|
2001
|
|
|
Katua, berriz, etxekoa da. Etxean bizi da eta
|
etxeari
dagokio. Indian, ordea, ez dute etxean katurik nahi.
|
|
2002
|
|
|
Aurreko
|
etxeari
dagokionez, seguru nago guk alde egin genuenetik ez dela han inor bizi.
|
|
2007
|
|
|
ALAIN: Beraz, bizitzako gainerako gauzak modernoak (ON) nahi dituzue, baina
|
etxeari
dagokionez, tradizionala (duzue nahiago)?
|
|
2009
|
|
|
Sepultura bakoitzak zenbaki bat izaten zuen,
|
etxeari
zegokiona. Etxe bakoitzak bere sepultura ezagutzeaz gainera, ingurukoak ere ezagutzen zituen.
|
|
|
Produkzio arloa gizonaren ardurapekoa izan da. Beraz, ustiapen beharretan andreak laguntzen bazion gizonari,
|
etxeari
dagozkion beharretan, ostera, gizona zen andreari laguntzen ziona. Gero, etxe bakoitza bere laratzak ezagutuko zuen arren.
|
|
|
Hasteko, gure hizkuntza erabiliko da administrazio osoko idazkietan, osasun sistemako harremanetan (ahozko zein idatzizkoetan) eta hezkuntza prozesuan (6 urtetik gora), salbuespenik gabe. Eskualde honetako hizkuntza (edo hizkuntzak) esparru pribatuan baino da erabili, etxean edo
|
etxeari
dagozkion barrutietan betiere, inoiz ez kalean edota agente, funtzionario, epaile zein agintari baten aurrean. Eskualde honetako biztanleek, beraz, ardura berezia hartu dute hizkuntza berria ahal denik arinen eta egokien ikasteko.
|
|
|
Osaba Franciscori buruz, Sarasak dio Zangozako ehiza jateko irrikan dagoela, osasuntsu, lodi eta potoloa baina oso zaharra. Lopez Sarasak, ez beste askok bezala, badakiela zer gertatzen den Nafarroa aldean, batik bat familia eta
|
etxeari
dagokionez. Bera da oinordekoa, ansí de lo de aquí como de lo de allí de my tío?.
|
|
2010
|
|
|
Osasuneko profesionalek oreka probak egiten dituzte, tresna horiek beharrezkoak diren ala ez adierazteko. Erorketa gehienak gertatzen diren
|
etxeari
dagokionez, gomendagarria da alfonbrak finkatzea edo kentzea, dutxetan eta bainuontzietan heldulekuak jartzea eta, batez ere, gauez argi ona jartzea. Adineko pertsonei gomendatzen zaie zapata irristagaitzak erabil ditzatela, eta eskailerak igo eta jaistea saihets dezatela, erorketa portzentaje handiarekin zerikusia duen ekintza.
|
|
|
Txamorak [464] bere hilobia Goizuetako elizan zuen. Berdabiok aldiz Oiartzungoan, baina, ez berez
|
etxeari
zegokiona Malen Makatzagak erosia baizik. Hara nola aipatzen dituen 1697an egindako testamentuan [465]:
|
|
2011
|
|
|
Medikuaren
|
etxeari
dagokionez, iaz etxebizita alokatzeko aukera eman zuen udalak. Deialdian Mirari Leizak bakarrik eman zuen izena eta berari eman zitzaioan etxebizitza alokairuan.
|
|
|
Gela askoko etxe bat imajinatzen dut. Ebanjelioak egia dio, zure
|
etxeari
dagokionez behintzat: egoitza asko ditu.
|
|
|
Berez, 1745etik 1825era Tolarea izenarekin ezagutu zen, baina 1864an Auspagillezar bezala agertzen da, eta 1920an Auspagillenea bezala. Hortaz, 1864ra arte agertzen den Auspaguille (nea) etxeari buruzko erreferentziak gaurko Auspagilleberri
|
etxeari
dagozkio.
|
|
2012
|
|
|
Bertan, asturiarrak, errioxarrak eta, askoren artean, euskaldunak ere biltzen dira. Duela bi urte eman zioten euskal
|
etxeari
dagokion aitortza ofiziala. Euskal etxe da harrezkero.
