|
2000
|
|
|
" Geure euskera baño/ berba ederrago/ ez da gauza ain aundi/ zelebratuko". Milla
|
euskal
olerki eder, Itxaropena Arg., Zarautz, 1954, 676 or. Unamunoren euskararen beste erakusgai bat, halaber," Agur arbola bedeinkatube" artikuluan dugu, 1888.ean Eus kal Erria aldizkarian argitaratua, 299 or.
|
|
2003
|
|
|
Aita Santi Onaindiak egindako euskal poesiaren bilduma handia: Milla
|
euskal
olerki eder deritxona. Hau, Aita Santiren lehengusua zan geure ikaskide batek ekarri eta zabaldu eban gure artean:
|
|
|
Tituluan garbi esaten danez, prosazko lanak baino ez nituan sartu. Penagarria da hori, badakit, baina poesiarako bageunkan Aita Onaindiaren antologia mardula (Milla
|
euskal
olerki eder), eta bertsolaritza aparte aztertzeko asmoa neukan (goratxuago aitatutako Bizkaierazko elertiaren edesti laburrean).
|
|
2004
|
|
|
Sabino Arana, politikari eta saiolaria, euskal poeten antologian ere sartu ta geratu da. Santi Onaindiaren Milla
|
euskal
olerki eder bilduman (1954) da toz haren poema batzuk. Baditu guztira 33 poema, gehienak txikitxoak.
|
|
2006
|
|
|
Halaxe dio Anjel Lertxundik arestian aipatutako liburuan. " Idazteko oso esku trebea izan arren, errespetu ia erlijiozkoa zien Manolok bai euskarari eta bai idazkuntzari ere, eta, bere musiketarako letren faltan, ahozko tradiziora jotzen zuen (Azkue, Onaindiaren Mila
|
euskal
olerki eder, Salaberri), edo ahozko tradizioari garrantzi handia ematen zioten poetengana (Salbatore Mitxelena, Arrese Beitia). Nik material horrekin guztiarekin ikusten nuen bere etxean lanean, eta, horrela, inoiz behar bezala eskertuko ez diodan mesede bat egin zidan:
|
|
2007
|
|
|
Euskal Literatura bat izana zela jakin eta sentitzeko parada izan genuen, bi liburutako orrialdeetan: Axularren Gero ekarri zigun M. Lekuonak (1954) 26 eta urte berean S. Onaindiak Mila
|
euskal
olerki eder. Ordudanik, ez zen liburutegi handirik behar, iragan hori barruntatzeko.
|
|
2009
|
|
|
45. Truebaren eriotzan?, ik. ONAINDIA, A., Milla
|
euskal
olerki eder, Larrea Amorebieta 1954, 403.
|
|
|
118 ONAINDIA, A., Milla
|
euskal
olerki eder, Larrea Amorebieta 1954, 367
|
|
|
Irakurzale euskaltzaletuak apenas aurkituko du literarioki bere gustuko euskal autore handirik (nik Axular osoa makinaz kopiatu nuen Aita Villasanterentzat, beste bi lagunekin batera, Oliten, momentu batean ere hartan literaturarik igarri gabe). Eginahalaren ahalez literatura zerbaitxo aurki dezanean ere (ez zaio aski eskertu A. Onaindiari gerraondoko belaunaldiarentzat Milla
|
euskal
olerki eder ek signifikatu zuen errebelazioa), topatuko duena herrixketako apaizen batzuk edo fraideak dira, baserritar bertsolariak, eskulangileren batzuk, Arrese Beitia edo Bilintx gizajoa eta antzekoak, denak ere ez kultura landuegikoak, klase sozial behereneko jendea, baina euskararen herria maite duena, eta medikuren bat akaso, edo eskribauren bat Gabonetako teatro herritarrarekin jolasten.... Gerraondoko euskal idazlearen hasieran (apaltasunezko?) hautu bat dago:
|
|
|
Gure bertsolariak, Larrea eta Karmeldarrak, Goiznabar, Euskal literatura, Lamiñak orrazi eskean, Nere baserria, Gernika, Olerki guztien bilduma... Beste batzuk, berriz, hainbat egileren lanak zabaltzeko ekimenaren barnekoak dira, eta multzo horretan berezko garrantzia dauka Milla
|
euskal
olerki eder lanak, urte askoan erreferentziazko lana izandakoak. Halaber, ekimen horretan kaleratu zituen Arrese Beitia, R.M. Azkue, Lauaxeta, Balendiñe Albizuri eta beste hainbaten lanak.
