|
2004
|
|
|
Familiaren adibidean nabarmenki azpimarratu dugu gauza bat: hau da,
|
etxe
barruko hizkuntza ohiturak ezin direla erabat eta osoki bakartu inguruan nagusi diren hizkuntza jokamoldeak kontuan hartu gabe. Lantegiaz, orobat, beste horrenbeste esan genuke.
|
|
|
Erdizka eta lardaska baizik. Baina, tira, hizkuntza alternantziaren arazoa ez da
|
etxe
barruko kontua bakarrik, eta hobe izango dugu auzi hau dagokion atalerako lagatzea.
|
|
|
Badago beste modu bat galdera berbera egiteko:
|
etxe
barruko hizkuntza erabilerak eskain ote diezaioke hiztunari, batez beste, honek bere bizitzako hizkuntza jarduera arruntetan duen trebetasun garapena. Ez dirudi.
|
|
2005
|
|
|
Igogailutik irten,
|
etxe
barruko leihoa ireki eta aurrealdeko baratzera bota du Pedrok perikito hil berria.
|
|
|
Paparrean mantxatxo morea du. Inork aurkitzen badu, mesedez,
|
etxe
barruko arduradunari eraman. Ordainsaririk ez da faltako".
|
|
2006
|
|
|
Aristokraziako indar eskuinzale eta militaristen artean zebilen konplot eta altxamendu giroan ohikoa zen istorioarekin ari zen Dimitri. ...Nikolas II.ak –Ingalaterrako erregearen lehengusua eta Alemaniako handiki familia bateko Alexandra Fiodorovnarekin ezkondua– ez zuela inoiz ez aginterako joerarik ez ahalmenik izan, ez zekiela ezer Errusiako indar militarrei buruz, ez zuela ezagutzen nola bizi ziren Errusiako biztanleak, ez zekiela agintzea zer zen, eta hanka sartze larriak egin zituela bai Japoniaren aurkako gerran, bai
|
etxe
barruko hainbat eginkizunetan ere. Tsar indartsua eta gogorra nahi zuten horri guztiari aurre egiteko, eta Dimitri Paulovitx zen Errusiako tsar izateko pertsona egokiena.
|
|
2008
|
|
|
Atera nituen kontuen arabera, gehiago balio du katedra bat eskuratzeko arerioei buruz duzun informazio politikoak eta bereziki pertsonalak, zenbat eta pertsonalagoa hobe, zure arloaz dakizunak baino. Garibaldik, noski, ez zuen parte hartzen
|
etxe
barruko trikimailu merke horietan, seguru asko intriga handiagoetan ibilia zelako, eta horrek areagotu egiten zuen bere maiseatzaileen grina.
|
|
2009
|
|
|
Erlojua etxetik atera eta lorategian utzi zuen. Lorategian
|
etxe
barruko beste pieza batzuk ere bazeuden: erloju gehiago, besaulkiak, mahai txiki bat, koadroak?
|
|
|
Paul elizari, herrikoari? Baina barrukoa,
|
etxe
barruko gauzak, ez dakigu zergatik, guri utzi dizkigu, familiakoei. Ateratzeko baimena eman digu epaileak?
|
|
2011
|
|
|
Beldur horren oinarrian porrotaren beldurra zegoela erabaki genuen, eta hondatutako maitasun historiak pilatzen hasi ginen. Porrotaren eredu horien artean muturrekoena eta aldi berean ederrenetakoa Saizarbitoriaren Bihotz bi izan zitekeela esan nion nik, emaztea leihotik botako duen senarrak elkarri min egiteko erabili dituzten jukutrien kontaduria egiten baitu eleberriak,
|
etxe
barruko gatazka horiek 36ko gerrakoekin alderatzen edo, gutxienez, tartekatzen dituen bitartean.
|
|
|
Denak ziren guretzat: kanpoko lanak eta
|
etxe
barrukoak.
