|
2008
|
|
|
Euskarazko aurreneko komiki gisako tira ilustratuak ere Euskalzalen atera ziren 1898an450 Zentzu horretan Donostiako EuskalErria baino askoz urrunago eraman zuen Azkuek Bilboko Euskalzale aldizkaria, literatura gaiez gain (eta batez ere hain ohiko ziren bertso eta poesiez gain) era guztietako gaiak jorratu baitzituen euskaraz. Izatez Euskalzalen argitaratu zen garaiko Hego Euskal Herriko
|
euskarazko
prosa idatzi gehiena. Eta beraz Azkue, Euskalzaleren bidez, euskal narratibaren lehen mailako sustatzailea izan zen451.
|
|
|
Lehiaketa ez ezik Azkuek euskarazko narratiba garatzeko plataforma oso bat sortu zuen Euskalzale aldizkariaren inguruan. Bertan argitaratu zen garaiko Hego Euskal Herriko
|
euskarazko
prosa idatzi gehiena. Euskalzale aldizkarian eta haren moldiztegian berrargitaratu ziren orobat euskal idazle klasikoen lanak (Mogel osaba lobenak, Mendibururenak, Kardaberazenak, Añibarrorenak, Urkitzarenak...), tartean, Peru Abarkaren bigarren edizioa, kasu guztietan ortografia berrituz eta fonetismoak kenduz.
|
|
2015
|
|
|
Horrela, bada, euskararen erabilera ugaritzen delarik testu konplexu azalpenezko eta argudiozkoetan (prosa logiko diskurtsiboan), muga eta eragozpen batzuk detektatzen dira hitz ordenaren ereduan. Arazo hori aurkitzean iritzi eta proposamen desberdinak agertzen dira, helburua dutenak atzerakarga ttikitzea, zertako eta azken finean
|
euskarazko
prosa idatziaren komunikazio efizientzia hobetzeko. Ildo horretako ekarpentzat hartzen ahal dira honako hauek, bertzeak bertze:
|
|
|
Beraz, euskara hasi zen tradizio urrixeko esparru berrietan ere erabiltzen, eta horrek hizkuntzari bertze eskakizun batzuk ekarri zizkion. Hala,
|
euskarazko
prosa idatziari etorririko behar berriei erantzuteko, hizkuntza eredu egokiak bilatu behar izan ziren. Testuinguru horretan, jende (profesional) gehiagok sumatu bide zuen beharra hizkuntza eredu egokia bilatzeko eta beretzeko, beren eguneroko jarduneko prosa logiko diskurtsiboan eroso aritzeko.
|
|
2018
|
|
|
Guziaren buruan, asentatu falta horren arrazoia ez litzateke harritzekoa ere: azken urteotan aitzina pauso politak egin badira ere
|
euskarazko
prosa idatziaren umotze prozesuan, oraindik ere nabari da azken saioan 50 urteko ibilaldia bertzerik ez duela egin euskal hizkuntzak prosa molde hori indartsu garatzeko, bertze hizkuntza batzuek, berriz, mendeak egin dituztelarik beren komunikazio ahalmena fintzen (ahantzi gabe euskaraz ere izan dela zenbapaiteko tradizioa, hartako ereduak aztertzeko eta imitatzeko, baina izan da nahiko ezezaguna...
|
|
|
Gure ikuskeran,
|
euskarazko
prosa idatziaren eredua oraindik garabidean da, ez da hetsia eta amaitua, eta egokitzeko prozesu batean ari da, bidea bilatzen ahalik eta efizienteenik erantzuteko komunikazio behar berriei, testuinguru eleaniztun batean. Adituek ikerketa honetan erakutsi duten ildoan iduri du bideak irekitzen edo zabaltzen ari direla hitz ordena euskaraz modu malguagoan antolatzeko aditza aitzinago ekarriz, ikerketa honi dagokionez, nahiz eta badiren jarrerak orain arteko bidea askitzat jotzen dutenak eta euskarazko hitz ordenari buruz arauak modu zurrunagoan aplikatuko lituzketenak, berrikuntzaren beharrik sumatu gabe.
|
|
|
Nolanahi ere, normalizazio prozesuak aurrera egin ahala
|
euskarazko
prosa idatziaren erabilera ugarituz joan zen, eta horren ondorioz hasi zen agertzen nolako problema iturriak zituen prosaren garapenak. Arazoaren berri oso modu garbian azaldu zen 1993an, goian aipaturiko Idazkera liburua ezagunean (Zubimendi & Esnal, 1993), eta geroztik egile askok jardun du aldez edo moldez hitz ordenaren auziarekin, eta hala aurkeztu dira hainbat proposamen eta irtenbide, atzerakargaren arazoa ukitzen dutenak, eta hura txikitzeko norabidean doazenak.
|
|
|
Goian aipatu perspektiba diakronikoa harturik, eboluzioa sumatzen da hitz ordenaren auzian
|
euskarazko
prosa idatzian. Egungo testu idatzi askotan ageri dira hitz ordena batzuk harridura edo gaitzespena (eskandalua?)
|