|
2010
|
|
|
Hasieran, isiluneak atseden ematen zuen, baina hamargarren joaldiaren ondoren tutu hotsa bera baino larrigarriago bihurtu zen. " Marinel hori
|
ez
bada segituan itzultzen, bere bila joango nauk!", hots egin zuen Josebak. Goizeko lau eta erdiak izango ziren eta ohetik jaikita geunden, leihoak zabalduta.
|
|
|
Unibertsitaterantz ari da begiratzen orain. Ni ere ikusiko ote nau, menturaz, une izpi batez besterik
|
ez
bada. Ala erabat hartzen dizkio sen eta gogoa besarkatuta daraman gizon ezezagunak?
|
|
|
Behintzat ez nuke horregatik borrokatuko zoroen pare. Ezta sufrituko ere lortzen
|
ez
bada. Erdarara pasatzen naiz eta kitto.
|
|
|
Noski: ezkontza" oso" honek zentzua dauka baldin eta dibortzioa existitzen
|
ez
bada.
|
|
|
Ez bakarrik kanpoko eraginen altximista gisa, baina ere politika alorrean ezkerretik eskuinerako sigi saga jokoan. Hemen karlista zen, beraz eskuindarra, kontserbadorea(
|
ez
bada mugimendua lotzen 1848ko populuen udaberriari, hortaz ezkerrekoa bailitzateke), Marseillaise a kantatzeagatik 1850 urte inguruko Parisko barrikadetan ezkertiar; orduan izan zen Ingalaterra eta Italiara fueratua. Erromantiko eta misoginoa, gozatzaile eta giristino.
|
|
|
Baina uste badute euskaraz diren gauzetan ere deus galdu gabe ulertuko dutela dena, bat laidoa da eta bigarrenik kolonialismo hutsa. Zer ekartzen du bertso baten itzultzeak, auzoa nonbait han jakinean atxikitzea
|
ez
bada. Segur naiz itzulpenak lotsarazten dituela bertsolariak berak.
|
|
|
Ladousse txostenaren egiteko bolada horretan, duela bultta bat, jakin nuen DRAC etik Xiru, Hartzaro eta Itsasuko festibalak egitura amateur zitzaizkiela. Herri soinularien adarrak dira edo ziren hiruak, eta ez da ardit bat ere erortzen ahal Iparraldean musika mailan,
|
ez
bada kotera horretarik. Plaketak ikusten badira, dituzten prentsa arduradunak, hedabideetan den presentzia..., argi da profesionalak direla, Akitanian edo hego handian egiten diren beste festibalen ereduan edo uhinean.
|
|
|
Bilatzen duten zilegitasuna ematen diegu berak higitu gabe. Bertsoak onak badira Hitzetik hortzera jasanen dugu, atrezzo edo gibela
|
ez
bada hain apain ere. Ez gara gaizki usatuak.
|
|
|
Horrenbestez, tratuaren xehetasunak bi aldeen artean lotu bitartean, bere zaintza maitakorrean edukiko ditu Bizargorrik Ghido eta Enzo, bere seme alabak balira bezain ongi gobernaturik; horrez gain, orain
|
ez
bada laster beren etxeetara itzuli eta dagozkien aginpide eta erantzukizunak hartu dituztenez, mutiko bien hezkuntzaz arduratu nau Bizargorrik bere eskuzabaltasun txit oparoaz, orain arte haren abegiari erakutsi diodan esker txarrak bestelako ordain baten merezient egiten baninduen ere.
|
|
|
4. Nire merezient egiten
|
ez
bada...
|
|
|
Gure arbaso batzuk" muera nazioa" oihuka ibili zirelako mendietan, danbolinteroen eta abade ilunen atzetik. Beste arbaso batzuk ere, zelan deitu
|
ez
bada Iztuetak bezala," haize belatz" eta" txoriburu puztu doilorrak", euren hizkuntza estimatzeko gauza ere ez baitziren izan inprenta hasi eta lau mendetan zehar. Horixe zen haien normaltasuna.
|
|
|
Estatu nazioaren ukazioa ez dator gaur egun bandera libertarioekin, enpresa ekonomiko handiak dira, ez dute oztoporik nahi. Librekanbismo liberalak ez du sekula" askatasuna" ekarri izan,
|
ez
bada interes partikular batzuen zerbitzuan. Ez du ongizate orokorra eman:
|
|
|
Ez dago dudarik hizkuntza bat ezagutu gabe hizkuntza horren hiru edo lau mila urteko historia egitea ariketa atsegina izan behar dela. Hizkuntza hori beste hizkuntza batekin konparatzea, bigarren hizkuntza hori ezagutzen
|
ez
bada batez ere, egundoko plazerra izan behar du. Baina lau hizkuntza hartzen badira konparatzeko, hizkuntzetatik bakar bati buruz ere deus jakin gabe, orduan, imajinatu...
