hitzartze batean Foucaultek esaten du haiekin" osasunak salbazioa ordezkatzen du [ela]".
|
|
|
Zer ikasi dugu eskoletan, ez bada, oroz gain, filosofiaren historia? Nola aurkezten dira gidaliburuak, espezialitate akademikoak eta ikasketa planak, filosofiaren historiaren aroen eta horien protagonisten agindupean
|
ez
bada. Mendebaldean, gutxieneko heziketa duen edonork daki filosofia Grezian jaio zela eta, gutxienez, hiru arotan bereizten dela:
|
|
|
Ez dira beste hori zuzenean ezagututa erantzun ditzakedan galderak, ez dudalako inoiz lur txinatarrik zapaldu eta ezin dudalako haren ondare literario eta filosofikoa irakurri itzulpenen bidez
|
ez
bada. Nire egunerokoan erabiltzen ditudan produktu ia guztiak, ordea, beraien fabriketatik eta eskuetatik ateratzen dira, baita Mendebaldeko gobernuak eta merkatu globaleko inbertsioak finantziatzen dituen kapitala ere.
|
|
|
Gaur, kultura, zentzu horretan, ez da existitzen eta ez dio inori balio. Zertarako defendatu luke unibertsitateak, mausoleo bihurtzeko
|
ez
bada?
|