|
2000
|
|
|
Alde honetatik, aipagarriak dira euskararekiko eta euskaraz doktoregotesiak egiteko 1992 eta 1993 urteetan Eusko Jaurlaritzako Hizkuntz PolitikarakoIdazkariak sorturiko bekak, horien laguntzaz zenbait tesi interesgarri egin direlakoeta egiten ari direlako; baina, zoritxarrez, bi urtetan zehar bakarrik iraun zueniniziatiba izan zen hori. Zentzu honetan, paradoxikoa dirudi, Euskal Herriandauden unibertsitate handietan gertatzen denarekin konparatuz gero, UEU barruanbultzatu eta/ edo bideratu direla gaur egunean dauden euskararekiko euskarazegindako zenbait ikerketa, hala nola, lehen aipatutako Txillardegik eta bestebatzuek euskararen erabilerari buruz eginiko ikerketak, edo baita horrenaipagarria den lau urtetik lau urtera
|
euskararen
kale erabileraren neurketarenikerketa aurrera eramatea ere (dagoeneko, hiru jasoketa aztertu edo aztertzen aridirelarik).
|
|
2001
|
|
|
Bestalde, datuak biltzeko prozedura objektiboagoak erabiltzea ere komenigarria litzateke; horrela, autoinforme galde sorta erabili beharrean, behaketa zuzenaren erabilera izan daiteke prozedurarik egokienetako bat, batez ere euskararenerabilera neurtzeko
|
euskararen
kale erabilera aztertu duten ikerketetan egin denbezala (BAT 28, 1998).
|
|
2002
|
|
|
SEI (Euskal Soziolinguistika Institutua Sortzen) kultur elkarteak 2001eko azaroan egindako Kale Erabileraren Neurketan jasotakoaren arabera, Urretxu Zumarragan
|
euskararen
kale erabilera %22, 7koa da. Hots, 100 lagunetik ia 23k euskara erabili ohi du kalean.
|
|
|
Era berean, SEI elkarteak landutako 2001 urteko
|
euskararen
kale erabileraren datu berrietan, baikortasun eta ezkortasunerako parada begiztatzen da; gertutik aztertuta, alabaina, erabileraren azken datuok ondoko ondorio borobilera garamatzate, duda izpirik gabe: erabileraren joerak ederki islatzen du urteetako jarduna.
|
|
2003
|
|
|
Duela urte bete, Kale erabileraren IV. neurketa, 2001 izenpean, SEI elkarteak argitaratu zuen
|
euskararen
kale erabileraren gaineko azken ikerlana (Bat soziolinguistika aldizkari a, 43 zbk.). Bertan eskainitako informazioak ederki lagun diezaguke euskararen erabilerak zonalde batzuetan aurkitzen dituen oztopoak interpretatzen.
|
|
|
Lerro hauen ausardia argi utzita, itzul gaitezen aipaturiko neurketak eskaintzen dizkigun emaitzetara. Eta
|
euskararen
kale erabileraren bilakaerari erreparatuta —eta gehiegizko sinplifikazioan ero rtzeko arriskuaz jabetuta—, hauxe esan genezake: zonalde euskaldunetako euskararen ka le erabilera gora doan bitartean, eremu erdaldunetako datuek, mugitzekotan, ez dute aurrerapauso nabarmenik adierazten.
|
|
2004
|
|
|
Kale erabilera gehienbat euskara lehen hizkuntza dutenen baitan dagoela egiaztatuko balitz, ondorio hau aterako litzateke: lehen hizkuntza euskara dutenen proportzioak gora egitea lortu beharra dugu,
|
euskararen
kale erabilerak ere gora egitea nahi badugu. Zaila da haur euskaldunek euskararekiko duten atxikimendua handitzea, haur euskaldunen erdiek lehen hizkuntza euskara ez izanda?. 642
|
|
2005
|
|
|
Bergarako
|
euskararen
kale erabileraren neurketa txostena plazaratu du Udalak. Sei kultur elkarteak 2004ko azaroan egindako neurketa da Euskara Zerbitzuak zabaldutakoa.
|
|
|
Aipatutako datuok 4.215 laguni egindako bost neurketatan dute oinarria. Jasotako emaitzen arabera,
|
euskararen
kalera erabilera %36, 9 da Bergaran eta ezagutza, berriz, %70.
|
|
2006
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak
|
euskararen
kale erabilera neurtu zuen iazko azaroan Antzuolan; eta orain emaitzak ezagutarazi dituzte. 2001eko erroldaren arabera antzuolarren euskara ezagutza %76, 8koa da; eta neurketa egin zutenean %67k erabili zuen.
|
|
2007
|
|
|
Gauza jakina da ezagutzak ez duela erabilera ziurtatzen, horregatik, datuak erkatzea ondo legoke euskararen egoeraren ikuspegi zabalagoa izateko. 2001eko kale neurketaren arabera, Sakanako
|
euskararen
kale erabilera %20, 7koa da, hau da, eskualdeko herrietako kaleetan hizketan neurtutako 100 elkarrizketetatik 21 izan ziren euskaraz. Altsasun, 935 hiztun neurtu ziren eta horietatik %7, 5 izan zen euskaraz mintzatu zena.