|
|
|
" Argiago esplikatuko dizut... Zoaz zeure erregearengana eta esaiozu guk ez dugula geure lekua utziko
|
ez
bada baioneten indarrez...".
|
|
|
Unibertsitate tituluak, jakituriaren gordailu balira bezala, Erregimen Zaharrean noblezia tituluak edo Aro Modernoetan propietate tituluak bezala erabiltzen dira. Zientzia naturalen museoetan ez dira animaliak bizirik onartzen,
|
ez
bada disekaturik eta esterilizaturik, berdin hobesten dira unibertsitateetan errealitate zendua eta jakituria ondoriorik gabea. Heziketa ez da aske bizitzeko gauza izango diren pertsonak sortzeko, baizik eta estatuak antolaturik duen antzerkiko paperak banatzeko.
|
|
|
Soziologia fundatu zuen Emile Durkheimek esan zuen gizartea ez dela ezer
|
ez
bada errepresentazioa, errealitatearen eraikuntzarako artefaktu sinbolikoa. Euskaldunena, amazigena edo txetxeniarrena bezain imajinarioa da espainol, frantses, marokoar, aljeriar edo errusiarrena.
|
|
|
Jean Marie Arouet Voltaire gaur eguneko munduari begira imajinatzea ez da zaila. Hainbeste erdi egia, ezintasun, kontraesan, ergelkeria, ankerkeria, iluntasun ikusiko zituen inguruan, zer esango zuen
|
ez
bada:
|
|
|
Esklaboak itsasoaz bestaldean lotzen dituzte gauetan, barrakoietan lo eginarazteko. Hurbilago, errebeldeen kontrako bonbardaketak ere ez dira entzuten,
|
ez
bada telebistaren bidez. Argia eta garratza, baina errentetatik bizi da Voltaire. Irekia eta satirikoa, baina Voltaire lasai bizi da Ferneyn:
|
|
|
Nagusi den identitatea hiper identitate bihurtzen da, bere burua unibertsaltzat harturik eta bere eremuan beste" identitate kolektiborentzako" lekurik utzi gabe,
|
ez
bada sub identitatearen mailan.1243 Euskaldunen identitate kolektiboa, edo amazigena, inkonpatiblea da halako hiper identitate batekin, sub identitate izaera ametitzen ez duten artean behintzat. Estatuaren aldetik biolentzia fisiko deklaratua ezkutatzu eta harreman modu finagoak zabaltzen dira.
|
|
|
Hala ez gertatzea Jainkoarengan sinestea bera baino misteriotsuagoa da. Ez dago esplikaziorik,
|
ez
bada sineslearentzat berarentzat ere Jainkoa ez dela presentzia erreala, sineslearentzat ere Jainkoa elementu birtuala izatea, kristauen sineste eta errepresentazioaren neurrikoa, eta beraz eguneroko esfortzua eskatzen duena. Susma daiteke, orduan, bekatuak atseden hartze modukoak direla kristauaren bizimodu nekean.
|
|
|
Joan behar eta norantz ez dakiela dago Ukalik. Zein bide hartu, elurtzan
|
ez
bada biderik! Nora edo hara du joan eta edonorantz bideratu da.
|
|
|
—egin zuen juduak orroa— Astoa! Norena izango da ba asto hori
|
ez
bada neurea!
|
|
2011
|
|
|
Ezen, ausikitik lekora, han berean da oraino pozoia. Atera daiteke, beraz, erraxki,
|
ez
bada ere den guztia, bederen gutiz gehiena. Geroztik, barnean gelditzen denak ez dezake min handirik egin.
|
|
|
Ez du zangorik batere, ez baitu ere beharrik, ezen, lorean sortu eta, har dagoeno, ez du handik higitzerik. Baina, higitzen
|
ez
bada bera, badarabiltza berehala eta azkarki hortzak: ausiki ausiki, kanpoko hegalak utziz, jaten du lorearen barne guztia, non baitziren fruituaren abiadurak.
|
|
|
Behar ere bai, ezen, barneko jale horrek haragi bizia du laket, goizegi hilaraz baleza, bada, jaten ari duen harra, pozoinda liteke bera eta leher, hilikia janez. Bizkitartean, baldin hola jankatua den harra
|
ez
bada berehala hiltzen, haren jaleak ausikia xehe duelakotz, bai eta ere dakielakotz gunerik minberenean gerorat uzten, hala ere azkenekotz barnea galtzen zaio, gelditzen da jatetik, eta jan gabeak baderama. Baina, ordukotz bere lana egina du ulitxaren kumeak.
|
|
|
Hortakotz, aski dukezu, egun baten buruan, lur meta guztien barreiatzea. Baldin meta berririk
|
ez
bada agertzen, seinale daiteke zure satorrek azken asea egin dutela. Hel baledi oraino satorra berriz aritzera, eman berriz pozoia.
