|
2000
|
|
|
argitaratu zuen Barbier-ek 1921ean, eta hartazgogoeta zenbait egin, besteak beste berriemaileei buruz. Istorioak dio Bithirinakoneskato batek, dirua irabazteko, baietz gauaz alorrera joango zen parioa egin zuela;
|
etxeko
mutilak, ordaindu ziolakoan damuturik, biraoa bota zion: «Deabruakeraman baleza».
|
|
|
Baina, geometriatik gramatikarat gatozela, ezagutzen ote duzu euskal berboaren struktura... eta sinetsiko ote didazu ezen struktura horrek pentsarazten didala ezen euskara zinez izan zitekeela Paradisuko lengoia? Izan ere, jauregian urteetan izan dugu gizon jakintsu bat, jaun Marcel Dibarsoro zeritzana, duela hilabete guti batzuk hil zena, goian bego...; bada, jaun Marcel gure
|
etxeko
mutilen prezeptorea izan zen, eta hark irakatsi zidan euskal berboak gordetzen duen altxorra; eta harrigarria da, zeren eta, euskaraz mintzatzen garen bakoitzean, logika eta matematika mintzatzen ari baitzaizkigu bide batez, ezkutuan bada ere, berboaren baitarik eta berboaren muinetik... Baina hori ere irakats diezazuket, nahi baduzu, bertze egun batean...
|
|
2007
|
|
|
JAKIN gure
|
etxeko
mutil txikiari, Enekori
|
|
2008
|
|
|
Nazariok atsegin baitzituen memento haiek, gauaren izarak baserriaz eta inguruaz jabetu eta izeba Ursula, ipuinlari aparta zen, buruan ipuin entziklopedia bat zeukana? kontu kontari hasten zenean,
|
etxeko
mutilek inguratuta. Han, ordea, inortxo ere ez zen ohartzen, osaba ere ez, jakina?
|
|
|
Ez dugu hamar minutu behar izan datu guztiak betetzeko, eta autoan eroan beharreko pegatina eman digu, kanpinetan ematen dutenaren antzekoa. Alde ederra aseguru
|
etxeko
mutilaren adeitasuna eta aduanako funtzionarioaren utzikeriaren artean.
|
|
|
Baina egia zen. Nazariok atsegin baitzituen memento haiek, gauaren izarak baserriaz eta inguruaz jabetu eta izeba Ursula –ipuinlari aparta zen, buruan ipuin entziklopedia bat zeukana– kontu kontari hasten zenean,
|
etxeko
mutilek inguratuta. Han, ordea, inortxo ere ez zen ohartzen –osaba ere ez, jakina– Nazariori barruan gertatzen zitzaionaz –mila bider aitortuko zuen Nazariok xehetasun hura ere bere bizitzan–, honi burua joan egiten baitzitzaion sarri askotan, bere arima suaren besoetan kulunkatzen zuela:
|
|
2009
|
|
|
Athleticeko erdiko atzelaria kezkatuta dago aurkariak erasoan dituen jokalari azkar eta txikiekin. Zaleak, berriz,
|
etxeko
mutil handiaren jokoarekin daude kezkatuta. Izan ere, Llorente ez da bere ohiko maila ematen ari azken jardunaldietan.
|
|
|
ez dakit zer gertatu zen, baina Josebak barrabaskeria bat egina behar zuen, aitari sekulako grazia egin ziona nonbait, aitak hari besapeetatik heldu, goratu eta ozen bai ozen esan ez zuen, bada: . Hemen
|
etxeko
mutila!?. Aita zoragarria izan dut, baina inoiz gorrotatu banuen, orduantxe egin nuen!
