|
2010
|
|
|
Ahantzi behar izan dudala, ados, zer den eguneroko bizimodua berarekin ematea, horra nire pena handi xamarra. Trukean libre bizi naiz eta ez dakit alabarekin benetan bizi nahi ote nukeen
|
etxe
berean egunero.
|
|
2011
|
|
|
Oharra: Zubirinea
|
etxe
bera da.
|
|
|
Almandozenea (XIX XX. m., Her.)> Almandoz (Artikutzan), Axerrenea> Axerre (baserria), Auspaguillenea (1726)> Auspaille (orain), Cardelenea (1678), Gardelenea (XVIII. m.)> Gardel (1825), Gardela (XIX XX. m.)> Kardela (gaur egun), Domenchaenea (1631)> Dominia (1726)> Domiña (ez da segurua
|
etxe
bera ote den), Erreroenea (1726)> Errero (baserria; XVIII. mendetik aurrera), Yzçaiandienea (1678)> Izaiandia (1762)> Itzaindi (orain), Mozonea> Mozo (Moxo baserria; eroria), Sarraena (1678)> Sarronenea (1710)> Sarran (orain). Multzo honetan sartuko genuke Albinussea (1646)> Albinus (1678)> Albiños (egun) ere, atzizki osoa ez izan arren.
|
|
|
Oharra: Bergaranezar
|
etxe
bera da. Ikus sarrera hau.
|
|
2013
|
|
|
Renorantz abiatu ginenean, Angelari aipatu nion oso pertsona desberdinak bizi daitezkeela
|
etxe
berean. Nire aitari eta haren lagunei entzundako Uzcudunen kontuak egiazkoak baziren, boxeolariak eta Steamboateko nagusi berriak inolako antzik ez zuten.
|
|
2014
|
|
|
Umorea alde batera uzten zuenean, pertsona kementsua bihurtzen zen— Sukaldaria nauk, beraz. Gero, nire frantsesa dela eta, Lacost, Barrez eta Bordelaisen
|
etxe
berean jarri ninditean, frantsesekin, alegia. Baina, egia esan, ia ez zidatek lanik ematen.
|
|
|
Azkeneko hamarkadak arte dibortzioa txarto ikusia eta zenbaitetan debekatua zen arren —oraindik ere bada onartzen ez duen herri industrializaturik—, geroz eta ohikoa bihurtzen ari da. ...izatea gizonezkoen beharrik izan gabe—; hirugarrenik, baina aurrekoari oso loturik, geroz eta gehiago dira hitzarmenik egiteko prest agertzen ez direnak, inorekin betiko lotu bainoago beste harreman mota bat izan nahi dutenak; laugarrenik, badira berreratutako familiak, dibortziatu edo banandu ostean bigarrenez batu egiten direnak; bosgarrenik, bizikidetza ere sexu harremanak dituen bikoteak
|
etxe
bera konpartitzen dutenean ezkondurik egon barikgeroz eta hedatuago dago Mendebaldeko gizarteetan; azkenik, parekatze homosexualek eman diete zartada bortitzena familiaren eta ezkontzaren ohiko definizioei.
|
|
2015
|
|
|
Orduko otso ehiztari bera izanen da gaurkoa. Edo gizon haren semea
|
etxe
berean, gau honetan ere otsoaren zain tiroa egiteko. Ehiztariaren larritasun berarekin; bere etxea, ondasunak, familia defendatzen dituenaren dudagabeko ausardia bereganaturik; basotik jaisten diren piztiek kendu nahi diotena defendatzeko beharrezko ausardia eta guztizko arrazoia bereganaturik.
|
|
|
Hura umiliazio handiegia izan zen Gaztañagarentzat, justu etxean, herrikideen aurrean, eta norekin eta Mateorekin, ez baitzuen benetako boxeolaritzat hartzen. Mateo Osa lankide izan zuen, elkarrekin egon ziren soldaduskan, eta Donostiako alde zaharrean apopilo egonak ziren
|
etxe
berean ostatu hartuta, partekatuak zituzten hainbeste gau parranda, mozkorraldi, istilu... Umiliazio hura jasangaitza egiten zitzaion.
|
|
2016
|
|
|
1977.ean Nere oroimenak bukatu zuen, 146 foliotako lana. Izkribu horretan agertzen direnez hainbat artikuluxka ageri dira honezkero, aipatu Fontes aldizkarian,
|
etxe
bereko Cuadernos de Etnologiay Etnografia de Navarra delakoan, Anuario de Eusko Folklore delakoan, Egan en, Aezkoa eta Erro ibarretako Ai ene! aldizkaritxoan edota Dantzariak argitalpenean, betiere, Jose Maria Satrustegi euskaltzainaren eskutik.