|
|
|
Lorategian jarri zen bere buruari mimo gastronomikoak egitera; trapu bustia pasatu zuen mahai zurian, polenari tostaden platera eta katilu bat kafesne uzteko adinako espazioa kentzeko;
|
etxe
barruko pantailan Anatomía de un asesinato ikus zitekeen, topera, baina bera ez zegoen hari begira, entzutea gustatzen zitzaion, Duke Ellington en musika, epaiketa hasten den arte batez ere.
|
|
|
–Errepublika izan edo monarkia izan, estatuaren batasunaren izenean aritzen zaizkigu, baina ez dira bestelakoa den inorekin bateragarriak. Bakartasuna dute helburu, bakartasun linguistikoa, inperialismoaren
|
etxe
barruko aldaera hori?. Koldo Izagirre,. Euskararen erailketa programatua dago, kanpotik bezala barrenetik?, Berria,.
|
|
|
Gainerakoan, Sami herria ez da salbuespena
|
etxe
barruko hizkuntz transmisioa eten izanaren hizkuntz politikan: –Ez ditzagun, arren, ezergatik ere, gure seme alabak geure hizkuntza ontziaren naufragioan hondoratu eta izorratu?.
|
|
2012
|
|
|
(Ib.). Morisko eta judu asko, beldurraren beldurrez,
|
etxe
barruko biziera pribatueneraino kristautua zen ordurako. Murtziako informeak esaterako zioenez, hango moriskoak denak, como si dixessemos christianos viejos?
|
|
2013
|
|
|
Sukaldean sartu zenean ikusi zuen
|
etxe
barruko lehenengo aldaketa handia: haragia mozteko aizto handi bat eskuan zuela berari zuzen zuzen eta lagun gutxidun aurpegiz begiratzen ziona ez zen Adriana.
|
|
|
Eta besteak, Carlosek, denda batzuetara joan behar zuela eta,
|
etxe
barruko patioan lasai asko gera zedila esan zion Kimuri. Ardo zuria ere utzi zion ondoan, hotz hotza, zer gerta ere.
|
|
|
Esan dezakegu nobelan agertzen diren matrimonio guztietatik gardinertarrak direla benetan zoriontsu diren bakarrak, eta testuinguru horretan oso ulergarria da Charlotte Lucasek ezkontzari buruz erakusten duen eszeptizismo desilusionatua, edota narratzaileak Elizabeth Benneten gainean dioskuna: «Bere iritzia familian ikusitakotik oso osoan bildu izatera, Elizabethek ezin izango zuen oso irudi atsegina eratu ezkonbizitzaren zorionaz edo
|
etxe
barruko goxoaz». Austenek bere nobeletan erakusten dizkigun bikoteak ez dira inolaz ere matrimonioa aukera desiragarria egiteko modukoak, baina ezkontza eta heriotza ziren garaiko konbentzio literarioek onartzen zituzten amaiera bakarrak.
|
|
|
Bere iritzia familian ikusitakotik oso osoan bildu izatera, Elizabethek ezin izango zuen oso irudi atsegina eratu ezkonbizitzaren zorionaz edo
|
etxe
barruko goxoaz. Bere aita, gaztetasun eta edertasunak liluratuta, eta gaztetasunak eta edertasunak eman ohi duten umore onaren itxurak ere bai, adimen ahul eta meharreko emakume batekin ezkondu zen, eta izaera horrek amaiera emana zion, ezkon aldiaren goiz goizean, emaztearekiko atxikimendu egiazko orori.
|
|
|
Bere aita, gaztetasun eta edertasunak liluratuta, eta gaztetasunak eta edertasunak eman ohi duten umore onaren itxurak ere bai, adimen ahul eta meharreko emakume batekin ezkondu zen, eta izaera horrek amaiera emana zion, ezkon aldiaren goiz goizean, emaztearekiko atxikimendu egiazko orori. Begirunea, oniritzia eta konfiantza aienatuak ziren betiko; eta
|
etxe
barruko zorionari buruzko itxaropen guztiak goitik behera amilduak zitzaizkion Bennet jaunari. Baina, zoritxarreko jendeak sarri askotan bere txorakeria edo ekandu txarren kontsolamendua zenbait plazeretan bilatzen badu ere, Bennet jauna ez zen, izatez, joera horretakoa, eta ez zuen halako gauzetan ematzen bere buru arinkeriak ekarria zion ametsondoa.
