|
2000
|
|
|
Baina, geometriatik gramatikarat gatozela, ezagutzen ote duzu euskal berboaren struktura... eta sinetsiko ote didazu ezen struktura horrek pentsarazten didala ezen euskara zinez izan zitekeela Paradisuko lengoia? Izan ere, jauregian urteetan izan dugu gizon jakintsu bat, jaun Marcel Dibarsoro zeritzana, duela hilabete guti batzuk hil zena, goian bego...; bada, jaun Marcel gure
|
etxeko
mutilen prezeptorea izan zen, eta hark irakatsi zidan euskal berboak gordetzen duen altxorra; eta harrigarria da, zeren eta, euskaraz mintzatzen garen bakoitzean, logika eta matematika mintzatzen ari baitzaizkigu bide batez, ezkutuan bada ere, berboaren baitarik eta berboaren muinetik... Baina hori ere irakats diezazuket, nahi baduzu, bertze egun batean...
|
|
2008
|
|
|
Nazariok atsegin baitzituen memento haiek, gauaren izarak baserriaz eta inguruaz jabetu eta izeba Ursula, ipuinlari aparta zen, buruan ipuin entziklopedia bat zeukana? kontu kontari hasten zenean,
|
etxeko
mutilek inguratuta. Han, ordea, inortxo ere ez zen ohartzen, osaba ere ez, jakina?
|
|
|
Ez dugu hamar minutu behar izan datu guztiak betetzeko, eta autoan eroan beharreko pegatina eman digu, kanpinetan ematen dutenaren antzekoa. Alde ederra aseguru
|
etxeko
mutilaren adeitasuna eta aduanako funtzionarioaren utzikeriaren artean.
|
|
|
Baina egia zen. Nazariok atsegin baitzituen memento haiek, gauaren izarak baserriaz eta inguruaz jabetu eta izeba Ursula –ipuinlari aparta zen, buruan ipuin entziklopedia bat zeukana– kontu kontari hasten zenean,
|
etxeko
mutilek inguratuta. Han, ordea, inortxo ere ez zen ohartzen –osaba ere ez, jakina– Nazariori barruan gertatzen zitzaionaz –mila bider aitortuko zuen Nazariok xehetasun hura ere bere bizitzan–, honi burua joan egiten baitzitzaion sarri askotan, bere arima suaren besoetan kulunkatzen zuela:
|
|
2009
|
|
|
ez dakit zer gertatu zen, baina Josebak barrabaskeria bat egina behar zuen, aitari sekulako grazia egin ziona nonbait, aitak hari besapeetatik heldu, goratu eta ozen bai ozen esan ez zuen, bada: . Hemen
|
etxeko
mutila!?. Aita zoragarria izan dut, baina inoiz gorrotatu banuen, orduantxe egin nuen!
|
|
|
–Kontuz, Txaro, neska bat zara, eta neskek ez dute borrokarik egiten?; mutilari, aldiz, inork ez zion hitz erdirik ere esan! Eta neuri, jakina, bihotzean ezten bat sartu zitzaidan, ezpataren neurrikoa ere egin zitzaidana, aitak Joseba besoetan goratu eta oihukatu zuenean,. Hemen
|
etxeko
mutila!?. Noiz jaso ninduen aitak, izan ere, bere besoetan munduari esateko:
|
|
|
Nazariok, egia esan, beste asmo batzuk zituen. Nazariok, izan ere, gogoan zuen bere familiako tradizioa,
|
etxeko
mutilak gizon bihurtzen zituena hamabost urte bete ez beste. Nazariok, baina, ohitura hura berregokitu, eta halaxe esan zien etxeko lau mutilei egun batean:
|
|
|
jaialdi bat edo igandeko meza? hiriko kaleetara irteten zenean, adibidez, zeren,
|
etxeko
mutilak kaleak zeharkatzen zituztèn automobilei begira gelditzen ziren bitartean, Adak oinezkoentzako plazei edo espaloiei erreparatzen baitzien, haur kotxe bat noiz ikusiko; data seinalatutzat behar zuen, halaber, Adarentzat, udako egun bat, etxeko neskameetako batek. Rosi izenekoak?, deskuidu batean, aizto batekin istripu bat izan zuenekoa, ezker eskuan zauri ikusgarri bat eragin ziona; egin z... zauria lehortzen eta ongi zaintzen baduzu, hamar egunetan egon zaitezke berriro lan egiteko moduan?
|
|
|
Haurrarena, jakina, ezustekorik ezustekoenaren parean jartzeko modukoa zen, zazpi zortzi urteko lehortearen ondorengo euri iragarpenak ezustekotik asko duen bezala, guztia ere bai: esan nahi baita ikusmina izugarria zela Regina enean, eztabaidarako bidea ere zabaldu zuena, haurra mutila edo neska ote zen,
|
etxeko
mutilek mutila nahi baitzuten eta neskek neska, hura anai arreben arteko lehia bat balitz bezala.