|
|
2010
|
|
|
Santi Onaindiaren Mila
|
euskal
olerki eder eta Axularren Gero ere garai bertsuan irakurri zenituen. Garrantzitsuak izan ziren zuretzat?
|
|
|
Oso bereziak izan ziren biak. Mila
|
euskal
olerki eder gehiago, bestea baino. Aurrean jarri zigun euskal literatura bat egon zela, mendeetan zehar.
|
|
|
Padre Santiago Onaindia, Milla
|
euskal
olerki eder, Larrea Amorebieta, 1954, 676 orrialdean.
|
|
2013
|
|
|
Santi Onaindiak argitaraturiko Mila
|
euskal
olerki eder (1954) liburua antologia orokor gisa aurrerago aztertuko den arren, ezinbestekoa da aipatzea euskal literaturaren ikuspuntu erromantikoaren araberako kanonaren eraikuntzan lehen urrats garrantzitsu gisa. Ondoren heldu zirenek, ordea, aldi literario berri baten eraikuntzan parte hartu zuten, poesia modernoaren aldi literarioaren iragarle moduan.
|
|
|
Euskal poesiaren antologia orokorrak ez dira ugariak, eta hezkuntzaren testuingurutik at, pare bat soilik. Euskal sistema literarioaren egoeraren zehaztasunei dagokienez, Santi Onaindiaren Mila
|
euskal
olerki eder (1954) instituzio akademikoetan euskal literaturaren ikasketak ezarri aurreko egoerari dagokion egitasmo editoriala izan zen, eta helburu jakin bat betetzeko proiektu nazionalari erantzuten zion. Onaindiaren antologiak euskal literaturaren corpusa batera aurkeztu, eta, haren balioa eta kalitatea erakutsiz, euskarari berari prestigioa ematea bilatzen zuen.
|
|
|
Ez da hain kontu ezaguna Onaindiak arazo ugari izan zituela zentsurarekin antologia nahiz Olerti aldizkaria zirela eta. Xeheki azalduta dago Ibiñagabeitia proiektuaren web orrian, Olertialdizkariaren aurkezpen lerroetan poliziak 1955eko martxoan dendarik denda jardun zuela Milla
|
euskal
olerki eder liburuaren edizioa bahitzeko aleak konfiskatzen. Onaindiak lortu zuen, halere, argitalpenaren zati bat salbatzea eta zabaltzea.
|
|
|
Ibiñagabeitia, A., 1955,. Milla
|
euskal
olerki eder?, in Euzko Gogoa, 1955, Ilbeltza Otsaila, 1, 31 On line, www.ibiñagabeitia/
|
|
|
Onaindia, S, 1954, Milla
|
euskal
olerki eder, Itxaropena, Zarautz.
|
|
2014
|
|
|
Arantzazu, euskal sinismenaren poema (S. Mitxelena); Euskaldunak (Orixe); Milla
|
euskal
olerki eder (S. Onaindia); Joanak joan eta Gorrotoa lege (J.
|
|
2015
|
|
|
Santi Onaindiak euskal poesiaren bere bilduma oparo eta txalogarriari Mila
|
euskal
olerki eder (1954) izenburua jarri zion. –Eder?
|
|
2016
|
|
|
Olerkari bezala doi batez ezagutzeko Onaindiaren Mila
|
euskal
olerki eder bilduman Teneren sei bertso daude irakurgai: " Ama"," Muxua"," Ikazkin lilluratua"," Gogo negarra"," Arnoko kurutza" eta" Neskuts minduari".