|
|
|
Euskaldun batek mendebaldarrak, oro har zilborrera eramaten du hatza" ni" adierazi nahi duenean, baina txinerazko irakasleak, goizean, sudurrera eramaten du lehen pertsona singularrean emateko; beraz," ni" esan, eta Carrington ek erakuslearekin egin dio japoniarrari tiro eta, bitartean," zu" esaten zuen japoniarrak behin eta berriro bere zilborrari begira. ...hasi berria daukagu, baina ez diot atarramentu onik ikusten; nahikoa izan dugu egun bakarra Babelgo Dorrea eraikitzeko. magnoliaren muinoa errekan txorrotxio oreinaren hesia abarretan ernamuinak lore alez ale, bazter oro gorri erroitzeko bordan bakardade aiko maiko, jausten dira hasi arratsean mendian bakarrik lorez lore kanela lurrera txori sail bat ilgoraren izu txorrotxioz beterik erreka ageri
|
ez
bada ere inor basoaren baitan zurrumurru arratseko printzak hostartetik goroldio gainean oihartzun
|
|
|
" Hitza
|
ez
bada zuzena, esanahia ez zaio egokituko; esanahia ez bada egokia, asmoa ez da beteko; asmoa ez bada betetzen, erritoak eta musika ez dira loratuko; erritoak eta musika ez badira loratzen, zigorra ez da neurrikoa izango; zigorra ez bada neurrikoa, herriak ez du jakingo eskuak eta oinak non jarri".
|
|
|
" Hitza ez bada zuzena, esanahia ez zaio egokituko; esanahia
|
ez
bada egokia, asmoa ez da beteko; asmoa ez bada betetzen, erritoak eta musika ez dira loratuko; erritoak eta musika ez badira loratzen, zigorra ez da neurrikoa izango; zigorra ez bada neurrikoa, herriak ez du jakingo eskuak eta oinak non jarri".
|
|
|
" Hitza ez bada zuzena, esanahia ez zaio egokituko; esanahia ez bada egokia, asmoa ez da beteko; asmoa
|
ez
bada betetzen, erritoak eta musika ez dira loratuko; erritoak eta musika ez badira loratzen, zigorra ez da neurrikoa izango; zigorra ez bada neurrikoa, herriak ez du jakingo eskuak eta oinak non jarri".
|
|
|
" Hitza ez bada zuzena, esanahia ez zaio egokituko; esanahia ez bada egokia, asmoa ez da beteko; asmoa ez bada betetzen, erritoak eta musika ez dira loratuko; erritoak eta musika ez badira loratzen, zigorra ez da neurrikoa izango; zigorra
|
ez
bada neurrikoa, herriak ez du jakingo eskuak eta oinak non jarri".
|
|
|
Ez dakite zer demontre dugun begipribatuok aurpegian, baina jendeak gu ikusi eta uste dute Humphrey Bogartekin ari direla, Frank Sinatrarekin
|
ez
bada.
|
|
|
arkeologia kultural baten parte baino ez ziren. Han eta hemen norbaitek gogoratu eta kantatzen omen zituen, baina gehienbat ahaztuak ziren,
|
ez
bada Azkue edo Donostia eta gainerako erregistratzaileren gordailuetan. Baina sasoi horietako kantagintza berria lantzen hasi zirenak liluratu egin ziren kanta haiekin, eta Laboa edo Lertxundiren bitartez milaka lagunek berriro ezagutu eta kantatuak izaten hasi ziren.
|
|
|
Ez gara bada orain arriskutan sartuko, betikoa letu ezazu, eta kitto. [...] Dena den, gizon bat ez da hiritar bihurtzen gauetik goizera euskalduna
|
ez
bada behintzateta bere denbora ematen dio bukolikotasunaren galtzeak".
|
|
|
" Lehen zirimola" honi dagokionez, ez gara gehiago luzatuko Achiaryren lanaren aurkezpenean, bere kasu aparta esplikatzeko orduan zenbait arrazoi menturatzeko
|
ez
bada eta Bidasoa aldeko mugaren indarra eta eraginarena ez da txikienetakoa:
|
|
|
Beraz, heriotza da geratzen den aukera bakarra, berak erakutsiko baitu zure aukera modu librean egindakoa izan dela. Baina, erabakia hartu ondoren, ez da askatasunik geratzen, hiltzeko askatasuna
|
ez
bada"[...]. Antigonari buruz Butlerek egindako galderak berdin egin litezke Yoyesez ere:
|
|
|
Nik uste orduan izan dela, juxtu orduan. Eta
|
ez
bada orduantxe izan, handik denbora gutxira izango zen.