|
|
|
–Kontuz, Txaro, neska bat zara, eta neskek ez dute borrokarik egiten?; mutilari, aldiz, inork ez zion hitz erdirik ere esan! Eta neuri, jakina, bihotzean ezten bat sartu zitzaidan, ezpataren neurrikoa ere egin zitzaidana, aitak Joseba besoetan goratu eta oihukatu zuenean,. Hemen
|
etxeko
mutila!?. Noiz jaso ninduen aitak, izan ere, bere besoetan munduari esateko:
|
|
|
Nazariok, egia esan, beste asmo batzuk zituen. Nazariok, izan ere, gogoan zuen bere familiako tradizioa,
|
etxeko
mutilak gizon bihurtzen zituena hamabost urte bete ez beste. Nazariok, baina, ohitura hura berregokitu, eta halaxe esan zien etxeko lau mutilei egun batean:
|
|
|
jaialdi bat edo igandeko meza? hiriko kaleetara irteten zenean, adibidez, zeren,
|
etxeko
mutilak kaleak zeharkatzen zituztèn automobilei begira gelditzen ziren bitartean, Adak oinezkoentzako plazei edo espaloiei erreparatzen baitzien, haur kotxe bat noiz ikusiko; data seinalatutzat behar zuen, halaber, Adarentzat, udako egun bat, etxeko neskameetako batek. Rosi izenekoak?, deskuidu batean, aizto batekin istripu bat izan zuenekoa, ezker eskuan zauri ikusgarri bat eragin ziona; egin z... zauria lehortzen eta ongi zaintzen baduzu, hamar egunetan egon zaitezke berriro lan egiteko moduan?
|
|
|
Haurrarena, jakina, ezustekorik ezustekoenaren parean jartzeko modukoa zen, zazpi zortzi urteko lehortearen ondorengo euri iragarpenak ezustekotik asko duen bezala, guztia ere bai: esan nahi baita ikusmina izugarria zela Regina enean, eztabaidarako bidea ere zabaldu zuena, haurra mutila edo neska ote zen,
|
etxeko
mutilek mutila nahi baitzuten eta neskek neska, hura anai arreben arteko lehia bat balitz bezala.
|
|
|
Eta Nazario Orbek teniente koronelarekin hitz egin eta hura hiri inguruko airedromoan hegaldi bat ikusteko posibilitateaz mintzatu zitzaionean? hots, Nazario
|
etxeko
mutilekin airedromara joateko asmoaz mintzatzen hasi zenean, abioien mundua gizonen gauza zelakoan, per se, orduan ere, berriro piztu zen eztabaida, Ada guztiz tematu baitzitzaion, berak ere joan egin nahi zuela eta joan egin nahi zuela?. Bizikletan ezin naiz ibili, konforme, baina bizikletak eta karreristak noiznahi ikusten ditugu bertatik bertara, eta zergatik ez aireplano bat bere pilotuarekin???, harik eta Nazariok, alaba gazteenaren setak setiatuta, izeba Ernestinaren begi eta esku mugimenduek ere Adaren asmoekiko etorkortasun nolabaiteko bat erakusten zuten?, amore eman zuen arte.
|
|
|
Haurrarena, jakina, ezustekorik ezustekoenaren parean jartzeko modukoa zen, zazpi zortzi urteko lehortearen ondorengo euri iragarpenak ezustekotik asko duen bezala, guztia ere bai: esan nahi baita ikusmina izugarria zela Regina enean, eztabaidarako bidea ere zabaldu zuena, haurra mutila edo neska ote zen,
|
etxeko
mutilek mutila nahi baitzuten eta neskek neska, hura anai arreben arteko lehia bat balitz bezala.
|
|
|
ez dakit zer gertatu zen, baina Josebak barrabaskeria bat egina behar zuen, aitari sekulako grazia egin ziona nonbait, aitak hari besapeetatik heldu, goratu eta ozen bai ozen esan ez zuen, bada: ‘Hemen
|
etxeko
mutila! ’ Aita zoragarria izan dut, baina inoiz gorrotatu banuen, orduantxe egin nuen! Izan ere, Josebarenaren aurretik, nik ere eginak nituen barrabaskeria batzuk, gurasoek sekula barkatzen ez zizkidatenak; egun batean, bost sei bat urte nituela, gurasoen lagun batzuen semearekin hasi nintzen borrokan, eta aitak berehala ohartarazi zidan:
|
|
|
‘Kontuz, Txaro, neska bat zara, eta neskek ez dute borrokarik egiten’; mutilari, aldiz, inork ez zion hitz erdirik ere esan! Eta neuri, jakina, bihotzean ezten bat sartu zitzaidan, ezpataren neurrikoa ere egin zitzaidana, aitak Joseba besoetan goratu eta oihukatu zuenean, ‘Hemen
|
etxeko
mutila! ’ Noiz jaso ninduen aitak, izan ere, bere besoetan munduari esateko: ‘Hemen etxeko neska! ’?