|
|
|
Palacios aitak inprimarazi zuen hirugarren lana guretzat ezagunena liteke, Respuesta satisfactoria del colegio de misioneros de N.P. San Francisco de la N.V de Zarauz a la consulta y dictamenes impresos por la N.V de Balmaseda con ocasion de una preposicion sobre bailes, Iruñeko Josef Longasen etxean karrikaratua 1791.ean. Idazki hori hiru urte lehentxeago
|
etxe
bereko beste bi misiolarik, Gereñuko Felipe Landak eta Gatikako Antonio Artetak alegia, enkarterri hartan egin zituzten misioetan sortu zen eztabaidari erantzutera zetorkeen.
|
|
|
Errose aipatu Zumelaga
|
etxe
berean sortu zen 1899.eko irailaren 3an. Esan bezala gerra garaian Iparraldean eman zuen denboraz lekot non Lapurdiko zenbait ipuin jasotzeko aukera aprobetxatu zuen, sortetxean egon zen gehien, ezkongabe, gaztte hil zen arte, leuzemiak edo odol zurbil gaixotasunak jota, 1953.eko abuztuaren 20an:
|
|
|
Urtea ahitu aitzinetik, Etxandikoek non sartu idoro zioten Perikori, Descalzos karrikako 32 zenbakian, Kristobal Esainen etxean hain zuzen ere. 41 urteko zuriaindar hori, beronen emaztea zen Mikaela Ezkurra berriotarra eta
|
etxe
berean apopilo zegoen Angel Ihaben jostun itsasoarra izan ziren Perikoren gurasordeak. Etxean, jostuna izan ezik, artzainak ziren lanbidez, eta ikasketa handirik egin gabe, gazteren gazte hasia zen besteen ardien lagun Periko, zer esanik ez 1828.ean Kristobal leinuburu txiroa zendurik, bizirik zirauen sendi osoa Errotxapeara aldatu zenean, Perikoren arrebaorderenera.
|
|
|
1664.ean Saleskoaren Philotea agertu zuen Parisko Cl. Audinet baitan eta urte bat beranduxeago leku eta
|
etxe
berean Gudu ezpirituala. Bizi zela ez zuen bestelako lanik agerrarazi, baina anitzak izan ziren idatzirik laga zituenak, besteak beste, euskal hiztegia eta gramatika, Vinsonek 1892.ean argitara zatika eman zituenak.
|
|
|
John Iroz: Lianneren senarra. eta hain gaizki pasatzen zuen non,
|
etxe
berean sukalde lanak egiten zituen mutiko gazte batek, penaturik, bere gurasoekin mintzatu eta familiak kudeatzen zuen Baigorriko jatetxe batera eraman baitzuen, sukaldeko laguntzaile. Bizitza aldatu zitzaion han.
|
|
|
ez nuen sekula antzeko ezer bizi izan. Irain haiek, bultzada haiek, ukabilkada eta ostiko haiek desfilatu besterik nahi ez zuten emakume herrikideentzat, agian kale edo
|
etxe
berean bizi ziren emakumeentzat.
|
|
|
Deus guti erakutsi uste zizun aitak
|
etxe
berean bizi izan zineten urteetan, umezaroan eta nerabezaroan, gurasoak banandu artean. Hala azaldu diozu Rakeli, aita axaleko berniza izan zela zuretzat (amari" brotxa lodia" ren irudia eman diozu).
|
|
2017
|
|
|
HAZI. Hazaisa, hazerrex... baina baita hazaita, ugazaita, hazama, hazaizka, bulhar ahizpa: odolekoak izan gabe elkarrekin edo
|
etxe
berean hazi direnei emandako izena.
|
|
|
312. Hartan" bieja" deitzen du, baina
|
etxe
bera da" chiquia" deitutako hau ere.
|
|
|
1571: Marimartin Etxandi eta Katalin Bizargorri
|
etxe
beraren jabe egin nahirik
|
|
|
1571: Marimartin Etxandi eta Katalin Bizargorri
|
etxe
beraren jabe egin nahirik 83
|
|
2018
|
|
|
Aita San Ignazio Loiolakoaren ejerzizioak, Iruñea: Antonio Castilla, 1761 (lau liburuki, osotara 1.000 orrialdetik goiti; bigarren edizioa 1765ean
|
etxe
berean).
|
|
|
Ondo iltzen ikasteko eta ondo iltzen laguntzeko ejerzizioak ondo ill nai dutenei eta ondo iltzen lagundu nai duetn Jainkoaren ministroai, Iruñea: Antonio Castilla, 1762 (bigarren edizioa 1765ean
|
etxe
berean)
|
|
|
Jesus, Maria ta Joseren debozioa edo iru persona dibino oien egiazko amorioa, Iruñea: Martin Joseph Rada, 1763 (bigarren edizioa 1766an
|
etxe
berean; liburu honen aldaera bizkaieraz 1764an Antonio Castillarenean).