|
|
|
Eta gero Kapelugorri (Migelmozo ere bai) izenarekin agertzen da Santiagonea dagoen leku hau: bestela nola azaldu 1920, 1883 eta 1864ko apeoetan Olloren etxea ez agertzea, hau
|
ez
bada?
|
|
2012
|
|
|
Gauzak horrela, zer gelditzen zaigu orduan Hirugarren mugimendua burutzea
|
ez
bada. Hau da:
|
|
|
hirugarren pizkundea behingoz traizio nagusi bihurtzea! Zer gelditzen da, beraz, berrogeita hamar urte geroago, denboraz kanpo (estatu nazioen garaia joan omenda!), burujabetasuna bere osotasunean eskuratzea
|
ez
bada! Lekuz kanpo (gizarte aberats batean bizi omengara) justizia sozialaren bidea errepikatzea, errepikatzea eta errepikatzea, azken berrogeita hamar urteetan, ondo ala gaizki, egin den bezala!
|
|
|
Eta" hau" zazpi itsasoetan dabilen bitartean gizon ausart eta izukaitzena izan daiteke, baina etxera iritsi bezain agudo gizontxo koitadu bilakatuko da, etxean jakina denezbatek baino ez baitu agintzen (eta bat hori ez da" hau" inolaz ere). " Itsasorako
|
ez
bada dio kapitain baten emazteak halako beste bati" hau" ez da ezertarako gauza".
|
|
|
Arima osoa eskatzen dizut, badakit, baina arima osoa ez da ezer, edo ezer baino gehiago denetik, osorik ematen
|
ez
bada.
|
|
|
Hortaz, zuretzat da maindireon mintzoa? Eta
|
ez
bada zuretzat, den oro eta elurra ez bada zuretzat, zergatik lokartu nau zure ametsaren abaroan, zu zinen mahatsen azal goxoan. Nik ez dut nahi elurrik zu gabe.
|
|
|
Gure memoria ahaztuak idatziko dituzula diozu, Peltrasius. Baina, nola oroituko duzu ahaztutakoa gezurrak asmatuz
|
ez
bada?
|
|
|
Eta orekari eutsi nahian malabareak eginez bezala, luze gabe lotu du bandera goiaingeruaren ezpatara, halatan non, hondartzatik ez ezik, segur aski Paristik beretik ere ikusten baita Mont Saint Michel Nafarroako erregearen aldekoen babeslekua dela. Eta ikuskariak sutan eta haserre bizian jarrarazi ditu Sacre Societeren mertzenarioak, eta, bidenabar esanik, inork ez daki zergatik deitzen zaien horrela, ez baitute deus ere sakratutik, eta ez askorik sozietatetik ere,
|
ez
bada elkarrekin bilaukeria suerte guztiak egitea.
|
|
|
—Gure kanpamentua, zinez, Liburu Santuek aipatzen diguten Babelgo Dorre hura bezalaxekoa da. Horregatik, ez dut konprenitzen nola erdietsiko duzun mertzenarioak sosegatzea zigor ongi latzekin
|
ez
bada.
|
|
|
...a egokian jarritako dozenaka izarrez betetzen denean, zeinak ñirñirka hasi baitira Beirekoaren eta haren lagunen aginduei jarraikiz, eta neskak ez du susmatu ere egin gizon haiek ipurtargiz betetako oholak kemenez astintzen ari direla, zeren, arestian azaldu denez, zomorro aski nagiak dira, koruko aulkietan lasai ederrean eseritako kalonjeak iduri, ez baitira lozorrotik ateratzen lepondokoak joz
|
ez
bada.
|
|
2013
|
|
|
"[...] Ez genekien navajoen kulturan edukazio txarrekoa zela ezer azaltzea aurrez
|
ez
bada galderarik egon, eta lehenengo ordubetean ez genuen ia hitzik jaso gure gidariarengandik, bakarrik haitz tontorrei ematen zaizkien izen turistikoen berri: Totem, Three Sisters eta antzekoak.
|
|
|
Beraz, dela inguruko hiri batetik transiberiarrera doan bidaiariak dela trenetik hirira doanak bere erlojuaren ordua aldatu behar du, kontrako noranzkoan datorren inorekin topo egitean eszenatoki ulertezin baten argizarizko irudi bihurtuko
|
ez
bada.
|
|
|
Era berean lekuko honek uste du eta gauza ziurra da aipatutako herria, daukan indarra edukita,
|
ez
bada erabat suntsitzen bertan inor bizi ez dadin, inolaz ere dela lur hau populatu ezta bertan segurtasunez bizi ere, zeren eta beste nonbait ere indioak matxinatuko balira, hara erretiratu, bertan indar hartu eta oso aise defendatuko bailirateke". 79
|
|
|
Bizi osoan obeditzen eta errespetatzen dute. Postua ondorengoak heredatzen du, edo ondorengo zuzenik
|
ez
bada ahaiderik hurbilenera doa. Berezko egoeran, kapitain horrek baino ez zuen emakume ezkongabeak hartu eta uzteko ahalmena.