|
|
|
Eta Nazario Orbek teniente koronelarekin hitz egin eta hura hiri inguruko airedromoan hegaldi bat ikusteko posibilitateaz mintzatu zitzaionean? hots, Nazario
|
etxeko
mutilekin airedromara joateko asmoaz mintzatzen hasi zenean, abioien mundua gizonen gauza zelakoan, per se, orduan ere, berriro piztu zen eztabaida, Ada guztiz tematu baitzitzaion, berak ere joan egin nahi zuela eta joan egin nahi zuela?. Bizikletan ezin naiz ibili, konforme, baina bizikletak eta karreristak noiznahi ikusten ditugu bertatik bertara, eta zergatik ez aireplano bat bere pilotuarekin???, harik eta Nazariok, alaba gazteenaren setak setiatuta, izeba Ernestinaren begi eta esku mugimenduek ere Adaren asmoekiko etorkortasun nolabaiteko bat erakusten zuten?, amore eman zuen arte.
|
|
|
Haurrarena, jakina, ezustekorik ezustekoenaren parean jartzeko modukoa zen, zazpi zortzi urteko lehortearen ondorengo euri iragarpenak ezustekotik asko duen bezala, guztia ere bai: esan nahi baita ikusmina izugarria zela Regina enean, eztabaidarako bidea ere zabaldu zuena, haurra mutila edo neska ote zen,
|
etxeko
mutilek mutila nahi baitzuten eta neskek neska, hura anai arreben arteko lehia bat balitz bezala.
|
|
|
ez dakit zer gertatu zen, baina Josebak barrabaskeria bat egina behar zuen, aitari sekulako grazia egin ziona nonbait, aitak hari besapeetatik heldu, goratu eta ozen bai ozen esan ez zuen, bada: ‘Hemen
|
etxeko
mutila! ’ Aita zoragarria izan dut, baina inoiz gorrotatu banuen, orduantxe egin nuen! Izan ere, Josebarenaren aurretik, nik ere eginak nituen barrabaskeria batzuk, gurasoek sekula barkatzen ez zizkidatenak; egun batean, bost sei bat urte nituela, gurasoen lagun batzuen semearekin hasi nintzen borrokan, eta aitak berehala ohartarazi zidan:
|
|
|
‘Kontuz, Txaro, neska bat zara, eta neskek ez dute borrokarik egiten’; mutilari, aldiz, inork ez zion hitz erdirik ere esan! Eta neuri, jakina, bihotzean ezten bat sartu zitzaidan, ezpataren neurrikoa ere egin zitzaidana, aitak Joseba besoetan goratu eta oihukatu zuenean, ‘Hemen
|
etxeko
mutila! ’ Noiz jaso ninduen aitak, izan ere, bere besoetan munduari esateko: ‘Hemen etxeko neska! ’?
|
|
|
haur txikiekiko zaletasuna, noiznahi loratzen zitzaiona, gurasoekin eta anai arreba guztiekin batera –edozeren aitzakian: jaialdi bat edo igandeko meza– hiriko kaleetara irteten zenean, adibidez, zeren,
|
etxeko
mutilak kaleak zeharkatzen zituztèn automobilei begira gelditzen ziren bitartean, Adak oinezkoentzako plazei edo espaloiei erreparatzen baitzien, haur kotxe bat noiz ikusiko; data seinalatutzat behar zuen, halaber, Adarentzat, udako egun bat, etxeko neskameetako batek –Rosi izenekoak–, deskuidu batean, aizto batekin istripu bat izan zuenekoa, ezker eskuan zauri ikusgarri bat eragin zio... zauria lehortzen eta ongi zaintzen baduzu, hamar egunetan egon zaitezke berriro lan egiteko moduan... baina Rosik zauria baino gauza garrantzitsuagoak zituen, antza, behin eta berriro kexatzen baitzen, ez bere zauriaz, baizik eta istripuak Regina eneari eragingo ziòn balizko okerraz:
|
|
|
Hauek ziren, bada, orbetarren joera eta ohituretako batzuk, Domingok aitari, hegazkinen mundura hurbiltzeko saioan, bere eskaria egin zionean. Eta Nazario Orbek teniente koronelarekin hitz egin eta hura hiri inguruko airedromoan hegaldi bat ikusteko posibilitateaz mintzatu zitzaionean... hots, Nazario
|
etxeko
mutilekin airedromara joateko asmoaz mintzatzen hasi zenean, abioien mundua gizonen gauza zelakoan, per se... orduan ere, berriro piztu zen eztabaida, Ada guztiz tematu baitzitzaion, berak ere joan egin nahi zuela eta joan egin nahi zuela –" Bizikletan ezin naiz ibili, konforme, baina bizikletak eta karreristak noiznahi ikusten ditugu bertatik bertara, eta zergatik ez aireplano bat bere...
|
|
|
Nazariok, egia esan, beste asmo batzuk zituen. Nazariok, izan ere, gogoan zuen bere familiako tradizioa,
|
etxeko
mutilak gizon bihurtzen zituena hamabost urte bete ez beste. Nazariok, baina, ohitura hura berregokitu, eta halaxe esan zien etxeko lau mutilei egun batean:
|
|
2013
|
|
|
–Zergatik ez zara itzuli zure herrira hain denbora luzean? , galdetu dit kafe
|
etxeko
mutilak.
|
|
|
15 urte, begi biziak eta urrats motela. Gilenen
|
etxeko
mutil baten semea. Orga ere nire haurretako lagunaren mailegua zen.
|
|
2020
|
|
|
Beti zegoen zerbait egiteko: ez bazen etxeko garbiketa, azokara joatea zen, edo
|
etxeko
mutilen arropak konpontzea, edo janaria prestatzea... Sortetxean ere ohitua zen gelditu gabe lan egitera, baina aziendekin edo baratzean ibili ohi zen, eta konpainia hobean.
|