|
|
|
Maiz entzun izan dugu euskara herri txikietako hizkuntza dela eta eremu horretan erabiltzen dela batez ere. Euskal Herriko
|
euskararen
kale erabileraren neurketak ordea, bestelako errealitatea erakutsi digu.
|
|
|
2006ko
|
euskararen
kale erabileraren emaitza orokorra %14, 2koa izan da eta beraz, 0,7ko hobekuntza izan dugu 5 urteotan. Emaitza, egindako aurreikuspenen barruan kokatu da; eta azken urteotako bilakaeraren jarraipena dela esan genezake.
|
|
|
Euskal Herriko
|
euskararen
kale erabileraren neurketa honek interes handia piztuko du, zalantzarik gabe, euskalgintzan eta hainbat gizarte eragileengan. Izan ere, bost aldiz errepikatu den eta hamazazpi urteko bilakaera jasotzen duen neurketa bat ez da, euskal soziolinguistikan, ahutzaren gauerdiko eztula.
|
|
|
1989tik 2006ra bitarteko
|
euskararen
kale erabilerak gorabehera nahaspilatsuak erakusten ditu, Araban zein Gasteizen. Alegia, Lurralde Historiko horretan, lehenengo hamarkadaren egoera egonkorrari 2001eko jaitsierak darraio eta azken datu honi 2006ko neurrigabeko gorakadak. soziolinguistika klusterra soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 61
|
|
|
Hamazazpi urteotan, Gasteizen,
|
euskararen
kale erabilera bikoiztu da, ehuneko ehun hazi da. Hitz potoloak baina errealitate apala:
|
|
|
1989an %2koa zen eta 2006an halako bi (%4). Araban ere
|
euskararen
kale erabilera areagotu den arren, igoera hori txikiagoa izan da hamazazpi urteotan: 3,9tik 4,7ra (%20, 5).
|
|
|
Azken buruan, esan dezagun gorantz, bai, baina geldoki ari dela mugitzen
|
euskararen
kale erabilera Araban eta Gasteizen, hizkuntza egoera aldatzearen kontrako inertzia Lurralde Historikoan oraindik astunagoa izanik bere hiriburukoa baino.
|
|
|
Hamazazpi urteotan, Gasteizen,
|
euskararen
kale erabilera bikoiztu da, ehuneko ehun hazi da.
|
|
|
Gasteizko egoera konparatiboki aztertzeko beste aukera bat da gainontzeko udal arabarreko datuei erreparatzea. Gogora dezagun
|
euskararen
kale erabileraren datua zertxobait apalagoa zela Gasteizen Araban baino (Gasteiz barne zelarik): %4 eta %4, 7, hurrenez hurren.
|
|
|
Bestela esanda, irakaskuntzan, batez ere, eta eremu publiko zein pribatuko hainbat plangintzatan pixkanakapixkanaka ezartzen ari diren euskararen aldeko neurriak euskararen kaleerabileran ere islatzen direla. gintzatan pixkanaka pixkanaka ezartzen ari diren euskararen aldeko neurriak
|
euskararen
kale erabileran ere islatzen direla.
|
|
|
Izan ere,
|
euskararen
kale erabilera sexuaren arabera eta adin tarteka aldi berean aztertuz gero, Gasteizen ere Hego Euskal Herriko beste hiru hiriburuetan nagusitzen den joera bera aurkitzen dugu: emakumezkoen erabilera zertxobait handiagoa izatea gizonezkoena baino, eta hori haur, gazte, heldu eta adinekoengan.
|
|
|
71). litzatekeela, neurri handian. Alegia, irakaskuntzan eta eremu publiko zein pribatuetako beste hainbat plangintzatan eta euskalgintzaren bultzadaz, pixkanaka pixkanaka ezartzen ari diren euskararen aldeko neurriek
|
euskararen
kale erabileran ere eragiten dute.
|
|
|
Arestian ikusi dugu
|
euskararen
kale erabilera, duela hamarkada batzuk, ia hutsaren hurrengoa zela, ia erabateko elebakartasuna zegoela. Beranduago, aldaketa soziopolitiko eta soziolinguistikoen eskutik euskararen kale erabilera gorpuzten joan da, pixkanaka pixkanaka, eta bere presentzia oraindik ere oso apala den arren (%4), hamazazpi urteko tartean bikoiztera iritsi da.
|
|
|
Arestian ikusi dugu euskararen kale erabilera, duela hamarkada batzuk, ia hutsaren hurrengoa zela, ia erabateko elebakartasuna zegoela. Beranduago, aldaketa soziopolitiko eta soziolinguistikoen eskutik
|
euskararen
kale erabilera gorpuzten joan da, pixkanaka pixkanaka, eta bere presentzia oraindik ere oso apala den arren (%4), hamazazpi urteko tartean bikoiztera iritsi da. Pentsa liteke elebakartasuna iragan hurbileko kontua dela, eta oraina, belaunaldi gazteenen eskutik, elebitasun edo eleaniztasunerako igarobidea (elebitasuna inoiz posible balitz, bederen).