|
|
2013
|
|
|
–Antonek erabaki du gauetako txandak egin behar direla geltokiko erasotzailea harrapatzeko. Zuk egingo dituzu gure
|
etxeari
dagozkionak.
|
|
2015
|
|
|
Guztia dator norberak eskatuta bezala. Hau
|
etxeari
dagokionez.
|
|
|
Askoz hobeki egon arren, ez nago asko idazteko eran, kalte handia izaten baitut gero; hala ere, lehen nola nengoen kontuan hartuz, handia da hobekuntza, Jainkoari eskerrak. Hark ordain biezazkio idazten dizkidan berri onak; niretzat oso onak izan dira, behintzat
|
etxeari
dagozkionak, oso pozgarri baitzait atseden hartzen ikustea. Hemen eskatu eta eskatu egin diot Jaunari, eta horrela gogo onez emango ditut berri onak.
|
|
|
Maria San Joserenak ezabatu egin zituen autografotik Sevillako bere
|
etxeari
zegokiona eta, moja gaixo hori?. –
|
|
2016
|
|
|
Alabaina, bereziki Finzi Contini
|
etxeari
dagokionez, nahiz eta gaur egun ere via Ercole Itik sar daitekeen bertara iristeko, baina kontuan izanik beste kilometro erdi bat egin behar dela zabaldi oso handi eta ozta ozta edo batere zaindua ez dagoen batetik?; nahiz eta etxeak bere barruan oraindik ere eduki hamaseigarren mendeko eraikuntza baten hondar historikoak, behiala Este familiaren bizileku edo «delizia» izan zen; gero, 1850ean, ... Touring gidaliburuak ez du aipatzen, eta zuribide horrek iragaitzazko turistentzat bakarrik balio du.
|
|
2017
|
|
|
267. Garrone
|
etxeari
zegokiona, Belakoren bigarren bizitza.
|
|
|
337. Ikus maizterren sailean 74.a: Kaxtabide berez Auspagillenea
|
etxeari
zegokiona.
|
|
|
341. Ikus etxejabeen sailean 52.a: Pedrozubirinea
|
etxeari
zegokiona seguru aski ere.
|
|
|
511. Horretan sinale herriko Irisarri
|
etxeari
zegokiola, gaur oraindik bezalaxe.
|
|
2018
|
|
|
Erdi Aroaren amaieran, Euskal Herriko landa komunitate gehienak hiru erakunde nagusiren inguruan zeuden egituratuta. Lehena etxea zen, oinarrizko subjektu politiko gisa ulertuta; auzotasuna
|
etxeari
zegokion, eta haren bidez txertatzen ziren norbanakoak komunitateko harreman sareetan. Etxe hauek sakabanatuta ala multzoka egon zitezkeen; oro har, laborantzarako lur egokienetan kokatuta egoten ziren, higaduratik babestutako ibarretan edo topografia leuneko inguruetan.
|
|
|
Beraz, Euskaldun fededun erranera ikasi orduko, gurean ez zela zuzena ohartu ginen. Orduan hasi nintzen konprenitzen amatxi Bitorianaren jokaera eta oraindik falta zitzaidan aitatxi Pedrorena ezagutzea gure
|
etxeari
zegokionez, baina ez ziren salbuespena.
|
|
2019
|
|
|
[Leitzan ere bazen izen bereko Errementaldegia, sortzez Barberosemenea
|
etxeari
zegokiona, eta hantxe eduki zuten gero beren tresneria eta bulegoa Ulizar iturgin aresoarrek. Dena dela, herri askotan egiten ziren etxe inguruan sutegiak edo aroztegiak, eta gero nolahalako bizitza polemiko bihurtu ere bai batzuk.
|
|
|
Apaiz honetxek berak egina eta bataitua baitzen borda, apeo honen kopian, ongi esan bezala: " por haber redificado el mismo" sortzez herriko Nikolasanea
|
etxeari
zegokiona. Ikus LU, 380 etxe honen erro femeninoaz esandakoak.
|
|
|
Arraiango borda, sortzez Txubitanea txiki
|
etxeari
zegokiona (J.M. Elosegi, 2004). bazuela dirudi, ordea, orduko Txubitaneak: " Miguel de Larzabal vive en una porcion de la misma casa con señales de haver tenido fuego, pero son pobres".