|
|
|
Gizon eta mutiko, nire opil zuri: atzo esan nizunak betiko balio du nigan, nik ez dakit egia esaten betiko
|
ez
bada. Zure ilea nahi dut nirean, elurra elurrago, eta bion hezurrak batera kraskatu horzkaka, bizitzak eternalki irauten duen bitartean.
|
|
|
Estrategia makalak edo okerrak bultzatu dituztenek (pertsona jakinekek, kolektiboek, mugimenduek) behin eta berriro berengan berriz fedea jartzea eskatzen digutela, iraganeko eztabaidak linboan utziz, gertatu ez balira bezala. Autokritikarik egiten
|
ez
bada ez da aurreratzen, eta hanka sartu duenak bigarren aukera bat ere izateko eskubidea badu, baina hanka gehiegitan sartu denean, isiltzen ere ikasi behar du.
|
|
|
Sintesiak egitea normalean ez dugu beharrezko izaten, norbaitek eskatu digulako
|
ez
bada. Munduko hiztun komunitate minorizatuekin egindako truke lanerako egokitu zaigu bost hamarraldiotako kontakizuna sintetizatzea, loraldi baten bide eta estrategiak aletuz.
|
|
|
Hizkuntzaren dimentsio espresibo eta estetikoaz ari naiz. Lau motibazio iturri horiek indar gutxiegi izan dezakete, hizkuntzaren potentzia bera, hizkuntzaren indar espresibo, adierazkor eta estetikoa pertsonarengan eta taldeetan mamitzen
|
ez
bada. Dimentsio honek gogoeta eta zeregin guztiak ukitzen ditu.
|
|
|
Ekarri dituzuen soka, uhal eta paldarekin ongi eta arretaz lotuta ibili gero! Malkarrean
|
ez
bada ezer ageri, ez gizaki eta ez abere eta ezta beste deusen arrastorik, uste dugun bezala, horrek esan nahiko luke leize barrura zuzen zuzenean amilduta galdu zirela. Hala balitz, premiazko mezua bidaliko zaio zaldiz hiriko Justizia jaun agintariari.
|
|
|
Lepaundiri ez diote jada jaramonik egiten, isekatzeko
|
ez
bada. Betiere agerikoa da egoera larritzeak agintaritza premia aldarrikatzera bultzatu dituela ilunabarreko oihulariak:
|
|
|
Elurra
|
ez
bada laster urtzen, premiak eta eskasiak areagotuko dira eta gosetea jasanezina bilakatuko da Kokoherrin. Izan ere, denbora puska franko gelditzen baita oraindik udaberri leheneko pagotxa, frantzi berdea, alpapa eta sapelarra alorretatik etxeratzen hasi ahal izateko; gehiago oraindik, jakina, belardietan lehen belarra segatzen hasi ahal izateko.
|
|
|
Sekula ez zitzaiola holakorik gertatu eta, aztoratuta ez ezik, bere buruari emanda dagoela aipatu du. Oroitzen ari dena da Apoinon jairen bat ospatzen ari zirela eta parrandan zebiltzala denak, eta hori entzutean barre murritza barreiatu da bildutakoen artean, jakina baita Apoinokoak beti parrandan ibili ohi direla jai bat
|
ez
bada besteren bat ospatzeko aitzakiaz. Higoak erantsi du zelatariarena egin nahirik behin eta berriro galdetu ziela ea zein zen ospatzen ari ziren jaia eta beti erantzun berbera ematen ziotela; alegia, Parranda Donearen festa edo Jai Donearen festa ari zirela ospatzen.
|
|
2014
|
|
|
Zer da orainaz gozatu gabe biharko zerbait gogotik desiratzea itxaropena deritzan hori
|
ez
bada?
|
|
|
...elebre hauekin jarraitzen badut; eskualdeko presidenteak poema hau ez du irakurriko bere kargu hartzearen zeremonian, aski dut kargu orriarekin kargu hartzen ez badatozkit; herriko alkateak ere pestetako lehen suziria piztera ez nau gonbidatuko eta zapata txikiegi hauek poeta honen munduaren ikuskera gordinki ari dira baldintzatzen, hiritzar arrotz honetan gaurko trebakuntza ikastaroa nahikoa izan
|
ez
bada.
|
|
|
• Eta Zaparretan berdin Aña
|
ez
bada Kattalin tinko Gestapo ikaragarriaren parrean Edmon ostalerraren semea dutelarik gidari eta salatari.
|
|
|
Demokratikoa. Maskarada
|
ez
bada muntatzen gehiago ez da grabe, ez da etnozidio baten emaitza... ez. Beste zerbait eginen da.