|
|
|
Alabaina, azken gune horretan 2001 eta 2006ko indizeetan ia parekatuta daude euskara eta gaztelaniaren erabilera. Bestalde, beheko taulako datuen arabera, neurketa guztietan zenbat eta euskaldunagoa izan gune soziolinguistikoa, orduan eta handiagoa da
|
euskararen
kale erabilera. Salbuespen bakarra dago, 1993ko neurketan, euskaldunak %25 diren guneko indizea txikiagoa da euskaldunak %0 diren gunekoa baino.
|
|
|
Gune soziolinguistikoaren eta
|
euskararen
kale erabileraren arteko korrelazioa diagrama bidez ere aztertu dugu. 1989 eta 2001era bitartean egindako lau neurketen kurbak jasotzen ditu beheko diagramak, laurak ere oso antzekoak.
|
|
|
Hizkuntza gaitasun erlatiboak
|
euskararen
kale erabileran duen eragina aztertzeko, hipotesi hauek erabili ditugu, azterketa errazte aldera, zehaztasunaren kaltetan bada ere:
|
|
|
Lehenengo eta behin,
|
euskararen
kale erabilera eta hizkuntza gaitasun erlatiboaren arteko indizea kalkulatu dugu, honela kalkulatu ere: 1989ko erabilerari buruzko datuak 1986ko erroldan hizkuntza gaitasun erlatiboari buruz jasotako datuekin alderatu ditugu; 1993ko erabilera datuak, 1991ko zentsuko datuekin; 1997ko erabilera datuak, 1996ko erroldako datuekin; eta 2001eko erabilera datuak, 2001eko zentsuko datuekin.
|
|
|
Azterketa bukatu eta, nolabait, hizkuntza gaitasun erlatiboari buruz esandakoa osatze aldera,
|
euskararen
kale erabilera eta hizkuntza gaitasunaren arteko korrelazioa aztertu dugu, adin taldearen arabera aztertu ere. Erabilera eta hizkuntza gaitasun erlatiboaren arteko indizea kalkulatzeko erabili dugun sistema bera erabili dugu hemen ere.
|
|
|
Hazkundea, kasu gehienetan, eskolan edo euskaltegian euskara ikasi dutenek eragin zuten, hau da, euskara bigarren hizkuntza dutenek. Hori oso positiboa bada ere, zaila da euskaldun berri horiek
|
euskararen
kale erabileran nola eta zenbateraino eragiten duten jakitea. Eragin eragiten dutela badakigu eta, batez ere, euskara lehen hizkuntza dutenek euskaraz egitea
|
|
|
Era horretara inkestaren bidez jasotako datuen subjektibotasuna saihesten da eta emaitza fidagarriagoak lortzen dira. Alabaina, esan beharra dago ez dela erraza
|
euskararen
kale erabilerari buruzko datuak interpretatzea eta ondorio garbiak ateratzea eta, sarri askotan, lan hipotesi moduan ulertu behar direla datuon azterketako emaitzak. Are gehiago, Euskararen Erabileraren Kale Neurketako emaitzak sinesgarriak badira ere, horrek ez du esan nahi interpretazio guztiak hala direnik.
|
|
|
Izan ere, kalean edo leku publikoetan gauzatzen diren harremanak jasotzen ditu, eta horiek normalean elkar ezagutzen dutenen artean gertatzen dira, familiakoen artean eta lagun artean, gehienbat. Hortaz, bada, esan daiteke garrantzi handikoa dela
|
euskararen
kale erabilera neurtzea eta erabilera horren bilakaera zein den jakitea.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak 2006an egindako Euskararen Erabileraren V. Kale Neurketaren arabera, Gipuzkoan %33 izan zen
|
euskararen
kale erabilera, hau da, neurketa egin zen egun eta tokietan neurtzaileek entzundako hiru elkarrizketatik bat euskaraz izan zen. Euskal Herriko gainontzeko lurraldeetan kale erabilera askoz txikiagoa izan zen:
|
|
|
Euskal Herriko gainontzeko lurraldeetan kale erabilera askoz txikiagoa izan zen: Iparraldean, %4, 6; Araban, %4, 7; Nafarroa Garaian, %6, 6; eta Bizkaian, %10, 4 Euskal Herrian
|
euskararen
kale erabilera %14 izan zen, batez beste.
|
|
|
Neurketaren arabera, Gipuzkoan %33 izan zen
|
euskararen
kale erabilera, hau da, neurketa egin zen egun eta tokietan neurtzaileek entzundako hiru elkarrizketatik bat euskaraz izan zen. Euskal
|
|
|
Euskal Herrian
|
euskararen
kale erabilera %14 izan zen, batez beste. helduen eta adinekoena halako bi izan zen. Gazteen erabilera, berriz, %34 izan zen, helduena eta adinekoena baino handiagoa.
|
|
|
Bestalde, neurketa egin zen herrietako euskaldunen dentsitateari edo ehunekoari erreparatuz gero, udalerria zenbat eta euskaldunagoa izan, orduan eta handiagoa izan zen
|
euskararen
kale erabilera. Aldagai horren arabera, alde handia zegoen udalerritik udalerrira.