|
|
|
Bistan da, beraz, Txubia
|
etxeari
zegokiola Arro borda sortzez. Ikus HX, 36 Eta kontu gutisko esan dudala iruditu bazaizu, ikus aldez aurretik, bestetan beste, 1664, 1670, 1686 urteko azter aldietan esandakoak, Leitzako bordarik zaharrenetakoa den honetaz.
|
|
|
" Maria de Zavaleta viuda vive en la casa vicinal llamada Zavaleta propia del numero treinta y cinco de lospropietarios". Dena dela, lehendik ere bagenekien Zalabeta
|
etxeari
zegokiola Garagartza, Leitzako bordarik zaharrenetako aberatsenetako eta erosoenetakoa. Ikus LEE, 469 orrietan kontu eder askoak.
|
|
|
" Don Miguel Arribillaga Presvitero vive con su ogary familia en la casa vicinal llamada Luxenea propia del nombrado en el n° 108 de lospropietarios". Abade hau dela eta, ikus HX, 67 Kontuak hola, badakigu Abadeborda sortzez Luxenea
|
etxeari
zegokiola. Etxe izena norengandik datorkion, berriz, ederki argitzen du, sorreran auzoarekin izandako auziak (NAH, Sig.:
|
|
|
Thomas de Arribillaga vive con ogary familia en una borda llamada Bordaberria. Herriko Marilesakenea
|
etxeari
zegokiona. Bi hauei buruz kontu franko esana nauzu, lehen ere.
|
|
|
Cosme de Echeverria bive con su ogary familia en una borda llamada Gorriz. Itxura batera Tolaretxonea
|
etxeari
zegokiona, maizterren saileko 38.enean esaten dena sinestera. Honatx faksimile puxka, nire hitzokin fio ez bazara:
|
|
|
Gaur oraindik Batixte Txubi zenaren bilobena baita, eta sortzez herriko Erasune
|
etxeari
dagokiona. Esan baitare, Leitzako Errege Erreginak liburuan, okerrak zuzendu ustez zunenak okertu zizkidan batek" Txuri" ipini zidala, behar bada, halaxe datorrelako J.M. Elosegik jasotako toponimian ere:
|
|
|
"... aviendoydo a la Borda de Josep de Çavaleta nospidio el dicho Josepf un poco de tierra para estar derecho y le dimos licencia señalando para esto; y por lo que a perdido algunos robles le condenamos en diezy seis reales. Oraingoz datu zehatzagoak falta dituzu, baina laster ikasiko, 1670ko bordarien zerrendan, egungo Gorritz baserriaren lehen aipamenak direla horiek, sortzez herriko Peritza
|
etxeari
zegokionarenak, hain juxtu.
|
|
|
Ikus baita, 1670eko bordarien zerrendan, hogeigarren puntuan, Martin Arozena honek eta Joanes Lazkanok elkarren ondoan egindako txabola bana Zamaribia izeneko lekuan. Badakit baita, sortzez Arribillaga
|
etxeari
zegokion borda hau gutxienez 1653 urterako egina zuela hemen ageri den Martin Arozena honetxek berak: ikus II.:
|
|
|
Borda honen izena (Irun+ aga) dela eta, ikus 1664ko zerrendan Gorritz+ irun sarreran esandakoak. Edozein modutan, hemen aipatzen den bordak, egungo Iruñaga behar du izan, sortzez herriko Isabelenea
|
etxeari
zegokiona. Hara 1699 urteko datua, Migel Argaña eskribauak jasoa daukan hipoteka batean ageri dena (NAH, 15928/ 2):
|
|
|
hala esaten omen zuela haren izeba Maria Olaetxea Sagastibeltza Altzateko izanduak, eta lehengo orube zaharrak nabari direla oraindik Beriñes etxearen garaikaldean bertan. Zena zela, badakigu sortzez herriko Berrobi
|
etxeari
zegokiola, alde aldera gaur Erosle gehi Zortziko direneko lekuan, Peritza eta Zabaleta bitartean. Ikus HX, 38 Han esaten dena sinestera, 1764a baino lehen egina behar zuen, Beriñas goikoak ere, sortzez herriko Unaiene etxeari zegokiona, lehen Leitzalarreko Unaiak liburuan ikusi bezala (67 or); bestela ez baitzioten beste honi Beriñes beicoa deituko.