|
|
|
Badakit ez duela Urbeltz kritikatzen Etxekoparrek, badakit maskaradetan, pastoraletan ibiltzen den jendeak zainetan ezartzen duela, ez baita deus egiten ahal
|
ez
bada zinez, zinez eta hitza hitz grimoiretan idatzia bezala. Badakit Jainkoak ez balu bere eskuinera deitu beste Paueko hastial hark erranen ziola Irabarnen ez direla egiazko zuberotarrak Urdiñarben bezala, zeren herria Aragonesen pasaian baitzen eta arriskua bazela espainol batek Mixelen amañiri bi gili gili eginik...
|
|
|
Jauzien interpretapena da eskainia eta entzuten dudalarik oraingo sorkuntzetan ari izan den bat, Garaziko istorio horretaz deus jakin gabe erraten hemengo bolant bati, tokikoek biziki bolant ederra atzematen duten bati, ez direla jauziak hola ematen, ari naiz zer erreferentziekin ari den. Hemen aipatzen dudan mundu hori
|
ez
bada Arnegin transmititzen orain, nekezago eginen da nonbaitiko Euskal etxean edo entrekostaren edozein Denen sala tan. Libertimendu eguneko dantza hori dantzaldi dantzaz bereizten da arras.
|
|
|
Elkarrekin loturarik ez duten bi gauza bata bestearen ondoan emanak, entseguetan egiten den bezala. Eta deus ez badu ematen, soldadura
|
ez
bada egiten, harritu behar dugu beste horgo boboekin, hitza ez dut maite, zaleekin edo barnekoekin batean, mementoa magikoa zela errateko. Beti iduritu zait gomitatzen gaituztela entsegu batera, antzerkia lehen fasean dela eta batzuetan ateratzen badira gauza eder edo harrigarriak, gertatzen da, lekuko naiz, ardura gauza horiek han egoten dira esanahira edo harira ezin direlako koherentziaz ekarri.
|
|
|
• Jendeen arimak uler ezinak dira ardura, jainkoarentzat
|
ez
bada.
|
|
|
• Non da gure antzerkia? Noiz gure orduko euskal gizartean, libratzen da hitza, noiz komunitarismo hetsi horretan ixurtzen da bihotzaren mintzoa lanean
|
ez
bada.
|
|
|
Ni naiz haren zaintzale nagusia. Eta
|
ez
bada zure anaia presondegirat itzultzen, zure senarrak zure bide bera hartuko du.
|
|
|
Borroka hau luzeegi delako proposatzen dudana da preseski kontrakoa, ez da deus berririk, hirugarren biderik ez delako, Seaskak du hori egin eta euskalgintzako guziek hots,
|
ez
bada lortzen, munta dezagun ondoan. Legea ez da jinen, legearen babesa gabe ezin, beraz karkula dezagun:
|
|
|
Gaiaren ezagutza sakona eskatzen du, zahaloaren dantzatzen jakitea eta elegantzia handia forman, alternatiba eskaintzeko zirtzilen kaos errebindikatuari. Artetik errateko zirtzila
|
ez
bada zirtzil, bertsolariak ezin du kantatu. Libertimendua oreka hau utzirik beste zerbait bilakatzen da, tobera edo meeting.
|
|
|
Eraman ninduen nostalgiaz aserik lehengo pastoraletara. Badakit joko horretan ari garelarik kantuz makurtzen garela aise eta
|
ez
bada mementoan berean ohartzen, ostatuan edo anjelusa botatzen dugularik marrumaka, biharamunean grabaketak balia ezinak dira irratietan eta nonbait pastoralaren iraunaraztea da ere helburua. Ez da instantean hainbeste sinesten orain.
|
|
|
Baina hemengo aski pribatua zait bekatu hori. Apezek ez zuten elizako biltzeak, meza edo beste errituak, bezainbat kontrolatzen ahal konfesiotik
|
ez
bada. Hots, Duny Petreren barurari pentsarazten dit.
|
|
|
antzerkilariak eta publikoa. Harremanetan sartzen dira testuaren bidez. Testuak, jokoak ez dezakete aitzinera egin bietarik baten adostasunik
|
ez
bada. Bizirik dauden gauza guzietan bezala garapen eta geldiuneak daude eta azken hauek, gogoeta, bihurgune, ala balantzearen egiteko izaten dira.
|
|
|
Autoak pentsatuz geroztik zer herri presondegitik askatzen gaitu? Zer kantonamendu ordezkatzen du, zer sindikat batasun, lurretik bizi
|
ez
bada jendea. Kantonamenduak, geologiak eta historiak oratu espazioak Parisko bulego batean berriz marrazten badira.
|
|
|
" Ihautez ateratzen duzue libertimendua baina denak ikusi nahi zaituztet xuri garbienean besta berri kari". Eta sen teatrala sentitzen duena, aritzeko jubilazioak erretzen duena, gauza bera ez bada ere, eta funtsean bietan
|
ez
bada gauza bera hobe, berriz beztitzen da gogotik arrapasa baten emateko, beste bestaño batzuen menturan. Otaba ez ahantz.