|
|
|
Baina zenbat eta handiagoa izan euskaldunen dentsitatea, orduan eta txikiagoa da erabilerarekiko dagoen aldea. Nolabait esateko, gune soziolinguistikoko euskaldunen dentsitateak modu biderkatzailean eragiten du
|
euskararen
kale erabileran.
|
|
|
Euskararen Erabileraren Kale Neurketako datuek une jakin bateko hizkuntza egoera islatzen dute. Alde horretatik, oso baliagarria da
|
euskararen
kale erabilerako neurketek ematen duten informazioa. Baina, horretaz gainera, aukera ematen dute hizkuntza egoeraren bilakaera aztertzeko.
|
|
|
Baina, horretaz gainera, aukera ematen dute hizkuntza egoeraren bilakaera aztertzeko. Izan ere, 1989 urtetik hona bost aldiz neurtu da Euskal Herriko
|
euskararen
kale erabilera, neurketa horietan guztietan metodologia bera erabiliz. Nire ustez, azken informazio hori –kale erabileraren bilakaera, alegia– askoz garrantzitsuagoa da unean uneko kale erabilera zein den jakitea baino.
|
|
|
Goian esan bezala, datu hurrenkera handia dugu,
|
euskararen
kale erabilerak 20 urteotan izan duen bilakaera aztertzeko aukera ematen diguna. Hauexek dira, bada, aspaldiko urteotan egindako neurketa horien bidez Gipuzkoako kale erabilerari buruz lortutako datuetatik ateratako ondorio nagusiak:
|
|
|
Baina zenbat eta handiagoa izan euskaldunen dentsitatea, orduan eta txikiagoa da erabilerarekiko dagoen aldea. Nolabait esateko, gune soziolinguistikoko euskaldunen dentsitateak modu biderkatzailean eragiten du
|
euskararen
kale erabileran.
|
|
|
• Oso handia da
|
euskararen
kale erabilerak aldian Gipuzkoan izan duen hazkundea.
|
|
|
Horixe da, nire iritziz, orain arte egindako neurketetako ondoriorik baikorrena. Izan ere, %43 hazi da (hamar puntuko hazkundea izan du)
|
euskararen
kale erabilera Gipuzkoan 1989tik hona. Gainera, hazkunde erritmoa oso antzekoa izan da neurketa guztietan:
|
|
|
• Gazteek izan dute bilakaerarik baikorrena,
|
euskararen
kale erabilerari dagokionez.
|
|
|
Oso handia da faktore sozioestrukturalek
|
euskararen
kale erabileran duten eragina. Oro har, zenbat eta euskaldunagoa izan norbera bizi den gune soziolinguistikoa, orduan eta handiagoa da norberaren euskararen erabilera.
|
|
|
Harreman sareko euskaldunen dentsitateari buruzko daturik, berriz, ez dago: izan ere, ezin da jakin zein den
|
euskararen
kale erabilerako neurketetan behatutako talde bakoitzeko euskaldunen dentsitatea. Beraz, ezin aztertu faktore horren eragina.
|
|
|
Gune soziolinguistikoak
|
euskararen
kale erabileran duen eragina aztertzeko, lau gune soziolinguistikotan sailkatu dugu Gipuzkoa: %25etik beherako euskaldunen dentsitatea duten guneak, %25 %50 bitartekoak, %50 %75 bitartekoak eta %75etik gorakoak.
|
|
|
Halere, 10.000 biztanlekiko udalerrietan aparte beste hiru udalerri multzoetan haurren taldearen erabilera goratzen dela azpimarra dezagun. Halere, 2 taulan, era orokorragoan, haurren
|
euskararen
kale erabilera ez dela igotzen ikusi dugu.
|
|
|
Halere, hari berean, Euskal Herriko soziolinguistikako inkesten aitorturiko datuen arabera (Euskal Herriko Soziolinguistikako Inkesta 2001), elebidunak 2001ean 55.000 ziren Ipar Euskal Herrian(% 24,7), 1991ean aldiz 69.000 zirelarik(% 33,1). Beraz, mutatis mutandis, herrialde horretan
|
euskararen
kale erabileraren ehunekoak eta elebidunen ehunekoak bide paralelo bati jarraitzen zaiotela erran dezakegu, jaisten den bide bat. Hari berean," eraginkortasun indizea" ren kalkulatzea baliagarri litzateke, indize hori" behatutako erabileraren eta neurtutako ezagutzaren ratioa" delarik (ikus Altuna, Iurrebaso:
|
|
|
Datu guzti horiek garbi adierazten dute, hezkuntzak erabilera sustatze aldera,
|
euskararen
kale erabilerak gora egin dezan, mugak dituela eta erabilera bultzatu nahi bada, hizkuntza plangintzak bi aspektu jaso dituela:
|
|
2008
|
|
|
Ipar Euskal Herrian 69 000 hiztun baziren 1991an (%33) eta 54 500 2001ean (%25), Eusko Jaurlaritzak kudeatzen dituen soziolinguistikako inkesten arabera. Gure lurraldean,
|
euskararen
kale erabilera 1993ko %6, 5etik 2006ko %4, 6ra jaitsi da Euskal Herriko Kale Erabileraren V. neurketaren arabera. Baina, hiztun kopuruari baizik ez so eginez, iduri luke balizko hiztun kopuruaren emendatze gordin hori hizkuntzaren ezagutza eta erabilera berdintzea litzatekeela.