|
|
2014
|
|
|
Etxea ilunpetan dago, pertsianak beheraino jaitsita, beti bezala. Batzuetan kanpoan gertatzen denetik aparte sentitzeagatik; bestetan,
|
etxe
barruko altzari eta apaingarrien xehetasunik ez ikusteko. Iluntasunean argi distira batzuk ikusten dira, ordea; telebistatik datozenak dira.
|
|
2015
|
|
|
Bigarren bahitua Lorenzo Zabala izan zen, 1972ko urtarrilean, Precicontrol haren enpresako langileak greba luze batean sarturik zeudela; grebalarien aldeko neurri sorta bat esijitu zuen ETAk haren askatasunaren truke, erakundeak beharginen alde zeukan jarrera garbi erakusteko, bai euskal langileriaren aurrean, bai
|
etxe
barruko zatiketen aurrean (V. eta VI. asanbladak, une hartan).
|
|
|
Bi eskuen bidez izendatuko zituen, beraz, matematika unibertsalaren errekan baitaratzen zen euskaldunak, demagun,
|
etxe
barruko jabetzak: kortan zeuzkan zerri gizenak, ganbaran gordetzen zituen ardo pitxerrak edo, negu luzea iragarririk, lehortzen jarriak zeuzkan sagar saskikadak.
|
|
|
Adierazgarria da euskarari ikusten zion etorkizun txikia eta itxia:
|
etxe
barruko jarduna, herri arteko hartu emana eta eliza. Antzera mintzatu zen urte batzuk geroago,. Aspaldiko?
|
|
2016
|
|
|
–Zorigaiztoko gizona ni! , zioen notarioak?, nire bizitzako egun guztietan haize erauntsien jostailua bainaiz, mundura jaio bainaiz hizkera zakarraren ekaitza nire eta nire ogibidearen aurka altxa dadin, noranahi ere noalarik; elizaren trumoi hotsak ezkonarazi nau ekaitz baten pareko den emakume batekin;
|
etxe
barruko haize boladek nire etxe propiotik egotzi naute, eta haize pontifikatuek nire kastoreaz biluztu naute; eta hemen egokitzea tokatu bazait, gau haizetsu batean burusoildurik eta ustekabeko gertakizunen gorabeheren esku, non pausatuko dut, bada, ene burua. Gizon miserablea!
|
|
|
Handik atera eta presaka itzuli zen etxera, eta poeta gaztea zuen zain etxe ondoko tabernako terrazan. Ez dakit bere bitartekoak erabilita egin duen komisarioak
|
etxe
barruko elkarrizketen jarraipena ala bere irudimen berotuak asmatu dituen besterik gabe, baina orrialdeak eta orrialdeak idatzi ditu bikotearen maindirepeko gorabeherak deskribatuz:
|
|
|
ezin nuen kendu burua atetik. Han geratu nintzen, bada, ez dakit zenbat denbora, arnasots erritmiko hura entzuten eta bakarren batek
|
etxe
barruko oholetan egiten zituen marruskadura hots zital haiek aditzen.
|
|
|
buru belarri jardun ziren kanpaina abolizionista antolatzen. Bestalde, abolizionismoari esker, emakume haiek protesta egiteko aukera izan zuten, inplizituki,
|
etxe
barruko rol zapaltzaileen aurka.
|
|
|
Egia da
|
etxe
barruko bizitzak izugarrizko garrantzia zeukala esklaboen bizitza sozialean; izan ere, eremu horretan baizik ezin ziren sentitu zinezko gizaki. Horregatik, bai eta gizon beltzak bezala langileak zirelako ere, emakume beltzak ez ziren laidoztatuta sentitzen etxe barruko zereginen ondorioz, nahiz eta, emakume zuriei, azkenerako, horixe gertatu.