|
|
|
Euskararen kalitatearen inguruko etengabeko solasaldiek ere antzokitik kanpoko solasak betetzen dituzte, antzerkiak iparraldean behintzat paper garrantzitsua baitu euskararen egoera diglosikoaren barnean, errituala, hitza laxatua da, non gure kuota ordaintzen dugun euskaltzaleen biltzarraren iduriko zerbait litzatekeen erakunde ez definitu bati. Beraz euskara definitu bati,
|
ez
bada errana ere.
|
|
|
Hitz zuzenak atzematea funtsezkoa zait, hil ala biziko trabesa da euskal antzerkiarentzat. Ez dira profesionalak haizoblian, berdin deitzen
|
ez
bada ere haien kasuan.
|
|
|
Jende horien bizia Lourdesen edo Parisen joan baitzen. Transmisioa katastrofea izan zen han ere, familia batzuk eta herri batzuetan
|
ez
bada. Baina hori ez genekien orduan.
|
|
|
Dantzariei bietan. Beharrezkoa izan dadin segur izan behar du balizko ikusleak hara
|
ez
bada joaten huts eginen duela zerbait. Beraz, nehon ez bezala egia zerbait zapartatuko dela plazan.
|
|
|
Mitoa da, ekartzen du barneko aldeko lotura beharrezkoa dela egiazko euskalduna izateko, lur munduko jatorria frogatu eta aitzinatu behar delako beti. Zuzen edo ez, kontziente
|
ez
bada gaitzago, hala da. Egiten da eten gabe ja.
|
|
|
Esanahia ez da hitzarena, ahotsa gorputzarena bakarrik ez den bezalaxe. Eta hori
|
ez
bada kontuan hartzen hitza eta ahotsaren artean dagoen konplexutasuna ezabatzen da. " Hitza eta politikaren arteko harremana birpentsatzeko[...] keinu estrategiko ezinbestekoa da ahotsa berreskuratzea", idazten du Adriana Cavarerok.
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, krisi ekonomikoarekin batera bestelako krisiak ere etortzea. Krisi ekonomikoak, herrialdearen gehiengoan hedatu denean, krisi paradigmatiko, kultural zein politikoa ere eragin ohi du,
|
ez
bada azken hauek krisi ekonomikoa agertu aurretik bazirela.
|
|
|
Batzuetan, problema ilunegi iruditzen bazitzaidan, ahaleginduta ere nola ebatzi asmatzen ez nuenean, aitari galdetzen nion. Aitak beti aurkitzen zuen ebazpena,
|
ez
bada lehen kolpean, bigarrenean. Behin, gau erdian esnatu eta soinua entzun nuen gure gelaren ondoan zegoen sukaldean.
|
|
2015
|
|
|
Eta artikulazio anitzeko jokoa izaten da. Bilbo aldeko jende askorentzat, adibidez, euskal Zera ezin da inolaz ere ulertu eta sentitu,
|
ez
bada Athletici loturik. Euskal identitatea eraikitzeko bide bat da, haientzat gutxienez hala da.
|
|
|
" zer dugu, diote berekiko, Identitatea bera baino irmoago, esentzialago eta egoskorragoa? Zein da desiragai antzemanezin hura,
|
ez
bada gure baitako izate gaitasun eta ahalmen irrazionala, eragabea, izate bultzada hutsa den izantza hura. Bestenaz, zer maite du Identitateak gure baitan?".
|
|
|
Baina, beste konfigurazio eta praktika sare batzuekin artikulatuz gero, Identitateari alternatiba sentitua eta bizia eskaintzeko besteko indarra erdiesten du. Hizkuntzari dagokionez, euskaraz egiteak, praktika anomaloa izaki, ez du Egituraren dispositiboen laguntza, eta non edo non mintzaera predeterminatua bada ere, gehienetan Identitatearen, kasurako erdararen, azal garbian arrakalak irekitzen dituen distortsioa baino ez da; batez ere, bere burua erakutsi eta gero, keinua egin eta gero, azal azpira itzultzen
|
ez
bada mantsoki. Kasu horietan, irauteko, hots, euskarak anomalia izaten jarraitzeko eta euskaldunak mintzaera anomaloari eusten jarraitzeko, bestelako dispositiboa behar du.
|
|
|
Antza denez, gehiegizko autobaieztapenak ateak ixten dizkio besteri, konektatu eta artikula dadin. Baina anomaliak ez badu izate koherentzia bat, hau da,
|
ez
bada arauz kontra egoskortzen eta nabarmentzen, ez du beste praktikarik bere buruarekin artikulatzeko gaitasunik eta bereizgarritasunik izango. Pornoa eta postpornoa erabili ditut, hain zuzen, bereizte eta nabarmentze bi estilo kontrajartzeko.