|
|
|
Badirudi, gainera, berri berria ez den fenomeno zabalago baten parte ere badela aztertzen ari garen hori. Hori ondoriozta daiteke 1989 urtetik aurrera Euskal Herrian EKB k eta SEI k egin izan dituzten
|
euskararen
kale erabileraren neurketa guzti guztien emaitzak irakurrita. Euskal Herrian egindako neurketa horiek behin eta berriz azaleratu baitute haurren hizkuntza joeren eta gazteenen artean etena gertatzen dela.
|
|
|
Zarauzko zoru soziolinguistikoaren argazki azkarrean ikusten da zarauztarren %71, 5 elebidunak direla,
|
euskararen
kale erabilera %66, 5ekoa dela eta etxeetako elkarrizketetan euskarak duen lekua, berriz, %47, 7koa dela. Euskarak toki handia duen udalerri baten datuak ditugu horiek.
|
|
|
Zarauzko zoru soziolinguistikoaren argazki azkarrean ikusten da zarauztarren %71, 5 elebidunak direla,
|
euskararen
kale erabilera %66, 5ekoa dela eta etxeetako elkarrizketetan euskarak duen lekua, berriz, %47, 7koa dela. Euskarak toki handia duen udalerri baten datuak ditugu horiek.
|
|
2010
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak iaz
|
euskararen
kale erabilera neurtu zuen Azpeitian. Atzo aurkeztu zituzten emaitzak, Ana Mendizabal Euskara batzordeburuak eta Pablo Suberbiola Soziolinguistika Klusterreko kideak.
|
|
|
Aurretik beste neurketa batzuk egin dituztela adierazi dute, eta iazko neurketako emaitzak, aurrekoekin alderatuta,
|
euskararen
kale erabilera maila nahiko jarraitua izan dela esan dute," neurrian, goranzko joerarekin".
|
|
|
Haur eta gazteek aurreko urteetako joerarekin segitzen dute. Helduen mailan, berriz,
|
euskararen
kale erabilerak goranzko joera du.
|
|
|
Herritarren
|
euskararen
kale erabilera neurtzeko orduan, mintzakideen artean haurrik zegoen edo ez ere kontutan izan dute. Azpeitian
|
|
2011
|
|
|
Hala ere,
|
euskararen
kale erabileraren gaineko datuek ez dute halako egoera baikorrik adierazten. Gazteek euskara gero eta gehiago erabiltzen duten arren, oraindik erdara nagusi da beren gizarte harremanetan.
|
|
|
Baina badirudi ume askok koskortu ahala, euskaraz egiteari utzi egiten diotela eta beren harremanetan erdara nagusitzen hasten dela. Beheko taulan ageri denaren arabera, Arrasateko gazteen
|
euskararen
kale erabilerak behera egin du dezente (6 puntu) azken urteotan, haurrenak, aurreko urteetan baino motelago bada ere, gora egin duen bitartean. Beraz, datuon arabera, azken urteotan bi adin taldeen erabilera mailaren arteko tartea handitu (hirukoiztu) egin da Arrasaten7eta aurreko urteetako joera ez da bete.
|
|
|
Olatz Altuna (Soziolinguistika Klusterra): Araban
|
euskararen
kale erabilerari buruzko datuak, bilakaera eta prospekzioa
|
|
2012
|
|
|
Euskal Herria bere osotasunean hartuz gero %13, 3koa da
|
euskararen
kale erabilera.
|
|
|
Euskal Herria bere osotasunean hartuz gero %13, 3koa da
|
euskararen
kale erabilera 1 irudian ikus daitekeen moduan; %83, 1ekoa gaztelaniaren edo frantsesaren erabilera (Euskal Herriko hegoaldean eta iparraldean hurrenez hurren) eta %3, 7koa beste hizkuntzetakoa1.
|
|
|
Nabarmentzekoa da aipatu igoera lehen urteetan eman zela, azken hamar urteko epean erabilera trabatu egin baita, 2001eko erabilera 2011koaren berdina izan zen Beraz,
|
euskararen
kale erabilera geldiune batean dagoela esan dezakegu.
|
|
|
Ikus dezagun ondorengo irudietan, lurraldez lurralde,
|
euskararen
kale erabilerak 1989tik 2011ra izandako bilakaera.