|
|
|
haur txikiekiko zaletasuna, noiznahi loratzen zitzaiona, gurasoekin eta anai arreba guztiekin batera –edozeren aitzakian: jaialdi bat edo igandeko meza– hiriko kaleetara irteten zenean, adibidez, zeren,
|
etxeko
mutilak kaleak zeharkatzen zituztèn automobilei begira gelditzen ziren bitartean, Adak oinezkoentzako plazei edo espaloiei erreparatzen baitzien, haur kotxe bat noiz ikusiko; data seinalatutzat behar zuen, halaber, Adarentzat, udako egun bat, etxeko neskameetako batek –Rosi izenekoak–, deskuidu batean, aizto batekin istripu bat izan zuenekoa, ezker eskuan zauri ikusgarri bat eragin zio... zauria lehortzen eta ongi zaintzen baduzu, hamar egunetan egon zaitezke berriro lan egiteko moduan... baina Rosik zauria baino gauza garrantzitsuagoak zituen, antza, behin eta berriro kexatzen baitzen, ez bere zauriaz, baizik eta istripuak Regina eneari eragingo ziòn balizko okerraz:
|
|
|
Hauek ziren, bada, orbetarren joera eta ohituretako batzuk, Domingok aitari, hegazkinen mundura hurbiltzeko saioan, bere eskaria egin zionean. Eta Nazario Orbek teniente koronelarekin hitz egin eta hura hiri inguruko airedromoan hegaldi bat ikusteko posibilitateaz mintzatu zitzaionean... hots, Nazario
|
etxeko
mutilekin airedromara joateko asmoaz mintzatzen hasi zenean, abioien mundua gizonen gauza zelakoan, per se... orduan ere, berriro piztu zen eztabaida, Ada guztiz tematu baitzitzaion, berak ere joan egin nahi zuela eta joan egin nahi zuela –" Bizikletan ezin naiz ibili, konforme, baina bizikletak eta karreristak noiznahi ikusten ditugu bertatik bertara, eta zergatik ez aireplano bat bere...
|
|
|
Nazariok, egia esan, beste asmo batzuk zituen. Nazariok, izan ere, gogoan zuen bere familiako tradizioa,
|
etxeko
mutilak gizon bihurtzen zituena hamabost urte bete ez beste. Nazariok, baina, ohitura hura berregokitu, eta halaxe esan zien etxeko lau mutilei egun batean:
|
|
2011
|
|
|
Jakina! Pistolea aurkitu ebeneko
|
etxeko
mutila barrura sartu eben, bere ezkonanaia agertu arte eta gauzak argitu arte.
|
|
2013
|
|
|
–Zergatik ez zara itzuli zure herrira hain denbora luzean? , galdetu dit kafe
|
etxeko
mutilak.
|
|
|
15 urte, begi biziak eta urrats motela. Gilenen
|
etxeko
mutil baten semea. Orga ere nire haurretako lagunaren mailegua zen.
|
|
2014
|
|
|
–Zaldun gaztea? esaten zitzaion, koplarien hiztegian,
|
etxeko
mutil nagusiari?.
|
|
|
Kontraeraso azkar batean Danel atezainaren aurrean bakarrik geratu, hari iskin egin eta atea hutsik zuela baloia sareetan sartu zuen. Partidua bideratuta utzi zuten antzuolarrek bi gol horiekin.Anaitasunak baloi luzeak bidali zituen Antzuolari min egiteko asmoz, baina atzean ondo kokatuta jarraitu zuten
|
etxeko
mutilek eta arazori barik atera zituzten baloiak atzetik, euren atea hutsean mantenduz.
|
|
|
Oilaskoa jaten genuen gutxietan, aitak zuen gogoko zatia aukeratzeko lehen hitza, baina anaiari uzten zion. Izterra aukeratzen zuen
|
etxeko
mutilak eta ondoren ahizparena zen hitza: hark ere izterra.
|
|
2015
|
|
|
Eta zu
|
etxeko
mutilik ederrena zarelako.