|
|
|
Giristino doktrina aita Gaspar Astete jesuitak erdaraz eskribitua, euskararat itzulia Iruñeko diozesako Jaun Bikario batek, Iruñea: Garcia, 1837 (2 edizioa 1853an
|
etxe
berean).
|
|
|
Pio Barojaren
|
etxe
berean bizi zen, bere memorietan (Desde la ultima vuelta del camino) kontatzen duen bezala:
|
|
|
Zorrak kitatu eta hipoteka altxatu omen zituen baina Iruñerrira bizitzera joan ziren, Burlatara, herriko sakristaua eta gorri nabarmen bat nekez bizi zitezkeen
|
etxe
berean. Han bazkide batekin zerrategi bat antolatu zuen ekarritako sosekin baina, handik gutira, suak zuen lantegia hartu eta guzia galdu.
|
|
2019
|
|
|
Etxe berri hauek guztiak, garai horren ezberdinetakoak izanik, ez ziren
|
etxe
bera izanen. Bakoitza, bere garaian berri.
|
|
|
Dena den, lehen aztertu dugun Bazterrecoa eta oraingo Bazterrenecoa
|
etxe
beraren bi izen direla emango luke. Batetik besterako jauziaren arrazoia, eskribauen transkribapen akatsa izan liteke ez dakigu hiztunek nola esango zutenedota jatorrian lekua adierazten zuen bazterra (Bazterr ekoa) nagusiaren abizen bihurtu eta gero etxe izena Bazterr enekoa bilakatu zen.
|
|
|
Hari horik guziak ongi lotuz, bistan da
|
etxe
bera zirela Txartikone azpikoa eta txikia, eta hango aita semeak Pelipe eta Matias. Ikus Hilen Xarma, 77 or. Eta hara nola lotzen dituen, berriz ere, elizako" Libro de Maceros" delakoan, Pontxito Irurtia maisuak:
|
|
|
Beste datua, Ibiur de abajo hori gerozko Bordatxuri dela erakusten duena: hor ageri den" Miguel de Alfaro" eta hildako hau,
|
etxe
bereko zirela: en la caseria llamada Bordachuri murio Mari Juan de Alfaro dueña de la casa de Miconea".
|
|
2022
|
|
|
Ziurrenez ez zara ohartu kointzidentziaz, baina Benoiterie da hain justu Alberto Palacioren sortetxea, gorago adierazi bezala. Alegia, agirien argitan ondoriozta dezakegu Marie Guicheney 1843an bizi zen
|
etxe
berean jaio zela Alberto Palacio 1856an. Horiek horrela, ez zait iruditzen oso sinesgaitza gaskoi euskaldun hori izan zitekeela Albertoren haurtzaina, Schuchardten gobernanta izan zen gisa berean, eta baita ere, hedaduraz, Bonaparte printzearen informatzaile kualifikatua.
|
|
|
Bai, orain telefonoa dugu eta leihotxoa du bideo deiak eta egiteko, baina ezinezkoa da aurrez aurreko komunikazioa, eta batzuk asteetan egongo dira isolatuta, ez egunetan. Lazgarria da
|
etxe
berean egotea baina egun osoan hitz egin gabe, orain gertatzen ari den bezala".
|
|
2023
|
|
|
Gehienetan denbora jakin baterako joaten ziren baina, batzuentzat, bizitza osoko lana ere bihur zitekeen
|
etxe
berean edo etxez etxe ibilirik.
|
|
|
Ehorzketetan, hiletetan, prozesioetan eta elizako beste ekintza batzuetan emakumeen zeremonia partikularra zaintzea. Hildakoaren etxeko doluak gidatuz elizara joatea, eta, emanaldia bukatu ondoren,
|
etxe
berera itzultzea, non ezkaratzean eta ondoko kalean denak gelditzen diren hildakoaren alde otoitz eginez, serorak bere Requiescat in pace esaten duen arte, latinez edo euskaraz. [.]
|
|
|
Lurzoruko etxekoandreak herriko seroraren begiradapean zeuden eta hari zegokion sor zitezkeen auziak zuritzea. Jarlekuaren gainean ezartzeko eskubidea eztabaida gai izan zitekeen
|
etxe
bereko emakumeen artean; auzi aski arrunta zen etxeko primuarekin ezkondutako emaztearen eta primuaren arrebaren, hots, koinataren artean sor zitekeena; azken hau, odol loturagatik," etxekoago" sendi zitekeen bertara ezkondutakoa baino eta, ondorioz, egokiago familia ordezkatzeko. Gisa berean, saldutako etxe baten jarleku beragatik bi etxekoandreren artean sor zitekeena, eroslearen eta saltzailaren eskubideek talka egiten zutelarik, zeren ez dezagun ahaztusepultura etxeko parte ere baitzen (ikus 12).
|