|
|
|
Jakina denez, haurren presentzia eragin handiko aldagaia da
|
euskararen
kale erabileran; modu esanguratsuan baldintzatzen du haurrak inguruan izateak euskaraz hitz egiteko garaian, haurrak hiztunak izan zein eta besterik gabe presente egon, eragina du ahozko erabileran. Ondorio nagusia, beraz, argia da:
|
|
|
Kale Erabilera Neurketaren emaitzen aurkezpen txostena horrela hasi du Soziolinguistika Klusterrak izendatutako neurketaren Batzorde Teknikoak: " Duela hamar urtetik hona
|
euskararen
kale erabilera bere horretan dagoela esan daiteke, trabatuta". Esaldia eta laburpen txostena aztertzerakoan irakurketa ezkorregia dela esan du zenbaitek, baina emaitzen laburpen errealista dela esan daiteke.
|
|
|
Euskal Herrian espainolez edo frantsesez ez jakiteak bai. Bigarrenik,
|
euskararen
kale erabileraren neurketak datu aski kezkagarriak agertu dizkigu bereziki gune populatuenetan. Horretaz gainera, nik dakidala, ez dio gauza handirik euskararen kalitateari buruz.
|
|
2013
|
|
|
euskara hautatzen dute txikienek, erdarara jotzen dute adinean aurrera egin ahala, eta 50 urtetik gorakoak dira kontsumitzaile izarrak. Dena den, Markina Xemeingo biztanleen %88 euskaraz hitz egiteko gai izanik %57koa da
|
euskararen
kale erabilera, gaztelania aukeratzen duen herritar asko euskalduna dela berretsi digu Igor Idoeta liburuzainak: " Adibide bat:
|
|
2014
|
|
|
Bestetik, jatortasuna, gertutasuna... eskeintzen ditu eta hori lortzeko erabiltzen dute. Tolosaldean
|
euskararen
kale erabilera bultzatzeko oso egokia da hitanoa eta gaur egun gaztelerak betetzen dituen zenbait espazio irabazteko egokia izan daiteke hitanoaren bultzada.
|
|
2015
|
|
|
Horregatik hainbat proposamen egiten ditu Pello Jauregik gaur egungo belaunaldi berrien euskalduntzea osatzeko: haurrekin eta gazBelen Uranga – Hitzaurre gisa teekin aisialdia lantzeko sareak osatzea, edota familia eremuan arreta jarrita, izan ere," etxeetako euskararen erabilera handitzearekin batera etorriko [baita] seguru asko,
|
euskararen
kale erabilera informalaren hazkundea[..] Jakitun gara familia eremuan eragiteak berekin dituen zailtasunak eta mugak, oso eremu pribatu eta afektiboa delako". Hurrengo urteetako erronka garrantzizkotzat hartu du.
|
|
|
Hala ere, bitarteko ahaltsua izanagatik, haren ahalmena mugatua dela ezin dugu ahaztu, datuek behin eta berriz erakusten digutenez. Lasarte Orian eskola guztiz euskalduna zeharo zabalduta dagoen garaian,
|
euskararen
kale erabilera 2010 tartean 29,8 puntukoa izan da —Lasarte Oriako euskara zerbitzuak emandako datua—, eta 38,3 puntukoa gure ikerketaren harira gazteek aitortutakoa. Nola iritsi orduan erabilera portzentaje altuagoetara — demagun %60ra— oraino izan dugun bitartekorik ahaltsuena —eskola— emaitza mugatuak erakusten baditu?
|
|
|
Etxeetako euskararen erabilera handitzearekin batera etorriko da, seguru asko,
|
euskararen
kale erabilera informalaren hazkundea.
|
|
|
Azken hamar urteotan Lasarte Oriako gazteen euskararen erabilera aitortua %20, 4tik %38, 3ra pasa bada ere, ikustekoa da ezen familia euskaldunen bilakaera ere oso antzekoa izan dela denbora tarte berdinean, eta, hala, 2002 urtean %17, 4 baziren familia euskaldunak, %33, 4 ziren 2012 urtean. Badirudi, orduan,
|
euskararen
kale erabilera lagunartean oso lotua ageri dela etxeetan dagoen hizkuntza jokaerarekin. Bestela esanda:
|
|
|
Bestela esanda: etxeetako euskararen erabilera handitzearekin batera etorriko da, seguru asko,
|
euskararen
kale erabilera informalaren hazkundea, antzeko proportzio eta neurrian. Jakitun gara familia eremuan eragiteak berekin dituen zailtasunak eta mugak, oso eremu pribatu eta afektiboa denez gero.
|
|
|
Gune soziolinguistiko euskaldunenetan geldialdi bat sumatzen ari da: euskaldunen proportzioan galdu dute Gipuzkoako 39 herrik, eta
|
euskararen
kale erabileraren datuetan ere sumatu da gelditzea. Adituen iritziz, euskaraz bizitzeko baldintzen aldakortasuna handia da eta pertsonen edota erakundeen jardunaren eraginpekoa da. eta euskararen kale erabileraren datuetan ere sumatu da gelditzea.
|
|
|
euskaldunen proportzioan galdu dute Gipuzkoako 39 herrik, eta euskararen kale erabileraren datuetan ere sumatu da gelditzea. Adituen iritziz, euskaraz bizitzeko baldintzen aldakortasuna handia da eta pertsonen edota erakundeen jardunaren eraginpekoa da. eta
|
euskararen
kale erabileraren datuetan ere sumatu da gelditzea. Adituen iritziz, euskaraz bizitzeko baldintzen aldakortasuna handia da eta pertsonen edota erakundeen jardunaren eraginpekoa da.
