|
2001
|
|
|
Saizarbitoriaren lehenengo bi nobelak: Egunero hasten delako (1969) eta 100 metro (1976) izan ziren
|
euskal
nobela modernoaren eragile sendoenak. Txuma Lasagabasterrek 1978an egin zuen euskal nobelagintzaren bilakaeraren azterketan, Saizarbitoriaren obraren ekarpen nagusienetakotzat jotzen zuen berrikuntza formalaren ezaugarriak aipatu zituen.
|
|
|
" Make it new!" euskal literatura garaikidera aplikatu zutenak. Gaurtik begiratuta, ezinukatuzkoa da Saizarbitoriaren lehenengo nobelak
|
euskal
nobela modernoaren kanona definitu zuela. Bere" erruz" nobela esperimentalaren ereduaren arabera zehaztu zen gure nobelagintza modernoaren hastapen puntua, eta ez, urte batzuk lehenago, 1957an hain zuzen, euskal nobelako lehenengo heroi problematikoa aurkeztu zigun nobela existentzialistaren arabera.
|
|
|
Gizarte zerbitzuen inguruko argitalpen ugari kaleratu du (besteak beste, Perinatalidad y prevención liburu mardula 1981ean) eta ibilbide profesional honengatik Eusko Jaurlaritzak I. Sustatu Saria eman zion 1994an. Hala ere, bere ibilbide literarioa dugu, zalantzarik gabe,
|
euskal
nobela modernoaren zutabeak eraldatu dituena eta gure nobelagintza Europako korronte eta norabideetara errenditu duena. Lur eta Kriselu argitaletxeetako kidea izan zen eta Ustela edo OH Euzkadi!
|
|
|
Hori onartuz, zuzenagoa litzateke, Leturiaren egunkari ezkutua (1957) nobelak
|
euskal
nobela modernoaren hasiera zedarritu zuela esatea, nobela existentzialistaren ildotik antolatutako testu horretan ordura artean indarrean zegoen ohiturazko euskal eleberria baztertzen baita. Txillardegiren nobela ez zen berria mundu urbanoa irudikatzen zuelako, edo lehenengo heroi problematikoa testuratu zigulako bakarrik, nobelaren beraren egitura ere berritzailea zen, lehenago esandakoaren ildotik, Leturiaren egunkari ezkutua ren oinarrian dagoen unibertso literario gatazkatsua molde berriz soilik adieraz baitzitekeen.
|
|
|
Plateamendu literario honetan sartuko genituzke Saizarbitoriaren aurreneko bi nobelak. Lehenengo
|
euskal
nobela modernoa deitua izan zen Egunero hasten delako n (1969), etengabe txandakatuz doazen bi plano desberdinetan aurkezten zaizkigu gertakariak. Batetik, abortatu nahi duen ikasle gazte baten istorioa kontatzen zaigu (Gisèle Sergier deritzonarena, hain zuzen) eta bestetik, pertsonaia ezezagun batek tren geltoki batean nahiz telefono kabina batean solaskide ezezagunekin dituen elkarrizketek osatzen duten planoa.
|
|
|
Gi zarte zerbitzuen inguruko argitalpen ugari kaleratu ditu (besteak beste, Perinata lidad y prevencion liburu mardula 1981ean) eta ibilbide profesionalhonengatik Eusko Jaurlaritzak I. Sustatu Saria eman zion 1994an. Hala ere, bereibilbide literarioa dugu, zalantzarik gabe,
|
euskal
nobela modernoaren zutabeakeraldatu dituena eta gure nobelagintza Europako korronte eta norabideetara errenditu duena. Lur eta Kriselu argitaletxeetako kidea izan zen eta Ustela eta OhEuzkadi!
|
|
|
Planteamendu literario honetan sartuko genituzke Saizarbitoriaren aurrenekobi nobelak. Lehenengo
|
euskal
nobela modernoa deitua izan zen Egunero hastendelako (1969) izenekoan, etengabe txandakatuz doazen bi plano desberdinetan aurkezten zaizkigu gertakariak. Batetik, abortatu nahi duen ikasle gazte baten istorioakontatzen zaigu (Gisele Sergier deritzonarena, hain zuzen); eta bestetik, pertsonaiaezezagun batek tren geltoki batean nahiz telefono kabina batean solaskide ezezagunekin dituen elkarrizketek osatzen duten planoa dago.
|
|
2008
|
|
|
Terra Sigillata (Txalaparta, 2008). Argitalpen honek eten egin du J.A. Arrieta nobelagilearen hogei bat urteko isilaldia, eta
|
euskal
nobela modernoranzko bidean eginiko ekarpena aitortu izan zaienez J.A. Arrietaren lehen bi nobelei, harritzekoa egin zait hirugarren nobela honek euskal literaturazaleengan piztu duen arreta eskasa. Harrera publikoari begiratu baino ez dago J.A. Arrietaren azken ahalegin literario honek sortu duen oihartzunaren tamainaz ohartzeko.
|
|
2011
|
|
|
Lipar bat izan da, segundo batzuk. Baina, berak horretaz inoiz ezer jakingo ez baldin badu ere, aurreneko
|
euskal
nobela modernoaren idazketa prozesua abiaraziko duen txinparta piztu du neska horrek, parkean emandako urrats urri eta itxuraz garrantzirik batere gabeko horietan.
|
|
2015
|
|
|
Horretaz gain, kontuan izan behar da ordurako Saizarbitoriak bidetxoa egina zuela euskal literaturan (Atxaga baino zazpi urte zaharragoa da). Egunero hasten delako nobela argitaratua zuen 1969an Lur argitaletxearekin eta berehala aldarrikatu zen obra hori
|
euskal
nobela modernoaren aitzindari moduan. Ibon Sarasolak horixe argudiatu zuen Saizarbitoriaren nobela publikatu eta bi urtera, Euskal literaturaren historia liburuan.
|
|
|
Aldekoa, Iñaki, Mendebaldea eta narraziogintza:
|
euskal
nobela modernoa, Erein, 1998
|
|
2019
|
|
|
(...) Euskal literatureak, nobela arloan hain txikia ta pobrea izanik, holako amar libururekin gorakada izugarrizkoa emongo dau?. Ibon Sarasolak, bere aldetik, bi nobelak aurrez aurre jarri zituen Euskal Literaturaren Historia (Lur, 1971) liburuan: . Esan daiteke Ramon Saizarbitoriaren Egunero hasten delako dela lehen
|
euskal
nobela modernoa. Txillardegi frogatzera saiatzen den bitartean, Saizarbitoria bere pertsonaien egiteak mostratzeaz kontentatzen da?.
|
|
|
Eta Ibon izan zuen titulu emaile, ziurrenik, nire lan horrek?. Tituluak egoneza ere eragin izan diola erantsi du: . Egunero hasten delako ri buruz lehen
|
euskal
nobela modernoa eta halakoak entzuteak aztoratu egiten ninduen. Kontzientzia txarrarekin bizi izan nuen.
|
|
2020
|
|
|
Euskal nobelagintzaren berritzea egotzi zaio Leturiaren egunkari ezkutua obrari. Lehen
|
euskal
nobela modernotzat hartu da. Ez gara hemen kritika literarioa egiten hasiko.
|
|
2022
|
|
|
Idazle gisa ere lan oparoa egin zuen, eta berrikuntza nabaria ekarri zuen euskal literaturara. Lehen
|
euskal
nobela modernotzat hartzen den lana argitaratu zuen 1957an: Leturiaren egunkari ezkutua.
|