|
|
|
Bada Robin olerkaria ere, Onaindiak Mila
|
euskal
olerki eder bilduma mardulean ekarri ziguna nahiz nondik hartu zuen zehaztu ez zigun:
|
|
|
Pantzeska Astibia giputza bide genuen, idazkiak froga ezin garbiago direla, alabaina Bilbon eman zuen bizitzaren gehiena, eta Bilbon zuen Euzkerea aldizkariaren inguruko giro literarioa, eta agian horregatik Jon Bilbaok bilbotartzat hartu zuen. Edozein modutan ere Jon Kortazarrek ez eze Santi Onaindiak ere giputz jo zuen ziurtasun osoz, eta bere Mila
|
euskal
olerki eder bilduma ederrean islatu zuen Gipuzkoako olerkariekin batera hitz samurrekin:
|
|
|
Ipuingilea ez ezik sena finduko olerkaria ere bagenuen Buztintza andrea, eta horren erakusgarri Santi Onaindiaren Mila
|
euskal
olerki eder bilduma paregabea dugu," Abesti zarra"," Josuren biotza" eta" Siaska abestia" hirukotea lekuko irakurgai.
|
|
|
Alabaina sinesgaitz xamar gerta dakioke egun norbaiti, are gehiago idatz zitzakeen sermoien aztarna izkiriaturik ez dagoela. Haatik Santi Onaindia kalmerdarrak paratu zuen bere Mila
|
euskal
olerki eder lan mardulean, Bernardo aitak Felipe V.aren heriotza zela-eta ondu olerki bat irakurgai badaukagu. Izan ere, 1743.ean, Espainiako erregea hil zela, Salamancako ikastetxean lagundikoek egundoko festa zaratatsua egin zuten horren ospatzeko, aitzakia ezin hobea elestarien hitz jario urreztatuak agerian uzteko.
|
|
|
...zen Eleizalderen tresna nagusia, baina Akademia sortu zen une beretik euskaltzain izateko naroago zukeen euskararekiko harremana, egiatan, izan zen moduan, eta, antza denez, gaur geroz ahantzi egin den ber. Euskaraz idatzi zuenaren artean, gutxi zitekeen helburu literario zezakeena, ezpada borobildu zituen hainbat olerki bestalde ere, hagitz txarrak ez ziratekeenak, bada Onaindiak atondu bere Mila
|
euskal
olerki eder bildumarako gutxienez bi jaso baitzituen," Arantzazuko amari" eta" Super flumina Babilonis", eta han eta hemen larga zituen itzulpen eta kontu laburrak, kasurako, Euzkadi aldizkarian Walter Scotten Halidon Hill lanaren euskarapena" Halidon Murua" izenburupean, edota 1910.eko Euskal Esnalea n atera" Ortze gayak" izenburuko artikulua, Auñamendire...
|
|
|
Mortarak euskaraz agertu zituen lanak literarioagoak ditugu, bereziki olerkiak Onaindiak Mila
|
euskal
olerki eder bilduman jaso zituen batzuk: " Aranzazuko ama birjiñari"," Aranzazuko amari"," Erroman poza eta malkoak"," Jesusen biotz gozo gozoari", Arzaki igorririko aurkezpen gutuna edota" Pio IX.garrena aurcho baten salbatzallea" izenburupean eskaini zigun bere autobiografia bera:
|
|
2021
|
|
|
Amorotoarrak() fraide karmeldarra izanik ordenaren babespean bi urte lehenago abiarazi zuen Karmel aldizkariaren gehigarri gisa sortu eta zuzendu zuen aldizkaria, olerkien ondoan bertsoari ere bere tokia eginez. Euzko Gogoa, Boletín de la Real Sociedad Vascongadas de Amigos del País, Zeruko Argia, Príncipe de Viana eta Karmel aldizkarietan ere argitaratu zuen bertsolaritzari buruz, eta Milla
|
euskal
olerki eder (1954), Jose Antonio Agirre saria merezi izan zuen Gure bertsolariak (1964), Enbeita oleskaria (1966), eta Enbeita’tar Kepa, gure urretxindorra (1971) liburuak ere argitaratu zituen alor hau jorratuaz. Bizkaiko lehen txapelketetan epaimahaiko ere ibili zen.276
|
|
|
Prest legoke gainera lehenengo urteetako urratsak markatzen hasteko. Orain arte BERTSOLARI izeneko liburua, Mila
|
euskal
olerki eder, Olerti, Karmel eta beste lan asko egina da. Denporaz ere (ez nuke esan nahi fraileak alperrak direnik) gutako edozein baino lasaiago ibiliko dela nago, seguru asko.
|