|
|
2016
|
|
|
Elizan esposatu ziren apezpikuaren salbuespen baimenarekin. Ameztoiko memorian gelditu da
|
etxeko
mutil baten oroitzapena, nahiz eta ezin den jakin noizkoa den gertakaria. Moroi horrek errabia atzeman zuen, orduan hilkorra zen eritasuna eta biziki lanjerosa bestentzat.
|
|
2018
|
|
|
Lehenengo laurdena 22 emaitzarekin amaitu zuten. Defentsan lan ona eginda eta erasoan indartsu jokatuz aurreratu ziren markagailuan
|
etxeko
mutilak. Bigarren laurdenean ere erritmoari eutsi zioten Ogararen mutilek; hala ere, Santurtzik aldea murriztea lortu zuen:
|
|
2019
|
|
|
Gora etorri ziren
|
etxeko
mutilak eta erasoan jarraitu zuten. Jokaldietako batean Otamendiri penalti argia egin zion Sodupeko atzelariak, eta epaileak txartel gorriarekin zigortzea erabaki zuen.
|
|
2020
|
|
|
Beti zegoen zerbait egiteko: ez bazen etxeko garbiketa, azokara joatea zen, edo
|
etxeko
mutilen arropak konpontzea, edo janaria prestatzea... Sortetxean ere ohitua zen gelditu gabe lan egitera, baina aziendekin edo baratzean ibili ohi zen, eta konpainia hobean.
|
|
|
Kontuak kontu, nire ame  tsa egia bihurtu zen eta Maka  tza baserriko emakumeak ere pozik zeuden. Lanerako bat gutxiago izango zuten, baina
|
etxeko
mutilak diru dezente irabaziko zuen futboletik eta hori denentzat mesedegarri izango zen. Dena den, Athletice  kin gauzak zehaztu beharra zegoen eta horretarako bilera bat izan genuen Bilbon, Bertendona kaleko bulegoetan.
|
|
2021
|
|
|
Nagusi adjektiboa superlatiboa da bere horretan zenbaitetan, ‘inportanteena’, ‘handiena’ edo ‘zaharrena’ gisako esanahia duenean: Liburu honetan doazen gertaera nagusi guztiak (Etxaniz); Ateraino lagundu dio
|
etxeko
mutil nagusiak (Erkiaga); Kain, Adanen seme nagusia (Agirre Asteasukoa); Athletic, Athletic, zu zara nagusia! Hala ere, en atzizki erredundantea erantsita erabiltzen da inoiz, izena partitiboan dela maiz41:
|
|
|
27.5d Nagusiaren eta
|
etxeko
mutilaren artean gertatzen den elkarrizketa honetan antzeko zerbait gertatzen da:
|
|
|
Handik aurrera ehizara joan nahi zutenean Hudayr
|
etxeko
mutil morroi ezagun bati galdetzen zioten Muhammadekin ez topatzeko, garbi baitzegoen ez zuela bat ere erreparo edo beldurrik haien kontra egiteko. Azenarik egun hartatik aurrera gogo handiagoz ekin zion arabiera ikasteari.
|
|
|
Bestalde, Filomenak eragindako elurtea dela-eta bertan behera utzi zuten Juaristi ISBkoek Logroñon (Errioxa, Espainia) Clavijo taldearen aurka jokatu behar zuten norgehiagoka. Halere, albiste onak ere izan dituzte egunotan
|
etxeko
mutilek, Zilarrezko LEB kopako finala noren aurka jokatuko duten jakin baitute. FC Barcelona izango du aurkari Juaristi ISBk urtarrilaren 30ean, Joan Gamper estadioan (Bartzelona, Herrialde Katalanak).
|
|
2022
|
|
|
Bithiriñako etxe batean (Baxenabarre) artoxuriketan ari ziren. Burdi arrastela eskas zutelakoan arta buruen hurbiltzeko,
|
etxeko
mutilak erran zion etxeko alabari:
|
|
2023
|
|
|
Otsagiko (N) artzainek, konstelazioari begira, zazpi ahuntz eta artzaina ikusten zituzten, baina multzo honek bazuen beste azalpen bat ere. Bi lapurrek baserritar bati idi parea ebatsi omen ziotelarik, haien atzetik
|
etxeko
mutila igorri zuen. Itzultzen ez zirela ikusirik, neskatoa txakurrarekin bidali zuen eta, azkenik, berantetsirik, hau ere joan zen denen bila.
|