|
|
|
Ez, zinez atzemango duen errealitatea jokoaren logika soziala izango da, jendarte jakin batean nola jokatu behar duen norbait izatekotan. Arestian esan dut, joko hori ez da jokoa jokatzen
|
ez
bada. Dantza batean sortu gaituzte, koreografian egokitu diguten tokian arituz dantzari egin ginen eta ondoren dantzan ari gara, geurez; gelditzeko aukera hor da beti, baina nor eta nola geldituko da lehenik?
|
|
|
Hainbat jendek azturei loturik bizi behar dute, horretara kondenatuta esango luke logika hipermodernoak. Horrez gain, hainbat praktika ere aztura izatera kondenaturik daude debeku kognitiboz, ez dago haiek pentsatzerik determinazio ontologiko edota soziologiko itxi baten mendean
|
ez
bada. Konbentzioa, hitzarmena, ituna... ez dira praktika guztiei aitor diezaiekegun izaera.
|
|
|
Identitatetik egin zuten salaketa, haiek dute behar izanez gero, aniztasunaren monopolioa, esan nahi baita, egiazko aniztasuna Identitatearen pribilegioa da. Anomaliak, ordea, aniztasunari kalte egiten dio diferentzia baliagarria izatearekin konformatzen
|
ez
bada. Kate horretan, duda barik, ikusi genuen nola egin zion aurre anomalia batek Identitateari maila berean.
|
|
|
Praktika anomaloek ez diraute ez badira artikulatzen beren baitan zentzurik ontzeko moduan. Praktikek eta konfigurazioek zentzu osoa behar dute,
|
ez
bada izatez, gutxienez izateko gaitasunez. Zer eskaintzen die arizale eta fededunei praktika anomalo batek?
|
|
|
arima edo gogoa dei niezaiokeen arren, sentiera deituko diot soil soilik. Ikusleak, aldeko edo aurkari, ezin du ikuskizuna animatzen duen zentzu osoa bereganatu,
|
ez
bada kolusioarekin bat eginez gero, sentiera horretan bere burua osorik murgilduta.
|
|
|
Praktika da komun eta biltzaile duguna, ez izantzarik, ez esentziarik, ez jatorririk, ez osotasunik. Alabaina, praktika komunek ez dute elkarterik sortzen
|
ez
bada sentiera batez interpretaturik, hori ere komun behar baitugu, praktikak identitate kolektiboak, hots, biltzaileak izan daitezen. Lekutan dira praktiketan bizi beharrean haiek merkantzia eta ondare bereizgarri bihurtu dituztenak, lekutan ikonoa identitate kapital gisa ulerturik hura babesten eta izozten saiatzen direnak, euren ustezko identitatea ikono aldaezin hartan gorde nahi dutenak.
|
|
|
Beraz, independentzia, estatua eta identitatea definitzerakoan, neonazionalismoak ezkerrekoak (Galfarsoro, Apaolaza) zein eskuinekoak (Habermas) modernitatearen kategoriak ez ditu gainditzen eta, ondorioz, egun independentzia edota estatu euskalduna definitzeko ez digu tresna berririk eskaintzen, helburua arima etnikodun nazio estatu moderno tradizionala
|
ez
bada behintzat. Eta Foucaultek (1977:
|
|
|
Gobernadore edo Estatu Batuetako senatari izango ote naizen irakurri nizunean barre egin nuen. Ez daukat anbiziorik politikarako eta ez dut neure burua ekialdean ikusten,
|
ez
bada bisitan. Mundu bat dago hemendik Carson Cityra eta, mendi hauetan zaildu ondoren, zimeldu egingo nintzateke Washingtonen.
|
|
|
Galtzako eskuineko scikdcm giltza ingeles hciuhi bat daramat, tailerreko tresnen artetik hartua. Ez dut ikusten zertatik edo norengandik defendatuko nauen; ez du ezertarako balio alferrikako zama bat kargatzeko
|
ez
bada. Baina ibili bitartean izterraren kontrako ukituek eta kolpetxoek lasaitzen naute.
|
|
|
Denek zekitena, beti baitzebilen esamesen bat; zerbait edo eginen zatekeela. Baina zerez hitz egin behar den presondegi batean, inoiz burutzen ez diren ihesaldiez
|
ez
bada.
|
|
|
Badakit nola zaudeten han goian. Goizean honat etorriko dira, lehenago
|
ez
bada. Egunsentirako zuen bila doazen soldaduz josita egonen da eskualde osoa.
|
|
|
Han ikusi zuen nire lagun haren semea; Gotorlekura zeramaten preso talde batekin. Bertan egon behar da, artean hil
|
ez
bada edo hil ez badute. Edo ihes egin ez badu.
|