|
|
|
Egia da etxe barruko bizitzak izugarrizko garrantzia zeukala esklaboen bizitza sozialean; izan ere, eremu horretan baizik ezin ziren sentitu zinezko gizaki. Horregatik, bai eta gizon beltzak bezala langileak zirelako ere, emakume beltzak ez ziren laidoztatuta sentitzen
|
etxe
barruko zereginen ondorioz, nahiz eta, emakume zuriei, azkenerako, horixe gertatu. –Etxekoandre?
|
|
|
Bai, emakumeak etxean egonak ziren, baina ez soilik umeak ekarri eta hazten zituztelako, edo beren senarraren beharrak asetzen zituztelako. Langile produktiboak ziren
|
etxe
barruko ekonomian, eta gizonena bezainbeste estimatzen zen haien lana. Ekoizpen hori etxeetatik atera eta lantegietara iritsi zenean, emaztearen eta amaren idealak ezarri zituen emakumetasunaren ideologiak.
|
|
|
Idazlea ez ezik, pertsonaiak ere euskaraz mintzo dira eleberri honetan; Alsinak euskaraz jakitea ere ez da aparteko gauza, edo bere istorio osoa den neurrian izango da hori ere apartekoa: eman dezagun ama alaben arteko hizkuntza,
|
etxe
barruko kodea, han Ameriketan, euskara izan dela, Begoñaren Elorrioko euskara; hori izango da Alsinaren hizkuntza: euskara bitxi samarra zalantzarik gabe, ingelesaren interferentzia, mailegu eta doinuarekin ahoska litekeena eta inguruan harridura sortuko lukeena, ingeles azentuko gaztelania aditzean baino gehiago.
|
|
|
Apenas sartu den odol berririk ehun urteko instituzio ultramontanoaren zainetan. . Akzioak eskualdatzeko sistema bitxi bat dela eta, akziodunek ezin diote inori saldu euren partizipazioak, non eta ez den familiako edo
|
etxe
barruko beste norbait?. Horrek zorroztu egin du proiektuaren kontrol ideologikoa, baina barne gatazkak ere areagotu egin ditu.
|
|
|
Horrek zorroztu egin du proiektuaren kontrol ideologikoa, baina barne gatazkak ere areagotu egin ditu. . Pixkanaka, zatitzen joan dira familia horiek, eta, hain zuzen,
|
etxe
barruko liskarrak dira Diario de Navarra ren gaur egungo arazo larrietako bat?.
|
|
|
Frankisten
|
etxe
barruko katu txakur bateragaitzen arteko lehia hartan, Begoñako Basilikakoak goragoko koska batera eramango zuen Belostikaleko taldea. Ustez.
|
|
2017
|
|
|
Ez dakit geroztik nola igaro ziren gauzak. Amaren txilio batzuk entzun nituen lehenik eta
|
etxe
barruko gauzak hormaren baten kontra jaurtitzen gero, kristal hautsiaren hotsak iristen baitziren nengoen lekuraino. Amak autoa abian jarri zuen segidan eta leihora atera nintzen.
|
|
|
Orduan, soro bat edo ahuntz bat bezalaxe, emaztea etxeko jaunaren edukitasuna duzu. Egon ere, horrelatsu egon da emakumea Grezia klasikoan (joniarrean behinik behin, Athenain adibidez; tribu doriarrak beste tradizio batean kokatzen dira), merkaduria preziatu ongi zaindu beharrekoa bezala erosia eta gordea, kalera irtetea ezezen, leihotik begiratzea ere galarazita,
|
etxe
barruko ginezeoan, emakumeentzako gela apartean, kasik preso.
|
|
2018
|
|
|
Bestalde, gizarte zibilaren bereizgarrietako bat da itxuraz estatuko gobernua baino ezin dela izan eskubide politikoaren adibide. Beste esparru sozial pribatu batzuetako mendekotasun zibila, aldiz (besteak beste, esparru ekonomikokoa eta
|
etxe
barrukoa, non kontratu bidez sortzen baita mendekotasuna), ez da politikotzat jotzen.