|
|
|
(...)? Horri lotuta, hara zer zioen Larrunen 56 zenbakian (2002ko ekaina) Eguzki Urteaga Hizkuntza Kontseiluko idazkari nagusiak, SEI elkarteak 2001ean eginiko
|
euskararen
kale erabilerari buruzko ikerketan agertutako datuez: –(...) 50 urte edo gehiagoko euskaldun gehienek (%61) nagusiki euskaraz hitz egiten dute lagunen artean eta antzekoa gertatzen da etxean (%48).
|
|
|
Horrez gain, baina, hor da, batetik, SEI elkartearen ikerketa. Elkarte horrek 2001ean egindako
|
euskararen
kale erabileraren azterketaren arabera, euskal herritarren artean kalean egiten diren elkarrizketen %14 euskaraz egiten dira; hau da, 1997an baino puntu bat gehiago. Haatik, datuak xeheago aztertuz gero, erabileraren hazkundea motelduz doala ageri da.185 Horregatik hain zuzen, hau da SEIkoek ateratzen duten ondorioa:
|
|
|
Bigarren argitalpenean, gainera, zuzenketa batzuk sartu nahi omen zituzten (tartean euskararen egoerari buruzkoak), baina egilea hil zenez, bere horretan berrargitaratu zuten.? 2001ean eginiko
|
euskararen
kale erabileraren ikerketa jorratu zuen Larrunen 56 zenbakiak (2002ko ekaina). Bertan, besteak beste, SEIk emandako %14ko erabilera tasa hori eurek esku artean zerabiltzaten datuetan islatzen zena baino altuagoa dela zioen Xabier Aizpurua Eusko Jaurlaritzako ordezkariak.
|
|
|
euskaldun kategorian sartzen diren bost urtetik gorako 531.966 biztanle horietarik, askoz gutxiago dira Bernardo Atxagak realeuskaldun modura izendatzen dituenak; hau da, euskaraz berba egiteko eta ulertzeko gauza izateaz gain, euskaraz gutun bat idazteko edota hizkuntza berean liburu bat irakurtzeko gai ere badirenak. Horrek azal dezake, neurri batean behintzat, euskararen ezagutza eta erabilera erakusleen arteko amildegia (argigarria da, adibidez, SEI elkarteak 2001ean Euskal Herri osoan eginiko
|
euskararen
kale erabileraren neurketa; neurketa horren emaitzak aurrerago aipatuko ditugu). Izan ere, Inaxio Agirrek esandako moduan, 136, hiztun potentzialaren erabilerak ez du euskara bermatzen.
|
|
2016
|
|
|
Ikus Lekeitioko datuak:
|
euskararen
kale erabilera %69, 4koa da urte garai arruntean, aldiz %53, 7koa udako turismo garaian. b) herriko zein auzotan gabiltzan ere iragarle ona da, erabilera tasa handiagoa edo apalagoa espero izateko: ikus, berriro, Lekeitioko taula hau:
|
|
|
Perspektiba globalean, hona Olatz Altunaren balioespena: " Duela hamar urtetik hona
|
euskararen
kale erabilera bere horretan dagoela esan daiteke, trabatuta. 2011ko udazkenean burututako kale neurketan, euskararen erabilera %13, 3koa izan da.
|
|
|
Bitxikeria hutsa dirudi, baina gaur egungo
|
euskararen
kale erabilera %13 inguruan dago, TLD nagusietan bezalaxe. Bestalde, harritzekoa da TLD batzuetan zeinen urria den euskararen erabilera,. es eta. fr en kasu.
|
|
|
5 Azken ohartxo bat
|
euskararen
kale erabileraren neurketen inguruan. Ez dut esango Soziolinguistika Klusterrak(?) 1989tik aurrera burutu ohi dituen hizkuntzen kale erabileraren neurketak (ik.
|
|
|
2017ko uztailean aurkeztu ziren hizkuntzen kaleko erabileraren Euskal Herriko datu berriak. Azken hilabeteotan zeresana izan dute Euskal Herriko euskararen egoera soziolinguistikoa ebaluatzeko, izan ere, 2011ko datuek adierazitako joerei jarraituz, azken hamar urteetan
|
euskararen
kale erabilera apaldu egin da (1 grafikoa) (Soziolinguistika Klusterra, 2017).
|
|
|
Hirugarren irudiari begiratuz gero, lurralde bakoitzaren egoera soziolinguistikoa ezberdina dela ikus daiteke,
|
euskararen
kale erabilerari dagokionez. Gipuzkoan jaso da euskararen kale erabilerarik altuena (%31koa).
|
|
|
Hirugarren irudiari begiratuz gero, lurralde bakoitzaren egoera soziolinguistikoa ezberdina dela ikus daiteke, euskararen kale erabilerari dagokionez. Gipuzkoan jaso da
|
euskararen
kale erabilerarik altuena (%31koa). Bizkaian, berriz, ia %9ko euskararen kale erabilera behatu da.