|
|
|
Zena zela, badakigu sortzez herriko Berrobi etxeari zegokiola, alde aldera gaur Erosle gehi Zortziko direneko lekuan, Peritza eta Zabaleta bitartean. Ikus HX, 38 Han esaten dena sinestera, 1764a baino lehen egina behar zuen, Beriñas goikoak ere, sortzez herriko Unaiene
|
etxeari
zegokiona, lehen Leitzalarreko Unaiak liburuan ikusi bezala (67 or); bestela ez baitzioten beste honi Beriñes beicoa deituko.
|
|
|
asi vien le condenamos a Joanes de Villabona dueño de la Vorda de Lete a que los elechos no corte mas aca del regacho de Urteçarraga so pena que sera multado". Gaur Txubiren borda denekoa, sortzez herriko Erasunea
|
etxeari
zegokiona. Ikus gero 1699an desegintzat joa; edo berriz egindako datuak LEITZAKO BORDARIEZ OHAR BATZUK() izeneko sailean.
|
|
|
propia de Bernardo de Inchauspe". Horretan sinale Sarasa
|
etxeari
zegokiola Arozmendi
|
|
2020
|
|
|
Beste gauza bat da erantzunak haien gustukoak izan diren ala ez». Eusko Jaurlaritzaren bidez eskaini zieten
|
etxeari
dagokionez, «erraz iristeko arazoa» konpontzeko «irtenbide bat» eman zietelakoan daude. Udalak zehaztu du 60 metro koadro dituela etxebizitza horrek.
|
|
2021
|
|
|
Esan bezala, Soplo. Arnasketa saiakerak izeneko erakusketaren atal bakarra besterik ez dut ikusi,
|
etxeari
dagokiona. Euskal Museoan gaur eguneko artea sartzea ez da erraza, bertan dauden bilduma objektuekin harremanetan sartzen delako nahi edo nahi ez.
|
|
|
Besteak beste hurrengo urteetan, eskura ditudan dokumentuen arabera 1924 eta 1936 urte tartean behinik behin, Abinan zein San Antonion –batzuetan dokumentuek ingurua ermitako santuaren izenaz aipatzen dute– ardoa" txikika" saldu ahal izateko zerga ordaindu zuelako. Eta errematerako, 1937an Buenaventurak berak ordaindu zuelako Abina
|
etxeari
zegokion zerga. Azaroan hain zuzen, laster argituko da horren arrazoia.
|
|
2023
|
|
|
Ohartarazi nahi dugu Beskoitzen euskararen eta ikastolaren kontrako neurriak nahita hartzen dituen herri baten aitzinean garela», adierazi zuen Peio Jorajuria Seaskako lehendakariak. Erran zuenez, Seaska «prest» da eraikuntza proiektu berri bat pausatzeko, eta herriko
|
etxeari
dagokio «baimena ematea bere lurretan eraikitzeko». Bilkura bat galdegin diote herriko etxeari, eta erran zuten ez dutela «amore emanen».
|
|
|
Hil harriak elizatik kenduz geroz, hil herrietako hobieri jarraiki zaiote aipatu legea, eta badakigu azken denbora hotan beretan Milafrangan auzi bat izan dela, etxe baten jabe berriak galdatzen zuelakotz usaien arabera utz dezoten hil herrian
|
etxeari
dagokion hil harria: etxea saldu zuenak aldiz zion ez zuela hil hobia saldu, eta usaia xaharra ez zela gehiago bali.
|
|
|
Ezkarozen Goienjauregi etxeko Martin Ximenez de Esparza eta Juana Burges senar emazteek Maria de Esparza eta Charles Morearen kontrako salaketa jarri zuten. Martin Ximenezen arreba zen Maria, biak sortzez Goienjauregikoak, Charles Morearen etxera ezkondu zen; geroztik, elizan, beti kokatzen omen zen senarraren
|
etxeari
zegokion tokian, ohiturak agindu bezala:
|