|
|
|
Egun hartan, arratsaldea logelan entzerratuta pasatu zuen Itzik,
|
etxe
barruko giltzapean. Atearen bestaldean telebista entzuten zuen piztuta, krustazeoei buruzko dokumental bat, off ahots atzerritar originalaren gainean bikoizlearen ahots aspergarri monotono bat, Itziri gogaikarri zitzaiona, logelako atea itxita eduki arren.
|
|
|
Gerrarik ez dagoenean, gure mendebalde zibilizatu eta baketsuan, gure herrialde honetan ere, etxean bertan dago arriskua txikientzat. Europan, bataz beste, 3.500 ume hiltzen dira
|
etxe
barruko biolentziaren eraginez urtero.
|
|
|
|
etxe
barruko paretak
|
|
2019
|
|
|
Bestetik, Homero emakume izan zitekeelako aierua ez da berria. Viktoriar aroko Samuel Butler idazle ingelesa, 1896an, lehena izan zen Odisea emakume batek idatzia zela sostengatzen, Iliadarekiko kontrajarpenean,
|
etxe
barruko mundu ez militarrean oinarritzen delako eta emakumeek jokatzen duten paper aktiboagatik, zenbaitetan gizonezko pertsonaiak estaltzeraino (etxerako bidaian Ulises bere garaiko emakume garrantzitsuenekin topatzen da, ez gizonezkoekin). Hipotesi hori berrartu zuen Robert Gravesek Homeroren alaba nobelan.
|
|
|
Segi aurrera, lehen bidegurutzean eskumatara, eta aurrera berriz. Lagun baten
|
etxe
barruko patioan agertuko zarete, berak jakingo du hiritik nola atera.
|
|
|
Almuedano itsuak, lehen argitsua eta oskorria, eta gero urdina izandako goiz baten espaziorantz egin zuen oihu, urdina baita hemen dagoen lurraren eta estaltzen gaituen zeruaren arteko airearen kolorea, baldin eta mundura ekarri ditugun begi ezgaiei sinesten badiegu, baina zuzentzaileak, gaur egun ia almuedanoa bezain itsu, purrustada egin zuen, gaizki lo egin eta amets nekosoetan dabilenaren antzera, setioa, ezpata erraldoi, alfanje eta habaila balearrak nahasten dituen ametsetan ibili eta, iratzarri delarik, gerrarako makina horiek nola zeuden eginda gogoratu ezinik, gogaitua edo sumindua dagoenaren antzera, habailez ari gara, eta ametsetan zeudenen elkarrizketa sakonez ere ari gintezke, baina ez gaitezen gertaerak aurreratzeko tentazioan eror, orain aipatu habaila horiek zer nolako makinak ziren jakiteko galdu dugun aukeraz damutuko gara, nola armatzen ziren eta nola egiten zuten tiro, ez baita horren arraroa ametsetan, gisa honetan, misterio handiak argi daitezen, eta misterio horien artean ez dugu loteriaren zenbakia sartuko, hau hutsalkeriarik gorena baita, bere burua errespetatzen duen edozein ameslarirentzako lotsagarri. ...ruari, harriturik, zergatik segitzen zuen hausnarrean habaila balearrekin, fundibuloekin, alegia, izen horrekin ere ezagutzen baitira, horrela izendatzea ere egoki baita, Balearrek ez bide dute zerikusirik izen bereko irlekin, kasu honetan bala hitzetik etorri behar du, eta balak zer diren badakigu, jaurtigaiak, makinek hormen aurka eta hormen gainetik jaurtiko zituzten harriak, etxeen gainera eta
|
etxe
barruko jende izutuaren gainera erortzeko, baina bala ez da garai hartako hitza, hitzak ezin daitezke harat honat, batetik bestera arinkeriaz garraiatu, kontuz, beti azaltzen baita Ez dut ulertzen esaten duen baten bat. Erdi lo gelditu zen, hamar minutuz iraun zuen horrela, eta berriz iratzarri zenean, orain buru argi, itzultzen tematzen ziren makinak uxatu zituen bere pentsamenduetatik, eta ezpatek eta zimitarrek bete zuten bere gogoa, arriskutsuki, gelako argi itzalean irribarre egin zuen, jakin bazekielako begi bistako sinbolo falikoak zirela, Lisboako Setioaren Historiak ametsera ekarriak, noski, baina sinbolo sustraituak, zalantzarik ez, baldin eta punta eta ahodun armek sustrairik badute, iltzatuak bai, iltzatuak egongo dira, bere ondoan zegoen ohe hutsa begiratzea nahikoa, dena ulertzeko.