|
|
|
Gipuzkoan jaso da euskararen kale erabilerarik altuena (%31koa). Bizkaian, berriz, ia %9ko
|
euskararen
kale erabilera behatu da. Nafarroako kale erabilera ia %7koa izan da, eta Ipar Euskal Herrian, berriz, %5eko kale erabilera behatu da.
|
|
|
Gipuzkoari begiratzen badiogu (7 grafikoa), neurketaz neurketa
|
euskararen
kale erabilerak etengabe gora egin duela esan behar dugu; azken bost urtean, ordea, atzera egin du erabilerak.
|
|
|
Bizkaiaren kasuan (8 grafikoa), erabilerak 1997ra arte gora egin eta urte bitartean bere horretan mantendu ostean, azken hamar urteetan behera egin du. Bizkaian Euskal Herriko biztanleriaren %40 bizi den heinean, kontuan izan behar dugu Bizkaiko erabileraren bilakaerak zuzenki eragiten duela Euskal Herriko
|
euskararen
kale erabilerarenean ere.
|
|
|
Ezagutzaren datuak
|
euskararen
kale erabileraren datuekin konparatzean ere, informazio interesgarria lortzen dugu. 9 eta 10 grafikoetan ikus daitekeenez, ezagutza datuen arabera bereizten ditugun zonalde linguistikoen erabilera datuak kalkulatuz gero, joera nagusia da euskara gaitasuna handiagoa den herrietan euskararen kale erabilera ere altuagoa dela.
|
|
|
Ezagutzaren datuak euskararen kale erabileraren datuekin konparatzean ere, informazio interesgarria lortzen dugu. 9 eta 10 grafikoetan ikus daitekeenez, ezagutza datuen arabera bereizten ditugun zonalde linguistikoen erabilera datuak kalkulatuz gero, joera nagusia da euskara gaitasuna handiagoa den herrietan
|
euskararen
kale erabilera ere altuagoa dela. Bilakaerak aztertzen baditugu, ordea, desberdintasunak sumatzen ditugu Hego Euskal Herriko zein Ipar Euskal Herriko ezagutzaren araberako eremuetan.
|
|
|
Diagnostikoarekin bukatzeko, haurren presentziaren eragina izan da
|
euskararen
kale erabileran gehien eragiten duen aldagaia. Elkarrizketak hiru multzotan sailkatzen ditugu:
|
|
|
haurrak bakarrik daudenean, nagusiak bakarrik daudenean, eta haurrak eta nagusiak talde berean daudenean. Azken mota horretako elkarrizketetan jasotzen dira
|
euskararen
kale erabilerarik altuenak. Salbuespen dira Arabako zein Nafarroako kasuak:
|
|
|
Leire Goenaga zinegotziak, bere aldetik," eskerrak" eman dizkie herriko ikastetxeei proiektuan parte hartzean erakutsitako konpromisoagatik, eta UEMAri egindako" ahaleginagatik". Joan den astean jakinarazi zituzten
|
euskararen
kale erabileraren datuen inguruan ere aritu da Goenaga, eta esan du datu horiek" argi" erakusten dutela herritarrek euskararekiko duten konpromisoa. " Gazteek gazteleraren eragin nabarmena jasotzen dute telebistaren eta sare sozialen zurrunbiloan sartuta daudelako.
|
|
2017
|
|
|
Eta azken neurketa honek emandako datu orokorra da Zumaian %5 igo dela euskararen erabilera azken bost urteotan, %52, 8tik (2011) %57, 8ra. Hamar urte atzera eginda, ikusi daiteke 2006ko datutik gertu dagoela gaur egungoa, orduan %56, 4 izan baitzen neurtutako
|
euskararen
kale erabilera. Kontuan hartu behar da zumaiarren %71, 5 dela euskalduna (6.525), %15, 8 (1.444) ia euskalduna kontsideratzen dela, eta %12, 7 direla erdaldunak.
|
|
|
bata, elkarrizketak, eta ez pertsonak, direla analisi unitatea (nahiz eta elkarrizketetako partaideen kopurua ere jasotzen den neurketetan); eta, bestea, inkestetan ez bezala, emaitza ez dagoela ikerketa objektuaren, hau da, ikertuak diren pertsonen subjektibotasunaren menpe, eta horrek balio handia du emaitzen fidagarritasunari begira. halaber, behaketa horietan, elkarrizketetako hizkuntzaz gain, bestelako informazioa ere jasotzen da, hala nola solaskideen adina, sexua, kopurua eta haurren presentzia. hona ikerketaren emaitzetatik ateratako ondorio nagusiak, gain gainetik: euskal herrian
|
euskararen
kale erabilera %12, 6koa izan zen 2016an, nahiz eta eremu batetik bestera alde handiak egon (adibidez, gipuzkoan %31, 2koa da); oro har, zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta erabilera altuagoa; adinekoetan izan ezik, emakumeek gizonezkoek baino gehiago erabiltzen dute euskara kalean; eta umeen presentziak eragin handia du erabileran, haurrekin nabarmen egiten duelarik gora.3...
|