|
|
|
Bikote berrien
|
etxe
barruko erabilerari dagokionez, badirudi, denbora luzez egonkor mantendu ondoren, goranzko joera apal bati eman zaiola hasiera azken urteotan. 2016ko Euskal Herri osoko Inkesta Soziolinguistikoaren txostenak honela dio:
|
|
|
|
etxe
barruko gerrak
|
|
2022
|
|
|
–Norberaren
|
etxe
barrukoak... –esan du andreak zezelka, begirada apartatuz.
|
|
|
Gizonak baiezko keinu gogogabe bat egin eta telefonoa hartu du,
|
etxe
barruko luzapen bat markatzeko.
|
|
|
Zenbait ingurutan, hala nola mendebaldar hirietako sare profesional eta intelektual gazteagoetan,
|
etxe
barruko berdintasuna eta etxeko lanak partekatzea zentzuzkoa da orain. Haurtxoak zaintzeko denbora osoko ardura benetan zenbat gizonek hartzen ote duten, hori egingarri egiten duten akordio ekonomikoen araberakoa da (Lynne Segalek Slow Motion lanean dioenez); kontua da etxe askotan hori dela zuzenena.
|
|
|
Barruan egon zenean, zeraman erabakiaren zati handia
|
etxe
barruko altzari ilunen atzean ezkutatu zitzaion. " Aita" esaten hasi zen ahul.
|
|
|
Noski dela! Emakume gaixoak etxera ailegatzen gara lantegian edo bulegoan lana asto baten moduan egin ostean, eta
|
etxe
barruko lanekin hasi beharra daukagunez autoaren giltzak edonon botatzen ditugu. Horixe gure bekatua!
|
|
|
aitona hanka bat hautsita troka batetik irten ezinik. Eta ni bitartean
|
etxe
barruko babesean cognac a edaten. Errudun sentitzen nintzen.
|
|
2023
|
|
|
–Ez duzu zertan sekulako baratzea egin kolpetik. Hasteko lorategiko edo
|
etxe
barruko landare batzuk zaindu, eta pixkanaka...
|
|
|
Eta badaki horretaz zer edo zer amak. Badaki Grazianen moduko gizonak gutxi daudela, gehienak zurrunak direla, gustatzen zaiela eurek esatea noiz, zer, zelan egin behar diren gauzak, erabaki inportanteak hartzea, emakumeen bizimodua kateatzea, seme alaben helduaroko bizimodua antolatzea, etxeko andre helduei uzten dizkiete seme alaben janariari, jantziei,
|
etxe
barrukoari lotutakoak, hain garrantzitsuak ez ei direnak, nahiz eta garrantzi handikoak izan, azken batean haziera horretan datza.
|
|
|
Beharrari ekiten dio, soldata eta ordutegi barik. Dena dela, sentitzen du
|
etxe
barruko lanek leku bat ematen dietela emakumeei jendearen aurrean: etxeko andreak dira.
|
|
|
Etxeratu, afaria prestatu, harrikoa egin, bi orduan hala moduz estudiatu, lo egin, berriro hasi. Eta beharbada maitasuna egin, baina hori ere
|
etxe
barruko jarduera soil bilakatu zitzaigun, ez irrikarik ez abenturarik. Erdiguneko kaleetatik igarotzen nintzen etxerakoan, espaloi zabalagoak zituztelako.
|
|
|
Modu horretara, espazio publikoaren eta pribatuaren arteko mugak ezabatu nahi dituzte. Izan ere, ez dezagun ahaztu,
|
etxe
barruko pantailak guri begira daude. Ezin urrutiago gaude Epikuro pentsalari greziarrak emandako aholkutik:
|